Winssen

Plaats
Dorp
Beuningen
Land van Maas en Waal
Gelderland

winssen_kermis_2017.jpg

In het tweede weekend van augustus is er jaarlijks kermis in Winssen

In het tweede weekend van augustus is er jaarlijks kermis in Winssen

winssen_bloesemfestival_bloei_2017.jpg

Op Moederdag 2017 was er in Winssen voor het eerst Bloesemfestival Bloei. Een mooie dag vol sfeer, smaken, muziek en gezelligheid, voor alle leeftijden, met o.a. Picknickparty, Wijnbar, Biergaard, Appelsapperij, BBQ-Corner en meer.

Op Moederdag 2017 was er in Winssen voor het eerst Bloesemfestival Bloei. Een mooie dag vol sfeer, smaken, muziek en gezelligheid, voor alle leeftijden, met o.a. Picknickparty, Wijnbar, Biergaard, Appelsapperij, BBQ-Corner en meer.

winssen.jpg

In Winssen aangekomen

In Winssen aangekomen

winssen_2.jpg

Bij de Beatrixmolen in Winssen. Men brengt alles in gereedheid voor de tweejaarlijkse Molendagen, altijd een heel feest in Winssen.

Bij de Beatrixmolen in Winssen. Men brengt alles in gereedheid voor de tweejaarlijkse Molendagen, altijd een heel feest in Winssen.

winssen_3.jpg

De Beatrixmolen, wat nader bekeken

De Beatrixmolen, wat nader bekeken

winssen_4.jpg

Tekst en uitleg bij de Beatrixmolen in Winssen

Tekst en uitleg bij de Beatrixmolen in Winssen

winssen_5.jpg

Tekst en uitleg in steen bij de Beatrixmolen in Winssen

Tekst en uitleg in steen bij de Beatrixmolen in Winssen

Winssen

Terug naar boven

Status

- Winssen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streken Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen, gemeente Beuningen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1817. In 1818 over naar gemeente Ewijk, per 1-7-1980 over naar gemeente Beuningen.

- Onder het dorp Winssen valt ook de buurtschap Hoek.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1153 Winisen, 1203 Winshen, Winsen, 1213 Winesen, 1273 Wynsen, 1311 Wins, 1883 Winsen.

Naamsverklaring
De vergelijking die weleens wordt gemaakt met het Friese Wyns is niet terecht. Indien een patroniem, dan vermoedelijk ontstaan uit Winisingi* 'bij de nederzetting van de lieden van de persoon Winso'. Aannemelijker is te denken aan het Germaanse winisa* 'weide' naast winiþi*, vergelijk Neerwinden (B) 976 UUinethe, zoals hamisa* 'hemd' naast hamiþi.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Winssen ligt W van Beuningen en Ewijk en grenst in het O aan de A50, in het N aan de Waal en in het Z aan de provincialeweg N322 (Van Heemstraweg), hoewel een 6-tal boerderijen Z hiervan ook nog onder het dorp valt (de grens tussen het dorp en het Z hiervan gelegen Bergharen loopt o.a. door de Ficarystraat.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat deze plaats 150 huizen met 909 inwoners, verdeeld in het dorp Rijks-Winssen 102/602 (= huizen/inwoners) en buurtschap Ambts-Winssen 48/307. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Geschiedenis van Winssen (even naar onderen scrollen tot je bij dit hoofdstuk bent, of zoeken met ctrl-F).

Archeologie
Archeologen hebben in 2022 een ‘min of meer compleet middeleeuws erf’ blootgelegd. Er zijn honderden vondsten gedaan, waaronder waterputten, boerderijen en schuurtjes. Op de plek waar archeologen hebben gegraven, het grasveld op de kruising van de Leegstraat met het Kerkpad, komen vijf nieuwbouwhuizen. De bijzonderste ontdekking vond archeoloog Daniël Scheeringa een goed bewaarde waterput. “Dat is een uitgeholde boomstam die rechtop in de grond is gestopt. Het hout was nog tot twee meter diep bewaard gebleven. Dat komt niet zo vaak voor. In totaal was de waterput ongeveer vijf meter diep.” De grond lag ook bezaaid met afval, zoals glasscherven. Volgens Scheeringa was al bekend dat Winssen een middeleeuws dorp was, maar waren er nooit zulke vondsten gedaan. "Nu kunnen we daar eindelijk archeologisch onderzoek naar doen."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Woningbouw
"De zuidwestzijde van Winssen is een logische en mooie plek voor nieuwe woningen. Achter de twee historische linten Geerstraat en Leegstraat is ruimte voor een dorps, landelijk woonmilieu. Deze uitbreiding sluit aan op de uitbreiding aan de zuidoostzijde van het dorp. Hierdoor is het dorp weer in balans. Een ommetje door het dorp blijft mogelijk zonder dat je verdwaald in de nieuwbouwwijken. Het gebied tussen de Geerstraat, Van Heemstraweg, Leegstraat en Kennedysingel wordt niet helemaal vol gebouwd. Het krijgt een ruime, groene opzet. Langs de Van Heemstraweg komt een groenzone om het dorp los van deze weg te houden. De oorsprong van het dorp ligt namelijk niet langs deze weg, maar aan de dijk. Vanaf de Van Heemstraweg komt bijvoorbeeld een natuurspeelplek en plukgaarden die langzaam overgaan in het dorp. Door de ruime opzet blijft het aantal nieuwe woningen klein. In totaal komen hier ongeveer 190 woningen bij.

Voor Winssen liggen er ook nog een paar bouwmogelijkheden buiten het dorp. Dit zijn kleinschalige verdichtingen in de historische linten en een erfontwikkeling bij de Stuivenbergweg (totaal ongeveer 25 woningen). Deze locaties zijn indicatief. Ze vragen om een plan op maat met veel aandacht voor de bestaande omgeving. Zie ook het in 2021 vastgestelde Structuurmodel voor het dorp en het Toekomstbeeld panorama." (bron: gemeente Beuningen)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Winssen heeft 15 rijksmonumenten.

- Winssen heeft 23 gemeentelijke monumenten.

- Zoals in veel plaatsen is ook in Winssen na de Hervorming in de 17e eeuw de RK kerk door de protestanten ingepikt. Toen de Fransen eind 18e eeuw in ons land de baas werden, ontstond er weer een zekere mate van godsdienstvrijheid en konden in dit geval de katholieken zich de oude dorpskerk in 1799 weer toe-eigenen. De Winssense hervormden hebben toen enige tijd gastvrijheid genoten op kasteel Doddendael. In 1805 wordt een nieuwe Hervormde kerk gebouwd (Notaris Stephanus Roesstraat 11). Het is in haar huidige gedaante een T-vormig gebouwtje, oorspronkelijk gebouwd als zaalkerkje en in 1873 vergroot met een dwarspand en voorzien van een klokkentoren. In 2016 is de kerk wegens teruglopend kerkbezoek aan de eredienst onttrokken.

"Een groepje omwonenden van het kerkje besloot te zorgen voor behoud van dit religieus erfgoed. Vanuit dit initiatief is het onder de naam Cultuurkerkje Winssen sinds 2019 een ontmoetingsplek voor mensen d.m.v. kunst en cultuur. We proberen waar mogelijk aansluiting te zoeken bij regionale en landelijke evenementen. Om het Cultuurkerkje vorm te geven is een stichting opgericht. Het gebouw en het aangrenzende kerkhof blijven eigendom van de Protestantse Gemeente. Het stichtingsbestuur zet zich op vrijwillige basis in om het cultuurkerkje tot een succes te maken.

Wij bieden culturele programma’s aan, en bieden het kerkje ook te huur aan voor kleinschalige evenementen zoals exposities en concerten. De eenvoud van het kerkje zorgt ervoor dat je kunstwerken volledig tot hun recht komen. Je kunt zowel schilderijen (2d) als ruimtelijk werk (3d) exposeren. Het kerkje beschikt over goede verlichting en een goed (Barth) ophangsysteem. De kosten voor één dag in een weekend (zaterdag óf zondag) zijn € 75,--. Een heel weekend komt op € 100.--. Per kunstenaar bespreken we wat de wensen zijn en wat mogelijk is. Exposeren samen met anderen is ook mogelijk. Je kunt dan de kosten delen.

Cultuurkerkje Winssen is ook beschikbaar voor andere kleinschalige niet-commerciële activiteiten, zoals lezingen, boekpresentaties, kinderactiviteiten, huwelijkssluiting of geregistreerd partnerschap, huwelijkssceremonie (voor leden van PKN), afscheid in besloten kring via uitvaartverzorging, vergaderingen, cursussen. Het is tevens een mooie locatie voor foto- en video-opnames. De fraaie ligging vlak bij de dijk tussen Nijmegen en Druten zorgt voor veel spontane 'aanloop'. Wij bieden je een sfeervol en intiem kerkje, met ruimte voor maximaal 60 personen. Voorwaarde voor gebruik is dat de activiteiten in overeenstemming zijn met de aard en geest van het gebouw. Een orgel en piano zijn beschikbaar. Je kunt alle mogelijkheden met ons bespreken, zoals bijvoorbeeld catering door een externe partij. Verder kunnen wij behulpzaam zijn bij de communicatie van je evenement."

- RK St. Antonius van Paduakerk (Notaris Stephanus Roesstraat 37a) uit 1938. De kerk is in 2011 gerestaureerd. De kerk is van architectuurhistorische waarde als een goed en gaaf voorbeeld van een (dorps)kerk gebouwd in de traditionele stijl van de Delftse School. Deze stijl wordt gekenmerkt door de rustieke baksteenarchitectuur met verwijzingen naar de Romaanse architectuur. De kerk bezit hoogwaardige esthetische kwaliteiten in interieur en exterieur, zoals de bijzondere en sobere ornamentiek (schoon baksteenmetselwerk met hier en daar natuurstenen spekbanden), het materiaal- en kleurgebruik (bakstenen en marmeren / natuurstenen kolommen) en de bijpassende interieurelementen (houten kerkbanken, orgel, heiligenbeelden etc.). Tevens is de kerk een voorbeeld van een goed geproportioneerde bouwmassa die met zorg ontworpen details bezit.

De kerk is van stedenbouwkundige waarde als een markant onderdeel van de bebouwing van het centrum van Winssen. De kerk is een van de meest karakteristieke gebouwen van het dorp, gelegen in de oude nog vrij gaaf bewaard gebleven historische dorpskern ten zuiden van de belangrijke Notaris Stephanus Roesstraat. De kerk bepaalt door haar markante verschijningsvorm en omvang in hoge mate het beeld van de directe omgeving. De kerk is van cultuurhistorische waarde vanwege de verschijningsvorm (herkenbaarheid als kerk) en de bestemming als godshuis, welke verbonden zijn met de religieuze ontwikkeling van het dorp Winssen. In het leven van veel inwoners speelde of speelt de kerk een belangrijke rol doordat veel inwoners in deze kerk zijn gedoopt, getrouwd en vanuit deze kerk zijn begraven.

Ook RK Parochie H. Johannes XXIII (die alle dorpen in de gemeente Beuningen omvat) constateert dat ze door het teruglopende kerkbezoek niet alle kerkgebouwen meer in functie kan houden, omdat dat financieel niet te doen is maar ook qua inzet van menskracht niet efficiënt en effectief is. De parochie besluit dat al met al, hoe pijnlijk ook, de kerk van Winssen het meest voor sluiting in aanmerking komt, en wel per 1-1-2020. "Wel wil men het beeldbepalende gebouw voor het dorp behouden. Samen met het Van Ghent plein, de boerderij achter de kerk, de dorpsboomgaard, de muziekkoepel en kerkhof en oude toren vormt de kerk het hart van Winssen. Om zeggenschap te houden over de invulling van de locatie is het plan om de gebouwen te verkopen, maar de gronden eronder in erfpacht uit te geven. Er zijn reeds schetsen gemaakt van de mogelijke invulling van de gebouwen. Voor de kerk is een mogelijke invulling een combinatie van wonen, horeca en maatschappelijke functie. Door de hoogte van het gebouw kan er eenvoudig een verdiepingsvloer worden aangebracht om zo de ruimte optimaal te gebruiken. Het kapelletje bij de achterste kerkdeur blijft bestaan. Dit wordt namelijk veel bezocht en deze functie wil men intact laten. Voor het overige zal het gebouw als kerk buiten gebruik worden gesteld." (bron: Parochie H. Johannes XXIII)

- Getuige de dakmoet in de oostwand heeft de thans eenzame kerktoren op de begraafplaats van Winssen ten minste twee kerken overleefd. De laatste kerk die hier heeft gestaan is in 1860 gesloopt. De toren zal, zeker wat het onderste deel betreft, niet jonger zijn dan de 15e eeuw: driedubbele rondboognissen, speklagen en een grappig kort traptorentje.

- De Beatrixmolen in Winssen (Molenstraat 37M) is een beltmolen uit 1848. Het houten achtkant is afkomstig van een in 1791 gebouwde poldermolen uit Alphen aan de Maas, die door de overschakeling naar stoommachines overbodig was geworden. De molen heeft tot eind jaren vijftig van de 20e eeuw als korenmolen gedraaid, en raakte daarna in verval. In 1987/88 is de molen in opdracht van de toenmalige gemeente Ewijk maalvaardig gerestaureerd, waarbij hij tevens 350 m in oostelijke richting is verplaatst. De molen is uitgerust met twee koppel 17der kunststenen, waarmee op vrijwillige basis graan wordt gemalen. Voor het ophijsen van de zakken graan is een sleepluiwerk aanwezig. De luitafel is vlak onder de kapzolder geplaatst waardoor er voldoende ruimte vrijkwam voor het plaatsen van de nu verdwenen graansilo's. Het gaffelwiel steekt gedeeltelijk door de kapzolder en de luias ligt boven de kapzolder. De Beatrixmolen is te bezoeken op zaterdag van 10.00-15.00 uur, wanneer deze draait, en op afspraak. - Site van de Beatrixmolen.

- "De Tempelhof in Winssen (Haneman 2b) is een zeldzaam geheel. Het kunstenaarshuis met atelier, de tuin, het interieur en de inrichting: alles is doortrokken van de eigen vormentaal. Verscholen wereld. Een hoge haag omringt het huis. Daarbinnen ligt de wereld van het kunstenaarsduo Huub en Adelheid Kortekaas verscholen. Vanaf 1995 werken zij hier aan hun kunst, huis, tuin en interieur, vormgegeven als een totaalontwerp. Het ontwerpproces vatten zij op als een zoektocht naar een universele beeldtaal. Kiemplantje. Het begint in de jaren 1970, na hun internationale doorbraak met onder andere de Engelhart-stoel. Ze komen in aanraking met het diepgewortelde mensbesef volgens het Zuid-Afrikaanse Ubuntu, een humanistische filosofie die focust op menselijke relaties. Dit brengt een nieuwe bezinning op hun kunstenaarschap teweeg.

Quantum Art. In denken en doen heeft het duo al vijftig jaar één drijfveer: het leven opnieuw betekenis geven. De kunstwerken in hun herkenbare vormentaal noemen zij Quantum Art, kunst die een nieuwe werkelijkheid wil scheppen in het bewustzijn dat alles met alles verbonden is. De beeldtaal die zij gebruiken, de plant als metafoor voor de mens, komt in de Tempelhof overal terug. In de tuin zijn niet alleen de kunstwerken, maar ook de buitenmeubels en de ‘folly’, een bouwsel zonder verdere functie in de vorm van een bloemknop met in de kern een gouden bloem, vormgegeven vanuit de organische vormentaal. Binnenshuis domineert de eigen beeldtaal in onder meer tafels, embrassen of gordijnhaken, kroonluchters, bedden en deurklinken. De deuren van het stalen fornuis in de keuken zijn voorzien van kiemplantjes en grote organische knoppen. Ook in de vloeren keert de vormgeving terug. En er wordt hard gewerkt aan een eigen servies en bestek. De kunstenaars blijven zoeken naar de verdere samenhang tussen kunst, architectuur en interieur." (bron en voor nadere informatie zie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

- Gevelstenen in Winssen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Dorstvlegels. - Carnavalsvereniging Alted Schik.

- In 2015/2016 is met succes hard gewerkt aan het opknappen van de dorpsboomgaard van Winssen. Daarom is het idee geboren om meer met deze prachtige plek te gaan doen. Vandaar dat hier op Moederdag 2017 voor het eerst - met de intentie dat het een jaarlijks evenement wordt - Bloesemfestival Bloei is gehouden. Een mooie dag vol sfeer, smaken, muziek en gezelligheid, voor alle leeftijden, met o.a. Picknickparty, Wijnbar, Biergaard, Appelsapperij, BBQ-Corner en meer. Het was zo'n succes dat het inderdaad een jaarlijks evenement is geworden. In 2020 voor de 4e keer dus!

- Kermis (2e weekend van augustus).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Sinds 2015 hebben vrijwilligers de prachtige historische dorpsboomgaard naast de St. Antonius van Padua kerk in Winssen in ere hersteld. De boomgaard telt ruim 400 fruitbomen en staat er na een drastische snoeibeurt weer fris en fruitig bij. Zij vormt al jaren het groene hart van het dorp en het is de bedoeling dat de boomgaard weer zijn allure van vroeger terug krijgt. Dorpsboomgaard Het Groene Hart is een klassiek voorbeeld van een oude boomgaard bij een kerk. Er zijn nog hoogstammen, maar ook halfstammen aanwezig. In de boomgaard zijn in de loop der jaren bomen uitgevallen. Die plekken worden in de loop der tijd weer geleidelijk opgevuld met nieuwe hoogstamfruitbomen.

- De firma Nederzand doet Z van Winssen sinds 2015 aan zandwinning. Gedurende 15 jaar gaat zij in totaal ca. 25 miljoen ton zand winnen, bedoeld voor de bouw en industrie. In een gebied van ruim 240 hectare, getiteld Project Geertjesgolf, O van de zandwinplas die er al ligt, wordt 135 hectare grond afgegraven. Daardoor ontstaat een enorme plas water, die na de winning wordt ingericht als natuurgebied. Bezwaren van belanghebbenden zijn in juli 2015 door de Raad van State grotendeels verworpen.

- Tijdens de vegetatiekartering van de uiterwaard bij Winssen in 2020 zijn op het rivierduin diverse groeiplaatsen van walstrobremraap aangetroffen. Een bijzondere waarneming, omdat deze soort langs de Waal zeer zeldzaam is en het aantal groeiplaatsen tot voor kort niet of nauwelijks toenam.

Terug naar boven

Links

- Belangenorganisatie: - "In Winssen is het realiseren van nieuwe (starters)woningen - of beter gezegd: het ontbreken daarvan - een onderwerp dat de gemoederen al jaren bezighoudt. Wij als inwoners merken dat ons dorp in een hoog tempo aan het vergrijzen is. Zo zijn er nauwelijks tot geen woningen voor starters en de woningbouw voorziet ook niet in de behoefte aan seniorenwoningen, waardoor de grote groep senioren ‘vastzitten’ in hun huidige woning. Het huidige aanbod aan seniorenwoningen voldoet ook niet aan de huidige kwaliteitsbehoefte. Door dit alles is de leefbaarheid op (korte, maar zeker op middellange) termijn in het geding en dreigt het dorp zijn nu gevoelde vitaliteit te verliezen.

Voorbeelden: Leerlingen. Het aantal leerlingen op de basisschool loopt sterk terug. Verenigingen. Verenigingen hebben te maken met teruglopende leden- en vrijwilligersaantallen, waardoor zij steeds moeilijker het hoofd boven water kunnen houden. Dorpshuis. Het dorpshuis is minder vaak en minder volledig bezet, waardoor de exploitatie van het dorpshuis onder druk staat. Vandaar de oprichting van Krachtig Winssen, een uiterst betrokken burgerinitiatief met het doel om ons mooie dorp leefbaarder, socialer en toekomstbestendiger te maken. Dit willen wij bereiken door het realiseren van meer woningen voor starters, meer doorstroming door het realiseren van seniorenwoningen die voldoen aan de moderne behoefte van deze tijd en het mogelijk maken van het splitsen van huidige woningen naar meergeneratiewoningen.

Het burgerinitiatief is verbonden aan KRAKE (Krachtige Kernen/Starke Dörfer) van de Euregio Rijn/Waal. De gemeente Beuningen is lid van deze Euregio. De Euregio beoogt de samenwerking tussen inwoners, bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden in het grensgebied van Duitsland en Nederland te vergroten. Krachtig Winssen heeft samen met Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) onderzoek verricht naar de woningbouw en de impact van de vergrijzing in het dorp. Vanwege een gebrek aan betaalbare en geschikte woningen voor starters en senioren blijkt het dorp bovenmatig hard getroffen te worden door de vergrijzing. Vandaar dat de projectgroep zich inzet om hier verbetering in aan te brengen."

- Onderwijs en kinderopvang: - "Kindcentrum De Wegwijzer ligt in het hart van Winssen. Onderwijs, een peutergroep, kinderopvang, tussenschoolse opvang (TSO) en buitenschoolse opvang (BSO) worden onder één dak aangeboden. Wat kenmerkt ons onderwijs? Op de Wegwijzer staat ontmoeten, ontwikkelen en ontdekken centraal. In de begeleiding van onze kinderen richten we ons op hun zelfontplooiing en zelfstandigheid. Daarbij leren ze samen te werken, hun creatieve denken optimaal te benutten en hun oplossend vermogen in te zetten. Hierbij wordt recht gedaan aan de verschillen. Kunnen lezen en rekenen bepaalt in grote mate het succes op school en in ieders verdere loopbaan. De juiste focus op deze basisvaardigheden vergroot ieders kansen. Daarom kiezen wij voor moderne lesmethodes die voldoen aan de inspectienormen en waarmee we kwalitatief goed onderwijs verzorgen.

Met elkaar samenwerken om de wereld te ontdekken, te leren kennen en te veranderen vraagt om focus op de kennisvakken geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, maatschappijleer, kunst & cultuur. We bieden deze vakken aan in samenhang. We dagen onze kinderen uit en begeleiden hen in hun nieuwsgierigheid & leergierigheid ten aanzien van de wereld om hen heen. Daarbij leren we de kinderen te delen met elkaar, te vertellen aan elkaar, vragen te stellen, zich kwetsbaar op te stellen en leren ze open te staan voor kritiek. De technologie om ons heen verandert snel. Ons onderwijs gaat hierin mee; kinderen werken vanaf groep 4 op tablet/chromebooks. Verwerking van de lesstof, maken van themawerkstukken, maar ook mediawijsheid, programmeren en digitale opzoekvaardigheden zijn onderdeel van ons onderwijs."

- Muziek: - De in 1878 opgerichte Koninklijke Fanfare ULTO in Winssen omvat een Fanfare-orkest A en B, een Slagwerkensemble A en B en een Twirlteam. De vereniging organiseert diverse activiteiten zoals een KNFM-concertconcours, themaconcerten en de maandelijkse dansavonden. Daarnaast nemen de verschillende onderdelen van ULTO deel aan diverse activiteiten binnen en buiten de gemeente Beuningen.

- Sport: - Voetbalvereniging Roda '28.

Reactie toevoegen