Het dorp Vierhuizen is getuige de naam begonnen als nederzetting van vier huizen. Blijkens deze kaart uit 1626 waren het er toen 'al' acht. (bron: https://groninganus.wordpress.com/2020/08/19/de-omgeving-zoutkamp-vierhu...)
Vierhuizen, dijkcoupure met huisje voor het opbergen van materialen, benodigd voor het onderhoud van de dijk
Vierhuizen, hoeve Torum
Vierhuizen, interieur Hervormde kerk
Vierhuizen, preekstoel Hervormde kerk
Vierhuizen, ook het orgel van de Hervormde kerk is in 2007 gerestaureerd
Vierhuizen, Molen De Onderneming
Vierhuizen is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1989 gemeente Ulrum, in 1990 over naar gemeente De Marne, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.
Terug naar bovenIn het Gronings
Vaaierhoezen.
Oudere vermeldingen
1479 Vierhuesen, Vierhusen, 1525 Veerhusen, 1558 Vierhuijsen, 1630 Vierhuizen, 1781 Vierhuisen.
Naamsverklaring
Genoemd naar het oorspronkelijk aantal huizen. In de 17e eeuw ook wel Quellerburch genoemd.(1)
Het dorp Vierhuizen ligt W van het dorp Ulrum en grenst in het W aan het Lauwersmeer.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Vierhuizen 50 huizen met 299 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 75 huizen met ca. 185 inwoners.
Terug naar bovenVierhuizen lag aan zee, verscholen achter de middeleeuwse zeedijk. Naast een bevolking van voornamelijk agrariërs verdiende een deel van de Vierhuisters zijn brood met de visvangst. Veel grond in het dorp was vroeger kerkengrond, de buitendijkse kweldergronden waren eveneens kerkelijk eigendom.
Terug naar boven- In december 2011 heeft de gemeenteraad van De Marne het 'Woon- en leefbaarheidsplan De Marne' vastgesteld. Het doel van dit plan is om de dorpen in de gemeente leefbaar te houden, ondanks de daling van het aantal inwoners en de verwachte wijziging van de samenstelling van de bevolking. Deze ontwikkeling wordt bevestigd door prognoses. De Marne behoort tot de sterkst krimpende gebieden van Noord-Nederland: tot 2040 wordt een bevolkingsdaling van ca. 15 procent verwacht (t.o.v. 2010). De gemeente zette niet in op een sturend beleid, maar bood ruimte aan initiatieven die vanuit de dorpsgemeenschappen ontstaan. Het onderzoek naar de leefbaarheid in Vierhuizen, met bijbehorend advies, in 2012 uitgevoerd door Annette Tjeerdsma (met studenten) van Hanzehogeschool Groningen, is een voorbeeld van zo'n initiatief.
Terug naar boven- Vierhuizen heeft 8 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk met toren, Molen De Onderneming, boerderij Klein Midhuizen uit 1831 (schuren en hals) resp. 1862 (voorhuis) op Noorderweg 1, boerderij Midhuizen uit 1850 op Noorderweg 3, de eendenkooi uit 1896 bij Westpolder 16, boerderij Nieuw Onrust uit 1899 op Westpolder 24, het kooikershuisje bij de eendenkooi bij nr. 24, en het hek van de begraafplaats (1882) bij Hoofdstraat 36.
- De Hervormde kerk van Vierhuizen (Hoofdstraat 26) is een rechtgesloten zaalkerk. De kerk dateert oorspronkelijk uit de 12e eeuw, met latere verbouwingen. De muren zijn nog grotendeels middeleeuws. De vrijstaande toren is in 1843 vervangen door een in de kerk ingebouwde westtoren. In de kerk een preekstoel met trap, achterschot en klankbord en mooi gesneden kuip. Koperen doopbekken uit 1824 op gesmeed ijzeren voet. Twee herenbanken en alle overige banken met knoppen op de hoeken. Nog in geheel oorspronkelijke staat verkerend eenklaviers orgel met aangehangen pedaal, in 1892 gemaakt door de fa P. van Oeckelen en Zonen te Harenermolen. Klokkenstoel met klok van N. Rovier en A. Aubertin, 1630, diam. 100 cm. In de loop der eeuwen heeft de kerk veel te lijden gehad van weersinvloeden.
De kerk heeft in 2006 de finale gewonnen van het AVRO / BankGiro Loterij-programma De Restauratie. De kijker kon telefonisch of per sms zijn stem uitbrengen. Bijzonder is dat voor deze actie heel Vierhuizen per bus naar Hilversum is gereisd én dat, om de huizen niet onbewaakt achter te laten, het leger die dag het dorp heeft bewaakt. "We werken graag mee om het dorp te beveiligen wanneer de bewoners weg zijn", stelde commandant W.J. de Graaf van de nabijgelegen kazerne van de Landmacht in De Marne. "Als goede buren gaan we graag in op het verzoek om een oogje in het zeil te houden." Volgens bewoonster Martha van Dijk hebben de dorpelingen al jaren een goede relatie met het leger in de naburige kazerne. "Daarom leek het ons een goed idee het leger te vragen op deze manier onze actie te steunen." De Graaf liep met zijn manschappen de politie overingens niet voor de voeten: "We werken nauw samen. We stellen ons net zo op als iemand die op het huis van z'n buurman past: als er iets gebeurt dan belt hij de politie. Zo doen wij dat ook." (bron: ANP, 23-12-2006)
Dankzij deze actie zijn in 2007 het dorpskerkje en het orgel voor een bedrag van ca. 900.000 euro volledig gerestaureerd. Kerk en kerkhof zijn sinds 2002 in bezit van Stichting Oude Groninger Kerken. Tegenwoordig is er qua kerkelijke gemeente in deze omgeving de Protestantse Gemeente Ulrum, Niekerk en Vierhuizen.
- De begraafplaats bevat een aantal zerken die deels helaas onleesbaar zijn geworden. Anderzijds zijn er ook nog duidelijk leesbare teksten op zerken met soms prachtige familiewapens die nog intact zijn. En dat alleen al is een bezoek meer dan waard. "Op dit kerkhof spotte ik eens een grote grafzerk volledig bedekt met tekst. Ondanks dat die grafsteen ruim 230 jaar oud was, kon je nog goed lezen wat erop stond. De overledene vertelt op die zerk hoe hij aan zijn eigenaardige dood is gekomen. Dat doet hij dan ook in de ik-vorm. Dat is wel een beetje een vreemde gewaarwording, want de in 1787 overleden man lijkt je zodoende direct toe te spreken vanuit zijn graf. Klaas Jans heette hij, en hij was een gezond mens tot het noodlot toesloeg." Aldus Sanne Meijer. Hoe dit mooie verhaal verder gaat, kun je lezen in haar artikel 'De dappere schaatser van Vierhuizen'. Redmer Alma heeft de grafschriften op de zerken van deze begraafplaats geïnventariseerd en beschreven.
- De andere blikvanger van Vierhuizen is Molen De Onderneming uit 1858. Het is een achtkante bovenkruier met als functie korenmolen. In 1952 was de molen zodanig in verval geraakt dat er een sloopvergunnning werd verleend. Aannemer L.M. Knol voorkwam de sloop door de molen in 1956 over te nemen. Hij verrichte persoonlijk enkele restauraties en richtte een stichting op om het voortbestaan van de molen ook op lange termijn te waarborgen. Ook de burgemeester van Ulrum leverde een bijdrage aan de reddingsoperatie. Dat deed hij in de vorm een lied, dat als volgt begon: “Voor honderd jaar werd gij geboren, Ge stond daar fier en kon bekoren, Wie van dichtbij, en ver, u gadesloeg Was het landman, achter zware ploeg, Of visser op de zilte baren, Was het de koopman met zijn waren? Zij allen zagen u jong en sterk Verrichten ied’re dag, uw zware werk.”
In 1969 is de molen gerestaureerd. Bernard Dijk heeft hier van 1971 tot aan zijn overlijden in 2001 meer dan zeventig vrijwillige molenaars opgeleid. De Onderneming heeft op deze wijze dan ook mede bijgedragen aan het voortbestaan van andere molens, want wat is een molen zonder molenaar? De molen is sinds het overlijden van de heer Dijk geen lesmolen meer, maar draait nog altijd. De molen was vroeger eigendom van Stichting Groninger Molenvrienden en is sinds 2007 eigendom van Stichting Het Groninger Landschap, die plannen heeft voor restauratie van de molen..
- Hoeve Torum, NW van Vierhuizen aan de weg Westpolder, is het geboortehuis van Sicco Mansholt, die vele functies heeft bekleed, maar vooral bekend is geworden als minister van Landbouw en de moderniseringen die hij in de jaren vijftig van de 20e eeuw heeft doorgevoerd in de landbouw.
Terug naar boven- Wandelroute Driepolderpad voert je terug in de tijd over de (voormalige) zeebodem, langs wierden, dijken, oude en nieuwe polders. De kerk van Vierhuizen is het startpunt van deze wandeling van 7 km. In het kerkje kun je de routebeschrijving meenemen. Via deze link kun je de route ook downloaden. Honden zijn op deze wandelroute niet toegestaan.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vierhuizen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Beschrijving van Vierhuizen in tekst en beeld, door Sanne Meijer.
- Nieuws: - Nieuws uit Vierhuizen op Facebook.
- Belangenvereniging: - Dorpsbelangen Vierhuizen.
- Dorpshuis: - "Op 29 september 2017 heeft burgemeester Koos Wiersma van gemeente De Marne het gerenoveerde Dorpshuis ’t Vierhuis in Vierhuizen heropend. Mede dankzij een mooie bijdrage van het programma ‘Elk dorp een duurzaam dak’ is dit dorpshuis weer helemaal up-to-date en klaar voor de toekomst. Dit is erg belangrijk voor de leefbaarheid van het dorp met zo’n 200 inwoners. Een knappe prestatie dus van de dorpsvereniging die eigenaar is van het dorpshuis en ook de ijsbaan, speeltuin en jeu-de-boulesbaan in de benen houdt. Onlangs zijn we langs gegaan om te kijken hoe het dorp dit project gerealiseerd heeft.
In het dorpshuis treffen we Klaas Lasthuis, 70 jaar en geboren en getogen in Vierhuizen. Hij is bezig wat kleine klusjes weg te werken die zijn overgebleven na de verbouwing. Klaas: “Ik zat hier zelf op school en mijn kinderen ook. Ik heb het gebouw zien veranderen in een dorpshuis.” Hij is veel aanwezig in het pand aangezien hij een boel regelt zoals het doen van boodschappen, onderhoud en schoonmaak. Voor deze en nog heel veel andere vrijwilligerstaken die hij verricht, is hij dan ook tot zijn grote verrassing geridderd.
Tijdens de verbouwing is er ontzettend veel gebeurd. Zo zijn de vloeren, de gang, de toiletten en het invalidentoilet aangepakt. Er zijn kunststof kozijnen geplaatst, alles is geverfd, er zijn nieuwe lampen opgehangen en er is plafondverlichting verwerkt in de nieuwe plafondplaten. Ook is er een stukje bij de keuken aangebouwd, waardoor er nu een mooie, ruime werkruimte is ontstaan. Klaas: “De lichtkoepels waren mijn idee!” En dan zijn er ook nog eens nieuwe stoelen en tafels gekocht. Voor dit onderdeel kreeg het dorpshuis een bijdrage van het Loket Leefbaarheid. De schuifwand die de mogelijkheden van het dorpshuis sterk vergroot, komt nog. In de grote zaal zijn twee thermostaten geplaatst. Als straks de wand er in zit, kunnen de twee ruimtes apart van elkaar verwarmd worden.
Naast de bijdrage van ‘Elk dorp een duurzaam dak’ is de verbouwing financieel mogelijk gemaakt door het Oranje Fonds en het Scholten-Kamminga Fonds. Maar minstens even belangrijk is de inzet geweest die de vrijwilligers hebben geleverd. Klaas: “Vanaf het begin heb ik met de aannemer uit het dorp mee geklust. De aannemer maakte op zijn beurt gebruik van een elektricien, loodgieter en stukadoor uit de buurt. Ik zelf alleen al heb 220 uren geturfd maar er hebben nog veel meer dorpsbewoners geholpen.” De uren die de vrijwilligers in de verbouwing hebben gestoken, zijn keurig bijgehouden in een boekje. In totaal zijn er meer dan 1.000 uren gemaakt. Het dorpshuis is dan ook zeer belangrijk voor de inwoners van Vierhuizen. Er is werkelijk van alles te doen. Er wordt gekaart, gesjoeld, gebiljart, toneel gespeeld en veelvuldig vergaderd. Uiteraard vinden er dorpsactiviteiten plaats rond Sinterklaas, Kerst en oud en nieuw. Leden van de dorpsvereniging kunnen er ook een partijtje houden. Ook de mensen in het buitengebied zijn regelmatig te vinden in het dorpshuis.
Gevraagd naar tips voor andere dorpen wijst Klaas op het belang van de vrijwilligers. “Zorg dat je genoeg mensen bereid vindt om klussen op te pakken. Je kunt heel veel zelf doen zoals het sloop- en schilderwerk. Bij ons was dit geen probleem, een belletje was vaak genoeg.” Ook de nieuwe opklapbare tafels zijn erg praktisch voor als je de grote zaal leeg wilt hebben. De dorpsvereniging kocht het meubilair in Nordhorn in Duitsland. Klaas: “Dat scheelde meer dan de helft en de boel werd keurig bezorgd.” Uiteraard liep niet alles van een leien dakje. Klaas: “De rekeningen vielen wat hoger uit dan gepland. Gelukkig komt de gemeente met nog wat extra geld vanuit een nieuw beschikbaar potje, want er blijft natuurlijk altijd wat te klussen in het dorpshuis.” (bron: website 'Elk dorp een duurzaam dak')
- Verenigingen: - IJsvereniging, toneelgroep, biljartvereniging, begrafenisvereniging.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vierhuizen, met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen