Weesp

Plaats
Stad en gemeente
Weesp
Gooi en Vechtstreek
Noord-Holland

weesp_plaatsnaambord_kopie.jpg

Weesp is een stad en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de regio Gooi en Vechtstreek.

Weesp is een stad en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de regio Gooi en Vechtstreek.

gemeente_weesp_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Weesp anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Weesp anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

weesp_collage.jpg

Weesp, collage van stadsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Weesp, collage van stadsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Weesp

Terug naar boven

Status

- Weesp is een stad en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de regio Gooi en Vechtstreek.

- Wapen van de gemeente Weesp.

- De gemeente is per 1-8-1966 vergroot met een deel van de gemeente Weesperkarspel.

- Onder de stad vallen ook de buurtschappen De Horn, De Klomp en Uitermeer.

- In 2009 heeft een kleine grenscorrectie plaatsgevonden met de gemeente Wijdemeren: de Zanderijsluis in het O van Hinderdam, het enige punt dat boten toegang geeft tot de Spiegel- en Blijkpolderplas, viel voorheen onder de gemeente Weesp en is sinds 2009 gemeente Wijdemeren, kern Nederhorst den Berg. De plas viel al onder de gemeente Wijdemeren en men vond het praktischer om plas en sluis onder één gemeente te brengen.

- De afgelopen jaren zijn er gesprekken geweest tussen deze gemeente en de buurgemeenten Bussum, Naarden en Muiden om eventueel te komen tot één nieuwe gemeente. Uiteindelijk zijn alleen de genoemde 3 gemeenten in 2016 samengegaan tot de gemeente Gooise Meren. Uit het in augustus 2016 verschenen Bestuurskrachtonderzoek Weesp blijkt echter dat deze gemeente het op termijn eveneens niet redt als autonome gemeente. Daarom heeft zij zich in 2017 en 2018 alsnog georiënteerd op samenwerking dan wel herindeling met een of meer omliggende gemeenten. Zo heeft de gemeente in februari 2017 een oriënterend gesprek gehad met de gemeente Amsterdam. En anno mei 2017 zijn er gesprekken geweest met zowel Amsterdam als Gooise Meren. - In een referendum d.d. 22 maart 2018 hebben de inwoners zich in meerderheid uitgesproken voor een fusie met de gemeente Amsterdam. De gemeenteraad had zich daar al eerder voor uitgesproken. In 2016 was de meerderheid van de inwoners nog voor aansluiting bij 't Gooi (gemeente Gooise Meren). De volgende stap was een ambtelijke fusie, beoogd per 1-4-2019. De gemeenteraden van beide gemeenten hebben in februari 2020 ingestemd met het herindelingsontwerp. De herindeling vindt plaats per 24-3-2022.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1131 Wesepa, 1156 Wisepe, 1161 Wispe, 1233 en 1321 Wesepe, 1350 Weesp, 1377 Wesep.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk de naam van een water, nu Smalweesp geheten. De naam is wel verklaard als een samenstelling van apa* ´rivier, stroom´ en een onbekend eerste deel, misschien het Germaanse wisi-* ´goed´. Sommigen gaan uit van het Indo-Europese wis*, weis* ´stromen, wegstromen´, vergelijk wijzend 'waterloop respectievelijk dijk, kade of weg langs een waterloop'. Aan wese* ´weide´ (Nieuwhoogduits Wiese, Oudhoogduits wisa) moet hier niet gedacht worden.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Bijnaam
Een (geboren) Weesper wordt ook wel een Weesper mop genoemd, naar het plaatselijke amandelkoekje.

Terug naar boven

Ligging

Weesp ligt O van Amsterdam(-Zuidoost), ZW van Muiden.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Weesp 585 huizen met 2.882 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 562/2.775 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Bloemendaal 7/30, Stammerdijk (ged.) 8/42, Klompweg 5/22 en ´s Gravelandscheweg 3/13. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 8.500 huizen met bijna 18.000 inwoners.

- Weesp was in de 19e eeuw in 6 wijken verdeeld; Wijk A tot en met F. Binnen elke wijk had elk huis een nummer. Op de pagina onder de link wordt de wijkindeling op een kaart gevisualiseerd. Je kunt er ook zoeken naar de wijkletter en het huisnummer volgens de oude indeling, aan de hand van een huidig adres.

Terug naar boven

Geschiedenis

Archeologie
In Weesp zijn resten gevonden van nederzettingen uit de 6e eeuw voor Christus. In de Aetsveldse polder Z van de stad is een vindplaats ontdekt uit de Midden- en Late IJzertijd, waaruit men de conclusie heeft getrokken dat reeds omstreeks 300-200 v.Chr de oevers aan de Vecht intensief werden bewoond.

"Bij de aanleg van de nieuwbouwwijk Weespersluis in de Bloemendalerpolder bij Weesp in 2020 zijn tientallen veeneiken aangetroffen uit de late prehistorie en de Romeinse tijd. In deze film wordt duidelijk gemaakt hoe de veeneiken worden onderzocht en gedateerd. De veeneiken geven een goed beeld van de bosontwikkeling in de Bloemendalerpolder tussen de 13e eeuw v.Chr. en de 4e eeuw na Chr. Het ontstaan, de groei en ondergang van het bos worden in de video geschetst tegen de achtergrond van de landschappelijke ontwikkeling van Rijn, Oer-IJ, Almere en Vlie. Het onderzoek is uitgevoerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Sjoerd van Daalen Dendrochronologie." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Vesting
Vóór 1355 was er al een aarden en houten omwalling. In 1355 verleende Willem van Beieren, graaf van Holland, de plaats stadsrechten. De nederzetting lag namelijk strategisch aan de grens tussen de graven van Holland en de bisschop van Utrecht. De stadsrechten leidden tot een eigen bestuur, eigen rechtspraak en ook werd het poorterrecht ingevoerd, dat noodzakelijk was voor de bewoners die een eigen beroep of bedrijf wensten uit te oefenen. Door het verlenen van deze stadsrechten en uitbreidingen daarop door Albrecht van Beieren en Karel V, werd Weesp een welvarende stad. De stadsrechten maakten het ook mogelijk dat de stad zich beter kon verdedigen en vanaf 1517 werden er stenen stadsmuren aangelegd.

Na de Franse belegering in 1672 is de verdediging van de stad flink uitgebreid met vier bastions, waarvan twee op de Ossenmarkt, het door het graven van een gracht ontstane eiland in de Vecht. De vesting werd echter nooit voltooid. De overige vier bastions die in het ontwerpplan zaten werden niet gebouwd, waarschijnlijk door geldgebrek. Twee singels markeren de plaats waar deze bastions zouden komen. De vesting met het torenfort aan de Ossenmarkt en de in de omgeving liggende forten maakten deel uit van de Hollandse Waterlinie en later ook van de Stelling van Amsterdam. Weesp is lid van de Vereniging Nederlandse Vestingsteden.

Bedrijvigheid
Nijverheid was altijd belangrijk voor Weesp: jeneverstokerijen, cacaoproductie en porselein speelden eeuwenlang een rol in de lokale economie. Op Kromme Elleboogsteeg 2 bevindt zich nog de voormalige eerste Nederlandse Porselein Fabriek, in 1757 gesticht door Graaf Van Gronsveld Diepenbroick. Het Weesper porselein is hier vervaardigd.(2)

Jenever
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is jenever geen typisch Hollands drankje, maar komt het oorspronkelijk uit België. Het eerste bekende jeneverrecept is uit 1269 en komt van een monnik uit Brugge. In de 16e eeuw nemen gevluchte Belgen de drank mee naar Holland en doet jenever hier zijn intrede. Amsterdam heeft meerdere jeneverstokerijen, maar de beste jenevers komen dan uit Schiedam en uit Weesp. Eind 19e eeuw zakt de markt echter in en uiteindelijk verdwijnt de jenever zelfs helemaal uit laatstgenoemde stad. Sinds 2016 heeft de stad weer zijn eigen jenever, volgens een recept uit 1630. De jenever is vernoemd naar Anker, de laatste jeneverstokerij van de stad, die in 1875 de deuren sloot. De stokerij is gevestigd in de voormalige RK Laurentiuskerk, waarvoor zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Weesp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Pagina over de geschiedenis van Weesp.

- "De Historische Kring Weesp, kortweg HKW, is een actieve vereniging die ruim 650 leden telt. De HKW heeft als doel het bevorderen van de belangstelling voor en het bestuderen van en publiceren over de geschiedenis van de stad en omgeving. Dat doen we niet alleen met onze website, maar ook met ons twee keer per jaar verschijnende magazine en tussen oktober en april vijf avonden waarop een presentatie wordt gehouden. De HKW is opgericht in 1977 en is van 20 leden uitgegroeid tot een club waar de stad niet meer omheen kan. We houden kantoor in het Fort aan de Ossenmarkt, waar we beschikken over een eigen vergader- en archiefruimte. Daar zijn in vitrines ook de schenkingen van leden te zien.

Het HKW Beeldarchief telt zo’n 10.000 foto’s en afbeeldingen. Een deel daarvan is gedigitaliseerd en te zien in de Beeldbank op onze website. Daarnaast is er een bibliotheek met ruim 300 boeken. Verder heeft de HKW verschillende ‘papieren’ archieven, zoals een knipselarchief, een krantenarchief, de index WeesperNieuws (2016 t/m 2019) en een archief met daarin alle exemplaren van het door de HKW uitgegeven ledenblad 'Historisch Weesp' en zijn voorganger. Boeken en andere archiefstukken kunnen tijdens de openingstijden van het kantoor worden ingekeken. Ze worden niet uitgeleend.

Iedereen, HKW-lid of niet, die nieuwsgierig is naar een Weesper onderwerp is bij ons welkom om advies te vragen of het archief in te zien. Het HKW-kantoor is van half september tot mei elke dinsdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur geopend. Het adres is Fort aan de Ossenmarkt 44, tel. 0294-480811. Betrokken bij Weesp en geïnteresseerd in de geschiedenis van onze mooie stad? Word dan lid van de historische kring. Het lidmaatschap bedraagt € 17,50 voor één persoon en voor twee personen op hetzelfde adres € 25.-.* Daarvoor ontvang je twee keer per jaar ons tijdschrift en kun je vijf keer per jaar een presentatie bijwonen. * Buiten de stad wonende leden betalen € 5,- extra als bijdrage in de verzendkosten."

- Museum Weesp omvat o.a. de volgende collecties en tentoonstellingen: een grote collectie 18e-eeuws Weesper porselein; een collectie Van Houten reclameartikelen; een tentoonstelling van de geschiedenis van de stad van de 16e tot de 20e eeuw; de archeologie van de stad van de 15e tot de 19e eeuw. "Het museum neemt je mee in de verhalen van de stad en haar bewoners, van de vroegste nederzetting uit de IJzertijd tot nu. Bewonder het eerste porselein van Nederland, leer hoe chocolade wordt gemaakt en ontdek waarom de Weesper jenever favoriet was bij de VOC. Naast tentoonstellingen organiseren we ook activiteiten binnen en buiten de muren van het museum. Op afspraak verzorgen we ook rondleidingen, schoolbezoeken en kinderfeestjes."

- "Archieven zijn onmisbaar voor onze samenleving en de identiteit van de regio. Archieven, foto’s, films, boeken en kranten vormen hét geheugen van een gebied en haar bewoners. Met een bezoek aan het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen (RHCVV) neem je een duik in de geschiedenis. Het RHCVV bewaart en beheert de archieven van de gemeenten De Ronde Venen, Stichtse Vecht, De Bilt en Weesp. Daarnaast bezitten we een grote verzameling historische archieven van particulieren, bedrijven, verenigingen en kerken uit de hele streek. Op onze studiezaal kun je drie dagen per week terecht voor onderzoek en het inzien van onze bibliotheek. Regelmatig organiseren we cursussen, lezingen en tentoonstellingen."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Bloemendalerpolder
De Bloemendalerpolder is een polder in voorheen deels gemeente Muiden (nu gemeente Gooise Meren), deels gemeente Weesp. Middels een grenscorrectie is de Bloemendalerpolder geheel aan laatstgenoemde gemeente toegewezen. De polder ligt ten westen van de Vecht, ten zuiden van de A1, ten noorden van de spoorlijn en ten oosten van de Papelaan. De polder wordt in de komende jaren deels getransformeerd tot woonwijk met max. 3.000 woningen. De woningen worden zo ver als mogelijk van de verlegde A1 gebouwd, en zo dichtbij mogelijk bij het station. Op deze wijze is de nieuwe woonlocatie ook meer op de stad georiënteerd. De polder wordt ontwikkeld tot een woon- en recreatiegebied van ca. 500 hectare (inclusief de oppervlakte van de vernieuwde A1). Ongeveer 300 hectare hiervan wordt nieuw te ontwikkelen natuurgebied, met veel water, rietlanden, bos en parken, dat op een natuurlijke manier aansluit op drie verschillende woonmilieus. Aan de noordzijde van de bebouwing - aan beide zijden van de A1 - ontstaat zo een robuuste groenstructuur. Belangrijke in 2012 gemaakte afspraken zijn verder dat op de Vechtoever en de Bredius-locatie geen woningen worden gebouwd.

Voor nadere informatie over de ontwikkelingen van de afgelopen jaren in dit gebied zie dit artikel over de herijking van het project Bloemendalerpolder. De 10 betrokken publieke en private partijen zijn er trots op dat zij er ook in deze moeilijke tijden in geslaagd zijn een dergelijk grootschalig 'toekomst- en crisisbestendig' project van de grond te tillen. Het wordt dan ook al het Bloemendalerpoldermodel genoemd, dat mogelijk als voorbeeld kan dienen voor soortgelijke projecten elders. Tegengeluiden zijn er ook; zo spreekt planoloog Vincent Kompier in zijn blog met de veelzeggende titel Bloemendalerkolder van een 'historische vergissing'. Waar prof. mr. Friso de Zeeuw weer in een andere blog op reageert. Zie ook de zienswijze van de Vechtplassencommissie, die een andere indeling van het gebied bepleit, om zo een zo groot mogelijk aaneengesloten open en groen gebied te houden tussen Muiden en Weesp. In 2014 is de publicatie 'Bloemendalerpolder: dynamische continuïteit in gebiedsontwikkeling' verschenen (via de link ook online te lezen). Dit rapport schetst hoe de planvorming in het verleden is verlopen, wat daarvan is geleerd, wat men nu anders gaat doen en hoe het project in de toekomst gaat verlopen. Voor wat er de komende jaren in dit gebied gaat gebeuren, verwijzen we je naar de alinea's hierna, waar we een en ander vermelden over de nieuwe wijk Weespersluis, zoals het woon- en recreatiegebied is gedoopt.

Weespersluis
"Weespersluis wordt een ruim en groen woonlandschap. Zeer centraal gelegen, op 10 treinminuten van Amsterdam, dichtbij 't Gooi én bij de Vecht. De natuur en het water spelen een belangrijke rol. Slechts een derde deel van het gebied wordt bebouwd. De rest blijft open voor water en groen. In Weespersluis komt nieuw water dat in verbinding staat met de Vecht en drie parken die veel ruimte geven om veilig te spelen, sporten, wandelen en fietsen. Het historische centrum van Weesp is op een steenworp afstand. Waterrijk, Vechtrijk en Lanenrijk. De nieuwe wijk bestaat uit drie deelgebieden; Lanenrijk, Vechtrijk en Waterrijk. Lanenrijk is een buurt met singels, lanen en hofjes in het groen. Vechtrijk is georiënteerd op de Vecht en heeft de uitstraling van een vestingstadje. In Waterrijk liggen de woningen ruim in het groen of aan het water. In Weespersluis komt een verscheidenheid aan woningtypes. Een aantal woningen staat straks aan het water met een eigen steiger. Daarnaast komen er diverse openbare aanlegplaatsen. In totaal worden de komende jaren in fasen ca. 3.000 woningen in Weespersluis gebouwd.

Water. Een van de mooiste eigenschappen van Weespersluis is dat er zo veel ruimte is voor water. Een groot aantal woningen staat direct aan een van de vele singels, grachtjes of zelfs aan de waterplas middenin Weespersluis; De Gouw. Van hieruit steek je met je kano of roeibootje De Gouw over en vaar je een rondje door Weespersluis. Of met je sloep via de sluis naar de Vecht richting 't Gooi, Muiden en Amsterdam. Ligplaatsen. In Weesp (en dus ook in Weespersluis) mag je als bewoner bootjes en sloepen langs openbare oevers aanleggen, zolang dit de doorvaart niet belemmert. Ook mag je als bewoner boten aan je privé oever aanleggen. Wanneer hier riet groeit, mag je alleen een eenvoudige aanlegsteiger realiseren. Hieraan verbindt de gemeente wel bepaalde eisen. Vanaf 2022 valt de stad onder het beleid van Amsterdam, dan zou een en ander kunnen veranderen. Parken. Weespersluis krijgt, naast veel groen verspreid door de hele wijk, een landschapspark en drie stadsparken: het Park aan de Muiderslotlaan en Weespersluispark in Lanenrijk en het Gouwpark in Vechtrijk. Ten noorden en aan de westkant van Waterrijk komt natuur- en recreatiegebied ’t Breedland, een natuurlijk landschap met ruigtes.

Speelgelegenheid. In de nieuwe wijk Weespersluis in Weesp komen veel speelgelegenheden voor kinderen. In de verschillende woonbuurten komen speelplekken voor de allerkleinsten. De oudere kinderen kunnen watersporten op De Gouw, zoals bootje varen en kanoën. Ook komt er een strandje, een speelbos en een avonturenveld. Voorzieningen. In Weespersluis komen kleinschalige winkels, een supermarkt, een gezondheidscentrum, een haventje en diverse horecavoorzieningen. Brede School. In Lanenrijk is een Brede School gerealiseerd met kinderdagverblijf, BSO en een sporthal. Ook een buurtkamer voor de bewoners van Weespersluis en een door de gemeente te verhuren vergaderruimte. Buiten schooltijden is het schoolplein voor iedereen toegankelijk." (bron: website over Weespersluis van de ontwikkelaars)

Op- en afrit A1
Aan de noordzijde van de hierboven beschreven, in ontwikkeling zijnde nieuwe wijk Weespersluis in Weesp komt een nieuwe op- en afrit naar en van de A1. De nieuwe ontsluitingsweg ligt straks aan de westzijde (bij het Amsterdam-Rijnkanaal) en sluit nabij het spoor aan op de verlenging van de Leeuwenveldseweg. Deze nieuwe weg is naar verwachting zomer 2022 gereed. Door de aanleg van deze weg worden de Korte Muiderweg en de Weesperweg ontlast.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Weesp heeft 227 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
- Weesp heeft 103 gemeentelijke monumenten.

Grote Kerk
De Grote Kerk of Sint-Laurenskerk (Nieuwstraat 31) is tussen 1429 en 1462 als laatgotische kruiskerk gebouwd, op de plek waar eerder een romaanse kerk had gestaan. In 1577 ging de kerk over in protestantse handen. Daarbij ging een groot deel van het kerkmeubilair verloren, maar het gotische koorhek uit ca. 1525 bleef behouden. Boven in de romaanse toren, een restant van de eerdere kerk, bevindt zich een carillon, dat in 1671 werd gegoten door de beroemde klokkengieter Pieter Hemony uit Amsterdam. In de kerk bevinden zich twee orgels. Het grote orgel is in 1823 gebouwd door de gebroeders Jonathan en Johan Martin Willem Bätz. Het kabinetorgel is in ca. 1800 gebouwd door de firma Axsen. De vaste organist is sinds 1996 Christine Kamp. De kerk is een rijksmonument en valt onder de Protestantse Gemeente Weesp en Driemond.

RK Sint Laurentiuskerk
De huidige RK Sint Laurentiuskerk (Herengracht 16) dateert uit 1876. De kerk is ontworpen door architect Theo Asseler en is een gemeentelijk monument. De toren dateert uit ca. 1900 en is ontworpen door A. Bruning. De Laurentiusparochie dateert zeker al uit 1280. Toen kerkte men in de huidige Grote Kerk of Laurenskerk, die eind 16e eeuw overging in handen van de hervormden. Tot eind 18e eeuw heeft men toen in een schuilkerk gekerkt (Achtergracht 13). Daarna is er tot 1874 nog een andere kerk geweest, en nog een noodkerk van 1874 tot de huidige kerk in 1876 gereed kwam. Na een lange periode van onzekerheid is in 2016 bekend geworden dat de Laurentiuskerk behouden blijft. Cees van Vliet, een ondernemer uit Weesp en voormalig eigenaar van een bouwbedrijf, heeft de kerk in 2017 gerestaureerd en herbestemd tot onder meer een bierbrouwerij, een yogaschool en appartementen. - In november 2016 is de torenspits afgebrand. Van Vliet heeft dat hersteld.

"Gelukkig. Het is goed gekomen. Maar daar zag het lang niet naar uit. Nadat de Laurentiuskerk in 2014 door de kerkgangers was verlaten, begon een spannende periode waarin het voortbestaan van het ruim 100 jaar oude gebouw ernstig werd bedreigd. In het rijk geïllustreerde boek 'Van de kerk naar de kroeg' vertelt André Verheul het meeslepende verhaal van deze periode vol tegenslagen. En hoe de afgedankte kerk uiteindelijk toch op schitterende wijze tot café, brouwerij, jeneverstokerij en yogaschool werd omgebouwd - en een torenhoge hotelsuite kreeg. Lees wat er gebeurde van de laatste mis in 2014 tot het eerste biertje in 2020. Met vele plaatselijk bekenden in de hoofdrol. Huiver bij de herbeleving van de dramatische torenbrand, geniet opnieuw van de glorieuze terugkeer van 'het baken van Weesp' en maak kennis met de openhartige nieuwe eigenaar, Cees van Vliet. Wat dreef hem? 'Van de kerk naar de kroeg' is een boeiende tocht langs vele weetjes en feiten uit het rijke verleden van de stad. Een uniek tijdsbeeld van een trotse stad. Over een gebouw met vele verhalen. Een must read voor elke Weesper, katholiek of niet.

1 boek, vele verhalen: Bier en jenever. Bierbrouwers en jeneverstokers brachten Weesp grote welvaart. Nu keren ze terug. Lees over hun boeiende historie uit de Weesper Gouden Eeuw. En ontmoet hun opvolgers van nu. De toren. Huiver bij de herbeleving van de dramatische torenbrand. Geniet opnieuw van de terugkeer van 'het baken'. En klim mee naar de gloednieuwe hotelsuite in de oude klokkentoren. Om shanti. Het is zondagochtend. Van alle kanten lopen er weer mensen naar de kerk. Niet met een psalmenboek, maar met een yogamat onder hun arm (en niet alleen op zondag). Of: hoe de droom van een ambitieuze yogini werkelijkheid werd. De symbolen. Wat is het geheim van de rozenkrans? Is dat een Braustern? Welke verhaal vertelt de reiger? En wie was Laurentius? Wie het boek leest, ontdekt alle verborgen tekens. Het gekrakeel. Elkaar tegensprekende deskundigen, vasthoudende critici, afgunst, eigenbelang, roddel en achterklap. Over de lege Laurentiuskerk had iedereen een mening. Wie en wat doorbrak de impasse? De doorzetter. Oeverloze discussies, brand, bezwaren, coronacrisis en afscheid van een dierbare vriend. Cees van Vliet gaf niet op. In het boek Van de kerk naar de kroeg vertelt hij openhartig over wat hem dreef bij de transformatie van de Laurentiuskerk. En nog veel meer..."

Maarten Lutherkerk
De eerste aantekening omtrent lutheranen in Weesp dateert van 1642. Zij waren vrijwel allen Duitsers, gevlucht voor de gevolgen van de 30-jarige oorlog. Het is dan ook te begrijpen dat hun eerste predikant, die in 1643 de eerste geregelde bijeenkomsten leidde, een Duitser was, dominee Tobias Brustenbach uit Wiesbaden. De eerste tijd was zeer moeilijk. Voor de luthersen of martinisten gold bepaald geen vrijheid van godsdienst. De eerste Maarten Lutherkerk kwam in 1657 gereed. De huidige Maarten Lutherkerk (Nieuwstad 36) dateert uit 1819. Het is een zaalkerk met houten klokkentorentje boven de voorgevel. Spitsboogramen en een neoclassicistische ingangspartij. Gebogen fronton, guirlande boven ingangspartij. Inwendig gekoofd stucplafond. Van oorsprong eenklaviers orgel, in 1779 gebouwd door J.S. Strumphler.

Na jarenlange voorbereidingen zijn in 2006 de hervormden, gereformeerden en lutheranen in de stad en het nabijgelegen dorpje Driemond gefuseerd tot de Protestantse Gemeente Weesp en Driemond. Dit had o.a. tot gevolg dat de Maarten Lutherkerk werd verkocht. De PKN-diensten worden nu gehouden in de voormalige hervormde Grote Kerk. De kerk is in 2010 verbouwd en heeft sindsdien een herbestemming gekregen als tandartsenpraktijk of, zoals het officieel heet, Dental Clinic van Ivo Becker en zijn medewerkers. De nieuwe eigenaar en de architect van het verbouwingsproject hebben zich ingezet om, gecombineerd met de eisen die de nieuwe bestemming nu eenmaal stelt, zo veel mogelijk recht te doen aan het oorspronkelijke interieur.

Van Houten kerkje
Van Houten kerkje met pastorie en voormalige bewaarschool (kerk: Oudegracht 69, pastorie: Nieuwstraat 72). Brede eenbeukige zaalkerk uit 1905, hoofdonderdeel van het Nederlandsche Protestantenbond-complex te Weesp. De kerk is gebouwd in overgangsarchitectuur met in het exterieur veel neo-romaanse stijlmotieven. In het interieur zijn ook rationalistische en Jugendstil-elementen aanwijsbaar. Aan de zijde van de absis, de oostzijde, zijn de consistorie en pastorie aangebouwd. De voormalige bewaarschool van de NPB, bij de pastorie, is tegenwoordig in gebruik als ruimte van de openbare bibliotheek.

Synagoge
De Synagoge (Nieuwstraat 3) dateert uit 1840 en is in gebruik voor exposities en dergelijke.

Molens
- Molen De Vriendschap (Utrechtseweg 11a) is een in 1900 wegens brand herbouwde en als korenmolen ingerichte achtkante bovenkruier met stelling. De bij de molen behorende molenaarswoning en schuren zijn in het begin van de jaren zeventig vanwege bouwvalligheid gesloopt. Nadat al eerder in De Vriendschap een motor als hulpkracht was geïnstalleerd, is in de Tweede Wereldoorlog voor het laatst beroepsmatig op windkracht gemalen. Hierna volgde stilstand en gebruik als opslagruimte. In 1974 kon de inmiddels zwaar in verval geraakte molen door de gemeente Weesp worden aangekocht waarna in de jaren 1975-1976 algehele restauratie plaatsvond. Op de molen worden tegenwoordig weer op ambachtelijke wijze verschillende ecologische granen verwerkt tot meel, vlokken en mixen. Die verkopen ze aan bakkers, restaurants en biologische winkels, en zijn ook verkrijgbaar in de molenwinkel, die op de zaterdagen geopend is. Je kunt dan ook de molen bezichtigen.

- Molen De Eendragt (Utrechtseweg 13) is een in of kort voor 1691 gebouwde achtkante bovenkruier met stelling. De molen kreeg kort na 1920 een oliemotor als hulpkracht maar bleef als windhoutzaagmolen in bedrijf tot omstreeks 1932. In dat jaar werd hij aan een houthandel verkocht, waarna de molen sterk in verval raakte en uiteindelijk zelfs van zijn wiekenkruis werd ontdaan. De onttakelde molen werd in 1950 overgedragen aan de gemeente Weesp, die hem in 1952 op haar beurt voor het symbolische bedrag van één gulden verkocht aan een particulier, onder de verplichting de molen uitwendig weer als molen te herstellen.

Dit herstel kwam in datzelfde jaar nog tot stand. De molen werd daarbij echter geheel verbouwd en ingericht tot woning, waarbij de karakteristieken van de zaagmolen zoals het zaagmechanisme, de sleephelling en het balkengat verloren gingen. De tegen de molen aansluitende houten zaagschuren zijn toen in steen herbouwd. Na jaren van stilstand wordt de molen sinds 1977 weer nu en dan in werking gesteld.

- Molen ’t Haantje (Korte Stammerdijk 17) is een in 1820 gebouwde, laatstelijk als korenmolen ingericht geweest zijnde wipmolen met stelling. Uit recent onderzoek blijkt dat 't Haantje voor 1820 eerst in Amsterdam te hebben gestaan als marmerzaagmolen. Het lijkt de eerste als industriemolen gebouwde wip(stelling) molen te zijn. De molen is geheel gerestaureerd en is af en toe nog in werking.

Stadhuis
Het neoclassicistische Stadhuis, gebouwd in 1772-1776 door Jacob Otten Husly, met statige natuurstenen voorgevel, huisvest tevens Museum Weesp (zie daarvoor verder bij Geschiedenis). Vroeger diende het pand niet alleen als bestuursgebouw, maar werd er ook recht gesproken. De daarbij gebruikte kerkers en vierschaar zijn thans nog te zien.

Torenfort
Het Torenfort aan de Ossenmarkt is in 1861 voltooid en maakte met de vestingstad deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Vanaf 1892 maakte het fort deel uit van de Stelling van Amsterdam. Het is een van de laatste torenforten waarmee de waterlinie werd versterkt. Het in baksteen uitgevoerde torenfort telt twee bouwlagen. Het is rond met een diameter van ongeveer 34 meter en met een halfrond uitgebouwd trappenhuis bij de ingang. De muren zijn ongeveer 1,8 meter dik. Op het dak stond oorspronkelijk een geschutsbatterij. Na de Tweede Wereldoorlog verloor het fort zijn verdedigingsfunctie. Vanaf 1985 is het opgeknapt en geschikt gemaakt voor vreedzaam hergebruik. De aarden dekkingswal is afgegraven en de gracht en brug zijn hersteld. In Fort aan de Ossenmarkt, dat in 1992 feestelijk is heropend, zijn onder meer de Kreatieve Groep Weesp, de muziekschool en de Historische Kring gevestigd. In de genieloods uit 1877 is een expositieruimte.

Gevelstenen
- Gevelstenen in Weesp.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Koningsdag.

- De Nacht van Weesp (weekend in mei) is een autorally van ca. 300 km voor classic cars, die door verschillende provincies voert.

- De Vechtloop (eind juni) is een hardloopwedstrijd over verschillende afstanden, die deels langs de Vecht en door Weesp loopt. Het evenement trekt ca. 1.000 deelnemers.

- "In 2017 vierden wij dat het 40 jaar geleden is dat het Sluis- en Bruggencomplex in Weesp geheel is gerestaureerd. Dit was toen reden voor een groot feest, het Sluis & Bruggenfeest. Sindsdien hebben inwoners zich ingespannen om van dit feest een jaarlijks terugkerend iets te maken." En zo geschiedde. Het feest is jaarlijks gedurende een weekend eind augustus.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

Victoriabad
"Bij het Victoriabad in Weesp kun je terecht voor ontspanning, sport en kan je iets leren. Kom eens banenzwemmen, vrijzwemmen, doe mee aan aquarobics en aquajogging en geef je op voor zwemles A, B, C of zwemles voor volwassenen. Ons zwembad heeft twee baden waaronder een groot wedstrijdbad en een instructiebad met een verstelbare bodem. Zo is er de mogelijkheid om zwemles te geven aan de allekleinste, kun je vrij- en banenzwemmen en nog véél meer! Wedstrijdbad. Dit bad is 25 meter lang en 15 meter breed, verdeeld in 6 wedstrijdbanen. Het is overal 2 meter diep en de temperatuur is ongeveer 27 graden. Instructiebad. Dit bad is 14 bij 7 meter. De diepte is variabel, door een tweedelige beweegbare bodem, van 0,0 tot 1,40 meter. De temperatuur is ongeveer 30 graden. Voor onze gasten hebben wij gratis Wifi beschikbaar."

Theater
“De City of Wesopa is een levendig theater voor: toneel, film, cabaret, muziek, events en kindervoorstellingen. Het theater ligt op een van de mooiste plekjes van Weesp, aan de Herengracht, met uitzicht over de Kom en de Oudegracht. Toen de oude bioscoop ‘City of Wesopa’ leeg kwam te staan maakten vrijwilligers er een theater van. ‘De City’ ontwikkelde zich al snel tot het cultuurcentrum van en voor alle Weespers. Alles is mogelijk. Er is een theaterzaal en een café op de begane grond. En er is een kleinere zaal - De Uitkijk - op de tweede verdieping. Al die ruimtes worden gebruikt voor onze voorstellingen, maar ze zijn ook te huur voor vergaderingen, bedrijfspresentaties, feesten of voor je eigen voorstelling. De City verbindt, inspireert en beweegt. Dat zie je aan de voorstellingen, maar ook aan alle evenementen en festivals voor volwassen en kinderen die er plaatsvinden. Het theater zorgt voor: educatie, meningsvorming, informatie, en ontspanning. Onze huisgroepen zijn daarbij onmisbaar.

We zijn er trots op dat Weespers bij ons ook zelf theater maken. Ons koor The City Singers en de acteurs van De City Speelt doen workshops, repeteren en geven regelmatig voorstellingen. Kinderen, jongeren en volwassenen oefenen elke week door het hele gebouw. Dankzij de creativiteit, kennis en ervaring van vrijwilligers kunnen we steeds nieuwe wegen inslaan. Onze vrijwilligers kunnen zich volop ontplooien en ontwikkelen in een gezellige sfeer. Bezoekers tonen hun vriendschap door over onze voorstellingen te praten met buren of vrienden, of door het delen van een bericht op social media, maar ook door kritisch mee te denken. Veel vrienden vinden een theater in Weesp zó belangrijk, dat ze ons ook financieel steunen.”

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Weesp, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Virtuele rondwandeling door Weesp aan de hand van oude foto's en ansichtkaarten. De wandeling verloopt volgens de oude wijkindeling van de stad zoals aangetroffen in de volkstellingen van 1807 en 1849. De stad was in de 19e eeuw ingedeeld in 6 wijken; wijk A t/m F. In totaal krijg je 25 straten te zien.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Weesp (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Huis-aan-huiskrant WeesperNieuws is via de link ook online te lezen.

- Lokale links: - Weesp linkspagina.

- Voortgezet onderwijs: - "Het Casparus College in Weesp heeft een breed aanbod van beroepsopleidingen. We hebben de leeromgeving zo ingericht dat leerlingen al vanaf dag één kennismaken met het werkveld. In onze beroepsgerichte programma’s geven we onderwijs op maat en zorgen we voor doorlopende leerroutes naar het mbo. In de onderbouw bieden we drie leerwegen (niveaus): basisberoepsgericht, kaderberoepsgericht en de GSF Junior Mavo. In de bovenbouw bieden we de leerwegen basisberoepsgericht, kaderberoepsgericht en gemengd. Basis-leerlingen worden in onder- en bovenbouw voorbereid op het uitvoerende, praktische werk. Kader-leerlingen krijgen daarnaast theoretische verdieping, zodat ze zijn voorbereid op een mogelijke leidinggevende rol. GSF Junior Mavo-leerlingen hebben twee keuzes. Ze kunnen na het tweede jaar naar het Vechtstede College om daar hun mavo-opleiding te vervolgen, of ze kunnen bij ons verder in de gemengde leerweg. Dit is een opleiding op mavo-niveau waarin we theorie en praktijk combineren. Mavo en gemengde leerweg geven toegang tot hetzelfde niveau op het mbo. Leerlingen van de gemengde leerweg hebben echter een voorsprong in de praktische vaardigheden die nodig zijn op het mbo."

- Theaterschool: - "Theaterschool Zone 1380 is in 2012 opgericht. We hebben onze eigen theaterschool in Weesp, waar we lesgeven aan alle leeftijden van de allerkleinste Mini's tot en met de Vooropleiding van vier dagen per week. We geven toneellessen voor kinderen en jongeren, en aan het einde van het seizoen schitteren alle leerlingen in een voorstelling! Jaarlijks in mei houden wij proeflessen theater. Iedereen is dan van harte welkom om mee te doen met een theaterles op een van onze locaties bij jou in de buurt. Daarnaast organiseren we ook speciale cursussen en produceren we voorstellingen. Kijk eens rustig rond op onze website. Leerlingen komen uit de hele regio. Wij hebben een geweldig team van gedreven, enthousiaste docenten in diverse genres. De betrokkenheid en de extra’s die we bieden maakt onze theaterschool de plek voor de ontwikkeling van iedereen met creatieve ambities."

- Muziek: - "Koninklijke Harmonie De Adelaar is in 1884 ontstaan vanuit de wereldberoemde cacaofabriek Van Houten, omdat samen muziek maken verbindt. Bijna 140 jaar later is dat nog niet veranderd, wij maken nog altijd samen, met veel plezier en gezelligheid, muziek in Weesp! Het Harmonieorkest is een orkest met klarinetten, saxofoons, trompetten, trombones, baritons, euphonium, dwarsfluit, hobo, hoorn, bas en slagwerk. Van jong tot oud, van top 40 muziek tot Bach en dat allemaal onder de enthousiaste leiding van onze professionele dirigent Dim van den Berge. Het Nieuw Talent Orkest is in oktober 2021 met weinig tot geen ervaring begonnen met muziek maken. Kun jij ook al een beetje overweg met je instrument en lijkt het jou ook zo leuk om samen te spelen? Dan is dit je kans! De vereniging kan ook op een voordelige manier complete muzieklessen aanbieden. Je krijgt bij De Adelaar les van professionele muzikanten! Wat dacht je bijvoorbeeld van trompet, klarinet, saxofoon of trombone?"

- Genealogie: - "De Volkstellingen uit 1807 en 1849 bevatten diverse gegevens over huishoudens en personen. Wanneer je op zoek bent naar een bepaald persoon kun je zoeken op achternaam, geboortejaar en geboorteplaats. Voorts kan er gezocht worden op burgerlijke staat, beroep of godsdienst. Misschien wil je meer informatie over een bepaalde straat of over de vroegere bewoners van een bepaald huis in Weesp? Dan kun je bijvoorbeeld zoeken op straatnaam of wijk. Je krijgt dan gegevens over het aantal personen, huishoudens en de samenstelling van de huishoudens op dat adres."

Reactie toevoegen