Status en ligging

- De Vechtstreek is een streek in grotendeels provincie Utrecht, deels provincie Noord-Holland, gelegen rond de rivier de Vecht. De rivier en daarmee de streek loopt vanuit de stad Utrecht noordwaarts en komt bij Muiden uit in het IJmeer.

- Na diverse gemeentelijke herindelingen, de laatste per 2016, liggen naast Utrecht nu nog slechts 4 gemeenten rond de Vecht, zijnde (van Z naar N) de gemeenten Stichtse Vecht, Wijdemeren, Weesp en Gooise Meren (maar slechts het gedeelte van deze gemeente dat het gebied van de voormalige gemeente Muiden omvat, maakt deel uit van de Vechtstreek). De gemeente Stichtse Vecht ligt in de provincie Utrecht, de overige gemeenten liggen in de provincie Noord-Holland.

- Het Noord-Hollandse deel van de Vechtstreek wordt samen met de streek 't Gooi ook als regio Gooi en Vechtstreek beschouwd.

- Vanuit Utrecht gezien richting noorden liggen de volgende steden, dorpen en buurtschappen direct aan de Vecht: Oud-Zuilen, Maarssen, Breukelen, Nieuwersluis, Mijnden, Loenen aan de Vecht, Oud-Over, Kerklaan, Vreeland, Overmeer, Nederhorst den Berg, Nigtevecht, Hinderdam, Uitermeer, De Horn, Weesp en Muiden.

Naam

Alternatieve naam
De rivier de Vecht die door deze regio loopt, wordt ook wel Utrechtse Vecht genoemd om haar te onderscheiden van de Vecht in Overijssel, die daarom ook wel Overijsselse Vecht wordt genoemd. Voor de volledigheid: zoals bij 'Status en ligging' reeds gemeld, ligt de rivier de Vecht waar we het hier over hebben, dus deels ook in de provincie Noord-Holland.

De streek rond de Overijsselse Vecht wordt vanouds ook Vechtstreek genoemd. Vermoedelijk omdat dat verwarring wekt met de Utrechts / Noordhollandse Vechtstreek, wordt die streek tegenwoordig gepromoot als Vechtdal.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van de Vechtstreek, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Het Vechtstreekmuseum is gevestigd in het koetshuis van buitenplaats Goudestein te Maarssen en ligt in een mooi wandelpark aan de romantische rivier de Vecht. Het museum bestaat sinds 1995 en is voortgekomen uit de gemeentelijke Oudheidkamer. Het museum informeert u over de cultuurhistorie van de Vechtstreek. Tevens wordt aandacht besteed aan een aantal buitenplaatsen, waaronder Goudestein zelf en zijn vroegere bewoners. De vaste collectie van het museum bestaat uit prenten, gravures, tegels, bodemvondsten, oude (gebruiks) voorwerpen en nog veel meer.

Op korte afstand van het koetshuis is de Oranjerie te vinden. Een oranjerie, of orangerie, is een kas met alleen aan de zuidzijde een glazen wand waarin vorstgevoelige gewassen kunnen overwinteren. Oorspronkelijk diende een oranjerie voor het overwinteren van oranjeappelboompjes, waardoor de naam is ontstaan. De Oranjerie van het museum wordt niet meer als zodanig gebruikt. Deze wordt nu verhuurd aan groepen ten behoeve van bijeenkomsten met een cultureel of een educatief tintje, vergaderingen en dergelijke. Incidenteel wordt in de Oranjerie een expositie ingericht. Op afspraak worden er rondleidingen aan zowel volwassenen als kinderen gegeven. Voor de jonge bezoekertjes is er bovendien een speurtocht uitgezet door het dorp Maarssen die langs vele mooie en interessante plekjes gaat.

Het Vechtstreekmuseum heeft sinds 2014 een afdeling antiquariaat, bestaande uit boeken en ansichtkaarten, die alle betrekking hebben op de Vechtstreek. De artikelen zijn vooral afkomstig van particulieren die het museum een warm hart toedragen. De helft van de opbrengst komt ten goede aan het museum, de andere helft is voor de inbrenger. Het antiquariaat is opgenomen in de museumwinkel en te bezoeken tijdens de openstelling van het museum. Heb je nog oude boeken en/of ansichtkaarten m.b.t. de streek die je wilt verkopen? Overweeg dan om dat via het antiquariaat van het Vechtstreekmuseum te doen. Dan komt de opbrengst dus zoals beschreven zowel jezelf als het museum ten goede.

- Stichting Tussen Vecht en Eem.

- Artikel De geschiedenis van de rivier de Vecht als vaarroute op de site van Historische Kring Maarssen.

Recente ontwikkelingen

- De Vechtstreek wordt algemeen erkend als een mooi gebied van topkwaliteit. Deze kwaliteit wordt in belangrijke mate bepaald door de hoge landschappelijke, cultuurhistorische en natuurwaarden. In het steeds verder dichtgroeiende stedelijke netwerk fungeert de streek inmiddels als 'het buiten van de Randstad'. De populariteit van deze streek als recreatiegebied en exclusief woon- en werkgebied genereert de nodige economische impulsen, maar zorgt tegelijkertijd voor een steeds verder toenemende druk op de landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van het gebied. Teloorgang van deze eeuwenoude kwaliteiten ligt op de loer. Als we niet uitkijken, gaat de streek aan zijn eigen populariteit ten onder.

Daarom is in 2008 op verzoek van Provinciale en Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht en van partijen uit de streek de Gebiedsvisie voor de Vechtstreek opgesteld. Doelstelling is het aanbrengen van samenhang in de veelheid van plannen en het geleiden van de druk op het gebied. De visie geeft aan waar en hoe regie gevoerd moet worden. Ook geeft de visie aan dat er een landschappelijke eenheid van formaat moet ontstaan om tegendruk te kunnen creëren aan de verstedelijkingsdruk van de Randstad en de sluimerende versnippering van het landschap. Tenslotte benadrukt de visie de urgentie. Het is tijd om te stoppen met praten en tot daden over te gaan.

Het aanbrengen van samenhang is essentieel om te kunnen voldoen aan de wensen van duurzaamheid en kwaliteit. Samenhang en regie moeten zich concentreren in de volgende opdrachten: het ontwikkelen van de gebiedskwaliteit, het op elkaar afstemmen van gebruiksfuncties, het ontwikkelen van netwerken en recreatieve infrastructuur en het investeren in informatie, communicatie en educatie. Ten aanzien van de samenhang wordt er in de visie een duidelijke verbinding met de lopende programma's gemaakt en wordt geconstateerd dat de programma's elkaar niet tegenspreken op visieniveau. Ook bieden de ambities op het niveau van projecten en initiatieven, die vanuit de gebiedspartijen naar voren zijn gebracht, voldoende kansen om tot versterking van het gebied te komen. De gebiedsvisie voor de Vechtstreek vormt de start van het proces richting de uitvoering.

Bezienswaardigheden

- De Vechtstreek is beroemd om haar tientallen aan de Vecht gelegen 'buitenplaatsen'; landgoederen - vaak daterend uit de zogeheten Gouden Eeuw - met een hoofdgebouw en vaak bijgebouwen, parken, theekoepels en tuinhuizen. De buitens zijn een indrukwekkende getuigenis van de welvaart tijdens de 17e eeuw, toen de nu zo rustiek slingerende rivier een belangrijke verkeersader vormde zowel als een geliefd woonoord voor de adel. Veel van deze buitenplaatsen vind je beschreven bij de langs de Vecht gelegen dorpen, zoals Maarssen, Breukelen, Nieuwersluis, Loenen, Vreeland en Nigtevecht.

- Lijst van bijzondere panden aan de Utrechtse Vecht.

- Stichting Vechtsnoer is een samenwerkingsverband van erfgoedinstellingen in de Vechtstreek, zoals musea, molens, forten en heemkundekringen.

Landschap, natuur en recreatie

- De afwisseling van open en gesloten gebieden is kenmerkend voor deze streek. Zij vormen zogenaamde 'kralensnoeren' door het gebied tussen de Vechtplassen en het veenweidegebied. De Vechtstreek is echter niet één kralensnoer dat overal dezelfde sfeer ademt. Kleinere kralensnoeren als het Gein, de Angstel en de Aa in het westelijke deel hebben ieder hun eigen karakter. Voor het grote kralensnoer langs de Vecht wordt een indeling in vier sferen gehanteerd, met elk een eigen karakter (van noord naar zuid): 1) De Zuiderzeevecht, waarin de invloed van de voormalige Zuiderzee de dorpen een bijzonder karakter geeft. 2) De Boerenvecht; het open agrarische landschap met verspreid liggende boerderijen. 3) De Herenvecht, waarin het beeld wordt bepaald door de statige buitenplaatsen met hun parken. 4) De Parkvecht, het groengebied tussen het stedelijke Utrecht en het dorpse Maarssen (aldus de Gebiedsvisie voor deze streek. Zie daarvoor verder bij Recente ontwikkelingen).

- Op korte afstand aan weerzijden van de rivier de Vecht strekken zich grote, door vervening ontstane natuurgebieden uit, gezamenlijk bekend onder de naam Vechtplassen, waarvan bijna 7.000 ha is aangewezen als deel van het Europese netwerk van natuurgebieden Natura 2000. Bekende plassen in dit gebied zijn o.a. de Loosdrechtse Plassen, de Ankeveense Plassen en de Kortenhoefse Plassen. W van de Vecht zijn de Vinkeveense Plassen zeer in trek bij watersportliefhebbbers.

- O en W van de Vecht vind je ca. 20 natuurgebieden en 2 forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Met z'n allen vormen deze stukken natuur een bont mozaïek van water en veen, gras en moeras. Vlak bij de stad kun je over trilveen lopen, een gevoel alsof je op een waterbed staat. En aan de overkant van de noordelijke ringweg van Utrecht groeit een heel nieuw bos, het Gagelbos, met picknickweiden, beboste slingerpaden en een speelbos voor de kinderen. Informatie over de afwisselende natuur rond de Vecht vind je op de pagina van Staatsbosbeheer regio Vechtstreek.

- Cultuurplatform Vechtstreek biedt een overzicht van het rijke en diverse aanbod van kunst, cultuur, cultureel erfgoed en cultuurlandschap in deze streek. Je vindt er culturele activiteiten, initiatieven en organisaties.

- De Vechtstreek is vermaard vanwege zijn landschappelijk schoon en zijn rijke culturele en natuurlijke erfgoed. Al fietsend, wandelend of varend kan de bezoeker de ontwikkelingsgeschiedenis van de streek aflezen aan de sporen in het landschap, als ware het een 'museum zonder muren'. Een museum dat gaat over de biografie van het landschap en hoe de mens, vaak over een periode van eeuwen, zijn omgeving heeft vormgegeven. De sporen die dat in het landschap - en in de musea en archieven - achterliet, vormen de collectie van het 'museum'.

Zij stellen ons in staat de biografie van het gebied te lezen, deze in samenhang te presenteren en ons daarover te verwonderen. Om de collectie van dit 'museum zonder muren' toegankelijk te maken voor het publiek, heeft Stichting Vechtsnoer de website Zicht op de Vechtstreek ontwikkeld. De thematische fiets-, wandel- en vaarroutes uit dit portal leiden de bezoeker rond langs de collectie van het 'museum': de sporen in het landschap. Een mobiele applicatie vervangt de, uit musea bekende, audiotour.

- De rivier de Vecht was in de loop der jaren sterk vervuild geraakt door lozingen en intensief gebruik van de rivier. Een dikke laag slib met zware metalen en andere chemicaliën is de afgelopen jaren weg gebaggerd om te zorgen dat de natuur zich weer kan herstellen. Maar liefst 2,5 miljoen kuub slib is afgevoerd. Het baggerproject is in 2015 gereed gekomen. Het water is nu weer helder en schoon. Sportvissers merken dat er weer meer vis zit in de Vecht. Door het heldere water komt er meer voedsel beschikbaar. Een andere verklaring is dat er in de Zeesluis bij Muiden een visluik is gemaakt dat de trek van vissen vanaf de Noordzee en het IJsselmeer de Vecht op mogelijk maakt.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Vechtstreek (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Vecht.nl is hét portaal over de Vechtstreek met o.a. informatie over geschiedenis, ruimtelijke ordening, bezienswaardigheden, natuur en recreatie en veel relevante links m.b.t. deze streek. - Venster op de Vecht is de online encyclopedie van de Vechtstreek.

- Onderwijs: - Stichting VO De Vechtstreek is opgericht in 2010 en omvat de Regionale Scholengemeenschap Broklede te Breukelen en de Mgr. A.E. Rientjes Mavo te Maarssen.

- Muziek: - "Het Vechtstreek Symfonieorkest (VSSO) is het enige symfonieorkest in deze streek en biedt al sinds 1982 muzikaal plezier aan (amateur)musici met een ruime muzikale ervaring en met veel enthousiasme voor de klassieke muziek. Onze leden komen uit Breukelen, Loenen, Maarssen, Utrecht en nog een aantal andere plaatsen uit de streek. Wij repeteren elke maandagavond in de Ark te Maarssenbroek (20.00-22.15 uur). Ook de meeste concerten (ca. 2 per jaar) worden in De Ark gegeven. Uiteraard is er altijd plaats voor meer musici. Ons orkest kent geen officiële auditie, maar er is wel een (gratis) proefperiode van zes weken, waarin wordt gekeken of je als aspirant-lid past bij het VSSO en of het VSSO past bij jou. Als dat het geval is, wordt in goed overleg besloten tot een volwaardig lidmaatschap. Ook zijn er mogelijkheden om op projectbasis mee te spelen. We nodigen je van harte uit om onze website te bekijken en om je aan te melden als aspirant-lid dan wel als liefhebber om onze concerten te bezoeken. Of om als vriend of sponsor verbonden te worden aan onze vereniging. Raoul Hagenbeek, voorzitter."

- Sport: - Hardrijdersclub De Vechtstreek is de club voor schaatsliefhebbers uit deze streek en wijde omgeving. Zij trainen op de Vechtsebanen in Utrecht, en organiseren ook fietstoertochten en tijdritten op de fiets.

- Wonen: - Woningcorporatie Het Gooi en Omstreken is werkzaam in 't Gooi, de Vechtstreek en Eemland. In de gemeenten Baarn, Blaricum, Bunschoten, Gooise Meren, Hilversum, Laren en Wijdemeren biedt Het Gooi en Omstreken huisvesting aan zo’n 19.000 personen. Het Gooi en Omstreken richt zich op de kerntaak van woningcorporaties, namelijk het zorgen voor voldoende, betaalbare en kwalitatief goede woningen voor de lagere inkomens, voor ouderen, voor gehandicapten en voor personen die zorg en begeleiding behoeven. Deelname aan commerciële activiteiten is eerder uitzondering dan regel. De uitzonderingen betreffen activiteiten die goed aansluiten bij de kerntaak of in het verlengde daarvan liggen. Daarnaast richt Het Gooi en Omstreken zich op activiteiten die sociale ontwikkelingen versterken en activiteiten die gericht zijn op de lagere middeninkomens.