Zenderen

Plaats
Dorp
Borne
Twente
Overijssel

Zenderen Mariakapel 640x480.JPG

Zenderen, weids uitzicht over de Zendersche Esch nabij de in 2009 ingezegende Mariakapel

Zenderen, weids uitzicht over de Zendersche Esch nabij de in 2009 ingezegende Mariakapel

zenderen_kerk_en_karmelklooster_640x480.jpg

Zenderen, RK kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen met Karmelklooster

Zenderen, RK kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen met Karmelklooster

zenderen_carmelitessenklooster_640x480.jpg

Zenderen, Carmelitessenklooster

Zenderen, Carmelitessenklooster

zenderen_mariakapel_ii_640x480.jpg

Zenderen, de Mariakapel op de Zendersche Esch is in 2009 ingezegend

Zenderen, de Mariakapel op de Zendersche Esch is in 2009 ingezegend

zenderen_dorpsgezicht.jpg

Zenderen, dorpsgezicht

Zenderen, dorpsgezicht

Zenderen

Terug naar boven

Status

- Zenderen is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Borne.

- Onder het dorp Zenderen valt voor de postadressen ook een deel van de buurtschap Azelo.

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
De plaatsnaam zou ontleend zijn aan sintels, ook wel ijzererts genoemd. De ijzererts is hier nog altijd in de grond te vinden. Mogelijk maakte men daar plaatselijk ijzer van. Vooralsnog zijn er echter geen resten van een smidse of iets dergelijks gevonden die dat ondersteunen.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Het Dolle Dorp.

Terug naar boven

Ligging

Zenderen ligt ZO van Almelo, NW van Borne.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Zenderen 170 huizen met 1.232 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Zenderen wordt al in de 10e eeuw genoemd. Een boerderij in "Sindron" hoorde toen onder de hof die de abdij van Werden in De Lutte bezat. In de loop van de eeuwen verbasterde de plaatsnaam via Sinderon, Sinderen en Senderen naar de huidige spelling. In de 14e eeuw lag hier aan de Azelerbeek de burcht Hondeborg.

Als marke was het gebied opgedeeld in Voor-Zenderen, Achter-Zenderen, Hondenhoek, Kattenhoek, Elhorsterhoek, Tusveld en Bornerbroek. Voor het handelsverkeer over het water was het een belangrijk knelpunt, met de Bornsebeek en de Azelerbeek, met name in de periode dat er nog turf over het water werd vervoerd.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "ProRail en de gemeente Borne hebben in mei 2021 de onbeveiligde overweg 'Het Vlier' in Zenderen afgesloten. Nadat op 6 mei 2021 omstanders getuige waren van een bijna-ongeluk op de gevaarlijke overweg zonder waarschuwingssignalen en spoorbomen, heeft ProRail de gemeente het dringende advies gegeven per direct over te gaan tot sluiting. Dit advies is door het gemeentebestuur overgenomen. Op 7 maart 2021 vond op deze 'niet actief beveiligde overweg' (NABO) een aanrijding plaats tussen een goederentrein en een bestelauto. Helaas kwam de inzittende van de auto hierbij om het leven." (bron: ProRail)

- De actie 'Dorpen in het groen' is een voorbeeld van een project dat in korte tijd uitgroeit tot een groot succes. Maarliefst 63 mensen uit Hertme en Zenderen hadden zich in 2008 aangemeld voor dit project van Landschap Overijssel. Met steun van o.a. De Groene Poort kregen de inwoners van deze dorpen de gelegenheid hun erven aan te passen en in te richten met authentiek streekeigen plantmateriaal. Er zijn 7.565 stuks bosplantsoen geplant, 471 erfbomen, 605 hoogstam fruitbomen en 12.985 stuks haag, dit is ruim 3 kilometer haag van meidoorn, beuk, haagbeuk, liguster en buxus. Verder zijn er 22 Twentse landhekken en 4 landgoedhekken geplaatst. Belangrijk is ook dat naast de geleverde prestaties er een versterkte gemeenschapszin en een sterkere band tussen bewoners en gemeente is ontstaan. Daarnaast hebben bewoners veel meer kennis gekregen over erven en de invloed van hun erf op de leefomgeving. Dit zal ook op langere termijn zijn vruchten afwerpen.

- Sinds medio 2017 is men in Zenderen doende met een vervolg op en actualisering van het Dorpsplan Plus uit 2009, dat men daarom Dorpsplan PlusPlus heeft gedoopt.

- De locatie Elhorst-Vloedbelt in Zenderen is aangewezen als vuilstortlocatie voor afvalverwerker Twence. In het bestemmingsplan is bij de berekening van de benodigde stortcapaciteit uitgegaan van het vuilnisaanbod van de omliggende gemeenten. Twence wilde op deze locatie een mestverwerkingsfabriek bouwen. Zij wilde hiermee een oplossing creëren voor het fosfaatprobleem door het mestoverschot. In de installatie moest de grondstof fosfaat worden teruggewonnen uit de dierlijke mest en er zou biogas worden geproduceerd. Er zou jaarlijks 250.000 ton mest moeten worden verwerkt. De provincie vond dat binnen het bestemmingsplan passen (want mest is ook afval, zo luidde de redenering) en zag daarom geen bezwaar. De gemeente vond het plan een te grote aanslag op de omgeving en ging, nadat haar bezwaar door de Rechtbank te Almelo was afgewezen, in beroep bij de Raad van State. De vraag was wat in dit verband onder 'afval' moest worden verstaan. De Raad van State heeft het plan in oktober 2017 verworpen, omdat de locatie gezien de beschrijvingen in het bestemmingsplan bedoeld is voor huishoudelijk afval en daar valt de dierlijke mest niet onder. (bron: Tubantia, 18-10-2017)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Zenderen heeft 5 rijksmonumenten.

- De RK Kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen behoorde ooit bij het Karmelklooster. Aanvankelijk was er in Zenderen een afzonderlijke parochiekerk, de Stephanuskerk. Deze stond op de plaats van de huidige begraafplaats. Deze kerk werd gebouwd in 1798 en in 1946 afgebroken. Het Rooms Katholieke leven concentreerde zich daarna rond de kloosterkerk, de kerk van Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen. De pastorale zorg is toevertrouwd aan de paters Karmelieten. In de kerk zijn beelden te bewonderen van een piëta, van 'Christus op de koude steen' en een 7-tal beelden van karmelheiligen. In de kerk worden ook regelmatig concerten gegeven.

- De karmelieten hebben geen stichter, maar zijn voortgekomen uit een groep pelgrims en kruisvaarders die vanuit Europa naar het Heilige Land trokken. Velen onder hen vestigden zich op de berg Karmel. Daar sloten ze zich in de loop van de tijd aaneen tot een kloosterorde. Ze leidden daar een leven in de geest van de profeet Elia. Deze zien ze als de geestelijke vader van de Karmelorde. In de 13e eeuw kregen ze een leefregel van Albertus, patriarch van Jeruzalem. Op een gegeven moment werden ze uit Palestina verdreven door de Saracenen en trokken ze naar Europa. Tot aan de Reformatie had de Karmel meerdere kloosters in Nederland. Ze zijn in die tijd allemaal opgeheven.

In 1853 werd vanuit Belgie een Karmelietenklooster gesticht in Boxmeer, van waaruit later een nieuwe stichting tot stand kwam in Zenderen. In 1855 kocht men daar het oude landgoed Het Hulscher om hier een nieuwe start te maken. Men zag in dit gebied goede mogelijkheden op gebied van onderwijs en pastoraat. In 1890 werd het klein seminarie Sancti Alberti opgericht ten dienste van de eigen priesteropleiding. Een grote verdienste van de Karmelieten is wel dat zij de grondleggers zijn geweest van het katholiek voortgezet onderwijs in Twente. Als dank daarvoor is in Zenderen in 1995 het beeld van de Karmeliet onthuld, een geschenk van alle karmelscholen uit de omgeving.

De kloosterbewoners van dit moment zijn voornamelijk oudere karmelieten. Het Karmelietenklooster is een kloosterverzorgingshuis waar het gewone kloosterleven wordt beleefd. Er zijn geregeld rondleidingen voor belangstellenden. Ook een rondwandeling door de kloostertuin en het patersbos behoort tot de mogelijkheden. Nadere informatie over het Karmelklooster Zenderen. - Filmpje over voormalige kloostertuin van de karmelieten door John M. Pieper.

- De carmelitessen vormen de vrouwelijke tak van de Karmelorde. Zij werd in de 15e eeuw gesticht door de karmeliet Johannes Soreth. Het slotklooster van de zusters werd in 1889 gesticht vanuit carmelitessenklooster Elzendaal in Boxmeer. Dat was 34 jaar na de komst van de karmelieten. Zenderen was een bewuste keuze, omdat de karmelieten dan de diensten die plaatsvonden in de kloosterkapel konden verzorgen. Dat gebeurt nu nog. In het klooster leven de zusters in afzondering als slotzusters of monialen. Ze zoeken een weg dicht bij God in geestelijke afzondering. Slechts de kapel van het klooster en de spreekkamers zijn toegankelijk. In de gebedsruimte dient stilte in acht genomen te worden. In het verleden bakten de zusters hosties voor veel parochies en instellingen in het hele land.

De kapel is in de jaren zeventig geheel ontdaan van alle polychromie. Ook zijn enkele beelden uit de kapel weggehaald. Grijze tonen overheersen en de donkere houten banken passen zich daarbij aan. Deze herinrichting draagt alle kenmerken van de architect Dom van der Laan, die als monnik voor een contemplatief leven had gekozen. In de kapel is nog een beeld te zien: een piëta, het beeld van een wenende Maria met haar gekruisigde Zoon op haar schoot. Het staat hoog in de kapel in de rechtermuur, bijna tegen de zoldering aan.

De kapel is geopend van 7.00 uur tot na de dienst van 17.00 uur. Alle dagen van de week wordt er meermaals op verschillende tijden gebeden. Deze dagorde hangt in de slotgang (gang naast de kapel). De zusters, ook wel bidzusters genoemd, nodigen je uit om mee te bidden. Tijdens de Seizoenswandelingen van het Kloosterpad Zenderen is het mogelijk in de grote bezoekersruimte van het klooster de dvd 'Leven binnen de kloostermuren' te bekijken. - Nadere informatie over het Carmelitessenklooster. - Filmpje over de Kruiswegstatie aan de buitenmuur van het Carmelitessenklooster door John M. Pieper.

- Als je vanuit de Zenderensestraat De Baken inwandelt, zie je onder twee grote eiken de in 2009 ingezegende Mariakapel staan. Vanuit deze wat hoger gelegen plek, op de Zendersche Esch, heb je uitzicht op Bezinningscentrum de Zwanenhof en beide kloosters van de zusters Carmelitessen en de paters Karmelieten. Een plek om een stukje rust en bezinning te vinden. De kapel is gebouwd in Saksische stijl, waarin een altaar van Bentheimer zandsteen is geplaatst. Het Mariabeeld, dat in de stijl van de kapel moest passen, is afkomstig uit Dresden.

- Bezinningscentrum De Zwanenhof ligt in de buurtschap Azelo (t/m 2000 gemeente Ambt Delden), en wordt daarom aldaar beschreven, maar valt sinds de herindeling van 2001 postaal onder Zenderen, omdat de nieuwe gemeentegrens ter plekke langs de A1 is getrokken, waarmee de Zwanenhof in de gemeente Borne is komen te liggen. Ondanks dat alles blijft het pand natuurlijk gewoon in de buurtschap Azelo liggen en blijft het daarom ook op die pagina staan.

- Landgoed Weleveld.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Doldraejers.

- Volksfeesten (weekend in juni of juli).

- Kerstmarkt (op een zondag in december).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het buitengebied van Zenderen staat ook bekend als de Zendersche Esch (ca. 560 hectare). Dit gebied maakt deel uit van De Groene Poort, een 1.500 hectare groot gebied dat wordt ontwikkeld tot groene long en kleinschalig recreatief gebied tussen de waardevolle landschappen van Noordoost Twente en Zuidwest Twente. Binnen het gebied Zendersche Esch is een apart plan gemaakt voor de landschappelijke en recreatieve ontwikkeling van het gebied Zendersche Esch Zuid.

- Het project 'Beleef Zendersch’ cultuurhistorisch ervengoed’ betreft een groot gedeelte van het buitengebied van het dorp. Het versterkt het cultuurhistorisch erfgoed door de uitvoering van een drietal deelprojecten: het herstel van cultuurhistorische boerderijerven met landschappelijke waarden, de renovatie en herplaatsing van kruiswegstaties bij het Carmelitessenklooster (onderdeel van Kloosterpad Zenderen) en de uitvoering van enkele onderdelen uit het Masterplan Kloostergaarde.

- De Beeldenroute Zenderen leidt je langs een 6-tal kunstwerken en enkele bezienswaardigheden in het dorp. Startpunt van deze wandelroute van 6,1 km is het Karmelietenklooster en duurt ca. 1 1/4 uur. De wandelroute met beschrijving van de kunstwerken is te koop bij de VVV in Borne en bij de lokale Texaco.

- De wandelroute Kloosterpad Zenderen voert je langs alle belangrijke historische en religieuze punten door de bossen en over de velden van dit dorp en buurdorp Hertme - waaronder kerken, kloosters en landgoed Weleveld, zie verder bij het kopje Bezienswaardigheden hierboven - en is naar keuze 5, 8 of 13 km lang. De route kan alle dagen worden gelopen en met de uitvoerige beschrijving erbij is het Kloosterpad een adembenemende wandeling. Bijzonderheden die u tijdens de route kunt zien zijn ook te bekijken in het filmpje Kloosterpad Zenderen door John M. Pieper uit Wierden.

- De Kuierroute Zenderen-Hertme is ca. 14 km lang. Startpunten van deze route zijn restaurant Het Seminar in het dorp en hotel-restaurant Jachtlust in Hertme. De route voert o.a. langs de Bornse Beek, openluchttheater Hertme en het Spookhuis. Kuieren heeft in Overijssel een dubbele betekenis, namelijk wandelen en praten. Met de kuierroutes maakt de wandelaar op een prettige en informatieve manier kennis met het Overijsselse landschap. De routes lopen over de mooiste weggetjes en langs de interessantste plekken in de dorpen. Heldere routebeschrijvingen tussen de teksten en een gedetailleerde topografische kaart wijzen je de weg. De routes zijn niet gemarkeerd. Je heeft er dus wel de routebeschrijving bij nodig.

- Vanaf de TOP tegenover restaurant Het Seminar kun je 'ommetjes' lopen. De routes van 5 (2x), 5.5, 6.1, 10 en 14 km zijn daar gratis te verkrijgen.

Terug naar boven

Literatuur

- Lijst van boeken e.d. over de geschiedenis van Zenderen (even scrollen op de pagina), aanwezig en in te zien in het Twents Streekarchief te Delden.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Zenderen.

- Nieuws: - Het wekelijks verschijnende dorpsblad Vox is via de link ook online te lezen.

- Dorpshuis: - 't Rigtershoes biedt onderdak aan een aantal lokale verenigingen en aan het sociaal, cultureel en jeugd- en jongerenwerk in het dorp.

- Onderwijs: - Basisschool St. Stephanus. - Woepelie is een particulier kinderdagverblijf voor maximaal 10 kinderen in de leeftijd van 0–4 jaar.

- Muziek: - Dweilorkest Zenderen 't Is Ma Waj Went Band (TMWWB).

- Sport: - IJsclub Zenderen is in 1919 opgericht. De eerste baantjes die werden verreden onder de vlag van de IJsclub vonden plaats op het Vleer en het Braamhaarsveen. Op deze plek ligt tegenwoordig de lus van Azelo in de snelweg A1. In 1922 krijgt de IJsclub de beschikking over het tegenwoordige terrein aan Het Hag. Nadien is de baan vergroot met een 400 meterbaan en is een stuw in de Azelerbeek gerealiseerd en een ijstent. In 1959 is het huidige gebouw opgericht.

- Zorg: - Thomashuis Zenderen.

Reacties

(1)

Groene Poort en het Weleveld ligt in een mooie omgeving.

Reactie toevoegen