Status

- Zegveld is een dorp in de provincie Utrecht, in de streek Groene Hart, gemeente Woerden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1988.

- Wapen van de voormalige gemeente Zegveld.

- Onder het dorp Zegveld valt ook de buurtschap Lagebroek en, voor de postadressen, een klein deel van het dorp Meije (dat voor het deel op Zegvelds grondgebied vaak Stichtse Meije wordt genoemd, vroeger ook Zegveldermeije geheten), plus de buurtschap Oude Meije (grotendeels).

Naam

Oudere vermeldingen
13e eeuw en 1314 Zecvelt, 1538 (datering kopie onzeker) Zegvelt, 1639 Seckveldt.

Naamsverklaring
Samenstelling van veld en de plantnaam zegge 'zeggegras', vergelijk Zegwaart en Zegge.(1)

Ligging

Het dorp ligt NW van Woerden. De dorpskern ligt op de grens van de polders Zegveld en Zegvelderbroek.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Zegveld 92 huizen met 636 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 51/326 (= huizen/inwoners), polder Zegvelderbroek (verdeeld in Lagebroek: 1870 163 inwoners, en Hogebroek: 1870 112 inwoners) 25/203 en buurtschap Zegveldermeije (= het Utrechtse deel van het dorp Meije) 16/107. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.400 inwoners.

Geschiedenis

"Bij de ontginningen in de 11e eeuw werd door kolonisten ook het gebied ten noorden van Woerden in cultuur gebracht. Dit gebied, het Miland, viel oorspronkelijk onder een gezamenlijk bestuur en werd later gesplitst in verschillende gerechten. Zo ontstond in de middeleeuwen onder meer het dorp Zegveld. Rond de in de 14e eeuw gestichte kerk, langs de tegenwoordige Hoofdweg, concentreerde zich enige bebouwing. De kerk was voor de Reformatie gewijd aan Maria of Onze Lieve Vrouwe, wat mogelijk verband hield met de kanunnikken van het (gelijknamige) kapittel van Sinte Marie die ter plaatse vroeger veel invloed hadden. Vlak bij de kerk was ook het rechthuis te vinden. Hier vergaderde destijds het plaatselijk bestuur. Na de Reformatie ging het overgrote deel van de bevolking mee over naar de hervormde kerk. De rooms-katholieke minderheid kerkte in de Meije. Daar stond een schuilkerkje, waar later de parochie van Onze Lieve Vrouwe-Geboorte uit is ontstaan.

Het verkeer over land is lange tijd beperkt geweest. De Zegveldse wetering, die dwars door het dorp liep, was vroeger de voornaamste vervoersas. Over land was alleen Woerden redelijk bereikbaar. Zegveld heeft altijd een sterk agrarisch karakter gehad. De ruilverkaveling die in 1958 werd gestart (en al in de jaren dertig was gepland), bracht grote veranderingen met zich mee. De structuur van het landschap is toen geheel veranderd. Het plan voorzag in de aanleg van diverse wegen. Waar van oudsher de kerk het middelpunt van het dorp was, werd nu de viersprong Hoofdweg-Molenweg-Milandweg-Middenweg de kern van het dorp.

Zegveld werd uit zijn isolement gehaald. Er volgde op bescheiden schaal enige nieuwbouw en in 1978 werd een bedrijventerrein, de Nijverheidsbuurt, aangelegd. Het bevolkingsaantal bleef echter vrij klein. Bij de opheffing van de gemeente in 1989 woonde er 2123 mensen. Sindsdien maakt het dorp deel uit van de gemeente Woerden." (bron: Regionaal Historisch Centrum RHC Rijnstreek en Lopikerwaard)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Zegveld, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Stichts-Hollandse Historische Vereniging (SHHV).

- "Het archief van de voormalige gemeente Zegveld voor de periode 1942-1988 is nu online toegankelijk. De inventaris, het geordend overzicht van dit archief, is voltooid en te vinden op de website van RHC Rijnstreek en Lopikerwaard, het streekarchief in Woerden. Met deze inventaris krijgen geïnteresseerden een goed beeld van dit deel van de Zegveldse geschiedenis en van de archiefstukken die uit de desbetreffende periode bewaard zijn gebleven. De nieuwe inventaris geeft een helder en handig overzicht van de archiefstukken. Daarnaast bevat het een historisch overzicht van het dorp vanaf de Tweede Wereldoorlog tot de opheffing van de gemeente in 1989. Onderzoek doen naar het dorp kan bij het RHC in Woerden, dat niet alleen dit archief beheert, maar ook archieven van de rechtsvoorgangers en rechtsopvolger van de gemeente en buurgemeenten uit het Groene Hart. Daarnaast heeft het RHC een uitgebreide bibliotheek, met onder meer publicaties over de geschiedenis van deze plaatsen."

Recente ontwikkelingen

- In Zegveld is jarenlang niet gebouwd, waardoor de afgelopen jaren veel inwoners uit het dorp zijn vertrekken. De meeste inwoners zijn dan ook blij dat in 2019 is gestart met de bouw van nieuwbouwwijk Weidz, met 38 woningen aan de Milandweg, op de plek waar tennisvereniging Miland was gevestigd. Dat complex verhuist naar een locatie naast de voetbalclub. De belangstelling voor de woningen was groot; ze zijn anno zomer 2019 binnen een maand verkocht, voor het overgrote deel aan Zegvelders en oud-Zegvelders. Bewoners van de acht woningen aan De Haak zijn tegenstander van de bouw. Volgens hen wordt het groen aangetast en verliezen ze zonlicht en privacy. Dat hebben ze kenbaar gemaakt bij de gemeenteraad. Maar die toonde zich, net als ontwikkelaar Bolton, vooral blij dat er eindelijk weer gebouwd gaat worden in het dorp. Projectleider bij Bolton Edwin de Kruijf was niet alleen als werknemer maar ook als ‘geboren en getogen Zegvelder’ blij dat de woningbouw doorgaat. Bolton bouwt niet alleen de woningen, maar is er ook verantwoordelijk voor dat de wegen en trottoirs jarenlang niet zullen verzakken in de slappe veengrond van Zegveld. Dat wordt gerealiseerd door de veengrond in de ‘openbare ruimte’ zeven meter diep af te graven en op te vullen met zand en klei. Bovendien drukt deze laag het resterende veen verder in elkaar, zodat toekomstige verzakking zo veel mogelijk wordt voorkomen.

- Dorpsplan Zegveld 2015-2019.

- In de in 2014 vastgestelde Visie Zegveld Zuidzijde is de haalbaarheid van woningbouwplannen voor de locaties Zuidwest en Hoofdweg / Milandweg onderzocht.

Bezienswaardigheden

- Zegveld heeft 14 gemeentelijke monumenten.

- Hervormde kerk van de Hervormde Gemeente.

Jaarlijkse evenementen

- Culturele Stichting Zegveld (CSZ) organiseert door het jaar heen verschillende evenementen.

- Rondje Zegveld (op een zaterdag begin april) is in 2017 voor het eerst georganiseerd. Je loopt een ronde van 5 of 10 kilometer door de prachtige polders van het Groene Hart. Daarnaast is er voor kinderen tot 12 jaar een ronde van 1,5 km door de dorpskern. De loop wordt middels elektronische tijdswaarneming vastgelegd. De lopers kunnen na afloop hun tijden online bekijken.

- Bij de Rabo Fietstocht (op een zondag in de 1e helft van juni, in 2018 voor de 5e keer) kun je kiezen uit mooie routes van 12, 30 en 100 km door het Groene Hart. Alle routes lopen door de regio van de organiserende Rabobank Rijn en Veenstromen. Er zijn startpunten bij de lokale Rabobanken in Woerden, Bodegraven en Mijdrecht, op het Kerkplein in Kockengen en bij Gasterij De Milandhof in Zegveld. Per uitgereden route schenkt de Rabobank 10, 20 of 30 euro - afhankelijk van de afstand - aan een deelnemende vereniging, stichting of school, die je zelf mag uitkiezen. Voor verdere details zie bij Woerden > Jaarlijkse evenementen.

Landschap, natuur en recreatie

- Het Ooievaarsbuitenstation in Zegveld wordt sinds 1980 door enthousiaste vrijwilligers beheerd. Op het terrein staan 8 paalnesten, waarop ieder voorjaar paartjes nestelen, broeden en ooievaarskuikens groot brengen. Het aantal varieert sterk per jaar, afhankelijk van het voorjaarsweer. Op het terrein is een permanente expositie over de vogels uit de omgeving van het dorp tentoongesteld. Daarnaast is er een picknickvoorziening en toilet aanwezig. Het terrein is vanaf ‘s morgens 10 uur tot de voedertijd van de ooievaars (ongeveer een uur voor zonsondergang) geopend.

- In 2013 is een nieuw zelfbedieningspontje Zegveld-Kamerik v.v. van start gegaan, voor fietsers en voetgangers, over het riviertje de Grecht.

- In het buitengebied van het dorp, aan de Oude Meije, is een picknickbank met een informatiepaneel, waar je in tekst en beeld nadere informatie vindt over de geschiedenis en actuele ontwikkelingen in het landschap van dit dorp. Onder de link is het informatiepaneel ook te bekijken.

- Speeltuinvereniging De Robbedoes onderhoudt de gelijknamige speeltuin, en door het jaar heen organiseert zij ook diverse activiteiten, waaronder de Spelletjesmiddag en de Sinterklaasoptocht.

Natuurvriendelijke vooroevers
"Twaalf veehouders die met hun land tegen de Slimmenwetering in Zegveld aan liggen, hebben in 2022 hun oevers beschermd. Samen met het Collectief Rijn, Vecht en Venen en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zijn natuurvriendelijke vooroevers aangelegd. De oevers zijn aangelegd langs percelen die door wind en waterstroming erg veel last hadden van afkalving. Zo ontstaat een levendige wetering die toekomstbestendig is. De aangelegde natuurvriendelijke vooroevers hebben diverse voordelen. Naast het voorkomen van oeverafslag, zorgen ze ook voor een betere waterkwaliteit, omdat er geen grond meer in het water terecht komt. Bovendien zorgen de natuurvriendelijke vooroevers voor meer begroeiing van de kant, dat een goed leefgebied is voor insecten, kleine zoogdieren, salamanders, kikkers en voor bijzondere vogels zoals de purperreiger. Zo creëren we een levendige wetering.

Levendige wetering. In totaal is 2500 meter natuurvriendelijke oever aangelegd bij verschillende veehouders. In de wetering is een beschoeiing aangelegd tussen de 1 en 3 meter van de kant. De beschoeiing ligt net onder water. In de ruimte tussen kant en beschoeiing zullen spontaan oeverplanten gaan groeien die met hun wortelpakket de oever verstevigen. De beschoeiing en de oeverplanten zorgen zo samen voor minder afslag van de kant. Op enkele plekken in de wetering zijn drijfbalken neergelegd, waarachter het water rustiger kabbelt. Deze balken bewegen met het water mee, maar breken wel de golven. Op die manier is er minder afslag van de oever.

Belang voor biodiversiteit. Kenmerkend voor een natuurvriendelijke oever is de natuurlijke overgang tussen nat en droog. Daardoor zijn ze van groot belang voor de biodiversiteit. Na de aanleg sluiten de boeren een overeenkomst af met het Collectief Rijn, Vecht en Venen, waarmee ze garant staan voor een juist beheer van de natuurvriendelijke oevers. Win-win situatie. Deze win-win-situatie in Zegveld is een initiatief van Collectief Rijn, Vecht en Venen. Het project is mogelijk gemaakt dankzij financiële steun van de Europese Unie (Europese Fonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO)), de provincie Utrecht en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden." (bron: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, maart 2022)

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Zegveld.

- Nieuws: - Maandblad De Berichtgever, voor inwoners van Zegveld en de Meije, is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers). - Nieuws uit het dorp op Facebook. - Nog een Facebookpagina met nieuww uit dit dorp. - Nieuws uit het dorp op Twitter.

- Belangenorganisatie: - Nieuws van Dorpsplatform Zegveld.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Jorai. - Peutergroep Peuterpret.

- Muziek: - Fanfare Kunst na Arbeid (KNA) is opgericht in 1962. In 1965 komt de drumband erbij, in 1970 de majorettes, later ook mini-majorettes, en in 1997 ontstaat het Mallet Percussion Corps (MPC). Sinds 2011-2012 verzorgt KNA samen met Basisschool Jorai ook muzieklessen op school, middels o.a. de Blazersbend(e) en de Schoolband. En dan is er ook nog de Blokfluitgroep, waarmee kinderen op jonge leeftijd kunnen kennismaken met muziek. Hierdoor is het eenvoudiger om later door te stromen naar de fanfare om daar een ander instrument te leren bespelen.

- Sport: - "Voetbalvereniging Sport Is Vreugde En Ontspanning, kortweg SIVEO, is opgericht in 1960. Siveo speelt een belangrijke rol in de Zegveldse gemeenschap en telt ca. 400 leden. Aan deze leden worden activiteiten geboden met een sportief, sociaal karakter die bijdragen aan de ontwikkeling en gedragsvorming van de jeugd, en biedt een plek aan iedereen die een stuk sportieve in- en ontspanning zoekt in clubverband. Centraal staat natuurlijk het voetbal zelf en tal van jaarlijks terugkerende evenementen waarin het sociale aspect een belangrijke rol speelt. Hiermee dragen wij als vereniging bij aan een sociaal actieve gemeenschap in Zegveld." Aldus de vereniging op haar site. Dat dat geen loze woorden zijn, blijkt uit het feit dat SIVEO in 2011 en 2012 gekroond is tot Voetbalclub van het Jaar van de provincie Utrecht.

- Bij Polsstokclub Zegveld kun je zelf leren fierljeppen, een Poldertocht maken en nog veel meer leuke polsstokgerelateerde dingen doen.

- De in 1979 opgerichte tennisvereniging TV Miland is met ca. 100 leden een kleine en gezellige vereniging waar recreatief tennissen voorop staat.

- Volleybalvereniging Animo'72.

- Zorg: - "Huisartspraktijk Zegveld zet zich dagelijks in voor patiëntvriendelijke, continue en professionele eerstelijnszorg. De praktijk is apotheekhoudend. U kunt bij ons ook terecht voor reizigersvaccinaties/-advies. Ook worden er keuringen verricht. Het 'werkgebied' van onze praktijk omvat het eigen dorp en de buurdorpen Meije en Woerdense Verlaat."

- Thomashuis.

- Activiteitencentrum Zegveld heeft in 2013 zijn deuren geopend voor mensen met een verstandelijke beperking die zelf keuzes willen maken met betrekking tot werk en/of dagbesteding. Een kleinschalig centrum waar gewerkt wordt in eigen tempo en mogelijkheden, met plezier in het werk en gericht op en naar de samenleving. Ze hebben ook een winkeltje waar kunstzinnige producten worden verkocht, veelal gemaakt door de clienten.

- Veiligheid: - EHBO vereniging De Meije - Zegveld geeft cursussen en trainingen, al dan niet voor het behalen van bepaalde diploma's. En met hun Mobiele EHBO Post zijn ze overal inzetbaar voor evenementen in de omgeving.

- Brandweer Zegveld.

- Ontwikkelingswerk: - Werkgroep Zegveld is een christelijke werkgroep die bestaat uit een enthousiaste groep jongeren en een ouder echtpaar die zich inzetten voor bouwprojecten in Roemenië. Zo wordt er elk jaar een project gekozen op een andere locatie. Dit kan een medisch post zijn, tandarts of schooltje. Hun contactpersoon in Roemenië zorgt ervoor dat ze elk jaar een nieuw project hebben waar het nodig is. Naast de projecten in de zomer, gaan er in de winter een aantal werkgroepleden heen om kleding, olie en eten uit te delen.

- Agrarisch bedrijfsleven: - "Kennis Transfer Centrum (KTC) Zegveld - een coöperatie met ondernemers en partners uit het bedrijfsleven als aandeelhouders - is dé locatie voor onderzoek, kennisdeling en innovatie in de veenweiden, waar gebruikers van de kennis, zoals ondernemers, bedrijfsleven, beleidsmakers en bestuurders, elkaar kunnen treffen en/of in gesprek gaan met de onderzoekers en kenniswerkers. De in 2014 opgerichte coöperatie wil de in dat jaar door haar overgenomen proefboerderij van Wageningen UR daarmee verder laten uitgroeien tot een centrale plaats waar gebiedsgerichte kennis wordt ontwikkeld en gedeeld.

De proefboerderij heeft van oudsher een sterke binding met de regio en bewezen toegevoegde waarde in het unieke veenweidengebied. Juist vanwege deze bijzondere eigenschappen van dit gebied en de daarbij horende problematiek en uitdagingen, was en is het regionale karakter van de proefboerderij belangrijk. Midden in de veenweiden, tussen de veehouders, ondernemers en bewoners van het gebied. De perfecte locatie om innovaties ten behoeve van deze stakeholders te onderzoeken, testen en delen." Zo wordt er bijvoorbeeld onderzoek gedaan in verband met de transitie naar klimaatneutrale landbouw, nieuwe duurzame verdienmodellen voor de melkveehouderij in het veenweidengebied, en ammoniakreductie op veen.

- Duurzaamheid: - "Hoe kan de provincie het makkelijker maken om boerderijen zuiniger in energieverbruik te laten werken met een kleine windmolen op hun erf? Met die vraag brachten Statenleden in december 2021 een bezoek aan de melkveehouderij van de familie Spruit in Zegveld. Mede dankzij de turbine op hun erf, met een ashoogte van 15 meter, wekken zij zelfstandig alle elektriciteit op die hun bedrijf nodig heeft. De reden voor het bezoek was een debat over de nieuwe Omgevingsverordening, een omvangrijke discussie waar werd besloten over veel nieuwe regelgeving van de provincie. Een meerderheid van Provinciale Staten stemde voor het verruimen van regels voor kleine windmolens bij boerderijen. Het initiatief daarvoor kwam van de ChristenUnie, CDA en SGP. Het doel van dit aangenomen voorstel is om boeren met zo’n kleine turbine meer groene energie te laten opwekken voor hun eigen bedrijf. De regels staan tot 20 meter toe, maar volgens de Staten mag dit nu bij een goed onderbouwde uitzondering ook 25 meter zijn, zodat er meer wind opgevangen kan worden.

Voor Koen Spruit, eigenaar van de melkveehouderij in Zegveld was zo’n uitzondering niet nodig. In combinatie met meer dan 100 zonnepanelen op zijn dak en de kleine molen op zijn erf kan zijn bedrijf met zo’n 100 koeien volledig van eigen opgewekte stroom worden voorzien. Hij vertelde daarom aan de Statenleden over de kosten, welke opbrengst er is en wat er bij komt kijken als een vergunning moet worden aangevraagd. “De boer moet bij deze molens zijn eigen keuzes kunnen maken en onze regels moeten daar niet te beperkend voor zijn”, aldus Statenlid Hans de Harder van de ChristenUnie, die het initiatief nam voor dit bezoek en zijn collega’s uitnodigde. “Ik vind het belangrijk dat we nadenken over wat een kleine molen precies is en of er voldoende ruimte is om, als dat nodig is, naar boven of onder af te kunnen wijken.“" (bron: Provincie Utrecht, december 2021)

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)