Westhem

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

Westhim.JPG

Westhem is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. t/m 2010 gemeente Wymbritseradiel.

Westhem is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. t/m 2010 gemeente Wymbritseradiel.

westhem_collage.jpg

Westhem, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Westhem, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

greonterp_wandelroute_reve_niet_tobben_moedig_voorwaarts_kopie.jpg

In 2018 is de wandel- en fietsroute 'Niet tobben! Moedig Voorwaarts!' (9 km) gerealiseerd, langs plekken in de omgeving waar Gerard Reve veel kwam. Op zes locaties in Greonterp, Blauwhuis en Westhem zijn in dit kader tevens informatiepanelen geplaatst.

In 2018 is de wandel- en fietsroute 'Niet tobben! Moedig Voorwaarts!' (9 km) gerealiseerd, langs plekken in de omgeving waar Gerard Reve veel kwam. Op zes locaties in Greonterp, Blauwhuis en Westhem zijn in dit kader tevens informatiepanelen geplaatst.

Westhim..JPG

De Bartholomeuskerk met een toren uit de 13e eeuw in Westhem

De Bartholomeuskerk met een toren uit de 13e eeuw in Westhem

westhem_dorpsgezicht.jpg

Het hele dorpscentrum, beschermde dorpsgezicht en buurtje Feytebuorren van het dorp Westhem op één foto, zijnde rechts de kerk op Feytebuorren 1, links de boerderij met giga-dak op nr. 3 en achteraan de twee woonhuizen op nrs. 3 en 4.

Het hele dorpscentrum, beschermde dorpsgezicht en buurtje Feytebuorren van het dorp Westhem op één foto, zijnde rechts de kerk op Feytebuorren 1, links de boerderij met giga-dak op nr. 3 en achteraan de twee woonhuizen op nrs. 3 en 4.

Westhim (2).JPG

Nog even omkijken naar Westhem

Nog even omkijken naar Westhem

Westhem

Terug naar boven

Status

- Westhem is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. t/m 2010 gemeente Wymbritseradiel.

- Vanouds viel het pas in 1949 officieel een dorp gewordern Blauwhuis als buurtschap onder het dorp Westhem. Tegenwoordig zijn de rollen omgedraaid: gezien de grootte of beter gezegd kleinte van dat dorp, zijn de inwoners voor voorzieningen aangewezen op buurdorp Blauwhuis.

- Sommigen betitelen De Kat en Feytebuorren als buurtschappen. Maar dat kan helemaal niet, want dat zijn de enige twee straten van het dorp Westhem, dus als je de bebouwing aan die twee straten als buurtschappen zou betitelen, hou je geen dorp meer over. ;-) Plausibeler lijkt ons de volgende kwalificatie: de bebouwing aan de wegen De Kat en Feytebuorren vormen samen het dorp, met als dorpscentrum de 2 woonhuizen, de boerderij en de kerk aan de doodlopende weg Feytebuorren plus een 12-tal aangrenzende woningen aan de weg De Kat, met daarnaast aan beide zijden van die bebouwing nog een paar handenvol verspreide woningen als buitengebied van het dorp, eveneens gelegen aan de weg De Kat.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Westhim.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Westhem ligt W van de dorpen Abbega en Oosthem en ZO van het dorp Blauwhuis.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Westhem 18 huizen en 122 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp (dat alleen de wegen De Kat en Feytebuorren omvat) ca. 35 huizen met ca. 70 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Café De Kat
Café De Kat (vroeger ook café Tolsma en kennelijk ook café De Kot gezien de reportage hierna, tenzij dat een drukfout is?) (De Kat 21) was er sinds 1904. Johannes Tolsma komt in dat jaar vanuit Ferwert naar Westhem om een zaak over te nemen. Het is dan nog een gecombineerde fouragehandel annex kruidenierszaak annex café. De drie zaken zorgen samen voor een inkomen. Zoon Dominicus Tolsma is pas 18 jaar als Johannes overlijdt. Hij neemt de zaak over, eerst samen met zijn moeder, later met zijn vrouw. De kruidenierszaak sluit in de jaren zestig. Als Dominicus overlijdt, komt het bedrijf tijdelijk in handen van al zijn kinderen. Tot zijn zoon Rudolf - dan nog maar 23 jaar oud - besluit het café van de familie te kopen. Zo blijft het café voortbestaan en blijft het in handen van de familie Tolsma.

De afgelopen decennia zijn honderden dorpscafés gesloten. Tolsma was er trots op dat hij het café nog altijd kon openhouden. Dat kwam omdat hij er niet van hoefde te leven, naast zijn beroep als timmerman. Café De Kat in Westhem was nog een echt ouderwets dorpscafé. En er was geen bar: het bier werd alleen in flesjes geschonken. Het café fungeerde ook als dorpshuis / ontmoetingsfunctie voor de inwoners, die er o.a. biljartten en klaverjasten. (bron en nadere informatie: Reportage over café De Kat in Friesch Dagblad, 2004). In 2012 is café De Kat overgenomen door de Amsterdamse horecaondernemer Lieke Bömer. Ze heeft twee van haar drie restaurants in Amsterdam verkocht en is hier met haar zoontje komen wonen. Getuige het artikel onder de link had ze er veel zin in om café De Kat weer nieuw leven in te blazen. Kennelijk heeft ze al na enkele jaren de moed toch opgegeven, want in het artikel onder Links > Belangenorganisatie anno 2018 staat dat het dorpscafé in dat jaar 'al enkele jaren is opgeheven'... Zo te zien is het pand herbestemd tot woonhuis.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Op Feytebuorren 2 in Westhem - de boerderij met het enorme dak op de een na laatste foto op deze pagina - is een melkveehouderij gevestigd. Het bedrijf heeft in 2014 een plan opgesteld om te moderniseren. In dat kader was het wenselijk een nieuwe ligboxenstal te realiseren en de huidige wagenloods te vervangen door een nieuwe wagenloods. De gemeente Súdwest-Fryslân stond in principe positief tegenover deze ontwikkeling. Om de ontwikkeling mogelijk te maken, moest een zogeheten Omgevingsvergunning voor afwijking van het bestemmingsplan worden aangevraagd. Een dergelijke Omgevingsvergunning moet vergezeld gaan van een goede ruimtelijke onderbouwing. Deze notitie voorzag hierin. Het mooie voor liefhebbers van lokale cultuurhistorie is dat dergelijke notities niet alleen het concrete (ver)bouwplan schetsen, maar het pand ook schetsen in de bredere context van de cultuurhistorie van het dorp en omgeving. Dus daarom is het voor geïnteresseerden in de geschiedenis van deze omgeving ook de moeite waard om deze notitie te lezen.

- De Dorpsvisie van de dorpen Blauwhuis, Greonterp‚ Westhem en Wolsum (2008) is helaas niet meer op het internet te vinden.

- Bestemmingsplan Wymbritseradiel-West (Abbega, Blauwhuis, Folsgare, Greonterp, Westhem en Wolsum).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Westhem heeft 1 rijksmonument, zijnde de Bartholomeuskerk (Feytebuorren 1) uit 1708 (op de fundering van de middeleeuwse voorganger). Kerk en naastgelegen boerderij zijn een beschermd dorpsgezicht. De kerk heeft een roerige geschiedenis achter de rug. Werden er in de 14e eeuw nog katholieke vieringen gehouden, later werd de kerk protestants. Rond 1450 raakte de kerk beschadigd bij twisten tussen de Schieringers en de Vetkopers, ook zou er een brand hebben gewoed. In 1708 is het kerkje afgebroken en opnieuw opgebouwd; de toren van kloostermoppen bleef wel bewaard. De familie Ykema speelde een belangrijke rol bij de wederopbouw. Met de komst van de Fransen rond 1795 zijn de familiewapens op de aanwezige grafzerken vernietigd, onder het motto 'égalité'.

Sinds 1980 is het kerkje van Westhem eigendom van Stichting Alde Fryske Tsjerken (SAFT). Sinds de restauratie, afgerond in 2006, heeft de kerk gas, elektra en water. Momenteel is de kerk op zaterdagmiddag regelmatig opengesteld voor bezichtigingen in het kader van ‘Tsjerkepaad’. Ook vinden er concerten en exposities plaats. Klik hier voor de Agenda. Verder is het idyllisch gelegen kerkje beschikbaar voor huwelijksvoltrekkingen en rouwdiensten. De Plaatselijke Commissie van SAFT draagt zorg voor de uitvoering van al deze activiteiten.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2018 is de wandel- en fietsroute 'Niet tobben! Moedig Voorwaarts!' (9 km) gerealiseerd, langs plekken in de omgeving waar Gerard Reve veel kwam. Op 6 locaties in Greonterp, Blauwhuis en Westhem zijn informatiepanelen geplaatst. Met foto’s en wetenwaardigheden worden de locaties toegelicht. En overal is wel een leuke anekdote te vertellen, want Reve was een man met humor. In Greonterp zijn daarnaast foto’s geplaatst van Reve, zijn partners en de doprsbewoners uit de periode 1964-1971, precies op de plek waar de foto’s in het verleden zijn gemaakt. Omdat de fotos van levensgroot formaat zijn, herleeft het dorp uit die tijd op deze manier ter plekke min of meer. Vooralsnog is ons niet duidelijk of deze foto's hier permanent zijn geplaatst, of alleen in het kader van het evenement Reve in Fryslân, dat zich van april t/m september 2018 heeft afgespeeld.

- Waterloop de Westhemmer Sylroede in Westhem wordt voor verschillende doeleinden gebruikt: kanovaren, vissen en schaatsen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Westhem, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links / voorzieningen

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelang / feestcommissie Underlinge Wille heeft in 2018 het 75-jarig bestaan gevierd.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Westhem, met foto's van de grafzerken.

Reactie toevoegen