Status

- Zuilichem is een dorp in de provincie Gelderland, in streek Bommelerwaard, gemeente Zaltbommel. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-6-1955. Per 1-7-1955 over naar gemeente Brakel, in 1999 over naar gemeente Zaltbommel.

- Wapen van de voormalige gemeente Zuilichem.

Naam

In het dialect
Zulekem.

Oudere vermeldingen
1143 kopie 13e eeuw Solekeim, waarschijnlijk 1195 Sulinchem, ca. 1200 kopie 14e eeuw Sulenchem, 1203 Sulenkem, 1206 Sulincheim, 1294-1295 Sulincheym, 1364 Zulekem, ca. 1560 Zulichem, 1665 Zuylichem.

Naamsverklaring
Betekent het Oudnederlandse hem = heem 'woonplaats, woning' van de Sulinga*, een afleiding met het suffix -ing- van de persoonsnaam Sûlo met als betekenis 'de lieden van Sûlo'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Zuilichem ligt ZZO van Brakel en grent in het N aan de Waal. Het dorpsgebied wordt (Z van de dorpskern) doorsneden door de N322 en grenst in het ZW aan de Afgedamde Maas.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Zuilichem, die slechts het gelijknamige dorp omvagt, 110 huizen met 686 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.700 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Zuilichem, kun je terecht bij de volgende instantie en literatuur:

- De in 1990 opgerichte Historische Werkgroep Stichting De Vier Heerlijkheden heeft als doel het interesseren van de lokale bevolking voor de historie van de vier dorpen van de voormalige gemeente Brakel, die naast dit dorp nog de dorpen Aalst, Poederoijen en Zuilichem omvatte. De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door activiteiten zoals het organiseren van tentoonstellingen, het verrichten van historisch, archief- en archeologisch onderzoek en het publiceren van resultaten van de onderzoeken. Regelmatig worden foto's aangeboden door bewoners uit de vier dorpen. De foto's worden gedigitaliseerd en een afdruk komt dan in de fotoverzameling.

De werkgroep beschikt sinds 2004 over het voormalige Koetsiershuis naast Huis Brakel. Je kunt daar onder meer de fotoverzameling bekijken. De stichting beheert ook een bibliotheek. Alles wat uitgegeven wordt en betrekking heeft op de Bommelerwaard wordt door de stichting verzameld. De voorkamer is ingericht als "stijlkamer" met zoveel mogelijk spulletjes van halverwege de vorige eeuw. Op de eerste verdieping is een textielkamer ingericht waar je de verzameling oude kleding kunt bewonderen. Op deze verdieping is ook de verzameling oude gebruiksvoorwerpen en gereedschappen ondergebracht. Hier worden ook de archiefstukken bewaard. Het Koetsiershuis (Dwarssteeg 4 te Brakel) is elke laatste vrijdagavond van de maand (behalve juli, augustus en december) van 19.00-22.00 uur te bezoeken. Op de site van de stichting zijn o.a. vele artikelen over de geschiedenis van Zuilichem te vinden.

- Aart Bijl uit Zaltbommel heeft in 2013 het boek 'De geschiedenis van Zuilichem. Dorp tussen de Maas en de Waal' gepubliceerd.

Bezienswaardigheden

- Zuilichem heeft 5 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Kerkplein 1) valt onder de Hervormde Gemeente Zuilichem.

- De huidige Gereformeerde (PKN) kerk (Zijlstraat 1) dateert uit 1995 en valt onder de Gereformeerde Kerk Gameren-Zuilichem. De vorige Gereformeerde kerk (Molenstraat 2) dateerde uit 1904, is in 1995 buiten gebruik gesteld en herbestemd tot woning. De voorganger dáárvan dateerde uit 1853 en stond op dezelfde plek (en is dus in 1904 gesloopt).

- In Zuilichem zijn in 2004 244 van de 872 leden van de Hervormde kerk overgegaan naar de Hersteld Hervormde Gemeente Zuilichem-Brakel. Zolang zij niet kon beschikken over een eigen kerkgebouw, kon zij gebruik maken van gebouw De Poort (Poortwegje 7a) voor haar kerkdiensten en andere kerkelijke activiteiten. In 2010 hebben ze, met veel zelfwerkzaamheid, een eigen kerk gerealiseerd aan de Uilkerweg (nr. 21b). De kerk, met ca. 260 zitplaatsen, stond aanvankelijk aan de rand van het dorp, maar wordt tegenwoordig omringd door recent gerealiseerde nieuwbouwwoningen.

- Korenmolen De Hoop is in de jaren zeventig gerestaureerd, van ruïne tot bewoonbare en maalvaardige korenmolen. De Hoop heeft 1 koppel maalstenen, waarmee op vrijwillige basis graan wordt gemalen. De molen wordt bewoond, draait in de regel op zaterdag en is dan te bezoeken. - Website Korenmolen De Hoop.

- De Poldermolen van Zuilichem (Meidijk 15) is een grondzeiler, gebouwd in 1720 als bovenmolen van een molengang. Het is een houten achtkant op stenen poeren. De molen bemaalde de dorpspolder, maar wordt hier nu niet meer voor gebruikt. De molen is sinds 1980 eigendom van Molenstichting Gelders Rivierengebied. De molen is maalvaardig, maalt vanaf 1973 in circuit, en is op afspraak te bezichtigen.

Jaarlijkse evenementen

- "Jaarlijks organiseert de Oranjevereniging in januari/februari een lampionnenoptocht. Gezellig met de lampionnetjes over straat. Een betoverende avond voor de kinderen. We vieren jaarlijks op 27 april Koningsdag met gezellige activiteiten. En dan is er natuurlijk nog ons grootste en meest spectaculaire evenement: de Feestweek. Hét evenement waar iedereen in en om Zuilichem altijd naar uitkijkt. Doe mee aan tal van leuke activiteiten. Dompel je onder in de Zuilichemse gastvrijheid! De evenementen van de Oranjevereniging worden mogelijk gemaakt door alle bezoekers van onze evenementen, de bijna 800 leden, en de vele vrijwilligers die meehelpen om er telkens weer een mooi dorpsfeest van te maken."

Natuur en recreatie

- De Boterkampen is een natuurgebied van 11 hectare bij Zuilichem. De percelen zijn in 2013 ingezaaid en ingeplant. Het gebied zal zich ontwikkelen tot 3 hectare bloemrijk hooiland, 3 hectare elzenbroekbos en water en 5 hectare essen-iepenbos en een knotgriend. Dit zijn landschapstypes die vroeger veel voorkwamen in Rivierenland maar die geleidelijk verdwenen zijn door ruilverkavelingen en door intensieve bemesting van landbouwgronden. De Boterkampen is een poldertje met een eigen waterhuishouding. Het water is schoon, het wordt alleen gevoed door kwelwater en regenwater. Met behulp van een stuw wordt een natuurlijk peilbeheer gehandhaafd: ’s winters een hoge waterstand en ‘s zomers een lage waterstand. In 2011 en 2012 zijn de vroegere productiegraslanden vergraven en ingericht als natuurgebied. Dit werk is uitgevoerd als compensatie voor de beplanting die verdwenen is bij de verbreding van de A2. Het gebied wordt beheerd door Landschapsbeheer Bommelerwaard. (bron: Agrarische Natuurvereniging De Capreton, 18-4-2013)

Beeld

- Fotoreportage van Zuilichem door Kees Wittenbols uit Breda.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zuilichem (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Zuilichem van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenvereniging: - Dorpsraad Zuilichem is rond 2000 opgericht en is een groep vrijwilligers die zich inzet om de algemene belangen van de inwoners te behartigen. De Dorpsraad is een gesprekspartner voor de gemeente Zaltbommel en klankbord voor de inwoners. Doel is om de leefbaarheid en sociale betrokkenheid in het dorp te vergroten. Dit alles binnen de gemeentelijke aanpak 'Gebiedsericht werken'. Sinds de oprichting heeft de Dorpsraad al vele zaken aangepakt. Enkele voorbeelden: het mooie hek rondom het monument bij het dorpshuis, de totstandkoming van De Buurt, bankjes voor de ijsbaan en voetbal, inspraak glastuinbouw, verkeersafwikkeling vrachtwagens rondom het kassengebied etc. Momenteel wordt nagedacht over het opknappen van de informatiepanelen bij de ruïne van het voormalige kasteel, en een overdekte 'leugenbank'. Andere ideeën zijn van harte welkom.

- Onderwijs: - Basisschool Zuilichem.

- Muziek: - Drum- & Streetband Zuilichem is in 1961 begonnen als Drumband Door Eensgezindheid. In 1987 sluit - op veler verzoek - een trompetterkorps zich bij de drumband aan. Dit vrolijke muzikale geheel bestond nu uit een drumband, majoretten en trompetten. In 1993 ging de band verder onder de huidige naam. Per jaar zijn ze gemiddeld meer dan 25 keer te zien, zowel in de directe omgeving als verder weg. Zo zijn ze van de partij bij vele Avondvierdaagsen en lampionnenoptochten, van Poederoijen tot Nijmegen. Daarnaast organiseren ze een jaarlijkse markt en stellen ze hun instrumenten beschikbaar aan de Pietenband van Sinterklaas.

- Sport: - "Voetbalvereniging BZC'14 is een fusievereniging die is voortgekomen uit samenvoeging van de verenigingen v.v. Zuilichem en v.v. Brakel. Het 1e elftal van onze bruisende vereniging speelt in de 3e klasse D."

- S.v. Hamarithi is een gezellige gym-, dans- en turnvereniging voor inwoners van Aalst, Zuilichem en Nederhemert. Recreatieve gym, kleutergym, jong talent, selectie divisie 1 t/m 5 en N1 t/m D2.

- Bij IJsclub De Volharding kun je niet alleen schaatsen (mits het in de winter hard genoeg vriest natuurlijk), je kunt er ook skeeleren. Ze hebben namelijk niet alleen een 400 meter ijsbaan maar ook nog een 200 meter wedstrijd skeelerbaan.

- Zorg: - "Wij zijn Sjaak en Bea van 't Hoog en zijn in 1992 in Zuilichem komen wonen, waar we samen onze biologische melkveeboerderij hebben opgestart. Oorspronkelijk komen wij uit Schipluiden en De Lier. Inmiddels wonen wij met onze drie kinderen met veel plezier op de boerderij en zijn in 2009 gestart met Zorgboerderij De Ommedijkerhoeve, wat wij met veel liefde en plezier doen. Bea heeft in de zorg gewerkt en wilde naast het werk op de boerderij toch ook wel verder gaan in de zorg en koos voor het opzetten van een zorgboerderij. Sjaak heeft in het verleden allerlei jeugdwerk gedaan en stond er voor open om Bea te ondersteunen. Als doel hebben wij dat we alle deelnemers willen laten genieten op onze boerderij en van de omgeving. Met begeleiding willen wij ook laten zien wat er allemaal moet gebeuren op de boerderij en proberen dat zoveel mogelijk uit te voeren. De kinderen proberen wij spelenderwijze de klusjes te laten uitvoeren. Wij hebben een biologische boerderij met melkkoeien. Daarnaast hebben wij ook nog kleinvee zoals cavia’s, kippen, geiten, schapen, varkens, parelhoenders, konijnen, paarden, pauwen, katten en honden. Genoeg dieren voor de deelnemeres om te verzorgen dus. Het aantal deelnemers per dagdeel is maximaal 5 om het zoveel mogelijk in een familiesfeer te houden."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zuilichem.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)