Status

Varsseveld is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Oude IJsselstreek. T/m 2004 gemeente Wisch. Van 1812 t/m 1817 was het een zelfstandige gemeente.

Ligging

Het dorp Varsseveld ligt OZO van het dorp Westendorp en de stad Doetinchem, ZO van de dorpen Zelhem en Velswijk, ZZO van het dorp Halle, Z van het dorp Mariënvelde, ZW van de stad Lichtenvoorde en de dorpen Harreveld, Zieuwent, Vragender en Lievelde, W van de stad Bredevoort, WNW van het dorp Aalten, NNW van de dorpen De Heurne en Dinxperlo, N van de dorpen Sinderen en Breedenbroek, NO van de stad Terborg en de dorpen Silvolde, Etten, Ulft, Varsselder en Gendringen en ONO van het dorp Gaanderen.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Varsseveld 122 huizen met 935 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.400 huizen met een kleine 6.000 inwoners.

Geschiedenis

Dorp afgebrand in 1723
"Op 14 september 1723 was er vreugde op boerderij Nibbelink in buurtschap Binnenheurne, omdat de een half jaar daarvóór afgebrande boerderij met hulp van de 'naobers' was herbouwd (voor nadere details daarover zie de pagina van Binnenheurne). In de late middaguren klonk er feestgezang, werden de glazen geheven, en niemand dacht meer aan verdriet of zorgen... In het naburige Varsseveld was het op die middag heel rustig. De meeste bewoners waren op de Nibbelink om het feest mee te maken. Slechts de oude dominee vertoefde op de Olde Wehme en enige oude mannen en vrouwen met kinderen bevonden zich in het dorp. De smid was niet naar het feest, hij hamerde op het aambeeld en van het witgloeiende ijzer spatten de vonken in het rond. Enkele van deze vonken kwamen op zijn dak terecht. Aangewakkerd door de droge wind stond zijn huis in brand, voordat hij er erg in had. Maar daar bleef het niet bij. Het vuur sloeg over op de naast gelegen percelen en weldra stonden de meeste huizen in brand. In zeer korte tijd had zich een ontzettende ramp voltrokken over het oude kerkdorp Varsseveld. De daken waren meest bedekt met riet of stro, sommige zelfs met droge heideplaggen. Het vuur kreeg dus gretig voedsel. Zelfs de kerk werd aangetast en stond al snel in lichterlaaie.

Dominee Beckink heeft een verslag gemaakt van deze ramp en daarin lezen we het volgende:"Wij, ondergeschrevenen, leden van de tegenwoordigen kerkeraad, attesteren van droevige oor- en ooggetuigen, dat door een ongemeen vreeselijk, doch aanbiddelijk en rechtvaardig oordeel Gods ons gehele dorp Varsseveld, met toren en kerk, door een vreeselijken brand op de 14e september 1723 totaal in de as is gelegd. Het bloed wordt traag in onze aderen en onze haren rijzen omhoog, als wij ons verbeelden de verwoesting door deze ontzettende brand aangebracht. De brand, die ons overviel, toen bijna het gehele dorp van huis was om een man door liefdesgaven op de been te helpen. Dit is de oorzaak geweest dat verscheidenen niets, anderen weinig uit het vuur gered hebben. Dit vreeselijk ongeluk drukt ons te meer omdat het ons getroffen heeft zoo kort voor de winter en in een tijd, dat men brandstoffen en levensmiddelen reeds had ingezameld. Hier liggen 54 huizen, 6 schuren, enige branderijen (jeneverstokerijen) en verscheidene beesten en varkens onder het puin en stof bedolven en begraven, en dat in die tijd van twee uur...

Men hoopte in het begin, dat men de kerk nog zoude behouden, maar terwijl ze midden in het vuur stond, en sterk rondom de brandende huizen aangetast werd, waarbij het grote gebrek aan water, en onze algemene schrik en alternatie, zoo moesten eindelijk kerk en toren ook al in een puinhoop veranderen. Hier zijn vier klokken versmolten en stom geworden. Het uurwerk bedorven, de preekstoel geheel buiten dienst gesteld en de pilaren gebarsten, droevig hangende met hare hoofden over eene zijde... Het gewelf ingestort waardoor het meeste van gestoelte en zitplaatsen zijn vermorzeld, zoo dat men nu buiten de kerk onder den blauwen hemel doop, avondmaal en den preek heeft moeten waarnemen, vermits ook geen huis in Varsseveld zo ruim is, in hetwelk dit zou kunnen geschieden, vanwege de grootheid der gemeente, waar ongeveer 900 lidmaten gevonden worden..." (bron: 'Kleine historie van de Laurentiuskerk en het oude kerspel Varsseveld', door D.W. Kobes, 1972)

Bezienswaardigheden

- Varsseveld heeft 5 rijksmonumenten.

- Varsseveld heeft 13 gemeentelijke monumenten.

- Molen De Engel (Hiddinkdijk 4) is een in 1849 gebouwde windmolen, als opvolger van de in 1724 gebouwde voorganger. Het is een ronde bakstenen korenmolen van het type stellingmolen met 1 koppel maalstenen met regulateur, bestaande uit 16der kunststenen met een doorsnede van 140 cm. De molen heeft een graan-, maal-, steen-, lui- en kapzolder. De stelling is veertienkant. De kap kan vastgezet worden met een kapvang, waardoor deze niet meer kan raggen. Er zijn slechts twee molens in Nederland met een kapvang. De andere molen met een kapvang is de De Vier Winden in Vragender. Een kapvang bestaat uit een ijzeren band om de keerkuip, die vooraan vastzit onderaan de voeghouten en achteraan aan de staart. Door de band met de lier onderaan de staart vast te trekken om de keerkuip wordt de kap geblokkeerd. De molen is uitgerust met een Vlaamse vang met vangtrommel. Voor het opluien (ophijsen) en afschieten (laten zakken) van het maalgoed wordt gebruikgemaakt van een sleepluiwerk. De molen is 's zaterdags te bezoeken (9.00-17.00 uur).

- De Kwaksmölle / De Haan.

- Gevelstenen in Varsseveld.

Jaarlijkse evenementen

- "Hootchie Koe (in het weekend van Moederdag, in 2020 voor de 5e keer) is het ‘vroleukste’ festival van de Achterhoek. Een festival vol creativiteit, cultuur en muziek op het erf van museumboerderij ’t Hofshuus in Varsseveld. Hootchie Koe is een festival voor de jeugd van 0 tot 120 jaar. Het terrein is ingericht met twee grote podia voor de live bands, een grote circustent met theater en muziek en bij het water een intiem podium aan het Varsseveldse strand. Het erf van ’t Hofshuus is ingericht met kleurrijke eettentjes van de lokale horeca, een grote kinderweide met kinder kookcafé, Hootchie Koe postkantoor, freaky fotoshoot en de nostalgische kermis in de weide. Clowns, dichters, acteurs en kunstenaars maken de programmering compleet. Kinderen t/m 17 jaar alle dagen gratis toegang!"

- Avondvierdaagse (juni, in 2020 voor de 55e keer).

Landschap, natuur en recreatie

- Waterschap Rijn en IJssel wil de Boven Slinge tussen Winterswijk en de Bielheimerbeek bij Doetinchem aantrekkelijker maken. In eerste instantie richt het waterschap zich op het gebied tussen de gemeentegrens van Oude IJsselstreek met Aalten tot het Noorderbroek. Nu lopen grote delen van de beek nog kaarsrecht door het landschap. De beek moet ruimte en bescherming gaan bieden voor de doortocht van allerlei soorten dieren die in en rond het water leven: vissen, amfibieën, zoogdieren, vogels en vlinders. Het waterschap wil de oude natuurlijke waarden terugbrengen in het landschap.

Onderzocht wordt of de oude loop van de Varsseveldse Slinge hersteld kan worden. Deze is nu zo goed als verdwenen, maar nog wel zichtbaar in het landschap. De kades worden hier en daar afgegraven om een natuurlijker verloop van de beek te krijgen. Ook wordt gekeken naar de hoeveelheid water in de beek. Vooral in de zomerperiode en het najaar vallen delen van de Boven Slinge droog. Dat heeft grote gevolgen voor de visstand. Verder wordt gedacht aan de aanleg van poelen en wallen. (2009)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Varsseveld, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oude en recente filmpjes m.b.t. Varsseveld, door Henk Boomkamp.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Varsseveld (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Site van en over Varsseveld.

- Nieuws: - Nieuws uit Varsseveld op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Varssevelds Belang is opgericht in 1918.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Op Koers. - Gastouderopvang Bionda's Hummelhonk.

- Sport: - De VAMAC (VArsseveldse Motor en Auto Club) heeft de beschikking over een eigen motorcross-circuit in De Vennebulten, gelegen aan de N18 tussen Varsseveld en Lichtenvoorde. Dit semi-permanente circuit is goedgekeurd door de KNMV en FIM en kan eenmaal per week worden gebruikt voor motorcrosstrainingen. Op het circuit is een permanent clubhuis en materiaalopslag aanwezig. Naast de trainingsavonden worden er ca. 5 per jaar clubwedstrijden georganiseerd, uitsluitend voor VAMAC-trainingsleden.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Varsseveld Rentinkkamp.