Status

- Wieldrecht is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in de regio Drechtsteden, gemeente Dordrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1811. In 1812 over naar gemeente Dubbeldam, per 1-4-1817 van Dubbeldam afgesplitst tot zelfstandige gemeente, per 15-4-1857 wederom over naar gemeente Dubbeldam, die op haar beurt per 1-7-1970 is opgegaan in de gemeente Dordrecht. Per 15-4-1857 is ook een deel van de gemeente naar de gemeente 's-Gravendeel overgegaan.

- Wapen van de voormalige gemeente Wieldrecht.

- Hoewel tegenwoordig grotendeels verstedelijkt, zijn 3 buurtschappen op het grondgebied van de voormalige gemeente Wieldrecht nog als zodanig herkenbaar. Zijnde de gelijknamige buurtschap = het huizengroepje aan het eind van de Amstelwijckweg (tegen de Dordsche Kil), de buurtschap Tweede Tol zijnde het huizengroepje rond de kruising Rijksstraatweg / Wieldrechtse Zeedijk, en in het uiterste zuiden nog de buurtschap Willemsdorp.

Naam

Oudere vermeldingen
1187 Wildreht, 1255 kopie 1302 Wildreh, 1326 Wildrecht, 1340-1341 Wieldrecht.

Naamsverklaring
Samenstelling van drecht, oorspronkelijk 'overzetplaats' later 'veer, vaarwater' en wiel 'kolk, diepe plas', dan wel, met latere rekking, het Middelnederlandse wilt 'wild', als adjectief 'woest, onstuimig' of als zelfstandig naamwoord voor dieren waarop gejaagd werd.(1)

Ligging

De gemeente Wieldrecht omvatte het zuidwesten van de huidige gemeente Dordrecht, tot het zuidelijkste puntje (Willemsdorp) aan toe. De hoeven Wieldrecht en Wielhoven liggen Z van de N3, bij het punt waar deze de Kiltunnel in gaat.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Wieldrecht 61 huizen met 487 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 50/429 (= huizen/inwoners), buurtschap Willemsdorp 9/54 en de Louisapolder 2/4.

Geschiedenis

Aanvankelijk waren de Louisapolder (ZO van Wieldrecht) en de Z hiervan gelegen polder De Zuidpunt (tussen Wieldrecht en Willemsdorp) door moerassen van elkaar gescheiden. Als gevolg van de overstromingsramp van 1916 is toen de Zanddijk aangelegd, van de Wieldrechtse Zeedijk naar de Louisapolderse Dijk, waardoor deze polders met elkaar werden verbonden.

De gemeente - en voorheen heerlijkheid - Wieldrecht had geen eigen kerk. Kerkelijk viel het deels onder 's-Gravendeel, deels onder Dubbeldam. Hier was nogal eens 'gedoe' om.

In de polder Wieldrecht is in de meidagen van 1940 zwaar gevochten in de strijd tegen de bezetter bij hun opmars richting Rotterdam. Tussen 10 en 14 mei zwom eerste luitenant Petrus Marinus Gouveneur de rivier over en keerde terug met een roeiboot om gewonde soldaten op te halen. Bij de gevechten ging een groot deel van de buurtschap door bombardementen in vlammen op. Hierbij zijn ongeveer veertig Nederlandse militairen en honderden Duitse parachutisten omgekomen. Na de bevrijding is P.M. Gouveneur onderscheiden met de Bronzen Leeuw, een militaire dapperheidsonderscheiding.- Oorlogservaringen meidagen 1940 van een inwoner van deze buurtschap.

Vóór de aanleg van de Kiltunnel in 1977 was er een veerdienst van Wieldrecht naar 's-Gravendeel v.v.

Bezienswaardigheden

- Het oorlogsmonument in Wieldrecht, gelegen aan de Amstelwijckweg, nabij Café De Wilheminaboom, is een 'bushalte' van gegoten beton met een tekst van schrijver Martin Bril (deze tekst is te lezen op de pagina onder de link). Naast de bushalte staat een paaltje met een plaquette van brons. Op de plaquette is in reliëf een afbeelding te zien van een roeibootje dat een rivier oversteekt. De halte, waar nooit een bus zal stoppen, symboliseert het dorp Wieldrecht en kan functioneren als plek van bezinning en herdenking.De afbeelding op de plaquette is gekozen, omdat een militair zijn leven waagde door de rivier over te zwemmen en vervolgens met een roeiboot terug te keren om gewonde soldaten op te halen. Kunstenaar Peter Zegveld heeft zijn ontwerp als volgt omschreven: "Een bushalte is op het eerste gezicht een alledaags element. Bij deze halte zal echter nooit een bus stoppen. Geïsoleerd uit de context van alledaags gebruik is deze bushalte een artefact, een vervreemdend element. Wat ik beoog, is dat de halte nu functioneert als een plek voor contemplatie en herdenking."

Het initiatief voor het monument is afkomstig van oud-politieman en oud-inwoner Piet de Vlaming. Omdat ter plekke niets aan de strijd in de buurtschap herinnerde, begon hij in 1994 met plannen voor een monument. Hij heeft op eigen initiatief ruim 2000 euro bij elkaar weten te krijgen, waarmee hij het monument heeft kunnen financieren. Het monument is op 10 mei 2004 onthuld door oud-strijder S.C. Hermans en Pieter de Vlaming als voorzitter van het Comité van Aanbeveling Oorlogsmonument Wieldrecht. Burgemeester R. Bandell heeft bij de onthulling een openingswoord gehouden.

- "De eerste watermolen werd direct na de bedijking in 1660 gesticht. Nu werd het gebied van de polder Wieldrecht van zuidoost naar noordwest doorsneden door drie belangrijke kreken of killen. De Oostkil mondde uit in de zogehetn Kleine Sluis, die loosde op de Nieuwe Vaart (Mallegat), terwijl aan het eind van de Westkil de Grote Sluis op deze kil te vinden was. De Koekebakkerskil lag tussen de beide eerder genoemde killen en hun sluizen in. Resten van deze killen waren tot voor kort oostelijk van het voormalige Refaja ziekenhuis, tussen de buitenplaatsen Amstelwijck en Gravestein en ten zuiden van de Kiltunnelweg nog terug te vinden. De noordelijke Kleine Sluis loosde met steun van de in 1660 gestichte watermolen op de Dordtse Kil, terwijl de Grote Sluis (die aan het eind van de Westkil) vrij en dus zonder molen loosde. Dit tot 1735, toen bleek dat de afwatering onvoldoende bleek en de tweede molen werd geplaatst in de directe omgeving van deze Grote Sluis. De molen bij de Grote Sluis stond in de volksmond bekend als het Kraaijenest.

In 1866 kwamen de besturen van de polder Wieldrecht en die van de Vierpolders overeen dat voor gemeenschappelijke rekening en exploitatie er een stoomgemaal moest worden gesticht. De naam van dit Gemeenschappelijk Stoomgemaal Mr. J. Loudon was ontleend aan de toenmalige commissaris van de Koningin in Zuid-Holland. Een hele omwenteling van de bemaling van de beide polders werd veroorzaakt door de aanleg van de spoorweg Rotterdam-Lage Zwaluwe vanaf 1866. Door deze aanleg zouden beide polders worden doorsneden. Door en vanwege de besturen van de beide polders zouden de boezemkaden van de polder Wieldrecht worden verhoogd, een brug in de Rijksstraatweg (benoorden de Wieldrechtse Zeedijk) diende te worden verwijd en er zou een 50 pk stoombemaling worden gesticht.

Het gemaal werd geplaatst direct achter de Groote Sluis aan de Dordtse Kil en bestond uit twee stoomwerktuigen met een vermogen van resp. 50 en 60 pk. Als gevolg van het aansluiten op de bemaling van diverse buitenpolders toebehorend aan de Vierpolders, waren in 1908 reeds geluiden hoorbaar of het "gemeenschappelijke" nog wel als zodanig moest worden gezien. De kostenverdeling werd door die van Wieldrecht als onevenredig hoog ervaren en die van de Vierpolders ervoeren als gevolg van de uitbreiding van hun gebied dat de bemaling gebrekkig werd. Uiteindelijk besloot men in 1928 en in 1929 dat men uit elkaar zou gaan. Laatstgenoemde stichtte het gemaal H.W. Staring en eerstgenoemde stichtte op de plaats van het gemeenschappelijk gemaal een nieuw gemaal, Wieldrecht geheten." (bron: Archief van de Polder)

Links

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Wieldrecht is met meer dan 750 leden een van de grootste voetbalverenigingen van Dordrecht. De vereniging is in 1947 opgericht, en was aanvankelijk gevestigd aan de Blinde Weg. Later kan de vereniging een stuk grond betrekken aan de Smitsweg, waar zij nog altijd gevestigd is. Voor een artikel over de historie van de club, zie de 2e link in deze alinea.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)