Veenklooster

Plaats
Dorp
Noardeast-Fryslân
Fryslân

veenklooster_collage.jpg

Veenklooster, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Veenklooster, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Veenklooster. (4).jpg

De bijzonder mooie Kleasterwei in Veenklooster. Foto Jan Dijkstra

De bijzonder mooie Kleasterwei in Veenklooster. Foto Jan Dijkstra

Veenklooster. (2).jpg

Het Veenkloosterbos. Foto Jan Dijkstra

Het Veenkloosterbos. Foto Jan Dijkstra

Veenklooster. (3).jpg

It Lytse Slot op De Brink in Veenklooster. Foto Jan Dijkstra

It Lytse Slot op De Brink in Veenklooster. Foto Jan Dijkstra

veenklooster_fogelsangh_state.jpg

Veenklooster, Fogelsangh State

Veenklooster, Fogelsangh State

veenklooster_fogelsangh_state_koetshuis.jpg

Veenklooster, koetshuis Fogelsangh State

Veenklooster, koetshuis Fogelsangh State

Veenklooster

Terug naar boven

Status

- Veenklooster is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 2018 gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland.

- Het kleine dorp Veenklooster werkt op veel gebieden samen met het grotere buurdorp Kollumerzwaag. Zo is er bijv. een gemeenschappelijk Plaatselijk Belang (zie hieronder onder het kopje Links).

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Feankleaster.

Oudere vermeldingen
1446 da conuent to Faen, 1480 Veencloester, 1505 Feenclooster, 1505 Ffeencloester, 1529 Feencloster.

Naamsverklaring
Reeds in 1287 stond hier de Olijfberg, het zogeheten klooster op het veen 'veengebied' der norbertinessen van Oudwoude, ca. 1240 gesticht vanuit Dokkum, in 1579 verlaten.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Veenklooster ligt ZO van de dorpen Triemen, Westergeest en Driezum, ZZW van het dorp Oudwoude, ZW van het dorp Kollum, NW van het het dorp Buitenpost, NNO van de dorpen Twijzel en Kootstertille, NO van de dorpen Zwagerbosch en Twijzelerheide, ONO van het dorp De Westereen en O van het dorp Kollumerzwaag.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de - toen nog - buurtschap Veenklooster 10 huizen met 66 inwoners onder het dorp Oudwoude en 31 huizen met 206 inwoners onder het dorp Westergeest. In totaal dus 41 huizen met ca. 272 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp nog altijd ca. 40 huizen, nu met ca. 100 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2010 is de rondweg om Veenklooster gereedgekomen. Hierdoor wordt het dorpscentrum ontlast.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Veenklooster heeft 26 rijksmonumenten, waarvan er 21 betrekking hebben op landhuis en landgoed Fogelsangh State.

- De plaatsnaam Veenklooster is in de wijde regio vooral bekend van het imposante Fogelsangh State, een 17e-eeuws landhuis dat een beeld geeft van het leven van de Friese adel. De State bevat stijlkamers, een keuken, een koperslagerswerkplaats, een jachtkamer, een slaapkamer, een collectie glas en porselein, kinderspeelgoed, rijtuigen en arrensleden. Fogelsangh State is eigenlijk geen museum, maar een opengesteld particulier buitenhuis. Sinds de bouw in 1646 is het in particuliere handen geweest, het vererfde steeds, werd nooit verkocht en is nu eigendom van Kyra Livia baronesse van Harinxma thoe Slooten, die het vruchtgebruik van het huis heeft ondergebracht in Stichting Fogelsangh State.

- "Landbouwmuseum De Brink in Veenklooster (Kleasterwei 2) is er sinds 1985 en is gevestigd in een monumentale stelpboerderij uit 1870. Bezoek het landbouwmuseum, beleef het boerenleven in vroeger tijden. Een museum met een verhaal. In dit museum krijgt je een indruk over het leven van vroeger op de boerderij. Veel werkzaamheden werden met de hand verricht en materialen werden met de hand gemaakt. Je ziet in dit museum de ontwikkelingen terug die deze sector heeft doorgemaakt. Van volledig zelfvoorzienend tot meer grootschaligere landbouw en veeteelt. Een complete verzameling oude landbouwwerktuigen en gereedschappen toont hoe en waarmee de boer en de boerin vroeger werkten, de technische ontwikkelingen en het dagelijks leven op het platteland tussen 1850 en 1950.

Het museum draagt bij op cultureel en educatief gebied. Verschillende groepen, ook vanuit scholen, brengen daarom een bezoek aan het landbouwmuseum. Een bezoek waard voor iedereen die geïnteresseerd is in vroeger tijden op het gebied van arbeid en leven op de boerderij. Je vindt er ook informatie over de oorsprong en ontwikkeling van de Friese Wouden / de Noardlike Fryske Wâlden; uitgeroepen tot een van de Nationale Landschappen van Nederland. Graag nemen we je mee door dit prachtige landschap met het geriefhout als leidraad. Landbouwmuseum De Brink in Veenklooster is een goede uitvalsbasis voor een mooie wandeling of kompasroute door de prachtige omgeving. Wij zijn alleen open op afspraak. Vaak is er op woensdagmiddag en zaterdag wel iemand van ons aanwezig aanwezig om je te helpen!" Het landbouwmuseum valt tegenwoordig onder het op dezelfde locatie gevestigde Gezinshuis Buitengewoon, waarvoor zie het hoofdstuk Links > Zorg.

Gevelstenen
- Gevelstenen in Veenklooster.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- "Tijdens Pinksterfeest Veenklooster is er van alles te doen. Vier dagen lang activiteiten voor iedereen met een veelzijdig en gevarieerd programma. Of het nu gaat om samenzang, genieten van het bezinningspad in het bos of een fietstocht, het is de plek waar iedereen zich thuis voelt. Waar we samen Pinksteren vieren! Voor de jongste bezoekers hebben we een speciaal kinderprogramma. Terwijl jij geniet van de dienst in het bos, worden de kinderen vermaakt met kidspraise, theater en leuke activiteiten. Natuurlijk is er ook samen als gezin van alles te beleven zoals een kinderroute in het bos, spellen, schminken, knutselen... Te veel om op te noemen. Voor jongeren en jongerenwerkers is er FUNklooster, dé plek voor ontmoeting, nieuwe vriendschappen en FUN. De naam spreekt voor zich. Met muziek, dans, workshops, sport & spel en nog veel meer is plezier gegarandeerd!

- Doarpsfeest (september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "De openbare ruimte van het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen (= voorheen Zwaagwesteinde) maakt in de huidige situatie een versnipperde en rommelige indruk. Het profiel kent grote verschillen; van lommerrijk en statig in de omgeving van Veenklooster tot een brede asfaltbaan met versteende bermen in de omgeving van De Westereen. Er is niet of nauwelijks een relatie met het achterliggende landschap. Verblijfsplekken met een mogelijke collectieve betekenis worden ingenomen door de auto, omringd door de blinde muren van een supermarkt. Zou dit ook anders kunnen? Kunnen specifieke maatregelen bijdragen aan een aangenamer en meer uitnodigende dorpse openbare ruimte? Wij denken dat vanuit de historie van de plek, de betekenis van collectieve dorpsruimtes en de bijzondere landschappelijke ligging het lint van ‘Zwaag’ een grote kwaliteitsimpuls kan krijgen. In het boekje 'Zwaech. Kansen voor versterking van de kwaliteit van het dorpslint' laten we zien hoe met relatief eenvoudige maatregelen een eerste stap in het denken kan worden gezet. Leeuwarden, 10 december 2008. Atelier Fryslân, werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit."

"Het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen ligt in een karakteristiek landschap. Het lint vormt een onderdeel van de noordelijke ‘zandlob’ in Fryslân die eindigt in het zeekleilandschap ten westen van het Lauwersmeer. In het plangebied zijn aan de randen nog veenrestanten aanwezig. Juist de verscheidenheid aan landschapstypes die in Kollumerland bij elkaar komen maakt dat hier grote kansen liggen voor de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit. Van oudsher was het landschap voelbaar vanuit het dorpslint. Kuierroutes en kerkepaden zorgden voor een fijnmazig netwerk en voor verbindingen tussen het dorp en de omgeving. Het dorpslint zelf was continu in beeld en verschijningsvorm. Aan het lint was een aantal plekken bijzonder die uitnodigde tot verblijf; de omgeving van de kerk in Kollumerzwaag en in Veenklooster het nog altijd prachtige landgoed Vogelsangstaete.

In de huidige situatie is van de vanzelfsprekende drie-eenheid landschap, lint en plek niet veel meer over. Het landschap is nog maar beperkt toegankelijk. Verbindingen tussen het dorpslint en het achterliggende landschap zijn er niet of nauwelijks. Het lint zelf is vooral ingericht als doorgaande autoweg, waarbij tegelijkertijd met allerlei kunstgrepen wordt geprobeerd de snelheid te remmen. Dit leidt tot een versnipperd en onrustig beeld, dat in schril contrast staat met de lommerrijke eenvoud van het lint uit het verleden. Collectieve plekken die aanzetten tot verblijf en ontmoeting zijn er wel, maar zijn niet uitnodigend ingericht. Zijn er kansen om met respect voor het verleden en de randvoorwaarden uit het heden tot een kwaliteitsimpuls te komen voor de openbare ruimte van het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen? Wij denken dat dit met relatief eenvoudige middelen mogelijk moet zijn. De ingrepen zijn terug te voeren op de eerder benoemde drie schaalniveaus." Aldus de inleiding van het hierboven gelinkte rapport.

- In 2011 is het rapport 'In de geest van Lucas Pieters Roodbaard - Visie en ontwerp openbare ruimte Veenklooster' verschenen (opgesteld door Grontmij). "Aanleiding. Sinds de zomer van 2010 heeft het dorp een rondweg. De kern van het dorp wordt hierdoor verkeerstechnisch ontlast. Dit was aanleiding voor de gemeente om na te denken over een upgrading van de openbare ruimte van het dorp. De gemeente vindt het van groot belang om de openbare ruimte zodanig in te richten dat het past bij de (toekomstige) functies van het dorp. Het uitdragen van de rijke cultuurhistorie van het dorp en het vormen van een prachtig ‘decor’ voor toeristen en recreanten zijn daarbij van groot belang. Om die reden heeft de gemeente ons dan ook gevraagd om een ontwerp voor de openbare ruimte vooraf te laten gaan door een visie op de toekomst van Veenklooster. Een visie op het gebied van recreatie en toerisme en het uitdragen van haar cultuurhistorie. Beide elementen, visie en ontwerp, komen in dit document aan de orde.

De gemeente heeft de doelstelling van het project als volgt verwoord: Het beter op de kaart zetten van de cultuurhistorische en toeristisch-recreatieve functie van Veenklooster. Dit kan bereikt worden door het verbeteren van de fysieke leefomgeving, het creëren van een aantrekkelijke verblijfsruimte met de nadruk op ruimtelijke kwaliteit. En door het terug laten komen van historische elementen in de fysieke omgeving. De volgende uitgangspunten zijn hierbij van belang: verbeteren van de fysieke leefomgeving; creëren van een aantrekkelijke verblijfsruimte; het terug laten komen historische elementen. Deze uitgangspunten vormen de basis voor de voorliggende visie en het bijbehorend ontwerp openbare ruimte. Wij beperken ons in deze visie niet tot de openbare ruimte in de zin van gronden in eigendom van de gemeente, maar focussen op het gebied dat door de bezoekers gezien kan worden als openbare ruimte.

Mening van het dorp. De inwoners van het dorp zijn nadrukkelijk betrokken geweest bij het proces van totstandkoming van dit rapport. Naast een wandeling door het dorp met vertegenwoordigers van de 'werkgroep Veenklooster' bij de start van het project hebben nog twee contactmomenten plaatsgevonden. Tijdens de eerste brainstorm is de werkgroep gevraagd naar hun mening over de ontwikkeling van toerisme en de upgrading van de openbare ruimte. Tijdens een tweede bijeenkomst is de conceptvisie en het conceptontwerp openbare ruimte gepresenteerd aan een grote groep bewoners (opkomst ongeveer 25 personen). Een verslag van deze bijeenkomst is terug te vinden in de bijlage. Leeswijzer. Als vertrekpunt is in hoofdstuk 2 het 'aanbod van het dorp' in kaart gebracht. De 'vraag naar het dorp' oftewel wie zijn geïnteresseerd in het dorp behandelen we in hoofdstuk 3. In Hoofdstuk 4 komen de sterke punten, de zwakke punten, de kansen en bedreigingen voor toeristisch en cultuurhistorisch Veenklooster bij elkaar in de sterkte zwakte analyse. Hoofdstuk 5 vormt de (toekomst)visie voor het dorp en Hoofdstuk 6 is de uitwerking daarvan in een ontwerp openbare ruimte. Als laatste gaat hoofdstuk 7 in op de kostenraming van de deelprojecten en de overige aanbevelingen." Aldus de inleiding van dit rapport.

Terug naar boven

Beeld

- Dorpsfilm Kollumerzwaag - Veenklooster - Zandbulten (1962), deel 1. - Idem deel 2.

- Mooie oude foto (ca. 1912) van de herberg van Louws Beerstra en de bakkerij van Eb Sikkens.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Veenklooster (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Veenklooster.

- Belangenorganisatie: - "Plaatselijk Belang Kollumerzwaag en Veenklooster is een vereniging voor alle inwoners van deze dorpen. De bestuursleden zijn door de inwoners gekozen. Als de gemeente veranderingen met betrekking tot onze dorpen wil uitvoeren, gaan ze eerst in overleg met onze vereniging. Het bestuur neemt dit mee in een vergadering en als het nodig is worden de inwoners geïnformeerd of geraadpleegd. Dit kan door middel van de digitale dorpskrant, een folder of er wordt een avond georganiseerd waar iedereen welkom is. Wij koppelen onze bevindingen terug naar de gemeente. Voordat iets is gerealiseerd, kan het soms jaren duren. Door te blijven praten, kun je veel bereiken. Aan de andere kant komt het ook voor dat er vanuit de gemeenschap initiatieven komen. Ook deze suggesties worden in een bestuursvergadering besproken. Soms is het nodig dat ze worden voorgelegd bij de gemeente, maar het bestuur kan sommige activiteiten ook mee organiseren.

Plaatselijk Belang is betrokken (geweest) bij de volgende activiteiten: totstandkoming Omjouwingsfisy ‘Ferbinend Foarút’ 2020; Fitkampe - Buitenfitness voor iedereen; Wrotrun Koningsdag; rondweg, aanpassing en ooievaarsnest Veenklooster; infoborden bij de toegangswegen; Strúnersfeest op oudejaarsdag; bankjes hier en daar in het dorp; heropening oude wandelpaden; aanpassing van de Foarwei; aanleg speeltuinen; aanleg nieuwbouwwijken; uitbreiding en aanpassing bedrijventerrein; realisering haven de Opslag."

- Zorg: - Stijn en Rachel Corsel hebben in december 2014 de boerderij van Landbouwmuseum De Brink gekocht en na uitvoerige verbouwingen ingericht tot gezinshuis, waar ze medio 2017 mee van start zijn gegaan. "Gedreven door de liefde van God geven we bij Pleeg-zorgboerderij Buitengewoon in Veenklooster zorg en ondersteuning aan mensen die dat nodig hebben. Dit willen we samen doen met familie en andere mensen die bij hen horen. Buitengewoon wil aansluiten bij ieders eigen kwaliteiten en talenten en wil daarvan uit zorg en ondersteuning bieden. Met elkaar willen we op een prettige manier wonen, leven, plezier hebben, zorgdragen, leuke dingen met elkaar doen en van betekenis zijn. Onze begeleiding is daarom betrokken, liefdevol, persoonlijk en deskundig. Buitengewoon is een christelijke organisatie met bijbehorende normen en waarden. Het is geen vereiste dat cliënten dit onderschrijven, maar wel hun respect hiervoor.

Ons manifest: - Gezinshuis Buitengewoon in Veenklooster wil kinderen die voor een periode niet in hun eigen thuissituatie kunnen verblijven een thuis geven. - We willen een thuis zijn waar het kind welkom is, zich geborgen weet, aandacht krijgt, zich mag uiten en waar zij tot ontwikkeling kunnen komen. Dit willen we bieden in ons gezin met onze eigen kinderen. - Er is ruimte voor het uiten van emoties, creativiteit en tijd voor zingevingsvragen. Feestdagen en persoonlijke successen worden gevierd. - Buitengewoon wil aansluiten bij de eigen mogelijkheden van het kind zodat de eigen talenten tot ontwikkeling kunnen komen. - Dit alles wil Buitengewoon bieden in ‘ruimte’. Ruimte om er te mogen zijn, maar ook fysieke ruimte. De kinderen krijgen allemaal de ruimte om zich terug te trekken op hun eigen kamer en de ruimtes waar we samen leven zullen groot genoeg zijn om met elkaar te ravotten. Buiten is er veel beweegruimte op de speeltoestellen en bij de dieren. Want het hebben van ruimte biedt ook rust.

Over het gastgezin. Rachel Corsel is de drijvende kracht achter Gezinshuis Buitengewoon in Veenklooster. Zij zet de pedagogische lijnen uit en schrijft de plannen met de daarin te behalen doelen. Zij onderhoudt de contacten rondom het gezinshuis. Denk hierbij aan de voogden, (biologische) ouders, scholen enz. Daarnaast is Rachel nog voor een aantal uren aan het werk als docent godsdienst en maatschappijleer op een lyceum. Stijn Corsel richt zich naast de opvoeding van de kinderen op het zakelijke, financiële en facilitaire deel van het gezinshuis, zoals de administratie en het onderhoud van het gebouw. Stijn heeft naast zijn rol bij Buitengewoon een baan bij de ING. We willen graag delen van onze ‘rijkdom’ een fijn (t)huis, een mooie pek, en onze aandacht en liefde. Thuis is een plek waar we er zijn voor elkaar, waar we zorgen voor elkaar, waar we plezier hebben met elkaar en waar de deur open staat voor wie “thuis” niet meer vanzelfsprekend is." Overigens vonden ze het - gelukkig - van toegevoegde waarde om het landbouwmuseum in ere te houden. Zie daarvoor het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

- Uitvaart: - "In een verdrietige en pijnlijke situatie wordt door uitvaartvereniging 'De Laatste Eer' - met als werkgebied de dorpen Kollumerzwaag, Veenklooster en Zwagerbosch - bij overlijden uitstekende hulp geboden, door mensen uit uw eigen omgeving!: verscheidene vrijwilligers die al jarenlang deze specifieke hulp verlenen, staan voor u klaar. De gehele uitvaart wordt voor u geregeld en verzorgd; u bent verzekerd van een persoonlijk afscheid; uw wensen worden gerespecteerd; het regelen en verzorgen kan verricht worden in uw eigen omgeving; nabestaanden worden ondersteund; uw belangen worden behartigd zonder commercieel doel, omdat onze vereniging zonder winstoogmerk voor haar leden uitvaarten (begrafenissen en crematies) verzorgt. De uitvaartvereniging is geen verzekeringsmaatschappij. Er worden diensten voor u verricht. Hiervoor betalen de leden contributie. Deze contributie wordt elk jaar vastgesteld op de algemene ledenvergadering."

Reactie toevoegen