Winsum (Fryslân)

Plaats
Dorp
Waadhoeke
Fryslân

winsum_fr_collage.jpg

Winsum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Winsum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Winsum FR kerk JD [640x480].JPG

De Mariakerk in Winsum staat op een terp

De Mariakerk in Winsum staat op een terp

winsum.jpg

Op de Skâns in Winsum

Op de Skâns in Winsum

winsum_2.jpg

Winsum, aan de Franeker Vaart

Winsum, aan de Franeker Vaart

winsum_4.jpg

Winsum in de wolken

Winsum in de wolken

winsum_3.jpg

Winsum, met huisjes aan de Franeker Vaart

Winsum, met huisjes aan de Franeker Vaart

Winsum (Fryslân)

Terug naar boven

Status

- Winsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 1983 gemeente Baarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Waadhoeke.

- In 2018 is de gemeente Littenseradiel opgeheven en verdeeld over 4 omliggende gemeenten. Winsum is met nog 3 dorpen overgegaan naar de in dat jaar opgerichte gemeente Waadhoeke. Een enquete onder de inwoners in oktober 2015 heeft uitgewezen dat precies 50% voor die gemeente heeft gestemd en de andere 50% voor aansluiting bij Leeuwarden.

- Onder het dorp Winsum vallen ook de buurtschappen Skyldum en Weakens.

Terug naar boven

Naam

Naam komt ook elders voor
Niet te verwarren met het dorp Winsum in de provincie Groningen.

Oudere vermeldingen
1325 Winsem, 1329 Winzim, 1336 Winsum, 1453 Wynzum.

Naamsverklaring
Betekent mogelijk heem 'woonplaats' van die van de persoon Winika, vergelijk de in 1531 voorkomende persoonsnaam Wynka. Zie verder bij Winsum (GR).(1)

Terug naar boven

Ligging

Winsum ligt ZW van Leeuwarden, ZO van Franeker.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Winsum 78 huizen met 546 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 450 huizen met ca. 1.100 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Dorpsvisie Winsum is in 2015 geactualiseerd. Hij is te vinden onder de link in het nieuwsbericht gedateerd 1-10-2015.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Winsum heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de 18e-eeuwse kop-hals-rompboerderij op Boskdyk 4, molen Langwert en het hekwerk om het kerkhof van de Marijetsjerke.

- In 2011 is de vloer van de Hervormde (PKN) Marijetsjerke (Mariakerk) (Tsjerkebuorren 1) gerestaureerd. Na graaf- en breekwerk kwamen voor het eerst sinds lange tijd 21 grafstenen aan het licht. De stenen liggen in het oude gangpad, in het midden van de kerk, tot aan het koor. Tijdens een renovatie anderhalve eeuw geleden was over de stenen een houten vloer gelegd. De kerk, oorspronkelijk gewijd aan Maria, staat op een terp. De zaalkerk met driezijdige koorsluiting heeft een kern uit de 16e eeuw en een noordgevel uit de 18e eeuw. In ca. 1880 is de kerk ommetseld en de zadeldaktoren vervangen door een vlakopgaande toren met ingesnoerde torenspits. Het hekwerk om het kerkhof uit de 19e eeuw is een rijksmonument. Het kerkorgel uit 1875 is gemaakt door Willem Hardorff. Tijdens een renovatie in 1977 zijn diverse oude elementen uit de kerk vervangen. De kerk en geloofsgemeenschap vallen onder streekgemeente Lank Meamert, die in 2006 is ontstaan als logisch gevolg van de jarenlange samenwerking van de Hervormde gemeenten Winsum, Baard en Easterlittens als combinatie. Deze combinatie kwam tot stand in 1977.

- "De Gereformeerde Kerk Winsum e.o. is opgericht in 1887. De tegenwoordig protestantse (PKN) gemeente heeft momenteel ongeveer 230 leden. We werken veel samen met de hervormde streekgemeente Lank Meamert (Winsum, Baard en Easterlittens). Gewoonlijk is er iedere zondagmorgen om 9.30 uur een kerkdienst in de Anna Tsjerke (Spanummerdyk 5). Door de week zijn er ook verschillende activiteiten: onder meer gespreksgroepen, catechisatie, groothuisbezoek, alphacursus en jeugdclubs. Naast de kerkenraad, de jeugdraad en het college van kerkrentmeesters dragen verschillende commissies zorg voor deze activiteiten: onder meer de kindernevendienstleiding, huiscatecheten en clubleiding, de missionaire werkgroep, werkgroep kerk en eredienst en commissie gesprekskringen."

- Molen Langwert staat in buurtschap Weakens en wordt daarom aldaar beschreven.

- Net als in veel andere dorpen besluiten boeren uit de omgeving eind 19e eeuw om in Winsum een coöperatieve zuivelfabriek op te richten. De in 1897 gebouwde fabriek komt te liggen aan de Sint Jabiksfeart, omdat de melkaanvoer en het transport van de brandstof destijds voornamelijk over water plaatsvindt. In 1916 is zuivelfabriek De Klimop uitgebreid met een nieuwe kaasmakerij, laboratorium en een ruime spoelplaats. Daarna hebben nog diverse uitbreidingen en verbouwingen plaatsgevonden. Rond 1930 komt de zuivelcoöperatie in een neerwaartse spiraal terecht. De eerste boeren verlaten dan de fabriek om de melk elders te laten verwerken. In 1939 gaat de fabriek definitief dicht. De melk van de aangesloten boeren gaat voortaan naar de fabriek in Dronryp en samen met het directeurshuis en tien personeelswoningen gaat het pand in de verkoop.

In 1940 vestigt Lykle Miedema er zijn landbouwwerktuigenfabriek. Miedema’s bedrijf is in 2014 overgenomen door Dewulf, producent van machines voor de teelt van aardappelen en wortelgewassen. De schoorsteenpijp, versierd met een spiraal van lichte baksteen in het donkere metselwerk, werd gehandhaafd. Samen met de voorgevel van de directeurswoning is de schoorsteen een van de laatste tastbare herinneringen aan zuivelfabriek De Klimop. In 2020 laat de firma aan Dorpsbelang weten dat de schoorsteenpijp in slechte staat verkeert, dat deze voor het bedrijf geen toegevoegde waarde heeft en de kosten van een restauratie te hoog zijn voor de firma om zelf te dragen. Oftewel als de inwoners het behoud van de schoorsteenpijp van belang vinden, dan zal men daar ook een bijdrage aan moeten leveren. Dorpsbelang Winsum ziet de cultuurhistorische waarde van de pijp in en heeft bij de inwoners de vraag uitgezet of men te vinden is voor een inzamelingsactie om de restauratie en daarmee het behoud van de schoorsteenpijp te kunnen bekostigen. Wordt vervolgd dus...

- Gevelstenen in Winsum.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- De Ploech fan Tsien is een gezellige vriendengroep met als doel leuke evenementen te organiseren in Winsum. In 2000 zijn ze gestart en sindsdien hebben ze al talloze evenementen georganiseerd. imageTentfeesten, highland-games, bazaars, cabaret en natuurlijk de welberuchte Wylde Kippetjespartij. De verdiensten die zij overhouden na het organiseren van evenementen, komen ten goede aan het dorp. Verenigingen die een beetje financiële steun kunnen gebruiken, kunnen een aanvraag bij hen indienen. De leden van de Ploech fan Tsien doen bij intrede in het bestuur tevens een eigen bijdrage in de kas.

- Middels het evenement 'Winsum op de kaart' op 13 mei 2017 hebben ca. 50 Winsumer bedrijven en daarnaast nog vele lokale verenigingen en andere instellingen zich aan de bezoekers van deze Open Dag gepresenteerd. Bij veel bedrijven konden bezoekers een kijkje achter de schermen nemen. Middels de link hierboven, deze fotoreportage en deze 'after movie' kun je zien wat er die dag allemaal te doen was.

- Doarpsfeest (juni).

- Winsum is o.a. bekend vanwege het jaarlijkse Fries Kampioenschap (FK) Fierljeppen (op een zaterdag in augustus, reeds sinds 1957). Het FK is voor fierljeppers wat de PC (te Franeker) is voor kaatsers. Het FK is een wedstrijd waar het hele fierljepseizoen naar toe wordt geleefd en de belangrijkste Friese fierljepwedstrijd. Van 1957 tot 1985 is het FK gehouden op een eendaagse accommodatie op de Skâns over de Sint Japik. Sinds 1985 worden de wedstrijden gehouden op de vaste accommodatie op het sportveldencomplex 'Oer It Dok'. Hoe het eraan toegaat kun je zien in de videoreportage FK Fierljeppen 2016 van Omrop Fryslân.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Winsum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Winsum.

- Nieuws: - Dorpskrant NijsDoc (1x per kwartaal) is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool It Bynt. "It Bynt is een samenstel van balken, de draagconstructie, waarop het dak van een boerenschuur rust. Een symbool voor stevig onderwijs. Deze draagconstructie komt terug in het logo, waar de naam van de school in de draagconstructie is verwerkt. De kleuren blauw en groen corresponderen met het Friese landschap. Daarnaast staat It Bynt voor verbinding: tussen de (voormalige) scholen, met elkaar en met het dorp. De school is voortgekomen uit het samengaan van christelijke basisschool De Stapstien en openbare basisschool De Miedskoalle. Zij zijn in 2014 gefuseerd tot OBS It Bynt. OBS It Bynt gaat onder deze naam verder als een geheel nieuwe school en ontwikkelt hiermee ook een geheel nieuwe stijl van samenwerken en begeleiden van leerlingen. Tijdens het fusieproces mochten leerlingen, ouders en medewerkers meedenken over de naam van de nieuwe school. Het toeval wil dat deze naam is ingestuurd door twee personen, de een betrokken bij CBS De Stapstien, de ander bij OBS De Miedskoalle."

- BSO Musniw is in schooljaar 2019-2020 van start gegaan.

- Sport: - Fierljep Feriening Winsum e.o..

- Kaatsvereniging.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Winsum.

Reactie toevoegen