Woolde

Plaats
Buurtschap
Hengelo Hof van Twente
Twente
Overijssel

woolde_e.o._actuele_kaart.jpg

CBS-wijk 07 Woolde omvat de buurten Woolde, Woolderes, Weidedorp en bedrijventerrein Westermaat. Daarnaast is er nog een statistische wijk 09 'Beckum en buitengebieden', met o.a. een buurt 'verspreide huizen Woolde'. (© Kadaster)

CBS-wijk 07 Woolde omvat de buurten Woolde, Woolderes, Weidedorp en bedrijventerrein Westermaat. Daarnaast is er nog een statistische wijk 09 'Beckum en buitengebieden', met o.a. een buurt 'verspreide huizen Woolde'. (© Kadaster)

Woolde

Terug naar boven

Status

- Woolde is een buurtschap en tegenwoordig ook wijk in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Hengelo. Een groot deel van de oude buurtschap en marke is tegenwoordig getransformeerd tot wijken en industriegebieden van de stad Hengelo (zie verder bij Geschiedenis).

- De buurtschap Woolde valt, ook voor de postadressen, onder de stad Hengelo.

- Buurtschap Woolde heeft geen plaatsnaamborden. Enkele straatnamen in het gebied (Woolderesweg, Woolderbroekweg) verwijzen wel naar de buurtschap.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1379 Wolde, 1679 Woelde, 1820 Woolde.

Naamsverklaring
Afgeleid van het Germaanse walþuz*, wat 'woud, wildernis of heide' betekende of 'zompig bos inzonderheid in het zeekleigebied'. Met ‘wold’ werd oorspronkelijk een onontgonnen, dichtbegroeide wildernis aangeduid zonder menselijke activiteit. Dit in tegenstelling tot bossen die met loo of holt werden aangeduid.
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Oorspronkelijk lag Woolde om het dorp Hengelo. Sinds grote delen van de buurtschap onderdeel zijn geworden van de stad Hengelo ligt het restant van de buurtschap direct NW van de stad, grenzend aan de A35 in het W en de A1 in het N. Een tiental panden dat vanouds onder Woolde viel, en op landgoed Twickel ligt, W van de A35, is bij de gemeentelijke herindelingen van 2001 door grenscorrectie overgegaan naar de gemeente Hof van Twente, postale plaatsnaam Ambt Delden. Het betreft een handvol panden aan de Petzoldweg en een handvol panden tussen de Deldenerstraat en de spoorlijn. Deze panden lijken ons tegenwoordig niet meer tot de buurtschap te behoren (maar binnen de postale plaatsnaam Ambt Delden onder buurtschap Deldeneresch).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Woolde 139 huizen met 979 inwoners. Tegenwoordig heeft, wat er nog van de buurtschap over is, ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners. Daarnaast zijn er op het grondgebied van de voormalige gelijknamige marke de volgende Hengelose woonwijken gebouwd (met achter de naam het ca. aantal huizen/inwoners): Hengelose Es 4.600/9.800, Het Woolde/Woolderes 3.400/7.100, Het Lansink 2.250/4.700, Berflo Es 1.700/3.300 en Nijverheid 2.550/5.300.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oorspronkelijk was Woolde een van de marken van het richterambt Delden. Naast de gelijknamige buurtschap lagen in de gelijknamige marke onder meer de buurtschappen Achterhoek, Brinkhuis en Buren. In het centrum van de marke lag de havezate ‘Huys Hengelo’. Deze havezate (een versterkt huis) werd in 1337 gebouwd en behoorde onder meer toe aan de families Van den Rutenberg en later Van Twickelo. Ten zuiden van het huis ontwikkelde zich een dorp, dat naar het huis vernoemd werd: Hengelo, alwaar het door de Drienerbeek van gescheiden werd.

Op 1 mei 1802 kreeg Hengelo een eigen dorpsbestuur waardoor het onafhankelijk werd van de marke Woolde, die door diverse Staatsregelingen in het begin van de 19e eeuw al snel haar bestuursrechtelijke functie verloor en per 28 november 1811 onderdeel werd van de gemeente Hengelo. In 1821 werd het Huis Hengelo voor afbraak verkocht. De poort werd overgebracht naar Enschede en verhuisde vanaf daar in 1902 naar landgoed Het Stroot in Twekkelo. Nadat de marke Woolde door de inrichting van de gemeente Hengelo in 1811 werd gedegradeerd tot vereniging, werden uiteindelijk in 1841 de gezamenlijke markegronden verdeeld.

Door de industriële revolutie kwam de groei van Hengelo in de tweede helft van de 19e eeuw in een stroomversnelling. Dit ging vooral ten koste van het grondgebied van de (inmiddels) voormalige marke Woolde. Eerst met kleine uitbreidingen in een ring rond het oorspronkelijke dorp, maar vanaf het begin van de 20e eeuw werd ten zuidwesten van het dorp het eerste grootschalige woningbouwproject uitgevoerd in de vorm van de wijk ’t Lansink, dat in typisch Engelse tuindorpstijl werd aangelegd. In de jaren twintig gevolgd door de wijk Nijverheid, die in dezelfde stijl werd aangelegd, en de Berflo Es. Tegelijkertijd begon Hengelo zich ook aan de noordzijde te ontwikkelen met industrie van onder meer Heemaf en de eerste fasen van de woonwijk Hengelose Es. Na de opening van het Twente-Rijnkanaal volgt in het zuiden van Woolde de ontwikkeling van de Hengelose haven.

Na de Tweede Wereldoorlog volgt de verdere uitbreiding van Hengelo. In de jaren vijftig wordt de Hengelose Es gecompleteerd en wordt er in de 'oksel' van de spoorlijnen naar Delden en Borne begonnen met de aanleg van de wijken Woolde en Woolderes (zie CBS-wijk 07), die naar de buurtschap vernoemd zijn. Meer en meer komen de buurtschappen Brinkhuis en Achterhoek in de verdrukking door de verstedelijking van Hengelo. Met de komst van de IJsselcentrale wordt de eerste steen gelegd voor de ontwikkeling van industrieterrein Westermaat. In de tweede helft van de 20e eeuw verdwijnen de buurtschappen Achterhoek, Brinkhuis en tenslotte ook Buren grotendeels van de kaart. In de omgeving kan men deze namen echter nog steeds tegenkomen: zo verwijst de Brinkhuisweg naar de voormalige buurtschap Brinkhuis en wordt de naam Achterhoek onder meer gebruikt in de straatnamen Achterhoekseweg en Achterhoeksedwarsweg. De naam Buren komt terug in de Burenweg en in het knooppunt van de autosnelwegen A1 en A35 ten noordwesten van Hengelo.

Naast verstedelijking is er in de jaren negentig geïnvesteerd in de natuur van Woolde. Zo is er een overstromingsgebied aangelegd aan de Woolderbinnenbeek, die naast een bergingsfunctie ook een natuurfunctie heeft voor watervogels. Deze weten het gebied inmiddels in groten getale te vinden. (© Andreas Bartelink)

- De oorspronkelijke markeboeken van Woolde, Oele Woolderzijde en Groot- en Klein Driene zijn in te zien bij het Twents Streekarchief in Delden.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Woolde heeft 2 rijksmonumenten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Al ruim 30 jaar organiseert MPM in de eerste maanden van het nieuwe jaar de Wooldereslopen. Deze competitie bestaat uit 4 wedstrijden die zondagochtend om de 3 weken plaatsvinden. Je kunt kiezen uit de afstanden 1,4/5,1/10 en 15 kilometer. Het parcours loopt door het buitengebied van Hengelo.

- Het jaarlijkse Paasvuur oftewel de Boake bij Van der Gracht is al vele jaren een traditie. Johan van der Gracht wist door de jaren heen menig prominent katholiek te strikken als ‘anstekker’ van de boake, van Antoine Bodar tot kardinaal Simonis. In 2018 is ‘De Graaf van Woolde’, zoals hij lokaal werd genoemd, op 84-jarige leeftijd overleden. Zijn anno 2019 15=jarige kleinzoon Hayé van der Gracht zet vanaf 2019 de traditie voort. Het is sindsdien - vooralsnog - alleen nog een besloten vuur voor ca. 50 genodigden, omdat de regels voor paasvuren zijn veel scherper zijn geworden, waardoor ze veel extra veiligheidsmaatregelen zouden moeten nemen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Vogelkijkhut in Retentiegebied Woolde.

Terug naar boven

Beeld

- Kaart met de grenzen van de vroegere Marke Woolde.

Terug naar boven

Links

- Buurtvereniging: - Wijkcomité Het Woolde heeft als werkgebied de wijk O van het ziekenhuis, die wordt begrensd door de Deldenerstraat, Geerdinksweg, Johannaweg (= N langs de spoorlijn) en Tuindorpstraat.

- Kinderopvang: - Gastouderopvang Het Wooldertje.

- Sport: - Tennisvereniging Woolderes.

- Zorg: - Vlakbij het centrum van Hengelo ligt Carintreggeland Huis Het Woolde. Rondom de gebouwen liggen mooie tuinen. Het zoonzorgcentrum biedt een totaal pakket aan zorg- en woonfaciliteiten. Je kunt hier komen wonen als je door een lichamelijke of psychische beperking niet langer zelfstandig kunt leven. Heb je een knie- of heupoperatie ondergaan? Dan kun je terecht in het inpandig gevestigde OCON. Je kunt er ook voor tijdelijk verblijf terecht. Ze houden rekening met je wensen en behoeften zodat je je leven zoveel als mogelijk kunt invullen zoals je dat wilt. Anno 2019 wordt gewerkt aan nieuwbouw van het woonzorgzomplex. Het nieuwe complex biedt straks in twee gebouwen 84 verpleeghuisplaatsen voor mensen met dementie of somatische problemen. De gebouwen, een aan de Woolderesweg met drie woonlagen waar straks 36 mensen wonen en een aan de Geerdinksweg met 48 woonplekken verdeeld over vier woonlagen, worden speels en ruimtelijk opgezet. De gebouwen krijgen een modern uiterlijk zonder een instellingsgevoel. Kleinschaligheid voert de boventoon. Beide gebouwen worden opgedeeld in groepen van zes bewoners die met elkaar samenleven. De tuin krijgt een parkachtige uitstraling. Het is de intentie dat het nieuwe complex eind 2020 wordt opgeleverd.

Reactie toevoegen