Zuidwest-Fryslân

Streek
Zuidwest Fryslân
Fryslân

zuidwest-fryslan_waterland_van_friesland_fotos_onder_geopende_bruggen_brugdoek_fotowedstrijd.jpg

De VVV in Zuidwest-Fryslân zet de regio op de kaart als 'Waterland van Friesland'. N.a.v. een 'brugdoek fotowedstrijd' van de VVV in 2020 kun je nu genieten van 20 prachtige levensgrote foto's onder 20 geopende bruggen in de regio. Zie het hoofdstuk Beeld

De VVV in Zuidwest-Fryslân zet de regio op de kaart als 'Waterland van Friesland'. N.a.v. een 'brugdoek fotowedstrijd' van de VVV in 2020 kun je nu genieten van 20 prachtige levensgrote foto's onder 20 geopende bruggen in de regio. Zie het hoofdstuk Beeld

Zuidwest-Fryslân

Terug naar boven

Status en ligging

- Zuidwest-Fryslân is een van de 5 tegenwoordig gangbare regio's in de provincie Fryslân.

- O.a. in het kader van 'Plattelânsprojekten' is de provincie in een aantal regio's onderverdeeld, waaronder Zuidwest-Fryslân. Deze regio beslaat sinds 2014 de gemeenten Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren (vóór 2011 vielen de toen nog zelfstandige gemeenten Bolsward en Wûnseradiel - nu deel van de gemeente Súdwest-Fryslân - onder Noordwest. Die voormalige gemeenten liggen eigenlijk in het midden van het westen, dus voor beide valt wat te zeggen. Maar het is natuurlijk wel zo handig om 1 - in dit geval nieuwe - gemeente ook onder maar 1 regio te laten vallen).

- De benaming wordt ook gebruikt voor enkele gebieden die slechts een deel van deze regio beslaan, zoals Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân (waarvoor zie verder het hoofdstuk Landschap etc.).

- En dan is er nog de in 2011 ontstane gemeente Súdwest-Fryslân, die de voormalige gemeenten Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel omvat. Waarbij men zich dus moet realiseren dat de gemeente De Fryske Marren (= fusie van de gemeenten Gaasterlân-Sleat, Lemsterland en Skarsterlân) wel in de stréék Zuidwest-Fryslân ligt, maar niet onder de geméénte Súdwest-Fryslân valt.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Gebiedsagenda Súdwesthoeke (2014) is de uitvoeringsagenda voor Zuidwest-Fryslân op het gebied van Economie & Toerisme; Leefbaarheid & Voorzieningen; Blauw & Groen; en Cultuur & Cultuurhistorie. Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid zijn richtinggevend binnen alle thema’s. De gebiedsagenda is bedoeld om projecten die bijdragen aan een sterke regio in samenhang uit te voeren. Het gaat om overheidsprojecten en projecten die door burgers, bedrijven en organisaties worden aangedragen. De gebiedsagenda is ook een kader waarmee de financiering van de projecten kan worden geregeld, bijvoorbeeld financiering uit Provinciale en Europese fondsen. Nu de komende jaren de beschikbare middelen beperkt zijn, is het nog meer zaak om de krachten te bundelen en de gezamenlijke focus scherper te bepalen. Met de gebiedsagenda willen de partners de samenwerking in de Súdwesthoeke versterken, de bestuurlijke en ambtelijke drukte verminderen, maatwerk leveren en synergie voordeel en integrale, kwalitatief goede projecten realiseren.

De agenda voor de Súdwesthoeke heeft een ander karakter dan de streekagenda’s in de andere gebieden. De Strategische Samenwerkingsagenda die de gemeente Súdwest Fryslân en de Provincie Fryslân in december 2010 ondertekenden wordt namelijk uitgevoerd via de gebiedsagenda. Dit betekent dat ook het stedelijk gebied onderdeel is van deze gebiedsagenda. In de andere gebieden richten de streekagenda’s zich primair op het platteland. De gebiedsagenda voor Zuidwest-Fryslân heeft een duurzaam en dynamisch karakter en speelt wanneer nodig in op maatschappelijke actualiteiten. De partners bepalen samen de koers en wanneer nodig wordt deze samen bijgesteld. De gebiedsagenda is het resultaat van een vrijwillige (maar niet vrijblijvende) en gelijkwaardige regionale samenwerking tussen de gemeenten De Friese Meren en Súdwest- Fryslân, Wetterskip Fryslân en Provincie Fryslân. Deze partners zien de meerwaarde van het samen uitwerken en uitvoeren van regionale opgaven. Door de intensievere samenwerking kunnen opgaven integraler en efficiënter worden opgepakt. Dit moet leiden tot doelmatige inzet van middelen en het zo goed mogelijk benutten van mogelijke (Europese) subsidiestromen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De VVV in Zuidwest-Fryslân zet de regio op de kaart als 'Waterland van Friesland': "Ben je op zoek naar ruimte? Op het water of op het land? Dan is Waterland van Friesland jouw bestemming. In het gebied tussen de Afsluitdijk en het Woudagemaal in Friesland, is de dynamiek tussen water en land overal te ervaren. Geniet van de Friese meren en dat je overal kunt komen over het water of misschien zelfs het ijs. Stroom langs onze indrukwekkende waterwerken en -wegen. Waai uit aan de uitgestrekte IJsselmeerkust langs weidse uitzichten. Ervaar zeven van de Elfsteden die het dichtst bij elkaar liggen, door een stedentrip te maken in Waterland van Friesland. Ontsnap aan de drukte, bezoek Waterland van Friesland!"

- Nederland kent een 20-tal Nationale Landschappen, die vanwege hun bijzondere landschappelijke kwaliteiten als zodanig zijn benoemd. Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân is er daar een van. Het Rijk heeft dit gebied de status van Nationaal Landschap gegeven, omdat hier een unieke combinatie van agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie te vinden is. Natuur en oude cultuurelementen zijn er bewaard gebleven, maar er is ook gewoon ruimte om te wonen, te leven en te ondernemen. Het gebied beslaat de voormalige gemeenten Gaasterlân-Sleat en Nijefurd met daaromheen delen van de voormalige gemeenten Lemsterland, Skarsterlân, Wymbritseradiel en Wûnseradiel. Voor een kaart van dit gebied zie de link. In deze mooie, zeer informatieve film over Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân (18 min.) leer je alles over het ontstaan, de ontwikkeling en het heden van dit veelzijdige landschap, dat op zijn beurt in 4 zeer verschillende hoofdsoorten landschappen te verdelen valt (wat ook in de film wordt toegelicht):

De IJsselmeerkust bestaat grotendeels uit de oude kust van de Zuiderzee. Na de aanleg van de Afsluitdijk (rond 1930) verandert de zoute Zuiderzee in het grote zoetwatermeer het IJsselmeer. Het bijzondere van dit kustgebied zijn de buitendijkse zandplaten en slikken en de steile kliffen in het zuiden. Aan de kust liggen oude havenstadjes als Stavoren, Hindeloopen en Workum en typische vissersdorpen als Lemmer, Laaxum, Molkwerum en Gaast.

In de kleistreek is de invloed van de middeleeuwen nog te herkennen. Je vindt er terpen, opgeworpen door de bewoners in een tijd dat het zoute zeewater regelmatig het land overspoelde. De in de middeleeuwen aangelegde hemdijken kronkelen door het land. Het kleigebied is vanouds het rijkste en meest verstedelijkte deel van Zuidwest-Fryslân. Hier vind je de steden zoals Bolsward, Sneek, Workum, Hindeloopen en Stavoren.

Het veengebied is een laaggelegen, open en weids gebied, waarin een groot aantal meren ligt. In de middeleeuwen is dit veengebied ontgonnen. De bewoners groeven sloten, waardoor het water uit het natte gebied kon weglopen. Door de ontwatering van het veen is het land ingeklonken en heel laag komen te liggen. Kenmerkend voor het veengebied zijn de langgerekte sloten en smalle percelen.

De echte stuwwallen zijn te vinden in Gaasterland, maar de zandgronden van Sint Nicolaasga horen ook bij dit landschap. Kenmerkend zijn de gaasten, de lage heuvels in het land, en de prachtige bossen. Wat Gaasterland vooral zo charmant maakt is de afwisseling in een klein gebied, met hoge en laaggelegen stukken grond, met bos, weide en water. (bron: Bezoekerscentrum Mar en Klif)

- In Bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum (Gaasterland) is een uitgebreide expositie over Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân te zien. Daarnaast is het een kenniscentrum dat je in contact brengt met partijen om meer informatie over het landschap, de cultuur, de natuur en de geschiedenis te verkrijgen. Wandelend en fietsend ervaar je het Nationaal Landschap en het Friese Merengebied op z’n best. Er liggen vele kilometers aan fiets- en wandelpaden door het weidse landschap, langs meren, over bospaden en glooiingen. Met het nieuwe wandelroutenetwerk en de Wandelkaart Zuidwest-Fryslân met Gaasterland stippel je zelf gemakkelijk je route uit en loop je langs gemarkeerde bospaden. Ook per e-bike, mountainbike of ‘gewone’ fiets zijn de mogelijkheden divers. Fietsers verbinden knooppunten gemakkelijk tot magnifieke fietsroutes. Op de Fietskaart Friese Meren met Zuid-Friesland staan alle fietspaden inclusief het knooppuntennetwerk. Ook zijn in Bezoekerscentrum Mar en Klif speciale themaroutes te koop (of bezoek hun webshop).

Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân wordt in het zuiden en westen begrenst door de IJsselmeerkust met oude havenstadjes, typische vissersdorpen en steile kliffen. Daarnaast heeft het een oneindig netwerk van meren, vaarten en plassen. Ieder type watersporter kan hier goed terecht. Speciale gebieden zijn geschikt gemaakt voor het snelle werk. Daarentegen zijn veel wateren toegankelijk voor de meeste watersporten, afhankelijk van diepgang en de hoogte van de (vaste) bruggen. Ook varen met een skûtsje, praam of rondvaartboot is genieten en geeft weer een hele andere kijk op het landschap.

- Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân leer je het beste kennen door het veld in te gaan. Dat wordt nog leuker als je met een ervaren gids op pad gaat, die je op bijzonderheden wijst en de verhalen van het landschap smeuiig kan vertellen. De natuurorganisaties zoals It Fryske Gea, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en het IVN organiseren regelmatig fiets- en wandelexcursies door het gebied. Echte aanraders! Kijk in de agenda wanneer deze excursies plaatsvinden. Wil je met een groep op stap en zoek je een goede boswachter die je excursie kan begeleiden? Alle natuurorganisaties bieden in hun gebieden (voor zover deze zijn opengesteld voor publiek) die mogelijkheid.

Wil je hier gebruik van maken? Het handigst is dat je dan rechtstreeks contact opneemt met de betreffende natuurorganisatie: It Fryske Gea beheert het grootste deel van de IJsselmeerkust, inclusief de buitendijkse gebieden zoals de Makkumerwaard. Andere bekende gebieden zijn het Rijsterbos en de oevers van de Fluessen. Staatsbosbeheer beheert grote delen van de bossen van Gaasterland en de oevers van het Sneekermeer. Natuurmonumenten beheert het Oudemirdumer Klif, enkele Gaasterlandse bossen en grote weidevogelgebieden in de buurt van Wommels. Het IVN verzorgt excursies in gebieden van de verschillende natuurorganisaties.

- De natuur, de ontstaansgeschiedenis, de aanleg van dijken en wegen of de landbouw, over het Nationaal Landschap is heel veel te vertellen! Er zijn verschillende sprekers die over deze onderwerpen boeiende lezingen kunnen geven. Dat zijn de ‘grút-ambassadeurs’ van het Nationaal Landschap. Geograaf Jacob van der Vaart is bij uitstek een kenner van de ontstaansgeschiedenis van Zuidwest-Fryslân, historica Alice Booij vertelt graag hoe vroeger het vervoer over water ging en dat de komst van wegen een grote sociale verandering op gang bracht. Boerin Geartsje Postma vertelt boeiend over de geschiedenis van de landbouw en Ger Bosklopper laat je graag zien hoe divers de natuur in Zuidwest-Fryslân is.

Een lezing over Zuidwest-Fryslân van een van de grút-ambassadeurs is interessant voor verschillende gezelschappen, bijvoorbeeld voor vergaderingen van een dorpsbelang, een avond voor ondernemers of een bijeenkomst van Vrouwen van Nu. De sprekers kunnen de lezing aanpassen aan het gezelschap waar ze voor spreken. Ben je geïnteresseerd? Neem dan contact op met Bezoekerscentrum Mar en Klif: info@marenklif.nl of tel. 0514-571777. Zo nu en dan organiseert Mar en Klif ook lezingen in eigen huis. Ook zijn er andere organisaties die interessante lezingen over het landschap organiseren, bijvoorbeeld de natuurorganisaties en de historische verenigingen in het gebied. Benieuwd? Kijk in de agenda welke lezingen binnenkort plaatsvinden.

- Bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum organiseert jaarlijks de cursus Ambassadeur Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân (van januari t/m maart, in 2021 voor de 11e keer). De belangstelling voor de cursus is groot. Door de wachtlijst en vanwege de vele aanmeldingen is de opleiding in 2020 uitgebreid naar twee groepen (voorheen was het deelnemersaantal beperkt tot 25, in 2020 zijn er maar liefst 40 nieuwe Ambassadeurs 'afgeleverd'). De cursus, oorspronkelijk opgezet voor de toeristisch-recreatieve sector, is toegankelijk voor iedereen die interesse heeft in het landschap. Door de presentaties van de cursusleiders, de - in de voorgaande alinea's beschreven - Grút-ambassadeurs, op verschillende bijzondere locaties, leren cursisten het landschap beter kennen en 'lezen'. Waarom ziet het landschap er uit zoals het nu is, hoe is het ontstaan en wat is de wisselwerking van natuur en mens. Mede door de theorie, kennisuitwisseling, onderlinge contacten en de verdieping is de cursus een groot succes. In de bijeenkomsten leren cursisten over het unieke landschap waarin men woont en werkt. En om het beter door te kunnen vertellen. In 4 dagdelen, waaronder een bus excursie, is er uitleg over de ontstaansgeschiedenis, de natuur en de cultuurgeschiedenis van Zuidwest-Fryslân. Naast cursusmateriaal bestaat de cursus uit een kleine werkopdracht over de eigen woonomgeving. En de cursist leert het landschap als het ware te ‘lezen’.

De cursus zorgt voor verdieping, verbondenheid, samenwerking, kennis en een netwerk. En de cursist profileert zijn eventuele bedrijf of organisatie met trots als ‘ambassadeur‘ van het landschap. Tijdens de slotbijeenkomst vindt de overhandiging plaats van een certificaat en een gevelbordje Ambassadeur van het Landschap. Naast het programma is er jaarlijks een netwerkbijeenkomst met interessante gastsprekers. De reacties van cursisten van voorgaande jaren zijn bijzonder positief. Naast de kennis van het landschap en bijzondere ‘eigen’ ontdekkingen, wordt ook de onderlinge kennismaking gewaardeerd. Dit leidt regelmatig tot nieuwe vormen van samenwerking. De cursus omdat twee dinsdagmiddagen in januari (cursusdag), een dinsdag in februari (excursiedag) en een dinsdag in maart (slotbijeenkomst en netwerkmiddag). De kosten per deelnemer zijn €195,- (incl. BTW). Financiering wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Fryslân. Opgave kan via info@marenklif.nl. Kijk voor meer informatie op de site van Bezoekerscentrum Mar en Klif of op de Facebookpagina 'Ambassadeurs Nationaal Landschap Zuidwest-Fryslân'.

Terug naar boven

Beeld

- "Bruggen in Zuidwest-Fryslân laten sinds 2020 de schoonheid van de regio zien. Sinds het vaarseizoen van 2020 is wachten voor een brug in het gebied van VVV Waterland van Friesland niet meer saai! Je kunt namelijk onder 20 bruggen in de gemeenten De Fryske Marren en Súdwest-Fryslân genieten van foto's uit ons gebied. De foto's zijn gemaakt door mensen uit de gemeenschap van deze regio - de 20 winnaars van de brugdoek fotowedstrijd - en tonen hoe mooi Waterland van Friesland is en dat we er trots op mogen zijn. Geniet je met ons mee?* De brugdoeken zijn mede mogelijk gemaakt door Provincie Fryslân en de gemeenten De Fryske Marren en Súdwest-Fryslân."
* Onder de link kun je de 20 prachtige foto's vast op je scherm bekijken, liefst natuurlijk 'levensgroot' op een laptop of pc en niet op het priegelschermpje van je smartphone. Zodat je vast weet hoe het er 'in het echt' uitziet als je straks voor een van deze bruggen moet wachten als ze geopend zijn. Als je ze allemaal in het echt wilt bekijken zou je er zelfs een 'Geopende-bruggen-route' van kunnen maken. :-)

Reactie toevoegen