Zuid-Beijerland

Plaats
Dorp
Hoeksche Waard
Hoeksche Waard
Zuid-Holland

ZH gemeente Zuid-Beijerland in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Zuid-Beijerland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Zuid-Beijerland in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Zuid-Beijerland

Terug naar boven

Status

- Zuid-Beijerland is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Hoeksche Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Korendijk, in 2019 over naar gemeente Hoeksche Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Zuid-Beijerland.

- Onder het dorp Zuid-Beijerland vallen ook de buurtschappen Hitsertsekade, Nieuwendijk (grotendeels), Schenkeldijk, Zuidzijde (deels) en Zwartsluisje (grotendeels) en het oostelijke deel van het eiland Tiengemeten (op de oude plattegrond elders op deze pagina is dat goed te zien; de buurtschap Tiengemeten valt voor het overgrote deel ook onder dit dorp). In totaal zijn dit 6 buurtschappen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vemeldingen
Zuid-Beijerland werd vroeger ook Den Hitsert genoemd.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Zuid-Beijerland ligt ZZW van het dorp Oud-Beijerland, ZO van de dorpen Nieuw-Beijerland en Goudswaard, NW van het dorp Numansdorp en ZW vanhet dorp Klaaswaal en grenst in het Z aan het Haringvliet.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Zuid-Beijerland 178 huizen met 1.351 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 80/798 (= huizen/inwoners), buurtschappen Hitzersche Kade 30/146, Nieuwendijk (ged.) 26/153 en Zwartsluisje 35/212 en eiland Tiengemeten (ged.) 7/42. De gemeente omvatte verder de buurtschappen Zuidzijde (deels), Schenkeldijk, Bommelskous en een reeks polders. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.500 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "De gemeente Hoeksche Waard vindt het van groot belang dat het voorzieningenniveau van de kern Zuid-Beijerland tenminste blijft zoals deze nu is. De aanwezigheid van voorzieningen zoals winkels, horeca en verenigingen is belangrijk om de kern vitaal te houden. Konijnendijk Mode is een van de voorzieningen in het dorp. Inwoners van de Hoeksche Waard, maar ook van buiten de regio, gaan naar Konijnendijk om te winkelen. Om deze functie te kunnen behouden is uitbreiding en modernisering noodzakelijk. Als gemeente werken wij hier graag aan mee. Wij grijpen dit project aan om ook de openbare ruimte van de Marijkelaan en de Gravin Sabinastraat tot aan de verbinding tussen Konijnendijk en het centrum aan te pakken. Op deze manier wordt het detailhandelsgebied van het dorp beter bereikbaar en herkenbaar. Tegelijkertijd wordt de verkeersveiligheid en doorstroming van het (openbaar) vervoer en hulpdiensten verbeterd. Door toepassing van klimaatadaptieve maatregelen wordt een toekomstbestendige situatie gerealiseerd.

Inwoners van Zuid-Beijerland konden de presentatie van de plannen voor de herinrichting van het centrum en de uitbreiding van Konijnendijk Mode in juni en juli 2020 online bekijken. We ontvingen veel, vaak uitgebreide en gedetailleerde reacties op de plannen voor de herinrichting van het centrum en de uitbreiding van Konijnendijk Mode. Onder deze link vind je de verslagen met opmerkingen over de verschillende plandelen. Ook vind je er de reacties van de gemeente op de gestelde vragen en/of opmerkingen. Deze zijn gebundeld tot thema’s of onderwerpen. In verband met de privacy zijn alle reacties anoniem verwerkt. De heren Konijnendijk beantwoordden de vragen met betrekking tot de uitbreiding van de winkel. We gaan met de gemaakte opmerkingen aan de slag en onderzoeken hoe we tot de meest optimale uitwerking kunnen komen. Een nader uitgewerkt Voorlopig Ontwerp voor de herinrichting leggen wij weer aan de omgeving voor." (bron: gemeente)

- Aan de rand van Zuid-Beijerland is bedrijventerrein De Leeuw in ontwikkeling. Omwonenden hebben begin 2018 geklaagd over het uitzicht op de 'grauwe blokkendozen'. Volgens de gemeente is wel afgesproken dat het terrein "landschappelijk zou worden ingekleed", is het geheel anno 2018 nog in ontwikkeling, en is het zeker wel de bedoeling dat e.e.a. nog verder wordt ingericht met o.a. woonhuizen en groen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Zuid-Beijerland heeft 11 rijksmonumenten.

- "Aan de rechterkant van de Dorpsstraat in polder De Eendragt staat de grote dorpskerk: de Eendrachtskerk (Koninginneweg 4). De kerk is in 1933 gebouwd nadat het oude kerkgebouw uit 1678, dat even verderop rechts aan de dorpsdijk stond, in 1932 door brandstichting was afgebrand. De kerkvoogdij van de Nederlands Hervormde gemeente gaf opdracht voor de bouw van een nieuwe kerk en een bijbehorende pastorie voor de dominee. De toenmalige gemeente Zuid-Beijerland voorzag in de bouw van de bijbehorende klokkentoren. De torenklok had in die tijd - naast een functie als kerkklok - namelijk ook nog een belangrijke algemene functie in de dorpsgemeenschappen door hoorbaar de tijd aan te geven en te luiden voor begrafenissen en als noodklok.

Architect K. van Gijp en zoon ontwierpen een modern bakstenen kerkgebouw met een kruisvormige plattegrond. Kenmerkend zijn de hoge puntige gevels met verticale en horizontale accenten. Aan de westzijde zijn een consistoriekamer, predikantkamer en een kamer voor doopouders in het gebouw geïntegreerd. De hoge kruisvormige kap wordt gedragen door een ijzeren constructie, die rust op vier syeniet granieten pijlers en is gedekt met blauwe Romaanse pannen. De kerk is onder invloed van toonaangevende architecten als Frank Lloyd Wright en Berlage ontworpen als een ‘Gesamtkunstwerk’. Dat wil zeggen dat vooral in het interieur alle elementen, vormen en materialen zo op elkaar zijn afgestemd, dat ze één samenhangend geheel vormen.

Het kleurgebruik in het schilderwerk is afgeleid van de kleuren in de smalle hoge verticale glas-in-loodramen, die in drie muren zijn aangebracht en die de kerkzaal overspoelen met gefilterd licht. Diffuse elektrische verlichting van melkglas is opgenomen in de gepolijste donkerblauwe hoekpijlers, en vorm en kleur van de eikenhouten kerkbanken komen terug in het preekgestoelte. De pijpen van het grote kerkorgel volgen de licht gebogen puntige kapvorm boven de preekstoel. De kerk werd meteen centraal verwarmd en geeft zitplaats aan 550 personen, 50 meer dan in de oude kerk. De kerk is in de crisistijd in negen maanden gebouwd en afgewerkt door alle hervormde aannemers en ambachtslieden van Zuid-Beijerland gezamenlijk, tegen geringe uurlonen, en was in december 1933 gereed. De naastgelegen pastorie is in dezelfde stijl opgetrokken.

In het begin van de bezetting in 1940 gebruikten de Duitsers de toren als uitkijkpost en in 1943 namen ze de bronzen luidklok van 480 kilo in beslag. Nog geen 10 jaar na de inwijding kwamen de gebouwen tijdens de inundatie ruim een jaar in het zoute water te staan. Om in 1953 door de stormvloed te worden getroffen. In 1970 is het kerkorgel gerenoveerd. Eind vorige eeuw gingen de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerk in Zuid-Beijerland ‘Samen op Weg’ naar een fusie tot één gemeenschappelijke Protestantse Kerk. De Protestantse Kerk Nederland (PKN) werd op 1 mei 2004 een feit, wat tot uitdrukking wordt gebracht in de nieuwe naam Eendrachtskerk, die tevens verwijst naar de polder. Vervolgens is de kerkzaal gerenoveerd en de kerktoren gerestaureerd. Gaandeweg waren meer voorzieningen nodig voor kerkelijke en sociale nevenactiviteiten. Daarvoor is De Ark aan de noordkant van de kerk aangebouwd en later – in samenspraak met de gemeente Korendijk – uitgebreid met een Jongeren Ontmoetings Ruimte (JOR)." (bron: site van de Eendrachtskerk)

- Molen Landzigt staat op de zuidelijke dijk van een polder genaamd Groot Zuid-Beijerland; een bedijking die in 1631 gereed komt, waarna op deze dijk het dorp Zuid-Beijerland wordt gesticht. In het begin is het inwonertal zo klein dat het de moeite niet loont om een eigen korenmolen te hebben. De inwoners laten hun koren daarom aanvankelijk malen op de korenmolens van Piershil en Numansdorp. Na de bedijking van nog een grote polder; de Eendrachtspolder aan de zuidzijde van het dorp, in 1653, groeit het dorp voorspoedig, zodat het haalbaar wordt om hier een eigen korenmolen te stichten. In 1659 moet er reeds een molen hebben gestaan, omdat dan het “windrecht” wordt getransporteerd. De molen die dan wordt gebouwd is een houten wipkorenmolen. De oude molen is aan slijtage onderhevig en in 1857 wordt een geheel nieuwe molen gebouwd voor rekening van de familie Blaak, een welgesteld boerengeslacht. Dat is de huidige Molen Landzigt.

De molen blijft bijna een eeuw in de handen van de familie Blaak. Uiteindelijk raakt de molen in verval. De dan hoogbejaarde telgen van de familie Blaak kunnen de herstelkosten van de molen niet dragen. In 1955 verkoopt de familie de molen aan graanhandelaar Henk de Kuijper. Hij krijgt het voor elkaar om - met steun van de provincie - de molen bedrijfsvaardig gerestaureerd te krijgen en neemt de molen weer in bedrijf, maar niet voor lang. In 1962 wordt de molen verkocht aan fouragehandelaar Kruidenier, die nog een enkele keer met de molen maalt en daarna de molen hoofdzakelijk als opslagplaats gebruikt. Inmiddels is de economische rol van de windmolens in deze omgeving tot een eind gekomen. De toestand van de molen gaat langzaam achteruit en hij raakt weer in verval.

In 1975 wordt de vervallen molen van Zuid-Beijerland aangekocht door Maarten Hunink, een molenliefhebber, die samen met een aantal molenvrienden de molen in de vrije tijd, zonder steun van de overheid, restaureert tot een maalvaardige molen. Al vrij snel - in oktober 1976 - wordt de molen weer feestelijk in bedrijf genomen. Tijdens de restauratie is voorzichtig begonnen met het malen van tarwemeel, dat op kleine schaal verkocht wordt aan particulieren. Maarten Hunink profileert zich steeds meer als vakmolenaar en spoedig is de molen 3 dagen per week in bedrijf voor de ambachtelijke meelvoorziening van bakkers en particulieren.

Op 25 januari 1990 raast een zeer zware storm over Nederland. Zelfs boven land wordt windkracht 12 gemeten. Het noodlot slaat toe; bij een hevige windstoot breekt de ketting waarmee de wieken van de stilstaande molen zijn geborgd en de molen begint langzaam door de vang te draaien. Door de wrijving tussen de vang en het draaiende bovenwiel ontstaat zoveel warmte dat de molen vlam vat. Bij de gevaarlijk draaiende molen is het voor de brandweer niet mogelijk om de brand doelmatig te bestrijden. De bluswerkzaamheden worden pas effectief als de wieken en kap van de molen zijn gewaaid waardoor de brandweer bij de molen kan komen. Wat rest is een troosteloze molenromp die, op de begane grond na, volledig is uitgebrand. Er wordt een stichting opgericht om de herbouw van de molen te verwezenlijken. Ditmaal is er wel financiële steun van de overheden. Door de inspanningen van vele vrijwilligers, die onder andere de wielen voor de molen vervaardigen, blijven de kosten laag en wordt de molen binnen afzienbare tijd herbouwd.

Op 16 mei 1992 kan de herbouwde molen weer feestelijk in gebruik worden genomen. Maarten Hunink blijft de trotse molenaar en maalt regelmatig met de molen om de meelwinkel in de molen te bevoorraden. In 2006 ziet hij weer kans de molen van de stichting terug te kopen. In 2014 is de molen overgedragen aan zijn opvolger: Peter Reedijk, die vol enthousiasme het molenbedrijf voortzet. De stichting blijft voortbestaan om de molenaar bij het beheer van de molen te ondersteunen. In de molenwinkel kun je terecht voor diverse meelsoorten, broodmixen en toebehoren. Adres: Molendijk 19, Zuid-Beijerland. Openingstijden: vrijdagmiddag van 13.30-17.30 uur en zaterdag 9.00-17.00 uur. (bron: site van Molen Landzigt)

- De gemeente Korendijk heeft in 2018 de oude begraafplaats in Zuid-Beijerland gerenoveerd. Hiervoor zijn alle zerken tijdelijk verplaatst. De grond is geëgaliseerd en waar nodig verhoogd met zand. De oude en inmiddels gesloten begraafplaats is van 1829 tot 1949 in gebruik geweest en is bijzonder omdat hier vroeger praktisch alle inwoners van het dorp begraven werden. De begraafplaats was echter in zeer slechte staat. In 1944/1945 is het door de Duitse bezetter onder water gezet en vervolgens in 1953 met de Watersnoodramp ook weer onder water komen te staan. De graven waren overwoekerd door onkruid, de zerken stonden scheef of waren verzakt. Door de renovatie zijn alle zerken weer op hun plaats komen te liggen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Dit is de website waar instanties uit Zuid-Beijerland hun activiteiten kunnen laten opnemen zodat de inwoners uit het dorp en omgeving weten wat er te doen is. Vooralsnog zijn de activiteiten opgenomen van: de Bibliotheek, de Eendrachtskerk, de JOR, de Passiewaard, de Soos en de ZBVH."

- Oranjevereniging Zuid-Beijerland - naar eigen zeggen de gezelligste vereniging van de Hoeksche Waard - grijpt Koningsdag aan om gelijk een hele wéék feest te vieren. Koningsweek dus zou je kunnen zeggen.

- Trekkertrek Zuid-Beijerland (weekend eind mei, alleen in de oneven jaren, de volgende keer is dus in 2021).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van de in 1890 opgerichte IJsclub De Winterkoning. Ze beschikken over twee ijsbanen. Sinds de oprichting is er een ijsbaan op 't Gat aan het Zwartsluisje. Sinds seizoen 2008/2009 is er ook een baantje voor de jeugd op het terrein van tennisvereniging 't Slag aan de Oranjeweg. Niet-leden kunnen er terecht voor 2 euro p.p. per dag. Diverse wedstrijdrijders van de vereniging trainen gezamenlijk op diverse kunstijsbanen in de omgeving.

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Zuid-Beijerland door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zuid-Beijerland (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Lezen: - De bibliotheek van Zuid-Beijerland is een dienstverlenende instelling voor iedereen en vrij toegankelijk. Pas als je iets naar huis wilt meenemen is het noodzakelijk je als lid te laten inschrijven. Er zijn verschillende soorten romans: streekromans, detectives, oorlogsverhalen enz. Er zijn ook buitenlandse romans, tijdschriften en luisterboeken. Voor middelbare scholieren heeft de bibliotheek romans voor de literatuurlijsten alsook boeken over schrijvers. Voor lezers die slechtziend zijn is er een collectie grootletterboeken en luisterboeken. Je kunt ook informatieve boeken lenen, o.a. over gezondheid, techniek, landen en volken, handwerken en tuinieren. Voor de jeugd is er een grote collectie kinderboeken, waaronder prentenboeken, eerste leesboekjes, verhalende jeugdboeken en strips. Ook zijn er voor de jeugd informatieve boeken over allerlei onderwerpen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de oude begraafplaats van Zuid-Beijerland (Dorpsstraat 175), met foto's van de grafzerken. - Overzicht van begraven op de begraafplaats op Koninginneweg 23a, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen