Vilsteren is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Ommen. T/m 30-4-1923 gemeente Ambt Ommen. Het dorp Vilsteren ligt in een zeer landelijke en groene omgeving, op het gelijknamige landgoed.
- Vilsteren is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Ommen. T/m 30-4-1923 gemeente Ambt Ommen.
- Onder het dorp Vilsteren valt - ook voor de postadressen - ook de buurtschap Achterveld. Volgens dit kernenoverzicht van VVD Ommen worden ook de buurtschappen Dalmsholte (het Ommer deel) en Giethmen tot het (werkgebied van) dit dorp gerekend. Dat is in de postadressen, in tegenstelling tot bij Achterveld, niet expliciet te zien omdat deze buurtschappen een eigen postcode en postadres-plaatsnaam hebben. Vermoedelijk wordt in de praktijk ook de ZZW van het dorp gelegen buurtschap Vennenberg tot het dorpsgebied gerekend. Formeel, d.w.z. voor de postadressen, ligt deze buurtschap nét buiten het dorpsgebied, in het dorpsgebied van Dalfsen.
Terug naar bovenHet dorp Vilsteren ligt op het gelijknamige landgoed, WZW van Ommen, en heeft een compacte dorpskern met een groot buitengebied. Het dorpsgebied grenst in het N aan de Vecht en in het O aan de N348 (Ommen-Raalte).
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Vilsteren 22 huizen met 146 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 150 huizen met ca. 360 inwoners. Als we, zoals onder Status gesteld, de buurtschappen Dalmsholte (Ommer deel, met ca. 350 inwoners) en Giethmen (ruim 200 inwoners) erbij betrekken, heeft het dorpsgebied / het werkgebied van het dorp ca. 350 huizen met ca. 900 inwoners.
Terug naar bovenDeze nederzetting is een esdorp, voor het eerst genoemd in 1244. Al in 1381 is er sprake van een hof en in 1690 blijkt het bestaan van een spieker. De marke bestaat in 1457 uit zes en in 1664 uit elf erven, waar gemengd bedrijf plaatsvindt met akkerbouw op de enkgronden en veeteelt op de groengronden langs de Vecht. Eén daarvan, erve Gerner, biedt vanaf 1675 onderdak aan een katholieke schuilkerk. In de 18e eeuw raakt gaandeweg de hele marke in één hand en ontstaat het landgoed Vilsteren.
Rond 1830 wordt de weg van Zwolle naar Ommen over het dorp aangelegd. Na 1850 volgt de vernieuwing van een aantal boerderijen en de bouw van een molen. In 1902 krijgt Vilsteren een, inmiddels verdwenen, haltegebouw aan de spoorlijn Zwolle-Ommen, waarmee het dorp verder wordt ontsloten. Na 1945 vindt een herverkaveling plaats van de essen, en sinds 1973 zijn de meeste boerderijen aan de pachters verkocht. Het resultaat is een katholieke enclave met een gaaf gebleven dorpsstructuur, waarin landhuis, kerk en pastorie liggen aan een driezijdig veld met een brinkachtig karakter.(1)
Terug naar boven- Er wordt dikwijls gezegd dat Vilsteren een dorp met ‘pit’ is. Een actieve woon- en leefgemeenschap met een kerk, school, herberg en een aantal ondernemingen. Een gemeenschap waar het verenigingsleven bloeit. Een dorp met maar liefst 17 verenigingen waaronder een bruisende carnavalsvereniging, een actieve voetbalvereniging, zangkoren, een ouderenvereniging en een activiteitencommissie.
Terug naar boven- Vilsteren heeft 20 rijksmonumenten, waarvan er 14 betrekking hebben op het gelijknamige landgoed.
- Vilsteren heeft 4 gemeentelijke monumenten.
- De RK H. Willibrorduskerk (Vilsterseweg 12) dateert uit 1897. De familie Cremers van het landgoed bood een nieuwe kerk aan, nadat de op 15 april 1855 tot parochiekerk verheven kerk uit 1820 (met een dak van stro) niet solide meer was. De door architect J.W. Boerbooms ontworpen kerk is een neogotische pseudobasiliek met een 40 meter hoge toren. Het is een goed voorbeeld van Boerbooms' op de Nederrijnse gotiek geïnspireerde stijl. De kerk bevat schitterende gebrandschilderde ramen boven het hoofdaltaar. Deze zijn geschonken door de familie Cremers en zijn in 1910 gemaakt door atelier Ledner uit München. De andere vensters zijn in 1935 vervaardigd door Lou Asperlagh. Hij heeft ook de wanden voorzien van een kruiswegstatie. Aan de zuidkant is ter hoogte van het altaar de Cremerskapel aan de kerk gebouwd. Hier had de familie Cremers zijn eigen zitplaatsen. De geloofsgemeenschap van Vilsteren valt tegenwoordig onder de regionale Emmanuelparochie. De geloofsgemeenschap organiseert allerlei activiteiten in en rond de kerk. Iedereen die hier aan mee wil doen, ook van buiten de geloofsgemeenschap of als zomergast, is van harte welkom.
- De Overijsselse Vecht verwilderde aan het eind van de 19e eeuw steeds meer, waarbij ook in de zomer overstromingen ontstonden. Daarom werd besloten de rivier te kanaliseren, door bochten af te snijden en vijf stuwen aan te leggen. Deze werken vonden plaats van 1907 tot 1916. Om het scheepvaartverkeer over de Vecht tussen Ommen en Zwolle te behouden, is in 1911 parallel aan de stuw bij Vilsteren een schutsluis gebouwd.
Terug naar boven- Activiteiten Commissie Vilsteren heeft als doel het organiseren van activiteiten om zo fondsen te werven voor restauratie en onderhoud van kerk en parochiehuis. De commissie bestaat uit een vast groepje vrijwilligers. Dit groepje organiseert in grote lijnen alles rondom de activiteiten. Al naar gelang de activiteit worden er verschillende vrijwilligers bij de activiteit betrokken, bij de kerstwandeltocht zijn bijvoorbeeld wel 80 vrijwilligers in de weer. De commissie organiseert met name het Paasvuur, de Typisch Vilsterse Wandeltocht, de Balkenbrijwandeltocht, en de Levende Kerstwandeltocht.
- "Op de 1e zondag van januari vindt in de Willibrorduskerk in Vilsteren het inmiddels traditionele Nieuwjaarsconcert plaats door Kamerkoor Salland - voorheen bekend als Collegium Musicum Salland - uit Ommen. Het programma van het concert droomt nog een beetje na over de kerstvieringen in het voorgaande jaar, onder meer in een ‘blokje’ met 4 Christmas Carols, deels bekend, deels onbekend. Waren onze vorige concerten nog wel eens diep klassiek, nu ligt het accent meer op de romantiek en soms van eigentijdse componisten zoals bijvoorbeeld Elder en Whitacre. Maar ook Bach en Mendelssohn zijn van de partij. Mooi is ook de deelname van twee zangers uit het Dalfser Jongenskoor, een bariton en een countertenor die zowel solistisch als in samenwerking met het koor zullen optreden. Bij al dit moois worden we begeleid door pianist Adriaan Koops, die ook de instrumentale intermezzi vervult. Na afloop van het concert is er gelegenheid tot napraten in het Landgoedcentrum aan de Borrinkdijk, op een steenworpafstand van de kerk.
Voorafgaand aan dit concert kun je deelnemen aan een wandeling over Landgoed Vilsteren, onder leiding van een boswachter. De kosten van deze wandeling bedragen € 2,50 per persoon, te voldoen voorafgaand aan de wandeling. De boswachter schenkt de gehele opbrengst van deze wandeling aan een actie in het dorp om een jonge vrouw te helpen die door ALS is getroffen. Daarom zijn grotere giften zeer welkom. Aanmelding vereist en alleen mogelijk in combinatie met het concert." Aldus de aankondiging door het koor van editie 2020 van hun Nieuwjaarsconcert.
- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Piepenplassers is opgericht in 1968.
- Toneelvereniging Tot Nut en Vermaak brengt jaarlijks eind maart een nieuw stuk op de planken.
- Elk jaar op 1e paasdag wordt in Vilsteren traditiegetrouw het Paasvuur ontstoken. De leden van de Scouting steken om 20.30 uur hun fakkels aan met de paaskaars uit de Willibrorduskerk. Voor het kerkgebouw kunnen kinderen een lampion kopen. Vervolgens gaan de welpen gevolgd door vele belangstellenden in een korte fakkel- en lampionoptocht op weg naar de paasbult aan het Stuwepad. Nadat een kort woord is gericht tot de aanwezigen, wordt de paasbult ontstoken. Onder het genot van een hapje en drankje kan men zich warmen bij het vuur.
- Op een zondag begin mei kun je wandelen, kijken en proeven tijdens de Typisch Vilsterse Wandeltocht. Speciale koeien (Lakenvelders) tref je aan en je gaat spelt proeven. Het dorp heeft fantastische producten van eigen bodem. De smaakpapillen zullen niet teleurgesteld worden. Want wandelen in Vilsteren; dat smaakt! Je kunt kiezen uit de afstanden 5, 10 en 15 km. Deelname kost €3,- (volwassenen) en €1,50 (kinderen). Hiervoor ontvang je informatie over de bezienswaardigheden onderweg. En na afloop kun je genieten van een kopje koffie of thee. Tevens kun je tegen een geringe bijdrage genieten van overheerlijke pannenkoeken.
- Vilsteren Bruist! (1e zaterdag van juli) wordt samen met 12 verenigingen georganiseerd. Elke vereniging draagt actief bij. De ene verkoopt oliebollen, haring of krentewegge, de andere voert een prachtig toneelstuk op of begeleidt actieve spelen. Op deze dag heb je vrije toegang tot vele prachtige gebouwen die het dorp rijk is waaronder de neogotische pseudobasiliek, de molen, authentieke paardenstallen, de koeschuur, en ook de tuin van Huize Vilsteren. Zowel moderne als authentieke ambachten worden getoond. Wat te denken van de heerlijke geur van broodbakken of het roken van palingen. Maar ook het maken van prachtig aardewerk, schilderijen of grote houtsculpturen. Op de Ambachtenmarkt vind je veel zelfgemaakte producten; van hippe accessoires tot mooie sculpturen, van heerlijke wijnen tot de lekkerste jam van het Vechtdal.
Verder is er een rommelmarkt, met een apart gedeelte voor kinderen. De hele dag vinden er door heel Vilsteren heen optredens plaats van verschillende (shanty)koren en straatmuzikanten. Bij het ondergaan van de zon wordt het programma voorgezet in en rondom de feesttent midden in het dorp. Zo vindt er een ludieke veiling plaats. Samen met overheerlijke hapjes vanuit de verschillende eetstandjes wordt het samen met verschillende artiesten en een DJ een bruisende zomeravond. Al met al een dagje Genieten met een grote G.
- Het najaar zorgt voor prachtige taferelen. Tijdens de Balkenbrijwandeltocht (op een zondag eind oktober) kun je genieten van Vilsteren in herfsttooi. Je kunt starten tussen 10.00 en 13.00 uur. Deelname kost 3 euro. Je ontvangt een boekje met informatie over de punten waar je langs wandelt. Na afloop kun je in het Landgoedcentrum genieten van een stukje overheerlijke traditionele balkenbrij.
- Op tweede kerstdag bij het invallen van de avond kun je in de bossen van Vilsteren onder begeleiding van een verteller een wandeling maken door het kerstverhaal (in 2019 voor de 26e keer). Tijdens deze Levende Kerstwandeltocht ervaar je welke ontberingen de herders in het begin van de jaartelling tijdens een volkstelling hebben moeten ondergaan. Je ontmoet de herders, Romeinen, een engel, de drie koningen kom je onderweg tegen en uiteindelijk zul je Jozef, Maria en het kindje Jezus aantreffen in een stalletje. Vanaf 17.00 uur vertrekt er iedere 10 minuten een groep vanuit het Parochiehuis. De laatste groep vertrekt om 21.00 uur. De voorverkoop van de kaartjes is in het Parochiehuis achter de kerk, op een zaterdag rond 10 december, van 13.30 tot 14.30 uur. Ze kosten 4,50 euro per stuk. Het heeft overigens geen zin om 26 december op de bonnefooi te komen, want doorgaans zijn de kaartjes van tevoren al uitverkocht.
Terug naar boven- Waterschap Drents Overijsselse Delta heeft in 2018 en 2019 de Marswetering tussen Zwolle en het dorp aantrekkelijker voor vissen gemaakt. Er zijn 7 vispassages aangelegd, die het voor de vissen mogelijk maakt om tegen de stroom in de stuwen te passeren. De vissen kunnen hierdoor nu vrij en ongehinderd opzwemmen vanuit de Sallandse wateren, de Nieuwe Wetering en het Overijssels Kanaal bij Laag Zuthem naar het stroomgebied van het Vechtdal bij Vilsteren. Op verschillende plekken zijn ook boomstammen en stobben in de Marswetering gelegd die als stuwen fungeren. De stobben zijn ondersteboven in het water gelegd. Ze fungeren als een natuurlijke versmalling van de Marswetering. Afhankelijk van de waterstand ligt het hout soms boven en soms onder water. Op den duur moet dit alles tot een kwaliteitsverbetering van het buitenwater leiden. Als het vaak regent kan er meer water worden opgevangen en bij droogte kan het water juist langer worden vastgehouden.
Het project Marswetering heeft meerdere doelen: verbeteren van waterkwaliteit, opheffen van obstakels, meer ruimte voor waterberging en de manier van onderhoud verbeteren. Concreet betekent dit dat het waterschap natuurvriendelijke oevers heeft aangelegd, stuwen ‘vispasseerbaar’ heeft gemaakt en de Marswetering heeft verlegd tussen gemaal Linterzijl en stuw Ganzenpad. Daardoor kan het water beter worden aan- en afgevoerd. Daarnaast heeft het waterschap de bestaande waterberging uitgebreid. (bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta)
- "Vraag tien willekeurige mensen wat een landgoed is en negen zullen antwoorden dat het iets met een groot huis of kasteel is. Soms zal er ook gesproken worden over de tuin eromheen of het bijhorende park, maar dan houdt het waarschijnlijk wel op. Een landgoed is echter veel meer. Het gaat bij een landgoed nu juist om de samenhang van de verschillende functies. Het beheer van het landgoed is erop gericht het geheel in stand te houden, verder te ontwikkelen en aan de volgende generatie over te dragen. De gebouwen, bossen, natuurterreinen, landerijen, boerderijen e.d. vormen dus zowel landschappelijk, cultuurhistorisch als economisch een eenheid waarbij er onderdelen zijn die geld opleveren en onderdelen die geld kosten. Voor het behoud van het landgoed met alle aanwezige waarden is het natuurlijk van belang dat inkomsten en uitgaven met elkaar in evenwicht zijn.
Landgoed Vilsteren voldoet voor 100% aan de hiervoor genoemde omschrijving van een landgoed. Op dit moment is het landgoed ca. 1.050 hectare groot. Hiervan is ca. 416 hectare landbouwgrond (grotendeels verpacht aan boeren), ca. 530 hectare is bos en natuurterrein en de rest bestaat uit het dorp, de wegen, waterpartijen, het Gasuniecomplex etc. Het is een particulier familielandgoed ondergebracht in een BV. Voor het beheer is de directeur-rentmeester verantwoordelijk. Uitgangspunt hierbij is het beleid zoals dat door de aandeelhouders is vastgesteld in het beleidsplan." Aldus de site van het landgoed.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vilsteren, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Vilsteren (online te bestellen).
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Vilsteren is opgericht in 1977. Het is een vereniging met veel leden en een actief bestuur. Het bestuur onderhoudt contacten met het Landgoed, met het gemeentebestuur en met de bestuursleden van de Plaatselijk Belang-verenigingen uit de regio.
- Onderwijs: - St. Willibrordusschool.
- Jeugd: - Scouting St. Lodewijkgroep in Vilsteren heeft voor zover ons bekend geen website (meer).
- Muziek: - Shantykoor De Stuwzangers omvat ca. 50 zangers en 5 muzikanten. Ze treden veel op bij evenementen in de wijde omgeving zoals braderieën, speciale marktdagen, fairs en dergelijke. Ook verzorgen ze optredens in bejaarden- en verzorgingsinstellingen. Ze worden ook af en toe door particulieren uitgenodigd om er samen een mooi feestje van te maken. En er staan ook optredens in Duitsland op de agenda.
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Vilsteren is opgericht in 1981.
- "Het Snerttoernooi van Tennisvereniging Vilsteren (op een zondag in januari) is een gezelligheidstoernooi waar elk seniorlid en juniorlid aan mee kan doen. Na afloop wordt er in de kantine even gezellig na gebabbeld onder genot van een drankje en een heerlijk kop snert met roggebrood met spek. Het dames en heren dubbel is een toernooi voor enkel senioren. Degene die de meeste wedstrijden wint, mag zich een jaar lang dubbelkampioen noemen. En natuurlijk zijn er ook prijzen te winnen. Het belangrijkste toernooi van het jaar is het clubkampioenschap enkelspel. De grote wisselbekers worden uitgereikt aan de beste dame en heer van het jaar. Elk jaar proberen we zowel een A als een B poule te bezetten, zodat iedereen op zijn eigen niveau wedstrijden kan spelen. Ook voor de jeugd is er dit toernooi. Afhankelijk van de deelname wordt er ca. 2,5 week gespeeld en zijn het weekend erop de finales. De finaledag wordt afgesloten met een geweldige feestavond."
- Duurzaamheid: - "Het dorp wordt steeds 'groener': steeds meer inwoners nemen maatregelen om hun woning te verduurzamen. Gerard Rietman en Frans Bakker zijn twee van de aanjagers hiervan. Samen met de andere vrijwilligers van Duurzaam Vilsteren - een onderdeel van Plaatselijk Belang - zetten zij zich in voor de duurzaamheid en leefbaarheid van het dorp. Duurzame energie kan zijn zonne-, wind-, water- of bio-energie. Ook energiebesparing draagt bij aan verduurzaming. De werkgroep richt zich in eerste instantie op zonne-energie door particulieren (voor eigen gebruik) of door een coöperatie (voor deelnemers). Ook zijn er plannen voor waterkracht in de Vecht, het gebruik van lokaal hout in houtkachels en het produceren van biogas uit mest.
Op steeds meer daken in het dorp worden via werkgroep Duurzaam Vilsteren zonnepanelen geïnstalleerd. "We kopen de zonnepanelen gezamenlijk in, zodat we ze voor een scherpe prijs kunnen krijgen", legt Gerard uit. "Wij bezoeken vrijwillig dorpsgenoten die interesse hebben in zonnepanelen. We krijgen steeds vaker vragen van mensen die hun huis duurzamer willen maken. We kunnen ze vertellen wat je kunt doen op het gebied van bijvoorbeeld isolatie, energiebesparing en zonne-energie. Als mensen interesse hebben in zonnepanelen, vragen wij een offerte voor ze op en kunnen wij ze op weg helpen. Het loopt super, we hebben op deze manier al driehonderd panelen verkocht!"
Niet elke woning is geschikt voor zonnepanelen; soms is de ligging van het dak niet gunstig, of mogen geen panelen worden geplaatst omdat het gaat om een monumentaal pand. Om ook deze mensen de mogelijkheid te geven gebruik te maken van lokaal opgewekte zonne-energie, hebben ze een zogeheten postcoderoos-project opgezet, met een collectief zonnedak. "We hebben hier coöperatie Zon op Vilsteren* voor opgericht", legt Frans Bakker uit. "We hebben de familie Langenkamp in buurtschap Vennenberg** bereid gevonden om het dak van hun nieuwe grote schuur met zonnepanelen te bekleden. Daartoe hebben we in december 2017 een overeenkomst met hen getekend" Inwoners van de parochie en de omliggende postcodes kunnen zonnepanelen aanschaffen en krijgen dan via dit collectieve zonnedak stroom van hun eigen zonnepanelen. "Economisch is het alsof ze op je eigen dak liggen", vertelt Frans.
** Gezien de ligging ZZW van het dorp wordt buurtschap Vennenberg in de praktijk wellicht tot het dorpsgebied gerekend. Voor de postadressen ligt de buurtschap nét buiten het dorpsgebied, in het dorpsgebied van Dalfsen.
Zon op Vilsteren gaat 522 zonnepanelen plaatsen op het dak van de nieuwe schuur van de familie Langenkamp. Alle inwoners van het Vechtdal in en rond Ommen tot aan omgeving Dalfsen (postcodes 7722, 7731, 7734, 8146 en 8147) kunnen meedoen). Je kunt in dit project van de coöperatie participeren door zonnepanelen te financieren. Je krijgt dan gedurende tenminste 15 jaar een forse korting op je energierekening én een opbrengst uit de verkoop van de stroom door de coöperatie. Onderdeel van deze korting op de energierekening is het recht op teruggave van de energiebelasting dat voor deelnemers aan de coöperatie door de overheid voor minimaal 15 jaar wordt gegarandeerd. Dit noemt men de postcoderoos regeling. De zonnepanelen zullen worden gelegd zodra er voldoende deelnemers zijn die samen de coöperatie vormen.
Door de inspanning van de vrijwilligers van Duurzaam Vilsteren wordt het dorp steeds groener. "We proberen op deze manier mensen bewust te maken van het belang van duurzaamheid", legt Frans uit. "En we maken het toegankelijker. Mensen worden liever geïnformeerd door hun buren dan door een onbekend bedrijf." Gerard steekt er veel tijd in. "We krijgen steeds meer aanvragen van mensen die meer informatie willen. We vragen regelmatig offertes aan voor inwoners. Maar dat is alleen maar mooi, want daar doen we het voor. We willen graag dat het dorp leefbaar blijft. Daar moet je wat voor over hebben!"" (bron: gemeente Ommen)
* "Zon op Vilsteren is een coöperatie met als doel om gezamenlijk zonnepanelen op het dak van een schuur te plaatsen. Hiermee wordt zonne-energie ook mogelijk voor buurtgenoten die zelf geen geschikt dak voor zonnepanelen hebben. Meedoen is eenvoudig: je wordt lid van de coöperatie (gratis) en geeft aan met hoeveel certificaten je zou willen participeren. Je krijgt uitleg over hoe het werkt en wat er van je verwacht wordt. Het leuke van een coöperatie is: we doen het samen! Je verplicht je door je lidmaatschap nog nergens toe! Wel heb je de kans om als eerste mee te doen en zonnepanelen te ‘kopen’ in dit project. Indien de interesse groter is dan het aantal panelen dat geplaatst kan worden op het hierboven vermelde dak in Vennenberg, wordt voorrang verleend aan de geïnteresseerden die het eerst lid van de coöperatie zijn geworden. Bij zeer grote interesse zal de werkgroep de mogelijkheid van een tweede dak onderzoeken."
- Openbaar vervoer: - Sinds april 2017 is er Buurtbus Vilsteren, die rijdt tussen Dalfsen en Ommen. In totaal bemensen ca. 30 vrijwilligers de bus, waardoor iedereen gemiddeld maar ca. 1x in de 14 dagen dienst hoeft te doen. Dankzij deze bus worden ook de buurtschappen Achterveld, Dalmsholte, Giethmen, Hessum, Rechteren en Vennenberg aangedaan.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vilsteren, met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen