Wilsum

Plaats
Dorp
Kampen
Salland
Overijssel

gemeente_wilsum_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Wilsum anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Wilsum anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Wilsum

Terug naar boven

Status

- Wilsum is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Kampen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1936. In 1937 over naar gemeente IJsselmuiden, in 2001 over naar gemeente Kampen.

- Wapen van de voormalige gemeente Wilsum.

- Onder het dorp Wilsum valt ook de buurtschap Nieuwstad.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1213 Wilsem, 1348 Wilsen, 1407 Wilsum, 1433 Wijlsem.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats' van de persoon Willa. Vergelijk Welsum.(1)

Terug naar boven

Ligging

Wilsum ligt W van Zwolle, ZO van Kampen en wordt begrensd door de N764 Zwolle-Kampen in het N en de IJssel in het Z.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Wilsum 77 huizen met 435 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad (zoals het toen nog werd betiteld) 51/252 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Harsenhorst 3/27, Het Onderdijksche 5/59 (dat waren dus gemiddeld 12 mensen in 1 huis!), Uiterwijk 11/43 en De Nieuwstad 7/54. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 350 huizen met ca. 850 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Stad
"De oudste vermelding van ‘Wilsem’ (als kerspel) dateert van 1213. De kerk aldaar is midden 11e eeuw gebouwd en gewijd aan de Heilige Mabertus, bisschop van Tongeren. In een oorkonde van 28 december 1260 is de plaats nog een 'villa' (prope villam quandam Wilsem dictam). In een oorkonde van 18 sept. 1276 verleent graaf Floris V voorrechten aan de 'mercatores civitatum et villarum de Campen, de Zwolle, de Daventria, de Wilsem et de aliis locis' (zijnde het recht om goederen die aanspoelden bij schipbreuk op te eisen en enkele privileges inzake de handel op Holland, red.). Dit wordt op 7 jan. 1300 door graaf Jan II bevestigd. Hieruit valt echter niet af te leiden of Wilsum tot de steden dan wel de dorpen moet worden gerekend. Van 24 febr. 1321 is een codificatie van het stadsrecht bekend door ‘schepenen van Wilsem, olde ende nije, ende alle de gemeente’. Een afschrift hiervan is bewaard gebleven en in druk verschenen. Het stadsrecht telt 51 artikelen; hierin is ook al sprake van burgemeesters. Algemeen wordt aangenomen dat de nederzetting al vóór 1321 van de bisschop van Utrecht stadsrechten heeft gekregen.

Op 20 apr. 1331 verleent Jan III van Diest, bisschop van Utrecht, aan de inwoners stadsrecht zoals Zwolle, Hasselt en Genemuiden dat hebben. Op 4 mei 1394 bevestigt bisschop Frederik van Blankenheim de eerdere privileges. De plaats is nooit ommuurd geweest. Op de Landdagpenning van 1597 van de Staten van Overijssel staat Wilsum als een van de 16 kleine Overijsselse steden vermeld. Bij K.B. van 21 juli 1816, nr. 5, wordt de nederzetting - kennelijk wederom, red. - tot de rang van stad verheven." (bron: Joost C.M. Cox, 'Repertorium van de stadsrechten in Nederland') Halverwege de 19e eeuw is het wettelijke onderscheid tussen steden en dorpen afgeschaft. Tegenwoordig kennen we wettelijk alleen 'woonplaatsen', waarbij het aan gemeenten en inwoners is om hun plaats een stad, dorp of buurtschap te vinden. Dat is dus nog puur een gevoelsmatige kwestie, die wettelijk geen consequenties meer heeft. Gezien de huidige grootte of beter gezegd kleinte en de huidige functie in de regio wordt de plaats vandaag de dag weer als dorp beschouwd. Om cultuurhistorische redenen gaat men in 2021 wel vieren dat 700 jaar daarvoor stadsrechten zijn verleend.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- "De doelstelling van de site 'Wilsum in vrogger tied' is om foto's, artikelen en informatie over het het dorp in vroeger tijden voor een breder publiek toegankelijk te maken. De site is sinds januari 2017 online en constant in ontwikkeling. Regelmatig zullen er nieuwe akten, foto's etc. worden geplaatst. Heb je foto's of iets dergelijks met betrekking tot het dorp en wil je die laten plaatsen? Zend even een mail!"

- Historische vereniging voor de IJsseldelta 'Jan van Arkel'.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsplan Wilsum (2013).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Wilsum heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde (PKN) kerk, de kerktoren, en hoefslagpaal 79 uit 1760 aan de Uiterwijkseweg.

- Wilsum heeft 2 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Sint Lambertuskerk in Wilsum (Dorpsweg 13) is volgens de Hervormde Gemeente de oudste kerk van Overijssel. De kerk is omstreeks 1050 gebouwd. Over de oorspronkelijke opbouw is niets bekend. De kerk heeft in haar ruim 900-jarig bestaan verschillende wijzigingen ondergaan. Met de reformatie is de kerk van haar roomse kenmerken ontdaan. De toren met het schip vormen het oudste gedeelte: zij zijn romaans van opzet en dateren vermoedelijk uit de 11e eeuw. Aan de noord- en zuidzijde van het schip bevonden zich toen vijf romaanse vensters, terwijl de oostzijde en het koor gesloten waren. Het tegenwoordige gotische koor is in de 14e eeuw gebouwd, tegen het toen lagere schip van de kerk.

In de 15e eeuw zijn grote wijzigingen in het schip aangebracht. De zijmuren zijn verhoogd en er zijn gewelven aangebracht, terwijl de romaanse vensters zijn vervangen door spitsboogvensters. Bij een restauratie in 1902 hebben neogotische invloeden de kerk haar huidige karakter gegeven. De houten en gietijzeren ramen zijn toen vervangen door de huidige zandstenen exemplaren. De dichtgemetselde ramen in de koorsluiting zijn geopend, evenals de scheidingsmuur tussen de koorafsluiting en het overige deel van het koor. Tevens is toen de consistorie aangebouwd. Bij de restauratie in 1981/1982 is de ruimte onder de toren, die dichtgemetseld was, weer opengemaakt. Deze doet nu dienst als garderobe. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente (PKN) te Wilsum.

- De huidige Gereformeerde (PKN) kerk (Dorpsweg 104) dateert uit 1955 en is de opvolger van de in dat jaar afgebroken kerk uit 1890.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Paasvuur.

- Oranjefeest op de laatste zaterdag van augustus.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Voor wandelaars is er het Laarzenpad, dat door de Koppelerwaard en de Scherenwelle loopt. Het pad kan worden gestart aan de dijk ter hoogte van het oude voetbalveld. Dit is de zijde van de Koppelerwaard. De andere kant, gelegen bij de Scherenwelle, start tussen Uiterwijk en de Nieuwstad. Aan deze zijde zijn ook de gronden te vinden waar medio eind april, begin mei de kievitsbloemen in bloei te bewonderen zijn. Albert Boeve, voorzitter van Dorpsbelangen Wilsum, licht in dit interview toe wat je als wandelaar in deze omgeving zoal voor moois kunt zien.

De Koppelerwaard is een belangrijk weidevogelgebied, met grote aantallen grutto's en kieviten. In 1996 is hier klei gewonnen ten behoeve van veilige dijken in Kampen. De geul die je ziet is zodanig uitgegraven dat er voor de natuur de beste omstandigheden zijn achtergebleven om zich zo natuurlijk mogelijk te ontwikkelen. Langs de Koppelerwaard loopt een wandelpad, met een kijkscherm, waardoor je de vogels kunt observeren zonder ze te storen.

Langs de oude rivierarm Scherenwelle kun je uitstekend watervogels observeren. Ter hoogte van het ooievaarsnest staat een informatiebord met een beschrijving van dit gebied en de bijzondere planten en dieren. Op de route zul je nog enkele ooievaarsnesten passeren. In de uiterwaarden van de IJssel bij Wilsum staan namelijk een aantal nestpalen voor ooievaars opgesteld, die met wisselend succes broedparen trekken. Een deel van de uiterwaarden ter plaatse is beschermd natuurgebied, waarin veel wilde vogelsoorten nestelen en foerageren en veel bijzondere en ook zeldzame planten voorkomen. Het uiterwaardengebied met zijn oude rivierarmen wordt bijna in zijn geheel als bijzonder waardevol natuurgebied beheerd en maakt deel uit van Nationaal Landschap IJsseldelta.

Terug naar boven

Beeld

- Film die toont wat Wilsum zoal te bieden heeft. En dat is best veel voor zo'n klein dorp!

- Filmpjes over het dorp, o.a. prachtige filmpjes van de ooievaars en hun jongen.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Wilsum.

- Nieuws: - Nieuws uit Wilsum op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Vereniging Dorpsbelangen Wilsum is opgericht in 1991 en heeft als doelstelling het behartigen van de belangen van het dorp en zijn inwoners, met betrekking tot thema's als werken en wonen, mobiliteit en vervoer, openbare ruimte en groen, zorg en welzijn, technologie en infrastructuur, en sport en ontspanning. "De identiteit en het bestaansrecht van een dorp hangen af van de betrokkenheid van de inwoners, jong en ouder. Een belangrijke rol hierin is weggelegd voor Dorpsbelangen. Dorpsbelangen is het aanspreekpunt voor de inwoners van ons dorp voor de gemeente. We mogen ons verheugen in een goed contact met het gemeentebestuur van Kampen. Ook kan Dorpsbelangen soms als overlegorgaan voor verschillende partijen dienst doen. Belangen zijn de laatste jaren ook verdedigd bij de Provincie Overijssel, Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en anderen.

De vereniging bevordert activiteiten, saamhorigheid en betrokkenheid. Om als Dorpsbelangen goed te kunnen functioneren, is het nodig om regelmatig onze achterban te raadplegen. Wij zien als vereniging graag dat de leden actief meedenken om de gemeenschap leefbaar te houden. Als vereniging staan we open voor ideeën en wensen vanuit de bevolking. Daarbij is een goed contact met inwoners, gemeente, partners en andere belanghebbenden erg belangrijk. Signalen kunnen worden doorgegeven aan de gemeente, waarbij Dorpsbelangen de lastige taak heeft om de mate van draagvlak en weerstand reëel in te schatten. De vereniging kijkt over de grenzen van haar eigen dorp heen en overlegt met andere dorpsverenigingen binnen de gemeente Kampen met als doel te leren van elkaar en samen als gemeenschappelijke Dorpsbelangen sterker te staan in het behartigen van de belangen."

- MFC: - Aan de rand van het dorp ligt multifunctioneel centrum MFC De Toekomst, voor de inwoners van Wilsum hét centrum voor verenigingsleven, feesten en partijen. MFC De Toekomst verzorgt graag jouw (bruilofts)feest, verjaardag, kinderfeestje, reünie, concert, muziekdag, vergadering, conferentie e.d. Het MFC beschikt over: kleine vergaderzaal (tot 12 personen), grote vergaderzaal (tot 25 personen), kantine (tot 45 personen), grote zaal (tot 250 personen). Kantine en grote zaal zijn samen geschikt te maken voor groepen van elke gewenste grootte tot ongeveer 300 personen. Overige faciliteiten: wifi, gezellige bar, sfeerverlichting, kamerschermen, kinderstoelen, groot buitenterras, 50 parkeerplaatsen, moderne grootkeuken, podium (ook te huur voor gebruik op een andere locatie), en een uitstekende beamer met projectiescherm.

- Muziek: - "Muziekvereniging Euphonia is opgericht in 1917 en bestaat dus al meer dan 100 jaar. De naam van de vereniging stamt uit het Grieks en betekent “welluidendheid”. In de hechte gemeenschap van Wilsum vervult de vereniging een belangrijke rol, met diverse activiteiten en optredens, waaronder een Passieconcert en een najaarsconcert. Het fanfareorkest bestaat uit ongeveer 45 leden. De leden zijn afkomstig uit het dorp en uit de wijde omgeving. De leeftijden variëren van ca. 12 tot ca. 75 jaar. Het orkest musiceert op een hoog niveau en komt al vele jaren uit in de 1e divisie. Sinds 2009 staat het orkest onder leiding van Thijs Musch. Als je nog geen of weinig ervaring hebt met een instrument is het nemen van muziekles een goed startpunt. Je krijgt dan individueel of in groepsverband les op een instrument dat je graag wilt leren spelen en dat bij je past. In de meeste gevallen kun je de muzieklessen binnen onze vereniging volgen. Je krijgt muziekles tot je het niveau van het HaFaBra examen B hebt gehaald. Muziekles is er voor jong en ouder en er wordt gezocht naar de vorm die het best past bij jouw tempo en vaardigheden."

- "De Euphonion Singers in Wilsum is opgericht in 1971. Door de jaren heen hebben we ons ontwikkeld tot een uniek koor onder de bezielende leiding van Anton Jansma die ons een eigen sound meegeeft. Die sound komt voort uit een onconventionele zangtechniek, de veelstemmige arrangementen (minimaal 5) en de veelheid van muzieksoorten. Ons repertoire varieert van theatraal of lichtvoetig klassiek tot opzwepende rock en van close-harmony en levensverdiepende ballades tot rauwe blues en dance. We treden op in wisselende samenstelling, in binnen- en buitenland en ook voor de media zijn we geen onbekende."

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Wilsum is opgericht in 1937.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wilsum alg.

Reacties

(2)

Geen commentaar maar een vraag : ergens in het dorp moet een bord staan met: beter het haar in de war dan het hoofd. Hoe staat dat op betreffende bord?

Het lijkt me nuttig als u Dorpsbelangen daar over mailt, die weten daar vast meer van.

Reactie toevoegen