Veenhuizen (Heerhugowaard)

Plaats
Dorp
Dijk en Waard
West-Friesland
Noord-Holland

veenhuizen_heerhugowaard_plaatsnaambord_kopie.jpg

Veenhuizen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente gemeente Dijk en Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1853. In 1854 over naar gemeente Heerhugowaard, in 2022 over naar gemeente Dijk en Waard.

Veenhuizen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente gemeente Dijk en Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1853. In 1854 over naar gemeente Heerhugowaard, in 2022 over naar gemeente Dijk en Waard.

Veenhuizen (Heerhugowaard)

Terug naar boven

Status

- Veenhuizen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Dijk en Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1853. In 1854 over naar gemeente Heerhugowaard, in 2022 over naar gemeente Dijk en Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Veenhuizen.

- Het dorp Veenhuizen heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Heerhugowaard. Hetzelfde geldt overigens voor buurdorp De Noord.

- De dorpskern heeft een 'bebouwde kom'; als je de dorpskern aan de Kerkweg binnenkomt, uit het westen vanaf de Veenhuizerweg, en uit het oosten vanaf de Dijkweg, staan er blauwe plaatsnaamborden (komborden) Heerhugowaard met witte borden Veenhuizen eronder. Wat ons betreft is dat enigszins curieus en onhandig; nu lijkt het voor een voorbijganger of het dorp 'slechts' een wijk van Heerhugowaard is (want dat suggereerst een wit bord onder een blauw bord immers). Het zou óns daarom handiger lijken om het dorp gewoon eigen blauwe plaatsnaamborden te geven.

- De buurdorpen De Noord en Veenhuizen werken intensief samen en delen veel voorzieningen.

- Onder het dorp Veenhuizen valt in de praktijk ook de buurtschap Frik.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Veenhuizen ligt O van het dorp De Noord, N van de stad Heerhugowaard, NNW van het dorp Hensbroek, NW van het dorp Obdam, W van de dorpen Wadway, Spanbroek, Opmeer en Hoogwoud, ZW van de dorpen Nieuwe Niedorp en Winkel, ZZO van de dorpen 't Veld en Zijdewind en ZO van het dorp Waarland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Veenhuizen 47 huizen met 243 inwoners, verdeeld in de buurtschappen Kerkweg 12/65 (= huizen/inwoners), Middelweg (daar zal wel Middenweg mee bedoeld zijn?) 16/79, Slaperdijk 8/41, Berkmeer (deels) 5/27 en Dijkbuurt 6/31. De Polder Veenhuizen heeft een oppervlakte van 315 hectare.

- Zoals onder Status reeds vermeld, hebben de buurdorpen De Noord en Veenhuizen geen eigen postcode en postale plaatsnaam, en zijn hun grondgebieden daarmee ook niet formeel afgebakend, omdat ze voor de post gemakshalve 'in' (de plaats) Heerhugowaard liggen. Daarom zijn er ook geen formele statistieken van deze kernen en kunnen we daar slechts een zo goed mogelijke schatting van maken. Volgens de CBS-statistieken heeft het gebied N van de spoorlijn, dus N van de kern Heerhugowaard, ca. 2.600 inwoners. De dorpskern van Veenhuizen, d.w.z. de bebouwing aan de Kerkweg en Dijkweg, omvat ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners. Rekenen we de W daaraan grenzende bebouwing in het buitengebied, rond de wegen Groenedijk, Veenhuizerweg en Frik, ook nog tot het dorpsgebied, wat ons aannemelijk lijkt, dan komen er nog 120 huizen bij. Gezamenlijk is dat dan ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners. Dan resteert voor De Noord dus een populatie van ca. 900 huizen met ca. 2.200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Veenhuizen is het oudste deel van de huidige gemeente Heerhugowaard, dat in de 13e eeuw al bewoond was.

In de 13e eeuw was hier al een kerk. Rond 1460 is er een tufstenen kerkje gebouwd met een houten toren, in 1862 opgevolgd door een andere kerk, die in 1965 is afgebroken en opgevolgd door de huidige kerk.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "De gemeente Heerhugowaard heeft ten noorden van de stad een kleine kern, De Noord, met buurtschap Veenhuizen en een buitengebied. In 2005 is voor dit gebied, samen met de bewoners, een wijkontwikkelingsplan gemaakt: 'Kompas op De Noord'. De doorlooptijd van dit wijkplan, waarin acties staan beschreven, is ten einde. Komende ontwikkelingen in het dorp vragen om een nieuwe blik op de toekomst. We kijken daarom nu opnieuw naar vragen als: hoe zit het dorp in elkaar, hoe is het gesteld met de sociale vitaliteit en wat is er nodig om deze vitaliteit in de toekomst te garanderen?

Vitaliteit in kleine kernen is een actueel vraagstuk. Er is minder financiële ruimte voor investeringen in leefbaarheid en allerhande diensten, de bevolking verandert van samenstelling en omvang, het voorzieningenniveau kalft af. Vanuit dit (onzekere) toekomstperspectief is het voor vitaliteit in de kernen goed om naar de toekomst te kijken. Wat is sociale vitaliteit eigenlijk? Het antwoord op wat sociale vitaliteit inhoudt, is niet eenvoudig te geven, omdat wat voor de een vitaal heet te zijn, voor een ander dat niet is. Maakt het ontbreken van een supermarkt en een huisarts een kleine kern minder vitaal? Dat hangt er maar net vanaf aan wie je het vraagt. Voor gezonde jonge mensen met een auto zijn deze voorzieningen praktisch, maar niet noodzakelijk om prettig in het dorp te kunnen wonen. Voor een oudere die geen auto meer rijdt maakt het ontbreken van deze voorzieningen zijn omgeving onleefbaar omdat hij niet meer zelfstandig in zijn levensbehoeften kan voorzien. Kortom, vitaliteit is niet eenduidig te definiëren omdat verschillende mensen verschillende eisen stellen aan hun leefomgeving.

Toch is iedereen het er over eens dat wat het leven prettig maakt, is dat men er voor elkaar is als er iets mis gaat. Dat kan in de persoonlijke sfeer zijn, als er iemand in nood is, maar ook op groter niveau. Hoe handelt een kern als er een voorziening verdwijnt? En hoe zelfstandig handelt men, wordt er naar de gemeente gekeken of kan men alles goed af? Het vermogen om als dorpssamenleving te reageren op de ontwikkelingen die op je afkomen, zien wij als sociale vitaliteit.

In het verleden hadden kleine kernen vaak kenmerken als: traditie, samenleven van mensen die in het dorp zijn opgegroeid en die op het dorp zelf zijn gericht voor werk, gebruik van voorzieningen, vrije tijd. Karakteristiek voor deze ‘traditionele’ kernen zijn functies die naast elkaar bestaan (wonen - werken - voorzieningen). Bij het ‘traditionele dorp’ hoort ook een duidelijke samenhang tussen de omvang van het dorp en het voorzieningenniveau. Bevolkingskrimp (of krimp van bepaalde leeftijdsgroepen) in deze dorpen leiden bijna 1-op-1 tot afkalven van voorzieningen. Dit beeld is de afgelopen decennia veranderd, door de verstedelijking van het platteland, grotere (auto)mobiliteit voor een grote groep, sociale netwerken die zich over grotere gebieden uitstrekken. Veel kleine kernen hebben steeds meer het karakter van ‘woondorpen’, waarin mensen zich vestigen omdat de woonomgeving er aantrekkelijk is. Zo ontstaat een samenleving waarin mensen elders werken en ook niet per se op (alle) voorzieningen in het dorp zijn aangewezen.

De provincie Noord-Holland heeft vijf gemeenten (Heerhugowaard, Medemblik, Schagen, Schermer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude) een subsidie verstrekt om in samenhang te kijken naar de sociale vitaliteit van de kleine kernen. Elke gemeente heeft de zoektocht naar hoe om te gaan met de sociale vitaliteit anders ingevuld. Voor Heerhugowaard stond de vraag voorop om specifiek te kijken naar de kern De Noord en een vervolg te geven aan het ‘Kompas op De Noord’, het wijkontwikkelingsplan uit 2005.
* Dit was het eerste wijkontwikkelingsplan voor de gemeente Heerhugowaard. Het traject heeft een positief effect gehad op het dorp. Allereerst door het enthousiasme waarmee bewoners en medewerkers van de gemeente samen aan het plan hebben gewerkt. Daarnaast heeft het Kompas duidelijke resultaten geboekt, waaronder: duidelijkheid over draagvlak voor kleinschalige nieuwbouw en daarmee een aanjaageffect voor nieuwbouw Noordereiland; combinatie van bibliotheek en loketfuncties van Rabobank, gemeente en woningcorporatie; Woonwaard in Info(N)oord, in ‘t Rondeel. Hierdoor was het mogelijk om de openingstijden van de bibliotheek uit te breiden.

In De Noord spelen enkele ontwikkelingen die aanleiding geven om opnieuw over de toekomst na te denken: Vergrijzing: veroudering van de bevolking roept vragen op over de geschiktheid van woningen, het (in stand houden van) voorzieningen, eenzaamheid etc. 't Rondeel: per 1 januari 2014 vertrekken enkele functies uit ‘t Rondeel (de Rabobank, de gemeente en bibliotheek), waardoor de exploitatie en daarmee het bestaan van ‘t Rondeel op de tocht staan; Dorpshuis Veenhuizen: mocht het (oudere) beheerdersechtpaar er ooit mee stoppen, dan is de toekomst van het dorpshuis onzeker; Veranderingen op het gebied van zorg en ondersteuning." Aldus de inleiding van het rapport 'De Noord, Veenhuizen en het buitengebied: sociaal vitaal de toekomst in' (2014). Voor nadere informatie zie het rapport onder de link.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De huidige hervormde (PKN) kerk (Kerkweg 26) dateert uit 1965. In het voorportaal bevindt zich een wit- en zwart-marmeren praalgraf van Reinout van Brederode uit 1633, afkomstig uit de gesloopte voorganger. De kerk wordt tegenwoordig alleen nog gebruikt voor speciale kerkelijke vieringen en als oefenruimte voor koren. Nadere informatie over de kerk te Veenhuizen.

- Bij de kerk staat een klokkenstoel uit 1983, met klok uit 1460. De klok heeft in de oude, in 1965 gesloopte kerk gehangen en is van 1965 tot 1983 opgeslagen geweest.

- De Veenhuizermolen (Veenhuizerkade 3) is niet vanuit het dorp te bereiken, maar vanaf de Z van het dorp gelegen Berkmeerdijk. Van deze molen is voor het eerst sprake in de tweede helft van de 17e eeuw. Het is een achtkante binnenkruier. De molen bemaalt de 315 ha. grote polder Veenhuizen op de Raaksmaats- en Niedorperkoggeboezem. Al in 1529 is een deel van het land van deze polder dat aan de noordoostkant van de toen nog niet drooggemaakte polder Heerhugowaard ligt, door middel van kaden tegen het boezemwater beveiligd. Op een kaart van 1603 staat op de plaats van de huidige molen een binnenkruier aangegeven.

De huidige molen is oorspronkelijk een schepradmolen en krijgt in 1864 een vijzel. Na een periode van verwaarlozing van 1945 tot 1964 is de molen sinds 1972 opnieuw bedrijfsvaardig. In de loop der jaren is er natuurlijk veel aan de molen gerepareerd en gerestaureerd. Onder de link kun je daar alles over lezen. De molen is eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Sinds 1982 is Herman Mulder hier de molenaar. De molen is niet voor publiek geopend / niet te bezichtigen.

- In 1879 wordt aan de NO zijde van de polder Veenhuizen een stoom-vijzelgemaal gebouwd. In 1934 wordt dit gemaal gesloopt i.v.m. de aanleg van de A.C. de Graafweg. Ter vervanging wordt in genoemd jaar naast de molen een elektrisch gemaal gebouwd. Dit gemaal is nog altijd in functie.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Kermis (gedurende 3 dagen eind juli).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Rondwandeling Veenhuizen (8 km).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over De Noord en Veenhuizen.

- Belangenvereniging: - "Dorpsraad De Noord-Veenhuizen zet zich in voor de kwaliteit van de leefomgeving van de dorpen en het buitengebied. Wij vormen een aanspreekpunt tussen bewoners en de gemeente. Heb je ideeën, suggesties of vragen over situaties in het algemeen belang van de dorpen of de buitengebieden, neem dan contact op met iemand van het bestuur. Wat kan er nog verbeterd worden? Of gaat alles goed zo? Denk met ons mee!"

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Zwaantje (Kerkweg 30b) ligt naast de kerk (met kerkhof). Samen vormen zij het hart van het dorp, dat geen kern heeft maar alleen uit lintbebouwingen bestaat.

- Overige verenigingen: - Skroiversgroep Veenhuizen is een van de vier schrijversgroepen van Stichting Creatief Westfries. De leden wonen in verschillende plaatsen in West-Friesland, maar komen altijd in dit dorp bijeen. Door het jaar heen treden ze af en toe op, in het dorp of in andere dorpen in de regio, met zelfgeschreven "stukkies, rijmen en liedjes" in het Westfries.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Veenhuizen.

Reacties

(1)

Ik ben in Veenhuizen geboren op,22 maart 1945. In een onbewoonbaar verklaarde boerderij.Het enige wat ik verder weet dat er aan het eind van de straat een timmerman woonde. Ik dacht met de naam Piet Nap. Hij heeft toendertijd mijn wieg getimmerd. Mijn ouders zaten er ondergedoken voor de Duitsers.
Na een paar maanden zijn ze teruggegaan naar Beverwijk, mijn vader moest weer aan het werk bij van Gelder Papier in Velsen.
Ben best wel trots op geboren zijn in Westfriesland.woon nu in Medemblik.

Reactie toevoegen