Wiene-Zeldam

Plaats
Buurtschap
Hof van Twente
Twente
Overijssel

Wiene-Zeldam Ambt Delden buurtschapscentrum t kempke [640x480].jpg

Wiene-Zeldam, buurtschapscentrum 't Kempke

Wiene-Zeldam, buurtschapscentrum 't Kempke

Zeldam Mariakapel Mossendamsweg [640x480].jpg

De Mariakapel aan de Mossendamsweg in buurtschap Zeldam is in 2005 door inwoners en lokale bedrijven gerealiseerd

De Mariakapel aan de Mossendamsweg in buurtschap Zeldam is in 2005 door inwoners en lokale bedrijven gerealiseerd

Zeldam Moeraseiken Hof van Twente [640x480].jpg

Zeldam, de in 1997 geplante moeraseiken als symbool van het succesvolle samenwerkingsverband van de vijf toenmalige gemeenten die nu de gem. Hof van Twente vormen.

Zeldam, de in 1997 geplante moeraseiken als symbool van het succesvolle samenwerkingsverband van de vijf toenmalige gemeenten die nu de gem. Hof van Twente vormen.

Wiene-Zeldam

Terug naar boven

Status

- Wiene en Zeldam zijn buurtschappen in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Hof van Twente. Tot 1811 maakten zij deel uit van het richterambt Delden. In 1811 over naar gemeente Delden, per 1-7-1818 over naar gemeente Ambt-Delden, in 2001 over naar gemeente Hof van Twente.

- Wiene en Zeldam hebben geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, voor de postadressen liggen zij "in" de postale plaatsnaam Ambt-Delden (samen met de andere Ambt-Deldense buurtschappen: Azelo, Deldenerbroek en Deldeneresch). Het paradoxale is dat Ambt Delden de formele 'woonplaats' is, terwijl dat in de praktijk nergens ligt (het was t/m 2000 alleen een gemeentenaam), en slechts de aanduiding is voor de optelsom van de genoemde 5 buurtschappen.

- Wiene en Zeldam hebben sinds 2010 weer, net als vroeger onder de gemeente Ambt Delden, officiële plaatsnaamborden.

- De vanouds verbonden buurtschappen Wiene en Zeldam hebben zich voor de buurtschaps-activiteiten verenigd in 1 buurtvereniging: 't Kempke. Er is ook een gezamenlijk buurtschapscentrum 't Kempke bij de basisschool in Wiene. De buurtschappen hebben een gezamenlijke site (zie onderaan bij Links). En richting gemeente behartigt men gezamenlijk de belangen onder de naam buurtschap Wiene-Zeldam. De redactie van Plaatsengids.nl sluit zich bij deze praktijk aan en heeft daarom voor deze buurtschappen ook 1 gezamenlijke homepage Wiene-Zeldam gemaakt. Maar geografisch gezien zijn het dus nog wel aparte buurtschappen, met ook ieder hun eigen plaatsnaamborden (sinds 2010 nieuwe borden, als opvolgers van de oude bordjes destijds onder de gemeente Ambt Delden). Lokaal is men niet consequent in de naamgeving (zoals vaker het geval is bij setjes van twee gelijkwaardige plaatsen..), want de jongerenvereniging heet KPJ Zeldam-Wiene... (zie het kopje Links).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Wiene: 1323 Wedehon, 1396 Wedehoen.
Zeldam: 1381-1383 Zellincdam, 1475 Seeldam, 1493 erf Seldam.

Naamsverklaring
Wiene: deze naam stamt van het Middelnederlandse wede 'bos' en het Middelnederlandse ho 'hoogte'. Betekent dus 'nederzetting op de hoogte met bos'.
Zeldam: wordt geduid als een samenstelling van het Germaanse salah-* 'wilg' en dam 'moeras', waarvoor zie ook Kulsdom. Naar de vorm is het echter ook mogelijk aan het Germaanse sali-* 'uit één ruimte bestaande woning, zaal' te denken. Zellinc kan dan verklaard worden als 'bewoners van de zaal'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Wiene ligt ZW van Delden, zowel N als Z van spoorlijn en Twentekanaal.

De buurtschap Zeldam ligt N van Wiene, N van de N346 Delden-Goor, W van de zijtak van het Twentekanaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 had Wiene 67 huizen met 431 inwoners en Zeldam 68 huizen met 480 inwoners.

- In 1995 is 122 hectare met 24 huizen en 67 inwoners middels grenscorrectie overgegaan van de gemeente Ambt Delden naar de gemeente Goor. Dit betrof een W strook van de buurtschap Zeldam.

Terug naar boven

Geschiedenis

Zeldam maakt onder de naam Cotwick / Kotwijk oorspronkelijk deel uit van de buurschap Wedehoen (het latere Wiene) en vormde daarmee één marke. De latere naam Zeldam ontleent de buurtschap aan het destijds 'hofhorige erf' Seldam. Overigens is in Goor sprake geweest van een Coöperatieve Zuivelfabriek Weddehoen, die dus niet in de buurtschap Wiene stond maar op het huidige bedrijventerrein Haven in Goor, gelegen direct N van het Twentekanaal. Het oude kantoorgebouw van de zuivelfabriek - die blijkens dit artikel in 1974 is gesloten - is herbestemd tot appartementencomplex.

Wiene heeft een stopplaats gehad aan de spoorlijn Zutphen-Glanerbeek.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Wiene heeft 8 rijksmonumenten, zijnde twee jachtpalen uit 1878 op de kruising Ulkenweg - Dorreweg, boerderij Heerbaard uit 1829 op Rijksweg 4, en het sluis- en gemaalcomplex in het Twentekanaal dat Sluis Delden heet, maar op grondgebied van Wiene ligt (wat ook op de sluis aangegeven staat). Het complex uit 1936 omvat 6 rijksmonumentale objecten, zijnde de sluiskolk, de sluismeesterswoning op Sluisstraat 51, een blok dienstruimtes op nr. 53, het elektische gemaal, de vaste betonnen brug, en de klapbrug over het scheepvaartkanaal. - Fotoreportage van het complex Sluis Delden.

De sluis- en gemaalcomplexen Delden en Hengelo zijn in 2018 grootschalig gerenoveerd, zodat ze er weer 20 jaar - met alleen klein regulier onderhoud - tegen kunnen. Rijkswaterstaat en aannemer Mourik werkten tijdens de renovatie van de sluis- en gemaalcomplexen nauw samen met Evert-Jan Krouwel, adviseur Ruimtelijke Inrichting en lid van de monumentencommissie Hof van Twente. Hij legt uit wat de historische waarde is van de sluiscomplexen Hengelo en Delden: "De gebouwen maken deel uit van het Twentekanaal. Dat is in de jaren dertig, de crisisjaren, aangelegd als werkverschaffingsproject van de overheid. Ruim 14 km kanaal is met de hand uitgegraven. Er waren in die tijd al wel graafmachines, maar die zijn niet ingezet. Dus veel van het Twentekanaal is mensenwerk.

Dat geldt ook voor de sluiscomplexen die rond 1935 zijn opgeleverd. Deze gebouwen zijn typische voorbeelden van de ‘nieuwe zakelijkheid’, een kunststroming die in die tijd op kwam. De nieuwe zakelijkheid is een reactie op De Stijl, met al zijn tierelantijnen. In tegenstelling tot De Stijl staat functionaliteit voorop. Aan de buitenkant van een bouwwerk moet je al kunnen zien wat er binnenin zit. Daarom is het skelet vaak al aan de buitenkant te zien. Bekende gebouwen in deze stijl zijn bijvoorbeeld de Witte Dame in Eindhoven en het KLM-hoofdkantoor. De architect die voor deze gebouwen tekende, Dirk Roosenberg, ontwierp ook de sluiscomplexen in Hengelo en Delden. Het aardige is dat hij ook de grootvader van Rem Koolhaas is. Koolhaas heeft het dus niet van een vreemde!"

De twee complexen hebben niet alleen een belangrijke cultuurhistorische waarde, ze zijn voor veel Hengeloërs en Deldenaren niet meer weg te denken uit hun omgeving. "Die witte torentjes, die zie je al van verre. Ze markeren een belangrijk punt in het landschap: een kruispunt waar de weg over het water gaat." De status van rijksmonument betekent dat de complexen zoveel mogelijk in hun oude staat bewaard blijven. "Vroeger mocht je niks aan monumenten veranderen. Het gevolg was dat ze langzaam maar zeker verpauperden en hun functie verloren. Tot het moment dat een bouwwerk zo was verkrot, dat mensen zeiden: "Dan kan het net zo goed worden afgebroken." Dat willen we nu voorkomen, door samen scherpere afwegingen te maken."

Tegenwoordig kijken ze pragmatischer, licht Evert Jan toe: "In Delden heb je in het complex een mooie, spiraalvormige trap. Die is heel klein en voldoet niet aan de arboregels. Vroeger zouden we die trap ongemoeid laten. Nu passen we de trap zo aan dat hij blijft passen bij het gebouw, maar tegelijkertijd gebruikt kan worden. Die aanpassing doet geen afbreuk aan de identiteit van het gebouw, maar zorgt wel dat hij functioneel blijft." (bron: Rijkswaterstaat)

- Zeldam heeft 4 rijksmonumenten.

- Mariakapel "Moeder voor ons allen" in Zeldam, aan de Mossendamsweg, op de hoek met de Rouwelerweg, is in 2005 door inwoners van de buurtschap en lokale bedrijven gerealiseerd.

- Op de kruising Mossendamsweg - Twickelerweg zijn in 1997 5 moeraseiken geplant, als symbool van de succesvolle samenwerking op toeristisch en recreatief gebied van het 'samenwerkingsverband Hof van Twente' van de 5 toenmalige gemeenten Ambt Delden, Stad Delden, Diepenheim, Goor en Markelo.

- In 2009 heeft een aantal inwoners van Wiene-Zeldam naambordjes van hun boerderij laten maken en geplaatst. Wat Plaatsengids.nl betreft een goed voorbeeld van hoe je met bescheiden middelen je buurtschap aantrekkelijker kunt maken, ook voor toeristen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Zomerfeest Wiene-Zeldam (weekend vr t/m zo in mei of juni), met o.a. de Overijsselse Kampioenschappen Zitmaaierrace, Brommerrace, Revue, Vogelschieten, kinderprogramma's en iedere avond een live band.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De Kuierroute Wiene-Zeldam is een voorbeeld van hoe samenwerking kan leiden tot iets moois. In dit geval hebben een aantal actieve mensen uit beide buurtschappen gezamenlijk het initiatief genomen voor de ontwikkeling van één cultuurhistorisch visitekaartje: de Kuierroute Wiene-Zeldam. Deze kuierroute bestaat uit een wandeling door Wiene en een over het Zeldam, die met elkaar in verbinding staan zodat er één route ontstaat. Ondanks alle veranderingen in het landschap door de eeuwen heen zijn zowel in Wiene als Zeldam nog diverse verrassende herinneringen aan het verleden bewaard gebleven. Op de kuierroute Wiene-Zeldam zijn diverse bankjes en picknickplaatsen waar u kunt pauzeren en genieten van het landschap om u heen. Daarnaast ligt er aan de route een gezellig boerderijterras en pannenkoekerie om de inwendige mens te versterken.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site over Wiene en Zeldam.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Wiene. - Peuteropvang De Kemphaantjes bevindt zich in gemeenschapscentrum 't Kempke, gelegen vlak naast het schoolgebouw. De peutergroep bestaat uit maximaal 8 kinderen per groep. De kinderen komen twee ochtenden (di/do) van 4 uur om lekker te spelen, te klauteren, te fietsen en te bewegen. De kinderen spelen binnen en buiten in een rustige en landelijk omgeving. Regelmatig zijn er ook activiteiten samen met de kleuters van groep 1 en 2 van de basisschool, om een doorgaande lijn tussen de peuterzaal en de basisschool te bewerkstellingen.

- Jeugd en jongeren: - KPJ Zeldam-Wiene is opgericht in 1946 en heeft ook een afdeling Jong KPJ.

- Zorg: - Zorgboerderij Klein Exterkate is gevestigd op een eeuwenoud erf met een hedendaags boerenbedrijf, gelegen op een prachtige locatie in Wiene. Er zijn Herefords, rundvee dat zomer en winter in de wei loopt, Ryelandschapen, angorageiten en konijnen. De zorgboerderij richt zich op 50-plussers. Het kan gaan om mensen met een (lichte) lichamelijke, psycho-geriatrische, psychiatrische of verstandelijke handicap.

Reactie toevoegen