West-Pannerden

Plaats
Buurtschap
Lingewaard
Betuwe
Gelderland

west-pannerden_vouwbrief_4-11-1863_achterzijde_kopie.jpg

West-Pannerden, vouwbrief (enveloppen waren er toen nog niet, dus werden brieven dichtgevouwen, en soms nog extra met lakzegel afgesloten, zoals hier) naar Zwolle, 4-11-1863, met handgeschreven aanduiding Westpannerden door het bestelhuis.

West-Pannerden, vouwbrief (enveloppen waren er toen nog niet, dus werden brieven dichtgevouwen, en soms nog extra met lakzegel afgesloten, zoals hier) naar Zwolle, 4-11-1863, met handgeschreven aanduiding Westpannerden door het bestelhuis.

west-pannerden_vouwbrief_4-11-1863_voorzijde_kopie.jpg

West-Pannerden, voorzijde behorende bij de hierboven afgebeelde achterzijde van de vouwbrief d.d. 4-11-1863

West-Pannerden, voorzijde behorende bij de hierboven afgebeelde achterzijde van de vouwbrief d.d. 4-11-1863

west-pannerden_stempel_1866_kopie.jpg

West-Pannerden, brief van West-Pannerden naar Olst, 4-2-1866, met stempel Westpannerden. Kennelijk had het bestelhuis inmiddels wél een stempel bekomen, wat het in 1863 blijkbaar nog niet had.

West-Pannerden, brief van West-Pannerden naar Olst, 4-2-1866, met stempel Westpannerden. Kennelijk had het bestelhuis inmiddels wél een stempel bekomen, wat het in 1863 blijkbaar nog niet had.

west-pannerden_cafe_scheers.jpg

Gezien de strategische ligging bij de veerverbinding tussen de Betuwe en het 'Gelders Eiland', had de kleine buurtschap West-Pannerden verschillende cafés. Café Scheers was er daar een van.

Gezien de strategische ligging bij de veerverbinding tussen de Betuwe en het 'Gelders Eiland', had de kleine buurtschap West-Pannerden verschillende cafés. Café Scheers was er daar een van.

west-pannerden_tramhalte_boerboom_sterreschans_begin_20e_eeuw.jpg

West-Pannerden, tramhalte Boerboom, op de Sterreschans, van de in 1909 van start gegane tramlijn Bemmel-Pannerden Veer van de Betuwsche Stoomtramweg-Maatschappij (BSM). Gezien de 'look and feel' van de kaart moet deze van kort na de opening zijn.

West-Pannerden, tramhalte Boerboom, op de Sterreschans, van de in 1909 van start gegane tramlijn Bemmel-Pannerden Veer van de Betuwsche Stoomtramweg-Maatschappij (BSM). Gezien de 'look and feel' van de kaart moet deze van kort na de opening zijn.

west-pannerden_boothalte_en_overzetveer_boerboom.jpeg

West-Pannerden, boothalte en overzetveer Boerboom, ca. 1910

West-Pannerden, boothalte en overzetveer Boerboom, ca. 1910

west-pannerden_veerhuis_en_cafe-restaurant_rijnzicht.jpeg

West-Pannerden, veerhuis en Café-Restaurant Rijnzicht (dat dus eigenlijk Pannerdens-Kanaalzicht had moeten heten, maar ja, dat 'bekt' niet), ca. 1910

West-Pannerden, veerhuis en Café-Restaurant Rijnzicht (dat dus eigenlijk Pannerdens-Kanaalzicht had moeten heten, maar ja, dat 'bekt' niet), ca. 1910

west-pannerden_h.a._pauwen_bidprentje_1918_voorzijde.jpg

West-Pannerden, bidprentje van de in 1918 overleden prominente inwoner (want lid van Provinciale Staten) Herman Arnold Pauwen. Voorzijde.

West-Pannerden, bidprentje van de in 1918 overleden prominente inwoner (want lid van Provinciale Staten) Herman Arnold Pauwen. Voorzijde.

west-pannerden_h.a._pauwen_bidprentje_1918_achterzijde.jpg

West-Pannerden, bidprentje van de in 1918 overleden prominente inwoner (want lid van Provinciale Staten) Herman Arnold Pauwen. Achterzijde.

West-Pannerden, bidprentje van de in 1918 overleden prominente inwoner (want lid van Provinciale Staten) Herman Arnold Pauwen. Achterzijde.

West-Pannerden

Terug naar boven

Status

- West-Pannerden is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Lingewaard.

- De buurtschap West-Pannerden valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Doornenburg.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
In ieder geval in de 19e eeuw heeft de buurtschap ook als Pannerden (Westzijde) bekend gestaan. Het dorp Pannerden heeft doorgaans zo geheten, zonder 'achtervoegsel', alleen rond 1860 heeft het gedurende enkele jaren Pannerden (Oostzijde) geheten, om het zo kennelijk explicieter te onderscheiden van de buurtschap West-Pannerden of Pannerden (Westzijde). De buurtschap is in de 19e eeuw ook gespeld geweest als Westpannerden. Ook de spelling West Pannerden, zonder koppelteken dus, kwam (ook in de 20e eeuw nog) voor.

Bijna-gelijknamige buurt in de omgeving
Op een (nu niet meer op het internet te vinden) verslag van de Pannerdense Kermis 2009 werd gesproken van de 'Uutlanders', een groep omwonenden "buiten de bebouwde kom van Pannerden op het platteland van Pannerden-West" aldus het verslag, die bij een (afgebeelde) brug bij hun buurtschap een 'ereboog' hadden geplaatst (om aan te geven dat zij er ook bij horen: alle buurten van Pannerden sieren hun buurt tijdens de Kermis op met een fraaie 'ereboog'). Maar over het Pannerdens Kanaal ligt geen brug, dus kennelijk is aan de Pannerdense kant sprake van een buurtschap Pannerden-West. Curieus is dat in dit krantenartikel wordt gesproken van 'baksteenfabriek Pannerden-West' (die o.i. bekender is onder de naam Wienerberger), die in de Kijfwaard Z van Pannerden ligt, en dat ligt dus niet W maar Z van Pannerden...

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap West-Pannerden ligt W van Pannerden, ONO van Doornenburg, N van de weg Sterreschans, N van het veer over het Pannerdens Kanaal, rond de Rijndijk.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap West-Pannerden omvat ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Door de aanleg van het in 1707 gereed gekomen Pannerdens Kanaal zijn de dorpen Pannerden, Herwen, Aerdt en Lobith van de Betuwe afgesneden en daarmee in de Liemers komen te liggen. Het Pannerdens Kanaal is een 'doorsteek' van de Waal bij Millingen aan de Rijn naar de Nederrijn bij Huissen. Het daarmee afgesneden deel van de Rijn, dat O langs de genoemde dorpen loopt, is sindsdien Oude Rijn gaan heten (niet te verwarren met de andere Oude Rijn'en in ons land). Het gebied van de genoemde dorpen heeft de naam 'Gelders Eiland' gekregen, omdat het immers aan alle kanten door water wordt omsloten (Pannerdens Kanaal in het W, Bijlands Kanaal en Rijn in het Z en Oude Rijn in het O, oftewel het grondgebied van de huidige gemeente Rijnwaarden).

Een dunbebouwd westelijk deel van het dorpsgebied van Pannerden, ter grootte van 100 morgen, is na de aanleg van het Pannerdens Kanaal aan de Betuwse kant blijven liggen en daarmee van Pannerden afgesneden. Dit stuk grond is daarom in 1710 overgegaan van de gemeente Pannerden naar de gemeente Bemmel, waar het wordt benoemd als West-Pannerden, en onder het dorpsgebied van Doornenburg komt te vallen. De schutterij van Doornenburg herinnert in haar naam nog aan de honderd morgen in kwestie: deze schutterij heet namelijk voluit 'Schutterij Gijsbrecht van Aemstel van Doornenburg en Honderd Morgen'.

Postale aspecten
Uiteraard kwam er na de aanleg van het Pannerdens Kanaal een veerpont, om de Betuwe met het 'Gelders Eiland', zoals het afgesneden gedeelte kwam te heten, te verbinden. Die veerverbinding is er overigens nog altijd. Door het verkeer dat dat aantrok, was het kleine West-Pannerden een bedrijvig buurtje met diverse café-restaurants, en was het kennelijk ook belangrijk genoeg voor eigen postale voorzieningen. In 1854 komt er een brievenbus, in 1858 wordt dat omgezet in een bestelhuis (een eenvoudige vorm van postkantoor), per 1-10-1870 wordt dat omgezet tot een hulppostkantoor. Kennelijk worden er toch niet genoeg handelingen verricht, want in 1879 wordt dat kantoortje alweer opgeheven en omgezet in een 'postgids' (wat dat voor status had is ons nog niet duidelijk, wellicht een met het bestelhuis vergelijkbare eenvoudiger vorm van postkantoor).

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van West-Pannerden.

Reactie toevoegen