Gemeente Wassenaar anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Wassenaar is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Haaglanden.
- Wapen van de gemeente Wassenaar.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Wassenaar.
- Van de onder Statistische gegevens vermelde buurtschappen zoals zij in 1840 nog bestonden, is tegenwoordig alleen Den Deijl nog als buurtschap te beschouwen. Verder is er nog de buurtschap Maaldrift die, hoewel al in de 15e eeuw vermeld, in de Volkstelling van 1840 niet wordt genoemd. Rijksdorp staat soms als buurtschap te boek, maar is een villawijk, sinds de 14e eeuw al vermeld als hofstede, sinds de 17e eeuw een buitenplaats en rond 1920 getransformeerd tot villawijk. De naam stamt vermoedelijk van een persoon Rijk of Rik.(1) Naast Rijksdorp heeft de gemeente nog een aantal buiten de dorpskern gelegen wijken, met name Oud Wassenaar, Nieuw Wassenaar, De Kieviet en Kerkehout. Alleen de laatstgenoemde is voorzien van (witte) plaatsnaamborden. Tot slot valt onder de gemeente ook nog een klein deel van de grotendeels Katwijkse buurtschap De Pan.
Terug naar bovenWassenaar ligt NO van Den Haag, ZW van Leiden.
Terug naar boven- In 1840 heeft de gemeente Wassenaar 348 huizen met 2.706 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 146/1.292 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Den Deijl en Leijdschekant samen 41/287, Veenzijde en Haagkant samen 69/483, Duinkant en Smokkelbrug samen 50/350, Oostdorp 29/203 en Zeeduinen 13/91. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 11.000 huizen met ca. 26.000 inwoners.
Terug naar boven"Tussen 1910 en 1922 zag het dorp het inwonertal toenemen van 4.200 naar 7.000. In 1929 was dit gegroeid tot 12.000 inwoners. De landelijke gebieden rond het dorp, uitlopers van de duingronden, bossen, en landbouwgronden, waren namelijk zeer in trek bij de wat beter gesitueerde kooplieden, politici, en wetenschappers uit 'de grote stad'. De diverse oude buitenplaatsen, zoals Duindigt, Groot Hoefijzer en Groot Haesebroek, die rond de dorpskern lagen en zich uitstrekten tot Leiden, Voorschoten en Den Haag, werden geleidelijk aan tot ontwikkeling gebracht. Projectontwikkeling 'avant la lettre', zou men kunnen zeggen. Zo verschenen ook de eerste grote, kapitale nieuwe landhuizen in het dorp." (bron: Buurtvereniging Groot Haesebroek & Oud Wassenaar)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp en deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties:
- "De in 1957 opgerichte Historische vereniging Oud Wassenaer zet zich in voor de cultuurhistorie van de gemeente. Dat doet zij o.a. door het bevorderen van de lokale monumentenzorg, het organiseren van lezingen, cursussen, excursies en tentoonstellingen en het uitgeven van publicaties. Iedere laatste zaterdag van de maand (behalve in de zomermaanden) is het Historisch Informatie Punt (HIP) in de Bibliotheek aan de Langstraat geopend. Tussen 11.00 en 16.00 uur kun je hier dan terecht met vragen en opmerkingen over de geschiedenis van de gemeente."
- Stichting Historisch Centrum Wassenaar zet zich in voor het behoud van cultuurhistorisch waardevolle objecten in deze gemeente. Tevens beheert zij de Oudheidkamer. De collectie van de Oudheidkamer bestaat grotendeels uit lokale bodemvondsten. Veel voorwerpen stammen van het terrein van het in 1738 afgebroken kasteel Huis ter Weer, dat in de periode 1976-1982 werd opgegraven. Het betreft voornamelijk laat-middeleeuws materiaal en voorwerpen uit de 17e en 18e eeuw. Op Huis ter Weer en elders in de gemeente zijn ook talrijke vondsten uit de prehistorie gedaan, waarvan de belangrijkste permanent worden getoond. De Oudheidkamer heeft verder nog een bescheiden collectie oude gereedschappen, onder andere uit de bloembollencultuur en fraaie maquettes van enkele Wassenaarse landhuizen. Adres: Raadhuis De Paauw, Raadhuislaan 22. Het museum is gevestigd in het souterrain van dit gebouw, naast het Brandweermuseum. Geopend za/zo 12.00-16.00 uur en op afspraak. Tel. 071-5315918.
- "In het gemeentearchief wordt zo'n 900 strekkende meter archief van de gemeenten Wassenaar en Voorschoten bewaard. Niet alleen de archieven van de gemeentelijke overheden en hun voorgangers worden hier beheerd, maar ook de rechterlijke, notariële en weeskamerarchieven, de doopregisters, trouwregisters en begraafregisters en een grote hoeveelheid archieven van kerken, verenigingen en stichtingen. Daarnaast beschikken wij over een uitgebreide collectie kaarten en tekeningen, boeken, foto's, plaatselijke kranten en documentatie. Een deel van het bronnenmateriaal van het Wassenaarse gemeentearchief is digitaal beschikbaar. Deze kun je op de website bekijken in de Digitale Studiezaal."
Terug naar boven- Wassenaar heeft 321 rijksmonumenten.
- Wassenaar heeft 115 gemeentelijke monumenten.
- Een deel van Wassenaar is 'beschermd dorpsgezicht'.
- De tegenwoordig Hervormde (PKN) Dorpskerk (Plein 3) dateert deels uit het begin van de 12e eeuw. De kerk ligt aan het dorpsplein naast het Baljuwhuis uit ca. 1745, waarachter het Baljuwbos ligt met slingerpaden uit de late 18e eeuw. In de noordgevel van de kerk zijn nog de sporen te zien van het oorspronkelijke, in tufsteen gebouwde kerkje uit ongeveer 1100. De rest van de kerk dateert uit ongeveer 1450. Het hoofdorgel is in 1769 gemaakt door Albertus Anthoni Hinsz (Groningen) en is nadien diverse malen gerestaureerd en uitgebreid. Na een verbouwing en uitbreiding van de kerk zijn twee glas-in-loodramen geschonken: het Moederraam (1939) van J.H.E. Schilling en De Engelenzang (1941) van Henri van der Stok. Tijdens de Open Monumentendagen is de kerk te bezichtigen. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Wassenaar. Dat geldt ook voor de Kievietkerk uit 1925 (Oranjelaan 2) en de Messiaskerk uit 1967 (Zijllaan 57). Onder de link vind je nadere informatie over de geschiedenis van deze kerken.
- "In augustus 2020 hebben de landelijke erfgoedorganisaties Erfgoedvereniging Heemschut en Stichting Cuypersgenootschap bij de politie aangifte gedaan wegens het opzettelijk verwaarlozen en vernielen van het beschermde rijksmonument Huize Ivicke te Wassenaar (Rust en Vreugdlaan 2) door de eigenaar Monumenten Restauratie WH en haar voorganger de Muntendamche Investeringsmaatschappij / Bever Holding. Grote man achter beide organisaties is dhr. R. van de Putte. De erfgoedorganisaties zijn van mening dat het gaat om een belangrijk cultuur- en architectuurhistorisch waardevol rijksmonument met een hoge ensemblewaarde, dat stedenbouwkundig op een beeldbepalende plek in de landgoederenzone is gelegen. Door het niet plegen van onderhoud dreigen belangrijke monumentale waarden voorgoed verloren te gaan.
Wij zijn ervan overtuigd dat er sprake is van opzet en daarmee een misdrijf, doordat er over langere periode nadrukkelijk blijk van is gegeven niet over te willen gaan tot de instandhouding van het rijksmonument, ondanks aanschrijvingen van de gemeente Wassenaar en bevestigd door uitspraken in voorlopige voorzieningen door de rechtbank in Den Haag. Dit wordt bevestigd door opzettelijke verwaarlozing van andere monumenten en gebouwde eigendommen van dhr. van de Putte. Aangifte is gedaan wegens overtreding van de bepalingen in de Monumentenwet 1988 / Erfgoedwet, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de Wet op de economische delicten. Overtreding is hierbij een strafbaar feit. Beide erfgoedorganisaties willen een duidelijk signaal afgeven dat tegen verval door het opzettelijk verwaarlozen van beschermde rijksmonumenten wordt opgetreden en dat een eigenaar daar niet mee weg kan komen." (bron: Heemschut, augustus 2020)
- Het rijksmonumentale koffiehuisje op Buurtweg 116, ook wel 'limonadekiosk' genoemd, is in 1908 gebouwd, bij de aanleg van de toenmalige Hofpleinspoorlijn. Er mochten enkel niet-alcoholische dranken als limonade, koffie en melk worden geschonken. Verspreid over het land stonden rond de eeuwwisseling meer dan 45 van deze houten gebouwtjes. Deze waren door de Scheveningse architect F.A. Koch (1864-1935) in chaletstijl ontworpen. In en rondom Den Haag stonden er zo'n 25. In Wassenaar staat het laatst bekende exemplaar. In 2018 is de Buurtweg heringericht in het kader van groot onderhoud, waardoor voor het koffiehuisje weinig plek overbleef. In november 2018 is het huisje daarom 27 meter verplaatst. Door de verplaatsing wordt het op de weg overzichtelijker en daardoor veiliger. Bovendien is er nu meer ruimte voor mensen die bij het koffiehuisje iets willen eten of drinken.
Na afloop van de verplaatsing bleek dat een grondige restauratie nodig was om het koffiehuisje voor de toekomst te bewaren. Omdat er veel geld gemoeid is met het herstel en de instandhouding van het huisje, heeft het college besloten het huisje te verkopen. Voordat overdracht aan de koper plaatsvindt, voert de gemeente Wassenaar eerst nog restauratiewerkzaamheden uit aan het huisje. De gemeente ontvangt hier subsidie voor van de Provincie Zuid-Holland. De restauratiewerkzaamheden zijn naar verwachting eind 2021 afgerond.
De gemeente heeft anno januari 2021 de intentie om het koffiehuisje te verkopen aan de firma Laucrat van ondernemer Paul Smulders uit Wassenaar. Smulders wil het koffiehuisje exploiteren als terras voor wandelaars, fietsers en ruiters. Daarnaast wil hij het gaan gebruiken voor kleinschalige trouw- en rouwplechtigheden en (culturele) activiteiten. In 2020 heeft een zorgvuldige selectieprocedure plaatsgevonden. Vijf kandidaten hebben voorstellen ingediend, die zijn beoordeeld op basis van vooraf bepaalde criteria. De criteria betroffen onder andere de hoogte van de bieding, de inrichting van de binnen- en buitenruimte, aansluiting op de route van de Landgoederenzone, aansluiting op de originele functie van het koffiehuisje en inpassing in de omgeving. Smulders scoorde overall het best op de genoemde criteria. Hij was de op een na hoogste bieder. Wethouder Hubert Schokker: “We zijn blij dat we door de verkoop het huisje blijvend in ere kunnen herstellen. Het college is ervan overtuigd dat de beoogde koper weer een pleisterplaats kan maken van het koffiehuisje, die recht doet aan ons mooie dorp. Het college hoopt dan ook van harte dat de raad instemt met de verkoop.” De gemeenteraad brengt eind januari 2021 advies uit aan het college, waarna deze er een besluit over neemt.
- "In 1940 werd Arthur Seyss-Inquart rijkscommissaris van het door de Duitsers bezette Nederland. Hij woonde tijdens zijn verblijf in Nederland op landgoed Clingendael in Wassenaar. Tussen Clingendael en het Haagse Landgoed Oosterbeek werd in 1942 een commandobunker gebouwd (Thérèse Schwartzestraat, NW van verpleeghuis Nebo), als schuilplaats bij een eventuele aanval van de geallieerden. Gebruik na WO II. Naast het bijzondere oorlogsverleden, is de meer recente geschiedenis van de bunker al even uitzonderlijk. Defensie gebruikte deze bunker na de Tweede Wereldoorlog als commandocentrum bij internationale spanningen én er vonden regelmatig (NAVO)oefeningen plaats. Onder 4 meter beton zijn hier tijdens de Koude Oorlog tientallen keren militaire aanvallen vanuit het Oostblok gesimuleerd én beantwoord.
Uitgebreide restauratie. Na 2013 verplaatste Defensie de activiteiten naar andere locaties en kwam de bunker in de vastgoedgoedportefeuille van het Rijksvastgoedbedrijf. Het bouwwerk is in 2015 aangewezen als rijksmonument. Jan Kamphuis, RVB-adviseur monumenten: ‘Jarenlange leegstand had het gebouw geen goed gedaan. In het kader van de Erfgoedwet is een eigenaar verplicht om een dergelijk monument goed in stand te houden. We hebben een restauratieplan gemaakt en uitgevoerd.’ Een grote operatie, alleen al vanwege de omvang van het complex: de bunker meet 61 bij 30 meter, met een hoogte van 20 meter. Onder meer zijn alle houten gootbodems en zinken goten gerestaureerd: 182 strekkende meter goot en vervanging van 3.000 van de 30.000 dakpannen. - Lees hier de verhalen over de Commandopost van een aantal betrokkenen m.b.t. de geschiedenis én toekomst van de bunker.
Voorjaar 2021 brengt het Rijksvastgoedbedrijf de als stadsboerderij gecamoufleerde commandobunker in Wassenaar, de laatste in zijn soort, in de verkoop. Ook de gecombineerde functie van passieve luchtverdediging (Luftschutz) en actieve verdediging (versterkte legering en hoofdkwartieren) is uitzonderlijk. Projectleider Verkoop Kenneth Stam: “Het Rijksvastgoedbedrijf streeft met de verkoop van overtollig vastgoed maatschappelijke meerwaarde na. Zo is de naast de bunker gelegen Julianakazerne getransformeerd tot een bijzonder wooncomplex. Het levert hiermee een bijdrage aan het woningbouwvraagstuk. Voor de Seyss-Inquart bunker zal er een andere herbestemming zijn, maar ook dit soort locaties zijn erbij gebaat om gebruikt te worden in plaats van ongebruikt leeg te staan.” De verkoop wordt zorgvuldig voorbereid. Hiervoor wordt de leidraad afstoot monumenten gevolgd die in 2020 samen met het Atelier Rijksbouwmeester en de Rijksdienst Cultureel Erfgoed is opgesteld." (bron: Rijksvastgoedbedrijf)
Voorzitter Ronald Klomp van Stichting WO2 Sporen vindt de verkoop van de commandobunker op de grens van Wassenaar en Den Haag geen goed plan en zou graag zien dat het unieke object "een landmarkeringspunt wordt voor herdenken, onderzoek en educatie. Zoiets hebben wij nog niet in Den Haag". Het liefst ziet de stichting dat de bunker naar de Nationale Monumentenorganistie (NMo) gaat. Stichting WO2 Sporen heeft een rapport opgesteld om de politiek ervan te overtuigen de bunker niet te verkopen. De buurt zou het wel zien zitten om van het gebouw van Seyss-Inquart een museum te maken.
- De restauratie van de Vleermuisbunker, onderdeel van de Atlantikwall, is in 2016 gereedgekomen. De restauratie diende zowel het belang van natuur als cultuurhistorie: de bunker huisvest deels bedreigde vleermuissoorten, en dankzij de restauratie kunnen mensen weer worden rondgeleid door de bunker en het gangenstelsel, waardoor het verhaal van de Tweede Wereldoorlog waaronder de Atlantikwall, aanschouwelijk kan worden gemaakt. Na het afronden van het herstel van de Vleermuisbunker kon de aandacht van Stichting Vleermuisbunker zich op andere objecten richten, zoals het bunkercomplex Rijksdorp. Voor beschermings- en veiligheidsmaatregelen zijn daar inmiddels al initiatieven ontplooid. Vanwege de verbreding van de doelstellingen is de naam van de stichting in november 2019 veranderd in Stichting Bunkers in Wassenaar.
- In Brandweermuseum Wassenaar vind je brandweermaterialen die voor een groot deel daadwerkelijk gebruikt zijn voor de brandbestrijding in deze gemeente. Het geeft een beeld van de wijze van brandbestrijding door de eeuwen heen, van de 17e eeuw tot heden. Het museum is gevestigd in het souterrain van Raadhuis De Paauw. Het museum is in 1923 opgericht door de toenmalige Wassenaarse brandweercommandant G.J. van der Mark. Het museum en de collectie heeft een turbulente geschiedenis van begin tot heden. Je kunt daarover meer lezen in het artikel over de geschiedenis van het Brandweermuseum in het tijdschrift Eén-Eén-Twee.
- Het in 2016 gerealiseerde Museum Voorlinden is gelegen midden in de natuurlijke omgeving van het gelijknamige landgoed. Omringd door het groen van de bomen, uitkijkend over het water en het uitgestrekte weiland, kan de bezoeker in alle rust genieten van de kunst. De architectuur van het nieuw gebouwde museumgebouw draagt actief bij aan de natuurbeleving binnen in het museum. Grote raampartijen bieden uitzicht op de omgeving en de museumzalen worden door een speciale dakconstructie verlicht met daglicht. Natuur, kunst en architectuur komen op deze manier harmonieus samen.
Het in moderne en hedendaagse kunst gespecialiseerde museum toont zowel monumentale installaties als meer ingetogen presentaties. De oppervlakte van het museum beslaat 6.000 m2 waarvan ruim 4.000 m2 voor tentoonstellingsruimte is gereserveerd. Verder zijn ondersteunende faciliteiten als een winkel, bibliotheek, auditorium, educatieruimte en restauratieatelier in het gebouw ondergebracht. In het naast het museum gelegen monumentale landhuis uit 1912 is het restaurant gehuisvest.
Terug naar boven- Duinrell is een attractiepark en camping, opgericht in 1935 met de openstelling van het historische landgoed Duinrell. Het attractiepark is een familiebedrijf, eigendom van en geleid door de broers Roderick en Philip van Zuylen van Nijevelt. In tegenstelling tot vroeger, toen voor veel attracties per attractie betaald moest worden, zijn de meeste attracties tegenwoordig inbegrepen in de entreeprijs (voor bijv. het subtropische zwemparadijs Tikibad moet apart worden betaald). Het grote buitenbad met ligweide is, indien geopend, wel vrij toegankelijk vanuit het attractiepark.
- Staatsbosbeheer heeft in 2009 het duingebied van Katwijk en Wassenaar onder handen genomen. De maatregelen moeten leiden tot directe verbeteringen van het duingebied, zoals vernatten, verschralen en het vergroten van de dynamiek. Door de begroeiing en de voedselrijke bovenlaag op de locaties te verwijderen, komt het schone zand te voorschijn en het grondwater dichter bij de oppervlakte. Daar krijgen de vele bijzondere planten en dieren die in het pioniersstadium van de duinen voorkomen en zeldzaam zijn geworden, weer volop ruimte. Ook is er een nieuw begrazingsgebied gekomen van 30 hectare, vlakbij de huidige begrazing in Berkheide.
- Direct ten zuiden van de kern Wassenaar ligt een groene zone met daarin de landgoederen De Paauw, Eikenhorst, Raaphorst en Ter Horst (laatstgenoemde ligt in de gemeente Voorschoten). De vier landgoederen zijn in 1838 aangekocht door prins Frederik der Nederlanden. Eikenhorst, Raaphorst en Ter Horst vormen gezamenlijk het Koninklijk Landgoed De Horsten. Prinses Beatrix is eigenaar van De Horsten. Op Eikenhorst wonen koning Willem-Alexander en koningin Maxima met hun gezin. In landhuis De Paauw is het raadhuis van de gemeente gevestigd. Prins Frederik had de landgoederen gekocht voor de jacht. In het voormalige jachthuis is nu Theepaviljoen De Horsten gevestigd.
"De restauratie van Raadhuis De Paauw: een Pruisisch zomerpaleis in ere hersteld. De meeste mensen kennen Huis De Paauw als een typische, witgepleisterde buitenplaats, waarvan de symmetrische voorgevel zichtbaar is vanaf de Rijksstraatweg (N44) tussen Den Haag en Leiden. Al bijna honderd jaar is Huis De Paauw in gebruik als raadhuis van de gemeente Wassenaar. In 2021 heeft de gemeente de buitenzijde van het gebouw grondig gerestaureerd met inzet van traditioneel vakmanschap en gebruik van natuurlijke materialen. Door het herstel van de midden-19e-eeuwse kleurstelling - zandsteentinten met vergulde accenten - komt de geschiedenis van het gebouw als voormalig zomerpaleis van prins Frederik der Nederlanden (1797-1881) en prinses Louise von Hohenzollern weer in volle glorie tot uiting." (bron en voor nadere informatie zie sBKL, maart 2021)
- Meijendel is een uitgestrekt waterrijk duin- en natuurgebied ten westen van zuidelijk Wassenaar en ten noorden van Den Haag / Scheveningen. Het is tevens waterwingebied en wordt beheerd door waterbedrijf Dunea. Meijendel heeft een omvang van ca. 2000 ha en vormt met het naastgelegen Hollands Duin het grootste aaneengesloten duingebied van Zuid-Holland. De naam Meijendel is ontstaan doordat in een vallei een boerderij gestaan heeft die genoemd werd naar de vele meidoorns die in de omgeving groeiden.
- Onderzoekers van de Universiteit Leiden gaan samen met drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder Dunea in het project Terra-dunes uitzoeken welke rol bodem en bodemorganismen spelen in het herstel van natuurkwaliteit. Ze doen dat door al dan niet gesteriliseerde bodem te inoculeren met grond en zaden. Dunea is eigenaar van het terrein in Meijendel bij Wassenaar, waar de proeven zullen plaatsvinden. Natuurbeheerders zijn nu niet goed in staat de natuurontwikkeling in beschadigde duinen te sturen. Het nieuwe Leidse onderzoek gaat op zoek naar fundamentele inzichten in de rol van de bodem met alle organismen die erin leven op het leven boven de grond. Dit onderzoek biedt Dunea en andere beheerders nieuwe inzichten in het duinbeheer. Hiervoor werken onderzoekers van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden en van het Instituut voor Biologie Leiden en Nederlands Instituut voor Ecologie, NIOO-KNAW samen met Dunea, dat grote duingebieden beheert en deze benut voor de productie van drinkwater.
Natuurbeheerders kunnen bodemleven gebruiken blijkt uit recent ecologisch onderzoek. Ze kunnen een gebied met weinig natuurwaarde - bijvoorbeeld een uit productie genomen akker - inoculeren met kleine hoeveelheden grond uit een natuurgebied dat al verder ontwikkeld is. Het daarin aanwezige bodemleven als schimmels, bacteriën en kleine insecten zorgt dat de natuurontwikkeling vervolgens sneller en beter op gang komt. Met name mycorrhiza - een ondergrondse samenwerking tussen schimmels en plantenwortels - blijken hierbij belangrijk. In het project Terra-dunes richten de onderzoekers hun aandacht op wat er ondergronds gebeurt tijdens de drie successiestadia in duinen: zand, gras en bos.
Het is voor het eerst dat onderzoekers de bodeminoculatietechniek gebruiken in een duinecosysteem. In het door Dunea beheerde Meijendel bij Wassenaar hebben ze een kaal stukje duin ter beschikking waar tot voor kort een gebouw stond. Hierop inoculeren ze verschillende onderzoeksveldjes met bodemorganismen, van verschillende successiestadia. Ook zaaien ze er een standaardzaadmengsel in van 20 plantensoorten. De onderzoekers gaan in het bijzonder letten op de rol van mycorrhiza, die ze aan sommige proefveldjes toevoegen. Het platform zal minimaal - vanaf medio 2018 - in ieder geval 3 jaar bestaan. Hierna verwachten de onderzoekers en Dunea het te verlengen voor minstens nog eens 10 jaar. (bron: Dunea en Universiteit Leiden, 21-6-2018)
- "20 jaar infiltratie van voorgezuiverd rivierwater uit de Afgedamde Maas laat geen negatieve effecten meer zien op de vochtige duinvalleien in het gebied Meijendel bij Wassenaar. De Wageningse studie in 2019 van Tom van Heusden onder begeleiding van prof. dr. Joop Schaminée toont dit aan. De kwaliteit van het duin is nog nooit zo goed geweest en bijzondere plantensoorten zijn terug van weggeweest. Dat was in het verleden wel anders. Eeuwenlange neerslag heeft onder de duinen gezorgd voor een natuurlijke zoetwatervoorraad. Tot 1955 kon het drinkwaterbedrijf hier ongestoord uit putten. Maar om over voldoende drinkwater te blijven beschikken, is vanaf 1955 het water in de duinen aangevuld met voorgezuiverd rivierwater. In eerste instantie was dat water uit de Lek (ingenomen bij Bergambacht) en vanaf 1976 uit de Afgedamde Maas. Met dat water kwamen ook - achteraf ongewenste - voedingsstoffen mee. Promotieonderzoek van wijlen Erik van Dijk toonde de negatieve invloed aan op de vochtige duinvalleien.
Biodiversiteit. Het voedselrijke water uit de Lek en neerslag van stikstof hebben ervoor gezorgd dat in het duin sommige planten sterk gingen domineren. Planten die van nature niet in zulke hoeveelheden in het kalkrijke duin horen. Hierdoor nam de natuurlijke biodiversiteit af. Het doorsijpelende kwelwater met voedingstoffen vanuit de infiltratieplassen had een negatief effect op de duinvalleien. In 1976 is Dunea gestart met de defosfatering in de Afgedamde Maas ter hoogte van Wijk en Aalburg. Door het toevoegen van ijzersulfaat wordt het fosfaatgehalte in het rivierwater sterk verlaagd. Deze verre voorzuivering heeft in hoge mate bijgedragen aan een verbetering van de kwaliteit van het water. Het kwelwater naar de vochtige duinvalleien bij Wassenaar was daardoor weer goed op orde.
Vergroten oppervlakte duinvallei. Het schone kwelwater heeft wel ruimte nodig. Daarvoor is het oppervlak aan duinvalleien vergroot. Dit kon door infiltratieplassen op te heffen en bestaande duinvalleien af te plaggen. Met afplaggen wordt bedoeld: het weghalen van de voedingsstofrijke toplaag. In overleg met o.a. Stichting Duinbehoud is vanaf 1996 in tien jaar tijd de magere 2 tot 3 ha uitgebreid naar ongeveer 65 ha. Een gezamenlijke financiering van de Provincie Zuid-Holland en Dunea heeft dit mogelijk gemaakt. In de winter van 1996 zijn als eerste de Kikkervalleien hersteld. Hiervoor is driekwart van een infiltratieplas opgeheven om ruimte te maken voor de duinvallei. Bovendien zijn omliggende duinvalleien, die te veel voedingsstoffen bevatten, geplagd.
Successie. De centrale vraag van de Wageningse studie van Van Heusden was: 'wat is de ontwikkeling van de soortensamenstelling en de bodem?'. Oftewel: komt de begroeiing en de bodem overeen met de verwachtingen na 20 jaar schoon kwelwater? Als doorsijpelende voedingsstoffen vanuit de infiltratieplas nog steeds een rol zouden spelen, dan zouden bepaalde planten weer zijn gaan woekeren en de in de duinvalleien bij Wassenaar thuishorende planten verdringen. Het onderzoek van Van Heusden toont aan dat het kwelwater, dat vanuit de infiltratieplassen richting deze duinvalleien stroomt, de ontwikkeling van de duinvalleien niet meer beïnvloedt. Een onderzoek naar de flora van de Kikkervalleien door Frans Hooijmans bevestigt dit resultaat. Sterker nog, het laat zien dat ook heel bijzondere soorten weer terug zijn gekeerd in Meijendel. Het betreft onder andere oeverkruid en dwergbloem. Deze soorten zijn 85 respectievelijk 185 jaar niet meer waargenomen in Nationaal Park Hollandse Duinen. Een verbluffend resultaat." (bron: Dunea, november 2019)
- "De afgelopen jaren zijn er veel huizen gebouwd in het leveringsgebied van drinkwaterbedrijf Dunea en er staan er nog meer op de rol, zoals de nieuwbouw op het voormalige vliegkamp Valkenburg. "Al die woningen hebben een drinkwateraansluiting nodig. We zien een stijgende lijn. Jaar op jaar leveren we meer drinkwater en beginnen we tegen onze grenzen aan te lopen", constateert Omgevingsmanager Peter Spierenburg. "In mooie maar droge voorjaarsperioden waarin veel water wordt gebruikt, moeten we in sommige gebieden nu al alle zeilen bijzetten. Daar zit niet veel rek meer in." Robuustheid op lange termijn. Om het drinkwatersysteem minder kwetsbaar te maken voor droogte, vervuiling van bronnen en verlegging van essentiële leidingen, richt Dunea zich voor de lange termijn op inzet van meerdere bronnen. Daarvoor ontwikkelt Dunea proefopstellingen aan het Valkenburgse Meer en in Scheveningen. Spierenburg: "Ontwikkeling van een nieuwe bron voor drinkwater duurt zomaar tien jaar en dan moet alles meezitten. Zoveel tijd en risico kunnen we niet nemen. Daarom moet nu het bestaande waterwinsysteem in de duinen zo goed mogelijk worden ingezet. Daarmee kunnen we de komende jaren wel aan de drinkwatervraag voldoen."
Dunea heeft drie waterwingebieden in de duinen: Solleveld (bij Monster), Meijendel en Berkheide (in het W respectievelijk NW van de gemeente Wassenaar). Spierenburg: "In Solleveld en Meijendel is de infrastructuur van de winningen op orde. Ook zitten we daar aan de grens van de hoeveelheid drinkwater die gewonnen mag worden volgens de vergunning van de Provincie Zuid-Holland. Voor Berkheide is er nog wel ruimte in de vergunning en is het ook tijd dat de infrastructuur wordt vernieuwd. Daarom is Berkheide onze enige mogelijkheid om op korte termijn meer drinkwater te kunnen produceren. Het is de uitdaging om de noodzakelijke renovatie - waar mogelijk - slim te combineren met een uitbreiding van het systeem en met verbeteringen voor de natuur." Huidige systeem beter benutten. Dunea wint in Berkheide drinkwater met een systeem van oppervlakte-infiltratie. Vanuit de Afgedamde Maas en Lek wordt voorgezuiverd rivierwater aangevoerd naar infiltratieplassen. Na een natuurlijke zuivering in de ondergrond wordt het water terug gewonnen met winputten. Dit vraagt om een goede afstemming tussen infiltratieplassen en winningen. Spierenburg: "In het gebied Berkheide betekent dit dat we op enkele plekken extra winputten of drains moeten toevoegen, om optimaal gebruik te maken van de aanwezige infiltratieplassen."
"In andere gevallen is er juist een extra infiltratieplas nodig. Hiermee willen we het systeem zo inrichten dat de potentie aan drinkwater die in het gebied zit, ook wordt benut," aldus de omgevingsmanager. Dat klinkt eenvoudiger dan dat het is. "Het is ook een Natura 2000 gebied, met natuur die op Europese schaal bijzonder en belangrijk is. Dat maakt van waterwingebied Berkheide een heel waardevol terrein, waar we zorgvuldig mee omgaan. Immers, de duinen zorgen voor ons water en wij zorgen voor de duinen." Groene samenwerking. Als beheerder van dit Natura 2000-gebied bij Wassenaar wil Dunea met de vernieuwing van het drinkwatersysteem ook de natuur een impuls geven. "Bij elk onderdeel van het programma kijken we op welke manier we hier natuurprojecten aan kunnen koppelen", legt Spierenburg uit. Dat doet Dunea op eigen terrein, maar ook in samenwerking met 'nabuur' Staatsbosbeheer die ook een deel van Berkheide beheert. De natuur houdt zich tenslotte niet aan grenzen tussen beheerders.
Spierenburg: "Nu we toch ingrijpen in het systeem, willen we goede randvoorwaarden creëren voor de ontwikkeling van waardevolle vochtige duinvalleien. Met de klimaatverandering wordt het belang daarvan alleen maar groter. We hebben we een aantal droge jaren achter de rug en in 2020 beleefden we het droogste voorjaar ooit. Door nu de hydrologie goed in te richten wordt ook de natuur robuuster en beter voorbereid op de toekomst. We stemmen af met Staatsbosbeheer dat zij tegelijkertijd plagwerkzaamheden in de valleien uitvoeren en struweel verwijderen. Op die manier kunnen vochtige duinvalleien uitbreiden. We deden dit eerder ook al in Meijendel W van Wassenaar, met groot succes voor zowel duin als water."
Spannend traject. Het vernieuwen van waterwingebied Berkheide kan gerust ´een spannend traject' worden genoemd. Dat heeft vooral te maken met de vele omgevingsbelangen. "Je grijpt in op een kwetsbaar gebied", vertelt Spierenburg. "We moeten met zware machines aan het werk in een gebied dat mensen waarderen en waar men komt voor rust en ruimte." Over de impact voor de natuur is Dunea in gesprek met Stichting Duinbehoud. "We hebben een gedeeld belang als het gaat om het in stand houden van de duinen als waardevol natuurgebied. We zijn met hen op zoek naar kansen om met natuurprojecten het gebied te versterken. Zo hebben we in het eerste deelproject de scope uitgebreid naar de inrichting van een aangrenzend terrein als 'duinzoomlandschap'. Dat maakt het gebied als geheel robuuster en het biedt betere mogelijkheden om de recreatie in goede banen te leiden", aldus de omgevingsmanager." (bron: Dunea, augustus 2020)
- "In september 2020 heeft de gemeente een online bijeenkomst georganiserd voor de omwonenden van het voormalige Vliegkamp Valkenburg. Aanleiding zijn de plannen om dit bijzondere gebied opnieuw vorm te geven, met ruimte voor natuur als recreatie. Op Katwijks grondgebied komt een nieuw dorp met ruim 5.000 woningen. Het gebied tussen Wassenaar en het nieuwe dorp wordt ingericht als Groene Zone. De gemeente is de trekker hiervan. Tijdens de bijeenkomst is de Nota van uitgangspunten Groene Zone besproken. Voor vragen over het project kun je terecht bij Fred Lansbergen, e-mail groenezone@wassenaar.nl."
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Wassenaar, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wassenaar (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Wassenaar. - Nieuws van de gemeente op Facebook.
- Buurtvereniging: - "Buurtvereniging Groot Haesebroek & Oud Wassenaar omvat de bebouwde kom die begrensd is ten zuiden door de Stoeplaan en de Van der Oudermeulenlaan, ten westen door de Groot Haesebroekseweg, ten noorden door de Groot Haesebroekseweg, het eenrichtingsgedeelte van de Schouwweg en de Rust en Vreugdelaan en ten oosten door de Rijksstraatweg. Het doel van de vereniging is de behartiging van de gemeenschappelijke belangen van de bewoners van het werkgebied. Daarnaast organiseert de vereniging door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten."
- Zorg en welzijn: - "Hospice Wassenaar staat open voor iedere ongeneeslijk zieke met een levensverwachting van minder dan drie maanden, zonder onderscheid te maken op basis van geloofs- of politieke overtuiging, leeftijd en/of financiële draagkracht. Het Hospice wil een aanvulling zijn op de reeds aanwezige zorg voor stervenden in de regio, opdat iedereen zelf kan kiezen welke zorg het beste bij hem of haar past. Daarnaast wil de stichting op termijn een bijdrage leveren aan het verspreiden van kennis en ervaring op het gebied van stervensbegeleiding. In september 2015 bestond het Hospice tien jaar. Terugkijkend op het eerste decennium kon geconcludeerd worden dat het hospice duidelijk een functie heeft gekregen in de regio op het gebied van palliatieve terminale zorg. Veel ervaring is opgebouwd in het team van verpleegkundigen van Florence samen met de huisartsen en de palliatief consulent. Er zijn in deze tien jaar al 550 gasten opgenomen. Zonder de coördinatoren en de vrijwilligers kan dit niet gerealiseerd worden."
- "Zorgboerderij Oliehoek in Wassenaar is een kleinschalige zorgboerderij, waar mensen met een zorgvraag een passende en waardevolle dagbesteding vinden. Het activiteitenprogramma wordt in overleg samengesteld. We kijken daarbij naar individuele beperkingen, maar ook naar ieders behoeften, capaciteiten, doelstellingen en interesses. Werkzaamheden zijn afhankelijk van het seizoen en variëren van het voeren van de dieren, het uitmesten van stallen tot tuinieren en licht huishoudelijk werk. Het leren om in groepsverband te werken is daarbij essentieel. Daarbij staan samen plezier maken, het genieten van de natuur en de omgang met dieren voorop."
- Veiligheid: - Politie Wassenaar.
- Genealogie: - Het Wassenaarse register van de volkstelling van 1829 blijkt een schat aan informatie te bevatten, want per huisadres werden de volgende gegevens over alle inwoners vastgelegd: familienaam, voornaam, leeftijd, geboorteplaats, godsdienst en beroep. Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van Wassenaar of vraag je je af of je familie hierin voorkomt, dan kun je nu de gegevens uit dit register snel en makkelijk raadplegen. De Wassenaarse gegevens zijn namelijk door een vrijwilligster van het gemeentearchief, mevrouw Frens van Toor-van Buiren, ingevoerd in een computerbestand en daardoor nu via de link online te raadplegen.
Reactie toevoegen