Westenschouwen

Plaats
Buurtschap
Schouwen-Duiveland
Schouwen-Duiveland
Zeeland

Westenschouwen Nieuwjaarsduik [640x480].jpg

Westenschouwen, echte bikkels nemen een duik tijdens de Nieuwjaarsduik Westenschouwen. Zie verder bij Jaarlijkse evenementen.

Westenschouwen, echte bikkels nemen een duik tijdens de Nieuwjaarsduik Westenschouwen. Zie verder bij Jaarlijkse evenementen.

Westenschouwen_duinovergang.jpg

Westenschouwen, onderaan de duinovergang

Westenschouwen, onderaan de duinovergang

Westenschouwen woonhuizen.jpg

Westenschouwen, woonhuizen

Westenschouwen, woonhuizen

Westenschouwen woonhuis.jpg

Westenschouwen, woonhuis buiten de kern

Westenschouwen, woonhuis buiten de kern

Westenschouwen cafe.jpg

Westenschouwen, café

Westenschouwen, café

Westenschouwen_plaatsnaambord.jpg

Westenschouwen heeft eigen officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden), maar valt onder het dorp Burgh en ligt voor de postadressen 'in' Burgh-Haamstede.

Westenschouwen heeft eigen officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden), maar valt onder het dorp Burgh en ligt voor de postadressen 'in' Burgh-Haamstede.

Westenschouwen

Terug naar boven

Status

- Westenschouwen is een buurtschap in de provincie Zeeland, op het schiereiland en in de gemeente Schouwen-Duiveland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1815. In 1816 over naar gemeente Burgh, in 1961 over naar gemeente Westerschouwen (waar de buurtschap dus niet mee moet worden verward!), in 1997 over naar gemeente Schouwen-Duiveland.

- De buurtschap Westenschouwen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Burgh-Haamstede.

- Wapen van de voormalige gemeente Westenschouwen.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De plaats heet dus Westenschouwen, de gemeente waar de plaats onder viel van 1961 t/m 1996 heette Westerschouwen.

Oudere vermeldingen
1229 kopie 2e helft 14e eeuw dunen vanden Westendeel van Scouden, 1573 Weesten Schouwen. Het zuidelijk uiteinde van de duinen bij Schouwen heet in de vroegste overlevering Paelvoetseinde, genoemd naar een zekere Paelvoet die daar ingedijkte gronden bezat. De naam ging over op het dorpje met haven dat hier ontstond, maar in latere vermeldingen vinden we hiernaast ook Westenschouwen en Westerschouwen, naar de ligging in het westen van het eiland Schouwen.

Naamsverklaring
De naam Schouwen gaat, via scouden*, terug op scaldon*, de datief meervoud (met locatieve functie) van een waternaam scaldi* (= Schelde), een naam die samenhangt met het Oudengelse sceald 'ondiep' (Nieuwengels shoal). Zie ook Oudeschild.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Westenschouwen ligt ZW van dorpsdeel Burgh en grenst in het Z en W aan de Noordzee.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Westenschouwen 11 huizen met 88 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

(het hierna volgende artikel, tussen "...", is geschreven door en © gemeentearchivaris Huib Uil van het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland)

"Het meest bekende volksverhaal van Schouwen-Duiveland is dat van de zeemeerman die zo boos was dat de vissers zijn echtgenote gevangen hadden genomen, dat hij de vloek uitsprak dat de plaats zou vergaan. Die legende slaat niet, zoals ten onrechte weleens wordt gedacht, op de toren van het nabijgelegen Koudekerke, want het rijmpje luidt immers: ‘Westenschouwen! Het zal u rouwen, het roven mijner vrouwe. Westenschouwen zal vergaan, slechts de toren zal blijven staan’. Dit volksverhaal keert terug in het wapen van de gemeente Schouwen-Duiveland waarin de zeemeerman en zeemeermin hand in hand zijn terug te vinden.

Het volksverhaal bevat een kern van waarheid. De plaats was in de middeleeuwen welvarend. Vooral dankzij de koopvaardij en de visserij. Door allerlei omstandigheden kwam daaraan een einde. Het eens bloeiende dorp verviel tot een gehucht met nog nauwelijks tien huizen. De vloek van de zeemeerman kreeg in 1845 een vervolg want toen besloot het gemeentebestuur om de toren af te breken. Met de kerk was dat al veel eerder het geval. De toren was een ruïne geworden, de interesse in oude monumenten moest nog op gang komen en de opbrengst van de afbraak leverde een aardige bijdrage aan de gemeentekas.

Het besluit tot afbraak werd genomen door het gemeentebestuur van Burgh. Tot 1816 was Westenschouwen een zelfstandige gemeente maar het geringe inwoneraantal noopte tot samenvoeging met Burgh. Wat wel bleef bestaan was het armbestuur dat gescheiden bleef van Burgh. Dat armbestuur vergaderde, net zoals vroeger het gemeentebestuur, in de plaatselijke herberg. Daar werden ook de vergaderingen gehouden van het bestuur van de Polder Burgh en Westland. Die herberg heette officieel ‘Westenschouwens Welvaren’ en stond op de hoek van de Westenschouwenseweg en de Steenweg. De uitspanning was beter bekend onder de aanduiding Kaatje en Cootje, de zusjes Van der Zande, die met veel genoegen hier hun gasten onthaalden. Minder verwant met de lokale identiteit is de huidige naam: restaurant Schranserij De Olijke Tapper.

Het gehucht zou wellicht verder zijn weggezakt in de nevelen der historie, ware het niet dat de recreatie Westenschouwen een nieuwe impuls gaf. Dat proces begon in het begin van de 20e eeuw toen degenen die zich dat financieel konden veroorloven hier een tweede huis lieten bouwen. Dat werd, vooral vanaf de jaren vijftig en zestig, gevolgd door steeds grotere kampeerterreinen. De korte duinovergang is een van de factoren waarom deze locatie populair werd. Vroeger was de plaatsnaam nog weleens verwarrend omdat die slechts een letter verschilde met de naam van de in 1961 ontstane gemeente Westerschouwen. Die gemeente is sinds 1997 verleden tijd zodat aan die verwarring een einde is gekomen.

Tot slot nog een ander intrigerend verhaal, want verhalen horen bij Westenschouwen. We geven het woord aan de vroegere gemeentearchivaris van Zierikzee, P.D. de Vos, die voor de betrouwbaarheid instond. ‘In den zomer van 1798 liep een kalf, dat op het kerkhof graasde en door eenige personen gejaagd werd, den door den tijd genoegzaam vernielden wenteltrap des torens op, tot waar men nog duidelijk sporen zag van de eerste verdieping en zoldering, en sprong van die vrij aanmerkelijke hoogte uit een venstergat naar beneden. Door een toeval viel dit kalf op een ander, dat terstond dood bleef, terwijl de klimmer er zonder letsel afkwam en weldra weer grazen ging, alsof er niets voorgevallen was.’"

Restanten van Westenschouwen liggen normaalgesproken onder het zand in de zee voor de kust, maar door wegspoelen van zand komen delen kennelijk soms weer bloot te liggen, waar strandgangers zich soms aan verwonden. Daarom heeft strandpaviljoenhouder Paul van der Wekken in 2011 eigenhandig de restanten weer met zand laten bedekken.

Aanvankelijk heette deze nederzetting Paalvoetseinde. Het lag aan een kreek in een opening van de duinen op Schouwen. Oeverafslag tastte de beschermende duingordel aan. Oud-Westenschouwen verdween aan het eind van de 15e eeuw onder de zeespiegel. (bron: Orisant)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2015 zijn de Lageweg, Steenweg e.o. heringericht.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Burgh-Haamstede heeft een duinkonijn, Renesse een zeehond en Westenschouwen kon niet achterblijven, vond belangenereniging Westenschouwens Welvaren. Daarom is in april 2018 een metalen beeld geplaatst dat verwijst naar de beroemde sage over de zeemeerman en zijn geliefde (die je beschreven vindt in het hoofdstuk Geschiedenis). Het ontwerp is van de Amerikaanse kunstenares Jeane Nevarez, die ook het logo heeft ontworpen van de belangenvereniging. Dat diende als basis voor het kunstwerk. Een metaalbewerkingsbedrijf heeft het gesneden uit 2 cm dik roestvaststaal.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Echte bikkels nemen een duik tijdens de Nieuwjaarsduik Westenschouwen (in 2020 voor de 24e keer). Het evenement trekt jaarlijks minstens 500 deelnemers. In 2019 waren het er zelfs 850. Zie hier de videoreportage van editie 2019. Verslag editie 2019: "Het was zo druk dat we in de file stonden om de zee in te kunnen! Het was een duik zoals een duik hoort te zijn... nat in het water, droog op het land! Even voor drieën begon de menigte met de oranje mutsen zich warm te springen op de muziek van LIAT om na het startschot van Margriet Bordui-Steur in beweging te komen naar het water, dat hier op hen wachtte. Tussen het cordon van overweldigend veel, en vooral enthousiaste toeschouwers en vele kijkers op de trap werd een ‘bibberkoude’ duik genomen. Bedankt voor jullie deelname - jullie waren opnieuw geweldig, ook de supporters, die massaal aanwezig waren, waren groots! Het was een geweldige 23e ditie, om niet snel te vergeten! Met dank aan iedereen - de duikers voor hun heldenmoed, het publiek voor hun enthousiasme en vooral het plezier dat zij met zich meebrachten, de dweilband voor de gezelligheid die ze bracht! Alle vrijwilligers en sponsoren - dank, dank, dank! Het strand is weer vrij, de oranje mutsen drogen tussen de handdoeken... volgend jaar op 1 januari 2020 om 15.00 uur duiken we opnieuw!"

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Gezien de ligging direct aan de Noordzee is Westenschouwen een populair badplaatsje.

- Boswachterij Westerschouwen (inderdaad, met een r) is het grootste bos van Zeeland en het enige bos van Schouwen-Duiveland. Het is onderdeel van natuurmomument 'Kop van Schouwen'. Het natuurgebied bestaat uit een heuvelachtig duinlandschap juist naast de prachtige stranden. De boswachterij is grotendeels vrij toegankelijk, maar de Meeuwenduinen mag je enkel van 15 juli tot 15 maart betreden via de aangeduide paden.

- Er is een excursieschuur te bezoeken, met een permanente expositie over het werk van Staatsbosbeheer.

- Er zijn diverse wandel-, trim- en mountainbikeroutes te volgen. Zeer divers, over strand, duin en bospaden. Bijvoorbeeld de Mountainbikeroute Westenschouwen (4,8 km).

- Op het strand van Westenschouwen zijn volgens Leo Stoutjesdijk enkele prima visstekken.

- De strandtrap aan de buitenzijde van de duinen in Westenschouwen is in maart 2017 verplaatst. De trap bij de rotonde tussen de Kraaijensteinweg en de Steenweg was vaak moeilijk beloopbaar, omdat hij nogal eens grotendeels onder het zand lag. Daarom heeft de trap een andere plek gekregen.

- De Westenschouwense Inlaag is in 2016 door Natuurmonumenten hersteld. In het westelijk deel is voornamelijk het struweel tegen de N57 weggehaald. Daardooer is een groter moerasachtig gebied onstaan en hebben runderen de mogelijkheid gekregen om het hele gebied te begrazen en kort te houden. Onderdeel van de werkzaamheden was ook het verwijderen van wilgen. Een deel van het bos is met rust gelaten, omdat die vegetatie passend is voor het gebied. Op andere plekken zijn maaiwerkzaamheden uitgevoerd, zodat weer een schrale bodem is ontstaan. In het oostelijke deel van de inlaag zijn sloten uitgebaggerd. Daar worden in de toekomst schapen ingezet die de vegetatie kort houden.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Westenschouwen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Westenschouwen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: - Vereniging Westenschouwens Welvaren heeft tot doel het bevorderen van de gemeenschapszin en een goed leefklimaat. Onder meer ten aanzien van ruimte en milieu in Westenschouwen. De vereniging streeft er naar dat de badplaats zich met behoud van zijn eenvoudige landelijke en kleinschalige karakter en versterking daarvan, op evenwichtige wijze ontwikkelt tot een stijlvolle, door rust en natuurschoon gekenmerkte plaats om te wonen, te werken en te recreëren.

Reactie toevoegen