Valkenburg aan de Geul

Gemeente
Valkenburg aan de Geul
Zuid-Limburg Heuvelland
Limburg

Valkenburg aan de Geul

Terug naar boven

Status

- Valkenburg aan de Geul is een gemeente in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland. Hoofdplaats van de gemeente is Valkenburg.

- De gemeente Valkenburg aan de Geul is in 1982 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Valkenburg-Houthem en Berg en Terblijt.

- De gemeente Valkenburg aan de Geul omvat de stad Valkenburg, de dorpen Berg, Houthem, Oud-Valkenburg, Schin op Geul, Sibbe en Vilt, het voormalige dorp en de tegenwoordige wijk en 'dorp in de stad' Broekhem, de buurtschappen Arensgenhout (deels), Emmaberg, Engwegen, Geulhem, Heek (grotendeels), IJzeren, Keutenberg, Schoonbron, Strucht, Terblijt en Walem, en de voormalige buurtschap en tegenwoordige wijk Strabeek. Dat zijn dus 1 stad, 6 dorpen, 1 voormalig dorp/tegenwoordige wijk/'dorp in de stad', 11 buurtschappen en 1 voormalige buurtschap/tegenwoordige wijk in totaal.

- Wapen van de gemeente Valkenburg aan de Geul.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De gemeente is genoemd naar de ligging aan de rivier de Geul, ter onderscheiding van het Zuid-Hollandse dorp Valkenburg.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Valkenburg aan de Geul ligt centraal in de streek Zuid-Limburg en ligt verder O van de stad Maastricht, de 'dorpen in de stad' Amby en Heer en de dorpen Meerssen, Rothem en Bemelen, NO van het dorp Cadier en Keer, N van de dorpen Margraten en Scheulder, NW van de dorpen Wijlre, Eys en Gulpen, W van de dorpen Ubachsberg en Ransdaal, ZW van de dorpen Klimmen, Voerendaal, Kunrade, Hulsberg, Wijnandsrade en Nuth en de stad Heerlen en Z van de dorpen Schimmert en Ulestraten. De hoofdplaats Valkenburg ligt centraal tot O in de gemeente. Het riviertje de Geul stroomt centraal tot N door de gemeente en doet dat, stroomafwaarts en van O naar W, door of langs de volgende plaatsen: O langs de buurtschap Engwegen, W langs de buurtschap Schoonbron, door het dorp Schin op Geul, Z langs de buurtschap Walem, N langs de buurtschap Strucht en het dorp Oud-Valkenburg, door de stad Valkenburg, Z langs het 'dorp in de stad' Broekhem en de Valkenburgse wijk Strabeek, N langs het dorp Vilt, Z langs het dorp Houthem, en, ten slotte, N langs het dorp Berg; N van de Geul loopt de A79 door de gemeente, van W naar O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- De gemeente Valkenburg aan de Geul is bij haar oprichting in 1982 als volgt samengesteld:
van de gemeente Valkenburg-Houthem*: 2.466 hectare met 12.284 inwoners;
van de gemeente Berg en Terblijt: 745 hectare met 4.336 inwoners;
van de gemeente Wijlre: 180 hectare met 331 inwoners (= met name buurtschap Schoonbron);
van de gemeente Hulsberg: 273 hectare met 303 inwoners (= met name de buurtschappen Emmaberg en Heek (deels). De A79 is toen de grens geworden tussen Hulsberg N ervan en Valkenburg en Klimmen Z ervan);
van de gemeente Klimmen: 20 hectare met 36 inwoners.
* Verdere opdeling van de gemeente Valkenburg-Houthem: 99 hectare met circa 40 huizen en 117 inwoners - het gebied O van Walem - naar Voerendaal, en 1 hectare met circa 4 huizen en 12 inwoners naar Nuth.

- Tegenwoordig heeft de gemeente Valkenburg aan de Geul ca. 7.000 huizen met ca. 18.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen in) deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Kring Valkenburg & Heuvelland is een van de 10 regionale kringen van het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG). Haar werkterrein beslaat de gemeenten Valkenburg aan de Geul, Vaals en Gulpen-Wittem. Deze Kring is opgericht in 1972 en organiseert door het jaar heen regelmatig lezingen en excursies, waarvan ze je op de hoogte houden op hun Facebookpagina.

- Stichitng In onsen Lande van Valckenborgh stelt zich onder meer ten doel het oudste cultuurgoed van Valkenburg aan de Geul onder de aandacht te brengen. Zij heeft het beheer over de Vuursteenmijntjes aan de Plenkertstraat in Valkenburg, een uniek archeologisch monument van ca. 5300 jaar oud. De stichting heeft de brochure 'Valkenburgvuursteen, hoeksteen van een cultuur' uitgegeven. De stichting verzorgt lezingen over en excursies langs de vuursteenmijntjes en andere archeologische sites.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Intergemeentelijke Structuurvisie Gulpen-Wittem, Valkenburg aan de Geul en Vaals.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Religieus erfgoed
"Te midden van een schitterende natuur, aan de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella, ligt Valkenburg aan de Geul met vele resten uit een religieus verleden en heden. Gedurende meer dan 950 jaar zijn hier door gelovige bewoners kerken, kloosters, kapellen, kruisen en religieuze kunstwerken gebouwd. Als rozen aan een krans liggen de kerkjes in het landschap, sommige in het dal door de Geul aan elkaar geregen, andere hoog op het plateau. Vrijwel alle religieus erfgoed in deze gemeente is gebouwd met mergel. Deze steen, die van botergeel naar grijs verkleurt, geeft de bouwwerken een mediterrane uitstraling en past bijzonder mooi in het zachtgroene heuvellandschap. Het toerisme heeft zich in Valkenburg de laatste 125 jaar sterk ontwikkeld, maar nog altijd doen pelgrims de gemeente aan. Een nieuwe generatie gasten zoekt ontspanning en bezinning in ons landschap en ontdekt daar de inspirerende stilteplekken.

Uit de periode van de Franse Revolutie resten er in de eeuwenoude mergelgrotten onder Valkenburg ‘Ondergrondse schuilkerken en altaren’. Rond 1880 zoeken veel religieuze vluchtelingen, ‘asielzoekers avant la lettre’, een plaats en vinden die in het gastvrije Valkenburg. Uit die periode zijn hier nog vele imposante kloostergebouwen te vinden." Aldus de Werkgroep Religieus Erfgoed Valkenburg aan de Geul op haar site Heilige Huizen Valkenburg. Op deze site vind je diverse wandel- en fietsroutes langs religieus erfgoed in de gemeente en beschrijvingen van kerken en kapellen in de gemeente. De werkgroep zet zich in om, via haar website, meer bekendheid te geven aan de schoonheid van de mergelkerken, de mooie natuur waarin ze liggen, de schitterende gebrandschilderde ramen, de religieuze kunst- en gebruiksvoorwerpen en andere uitingen van religieus erfgoed in de gemeente.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Wandelgemeente
De gemeente Valkenburg aan de Geul is door wandelkrant Te Voet gekozen tot Wandelgemeente van het Jaar 2019. De vakjury en publieksstemmen hebben ervoor gezorgd dat de gemeente na een spannende nek-aan-nekrace net voor de Friese gemeente Opsterland en de Overijsselse gemeente Raalte is geëindigd. De gemeente scoort hoog op het gebied van afwisseling in het landschap, percentage onverharde wandelpaden, beschikbare informatie voor wandelaars, bereikbaarheid, overnachtingsfaciliteiten, themaroutes en voorzieningen bij wandelpaden, zoals bijvoorbeeld rustpunten. De gemeente heeft verder een enorm aanbod van wandelmogelijkheden. Zo heeft de gemeente ruim 360 kilometer aan wandelpaden, die elk jaar worden gecontroleerd. In de directe omgeving wordt - naast vele andere populaire wandelevenementen - jaarlijks de Heuvelland4daagse gehouden, die veel wandelaars zien als een van de mooiste vierdaagsen van ons land.

De vakjury had dit jaar een zeer beslissende stem in de verkiezing en bepaalde dat de overwinning dit jaar aan Valkenburg aan de Geul toekomt. Uitgever Eef van den Brink: "Daar zijn diverse redenen voor. Allereerst is er het Zuid-Limburgse landschap, dat de wandelaar niet alleen een gevarieerde omgeving te bieden heeft, maar ook ongeëvenaarde uitzichten door de flinke hoogteverschillen. De panorama’s in de directe omgeving van Valkenburg zijn werkelijk oogverblindend. Verder is het heel speciaal dat veel wandelroutes je door weilanden, boomgaarden en andere privé-bezittingen voeren, waarbij je toegang krijgt door de ‘stegelkes’, de leuke draaihekjes die elke wandelaar wel kent."

"Verder zijn de Valkenburgse wandelroutes voorzien van zeer veel rustpunten en biedt het stadje zelf talloze terrassen, restaurants en overnachtingsadressen voor elke portemonnee. Tot slot heeft Valkenburg aan de Geul met de website Visitzuidlimburg.nl een ijzersterk wapen in handen om het wandelen in Valkenburg en de rest van Zuid-Limburg te promoten. Je vindt er alle wandelingen (meer dan 300!) van deze gemeente en wijde omgeving. Overzichtelijk, met een korte omschrijving, foto, moeilijkheidsgraad, hoogteprofiel, overzichtskaart en aantal kilometers. Bovendien heb je de mogelijkheid om de wandelroute gratis uit te printen voor je de wandelschoenen aantrekt. Naar onze mening voldoende redenen om deze gemeente uit te roepen tot de terechte Wandelgemeente van het Jaar 2019."

IVN
- IVN Valkenburg aan de Geul zet zich al sinds 1967 in voor natuur en milieu in eigen omgeving, o.a. middels excursies, lezingen, cursussen en jeugdactiviteiten. Tevens beheert en onderhoudt zij de Kasteeltuin Oud-Valkenburg. In deze tuin zijn zo'n 80 vrijwilligers actief! Particulieren, verenigingen en bedrijven kunnen een excursie onder leiding van een van onze natuurgidsen aanvragen. Dit kan een gezellige wandeling zijn voor personeel en vrienden, maar ook zijn er thema-excursies mogelijk. Neem erust contact met ons op. We kunnen dan het een en ander bespreken rondom de organisatie van de excursie en de hieraan verbonden kosten. Nadere informatie kun je verkrijgen bij gids Margriet Tabbers, tel. 043-4592329.

Vogelwerkgroep Pica houdt iedere 2e zaterdag van de maand een wandeling. Men vertrekt 's ochtends rond 8 of 9 uur op zoek naar de vele gevleugelde vrienden. Daarnaast doen de leden van deze werkgroep mee aan vogelonderzoek en tellingen van vogelsoorten binnen en buiten Kasteeltuin Oud-Valkenburg. Zo worden er tellingen verricht naar het voorkomen van huiszwaluwen in de gemeente, wordt meegewerkt aan een nestkastenproject voor de kerkuil en de steenuil, worden er tellingen verricht van horsten van roofvogels en nemen enkele leden deel aan trekvogeltellingen en beektellingen (grote gele kwikstaart, ijsvogel, waterspreeuw e.d.). Regelmatig wordt door derden hun advies gevraagd over specifieke zaken van de vogelwereld. Vogelwerkgroep Pica dankt haar naam aan de wetenschappelijke naam van de ekster (Pica Pica), een in ons land veel voorkomende, maar zeer fraaie kraaiachtige. Nadere informatie over deze werkgroep kun je verkrijgen bij Wiel Wijnands, tel. 045-4052466.

De werkgroep Bijen onderhoudt de bijenstand in Kasteeltuin Oud-Valkenburg. In de Kasteeltuin werken 4 imkers regelmatig op maandag- en woensdagmorgen. Hierbij is ook de imker van Chateau St. Gerlach betrokken. Dit samenwerkingsverband komt goed van pas in de kweek van nieuwe koninginnen en het maken van jonge volken. Zowel in de Kasteeltuin als bij St. Gerlach is het houden van goedaardige bijen een noodzaak vanwege de grote aantallen bezoekers die jaarlijks de bijenstal dicht naderen. De koningin van een bijenvolk is bepalend voor het goedaardige gedrag van een volk. Veel aandacht wordt geschonken aan de bestrijding van de varroamijt. De bijenstand in de Kasteeltuin heeft een belangrijke educatieve doelstelling. Jaarlijks komen ca. 25 scholen uit het basisonderwijs in de gemeente Valkenburg aan de Geul e.o. op bezoek om zo van dichtbij kennis te nemen van de honingbij, die door allerlei oorzaken in ons land de afgelopen jaren in de verdrukking is gekomen. Startende imkers worden met raad en daad bijgestaan en kunnen aan materiaal worden geholpen middels een aflegger (jong bijenvolk). Voor meer informatie kun je terecht bij Sjir Vliegen, e-mail jgvliegen@home.nl.

Terug naar boven

Beeld

Beeldarchief
- "Stichting Beeldarchief Valkenburg is opgericht in 2004, met als doel ”het verwerven, behouden en digitaal archiveren van historisch beeldmateriaal dat betrekking heeft op de historie van Valkenburg aan de Geul en omgeving”. De stichting onderkent dat in de recente tijd steeds meer belangstelling ontstaat bij zowel particulieren als instellingen om de geschiedenis in woord en beeld vast te leggen. Helaas is in de voorbije tijd veel uniek materiaal verloren gegaan of naar elders verdwenen, waardoor het niet of moeilijk toegankelijk is voor historici, publicisten en andere geïnteresseerden. Stichting Beeldarchief wil voorkomen dat waardevol beeldmateriaal van particulieren en instellingen verdwijnt en ervoor zorgen dat dit materiaal via het internet kan worden geraadpleegd.

De stichting maakt gebruik van door derden beschikbaar gesteld beeldmateriaal. Vrijwilligers van de stichting dragen zorg voor het scannen en beschrijven van dit beeldmateriaal. De beelden blijven eigendom van de verstrekker en worden na digitalisering geretourneerd. Ook de gemeente Valkenburg aan de Geul heeft haar gehele fotoarchief, bestaande uit circa 4000 beelden, aan Stichting Beeldarchief ter beschikking gesteld. De stichting is permanent op zoek naar foto´s, ansichtkaarten e.d. en roept een ieder op om, indien voorhanden, historisch beeldmateriaal uit de gemeente ter beschikking te stellen. Het digitaal archief zal zodanig worden ingericht dat beelden per aanbieder van een collectie apart bekeken kunnen worden."

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Valkenburg aan de Geul (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Valkenburg aan de Geul. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media / nieuws: - "Stichting TV Valkenburg is een onafhankelijke publieke lokale televisiezender, sinds 1999 bekend als TV Valkenburg. De omroep verzorgt tv-uitzendingen, Tekst-tv en een website voor alle inwoners van de gemeente Valkenburg aan de Geul en andere geïnteresseerden. Wie zijn wij? Een enthousiast team van vrijwillige medewerkers. Onze stichting wordt deels gesubsidieerd vanuit een landelijke verdeelsleutel van gelden voor publieke lokale omroepen. De overige inkomsten genereren we door de verkoop van reclame berichten op ons TV kanaal en website. Waar zijn we te zien? Onze TV programma’s worden uitgezonden via Ziggo: digitaal kanaal 42. Via glasvezel KPN: kanaal 1437, XS4ALL: kanaal 1437 en via T-Mobile (voorheen Vodafone): kanaal 795. Verder overal in de wereld via de website (menu TV en dan Live TV) of via onze apps."

- "Magazine 'Kijk op Valkenburg' is het mooiste, kleurigste en interessantste bewaarmagazine van Valkenburg. KijK op Valkenburg verschijnt twee keer per jaar gratis met een totaaloplage van 10.000 exemplaren bij alle inwoners huis-aan-huis en voor bezoekers gratis te verkrijgen op diverse plaatsen zoals AH en Jan Linders supermarkten, HEMA, The Readshop, De Bibliotheek, Plusmarkt Berg en Terblijt en tankstation Lukoil-Emmaberg in de gemeente Valkenburg aan de Geul en bij alle Limburg Winkels van VVV Zuid-Limburg." Via de link zijn de magazines ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Dialect: - "Veldeke Limburg ies 'n vereiniging die es doel haet: 't behoud van de volkscultuur, speciaal de Limburgse sjtreektaal. Taal ies communicatie. 'n Taal die neet gebruuk weurt, ies doad. Kalle en sjrieve in dien eige taal? Gewoon doon! (de sjpelling ies hendig meh neet 't belangriekste). Neve dialek kalle weurt ouch 't Nederlands gebruuk. Onderzeuk haet oetgeweze dat twiètalig zin veurdeile haet wat betref ander tale lière. Veldeke-krink-Valkeberg en umsjtreke zèt ziech speciaal in veur de regio in en rónd Valkeberg aan de Geul. De volgende kerne, buurte, gehuchte en dörper huère bie de krink Valkeberg en umsjtreke: Aetenake, Aolbaek, Arensgenhout, Brokem, Berg, Bergerhei, Biebösj, Dolberg, D'n Emmaberg, Ingwege, Euverem, Euverhièk, Fromberg, Gastes, Geulem, Gièlender, Goudsberg, Hazel, Hellebeuk, Hièk, Hièkerbeek, Hièrewaeg, Houtem, Hölsberg, Iezere, Kloasterbösj, Kleingenhout, Klumme, Krekelsjbösj, Kuiteberg, De Nerem, Oas, Opsjuèmer, Oud-Valkeberg, De Plenkert, Polferbösj, Ranzel, Raor, Ravesberg, Ravesbösj, Sjaadsberg, Sjin op Geul, Sjömmert, Sjuèmer (Sjoanbron), Sjtraobaek, De Sjtoepert, Sjtröch, Sint-Gerlach, Sint-Jansbösj, Sint-Pièter, Sub, d'r Soesberg, Termaar, Terbliet, Vilt, Valkeberg, Vroenhof, Walem en Wisjegrach.

Interesse um lid te were? Es geer lid wilt waere van Veldeke-krink-Valkeberg: sjiekt dan gewoon 'ne e-mail nao veldeke.valkeberg@gmail.com mèt de vermelling van euren achternaam, veurlèttersj, adres, poscode, woonplaats, e-mailadres, telefoonnummer en geboortedatum, dan zal de res gereigeld were mèt de centraal administratie van Veldeke Limburg. Es lid van Veldeke-krink-Valkeberg zeet geer automatisch ouch lid van Veldeke Limburg. Geer krieg 'n acceptgirokaart um te betale. Geer kènt ouch 'n aanmelformulier downloade, invölle en doormaile. De contributie bedreug 20 euro per jaor. Hieveur kriegt geer van Veldeke Limburg 'n aantal nuutsbreve en e dik Veldeke-jaorbook. Daonaeve kènt geer ouch deilnumme aan de activiteite van de Veldeke-krink-Valkeberg. Nuuj lede kriege 't book Rierank cadeau, 'n bloomlaezing literatuur in 't Valkebergs (en umsjtraeke)."

- Zorg en welzijn: - Informatie over aspecten van zorg en welzijn in en van de gemeente Valkenburg aan de Geul.

- Regionale Vrijwilligerscentrale Heuvelland is er voor de inwoners van de gemeenten Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul. De centrale helpt mensen bij het zoeken van passend vrijwilligerswerk. Daarnaast ondersteunt zij onder meer organisaties op het gebied van vrijwilligerswerk en Maatschappelijke Stages, verzorgt zij het cursusaanbod en is het aanspreekpunt op het gebied van mantelzorg. Hierbinnen heeft Vrijwilligerscentrale Valkenburg aan de Geul een eigen Facebookpagina.

Reactie toevoegen