Zijpersluis

Plaats
Buurtschap
Schagen Bergen NH
Kop van Noord-Holland West-Friesland Regio Alkmaar Kennemerland
Noord-Holland

Zijpersluis

Terug naar boven

Status

- Zijpersluis is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, in de Regio Alkmaar (deels), en in de streken Kennemerland (deels), Kop van Noord-Holland (deels) en West-Friesland (deels), in deels gemeente Bergen NH (t/m 1833 gemeente Groet, in 1834 over naar gemeente Schoorl, in 2001 over naar gemeente Bergen NH), en grotendeels gemeente Schagen (gedeelte onder het dorp Burgerbrug: t/m 2012 gemeente Zijpe, in 2013 over naar gemeente Schagen; gedeelte onder het dorp Krabbendam: t/m 1989 gemeente Warmenhuizen, in 1990 over naar gemeente Harenkarspel, in 2013 over naar gemeente Schagen).

- De buurtschap Zijpersluis valt deels onder het dorp Groet - als dichtstbijzijnde dorp van dit deel van de buurtschap -, grotendeels onder het dorp Burgerbrug, en deels onder het dorp Krabbendam. Alleen het deel van de buurtschap dat onder het dorp Burgerbrug valt, valt ook voor de postadressen onder dat dorp. Omdat de andere twee dorpen waaronder de buurtschap Zijpersluis valt, Groet en Krabbendam dus, in 1978 respectievelijk alleen voor hun dorpsgebied in engere zin een (Groet) en in het geheel geen (Krabbendam) eigen postcode en postale plaatsnaam hebben gekregen in het postcodeboek, liggen deze delen van de buurtschap, evenals deze (delen van deze) dorpen, voor de postadressen respectievelijk 'in' Schoorl en Warmenhuizen.

- De buurtschap Zijpersluis heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1858 Zijpe Sluis, 1866 Zijpesluis.

Naamsverklaring
Samenstelling van sluis (waarvoor zie Sluis) en Zijper 'behorend tot of gelegen bij Zijpe', naar het poldergebied Zijpe, dat de naam vasthoudt van het vroegere water en zee-inham de Zijpe (anno 1285 die Zype). De sluis was noodzakelijk geworden door de aanleg van het Noordhollands Kanaal, dat de oude Hondsbossche Vaart van Petten naar Alkmaar hier aantakte en het vergraven zuidelijk gedeelte hiervan tot een onderdeel van de nieuwe waterweg maakte. Voor de betekenis van Zijpe zie aldaar.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Zijpersluis ligt rond de wegen Grote Sloot (huisnummers 2, 4 en 5 t/m 25), Hempolder en Rijksweg (de N9; huisnummer 1, aan een weg, parallel aan de N9). De buurtschap ligt rond het kruispunt van de wateren Grote Sloot, Noord-Hollands Kanaal en Hondsbossche Vaart en het water langs de West-Friese Omringdijk, en WNW van het dorp Krabbendam, ZW van de dorpen Burgerbrug en Eenigenburg, NO van het dorp Groet, N van het dorp Schoorl, NW van het dorp Warmenhuizen en ZO van het dorp Petten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Zijpersluis omvat 10 à 15 huizen en 1 bedrijfsgebouw, met ca. 35 inwoners (9 huizen en ca. 25 inwoners onder het dorp Burgerbrug, 2 huizen, 1 bedrijfsgebouw en ca. 5 inwoners onder het dorp Krabbendam, en 1 huis en ca. 3 inwoners onder het dorp Groet).

Terug naar boven

Geschiedenis

Van vlotbrug naar pontje naar niets meer
Na het gereedkomen van het Noordhollands Kanaal rond 1824, is er een 9-tal vlotbruggen in aangelegd. De vlotbruggen zijn toegepast omdat het in de tijd van de aanleg van het kanaal nog niet mogelijk was bruggen te bouwen met een grote overspanning. De breedte van het kanaal was 37 meter, genoeg om twee linieschepen van de marine te kunnen laten passeren. Een veerpont zou te veel oponthoud voor de bewoners teweegbrengen. Toch is de de Zijpersluisbrug bij de buurtschap Zijpersluis op enig moment vervangen door een veerpont, omdat de brug te vaak door schepen geramd werd. Maar ook dit pontje is er niet meer, en latere plannen voor een brug zijn nooit verder uitgewerkt. Als je nu naar de 'overburen' aan de andere kant van het kanaal wilt, moet je een flink eind 'omrijden', hetzij via Burgervlotbrug in het N hetzij via Schoorldam in het Z.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De buurtschap Zijpersluis is vlak na de droogmaking van de Zijpe ontstaan. De kern bestond uit vlak bij elkaar staande boerderijen rond het gebied van de sluis. Een van deze boerderijen bestaat nog steeds; 't Huis Vroegh op, dat in 1670 is herbouwd. Het geldt als de oudste nog bestaande boerderij van de Zijpe.

- De Zijpersluis heet officieel de Jacob Claesse Sluis. Hij is gebouwd in 1566. Het was een van de sluizen die nodig was om de Zijpe droog te maken en te houden. Tegenwoordig is de sluis niet meer in functie en is het dus alleen nog een cultuurhistorisch monument. Het is een provinciaal monument en eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. De huidige muren zijn ruim 200 jaar oud en waren ernstig verzakt door aantasting van de houten fundering. Dat is veroorzaakt door het klotsende water van het Noordhollands Kanaal, dat teweeg wordt gebracht door het huidige zware scheepvaartverkeer, waardoor er zuurstof bij het hout kon komen. In 2016 is besloten tot restauratie.

Pronk Bouw uit Warmenhuizen heeft dit 'huzarenstukje' uitgevoerd. Het herstel van de ernstige verzakkingen blijkt complexer dan gedacht. Diverse verrassingen, grotendeels van technische aard, spelen de restaurateurs parten. Na diverse onderzoeken en nieuwe berekeningen blijkt de slechtste van de vier verzakte vleugelmuren geheel te moeten worden vervangen. 13.000 stenen vormen in kruisverband één geheel, in een breedte van gemiddeld 1.30 meter. Dit patroon is ook binnenin gevolgd. Voor de stevigheid en op last van Monumentenzorg. Aan de buitenzijde zijn oude stenen gebruikt, binnen nieuwe. Voor de nieuwe fundering van de vier muren zijn 42 stalen buispalen de kanaalbodem ingegaan. Deze palen zijn volgegoten met beton. Bovenop kwam voor elke muur een 'tafelbed' van gewapend beton, van een halve meter dikte. Hieraan worden de muren verankerd met onbuigzame 'draagvingers'. De restauratie, die in juni 2017 gereed is gekomen, heeft 550.000 euro gekost. (bron: Noordhollands Dagblad, 19-5-2017)

- Op 10 april 1945 wilde een knokploeg uit Langedijk een munitietransport van de Duitsers saboteren en daarbij een brug bij Zijpersluis opblazen. Een in het dek van deze Helderse Brug geplaatste mijn blies weliswaar een Duitse militaire bus half op, maar verwondde niemand. Ook het hoofddoel, de brug onbruikbaar maken, mislukte. Er werd door de bezetters wel een represaillemaatregel getroffen: 10 mannen werden uit de gevangenis in Alkmaar en de Amsterdamse Weteringeschansgevangenis gehaald en gefusilleerd op de plek van de aanslag. Na de bevrijding is ter plekke een kruis opgericht. Op 3 mei 1947 is hier het door Willem Reijers ontworpen 'monument voor een fusillade te Zijpersluis' geplaatst. Hij ontwierp een ruim twee meter hoog monument van een opgeheven arm, geïnspireerd op het kubisme. Ter hoogte van de pols slaat een duif zijn vleugels uit. De arm en hand rijzen op vanuit een terp en rusten aan de achterzijde tegen een kruis. Zie ook het filmpje van de onthulling van het oorlogsmonument te Zijpersluis.

Twee van de slachtoffers waren Dirk Bons en een van zijn zonen, Ton. Een van de nazaten, Gerard Bons, heeft de site 'Vergeten Verzet van Dirk Bons en zijn zoons' opgezet, met veel achtergrondinfomatie over o.a. de verzetsactiviteiten van Dirk en Ton tijdens de Tweede Wereldoorlog. En kleindochter van Dirk, Monique Bons, heeft het artikel 'En wij gedenken hen. De tien van Zijpersluis' geschreven, als verslag van haar onderzoek naar de executies en wat daaraan vooraf ging.

Reactie toevoegen