Status

- Vaareind is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, en daar weer binnen in het streekje De Rith, gemeente Breda. T/m 1941 gemeente Princenhage.

- De buurtschap Vaareind valt, voor de postadressen, onder de stad Breda, maar zal zich gezien ligging en historische banden wellicht meer verbonden voelen met Princenhage of Prinsenbeek. Volgens onder andere de inwoners van het voormalige dorp Princenhage, dat thans een wijk van de stad Breda is, valt de buurtschap Vaareind onder het 'dorp in de stad' Princenhage; zie daarvoor de pagina over het streekje De Rith, en de pagina over dit 'dorp in de stad' en de voormalige gemeente Princenhage.

- De buurtschap Vaareind ligt buiten de bebouwde kom en heeft witte plaatsnaamborden.

Naam

Oudere vermeldingen
1312 kopie 1350 Varrent, Varent, 1325 Varnt, 1330 Varent, 1383 Varenhout, 1548 Varent, 1840 Varend.

Naamsverklaring
- Mogelijk gevormd met het suffix -t bij de plantnaam varen (vergelijk Berkt, Biest) en dan: plaats waar varens groeien. De vermelding van 1383 duidt echter op een samenstelling van varen ‘varens’ en hout ‘bos’, met de in Brabant en Limburg wel vaker voorkomende overgang -hout > -ent (vergelijk Boekend). De huidige vorm met -eind zal samenhangen met de populariteit hiervan in de 19e- en 20-eeuwse naamgeving. De identificering van de oudste vorm is twijfelachtig. (1)

- Varen kan betrekking hebben op de plant of (als adjectief) op onvruchtbaarheid. In de Baronie komt het waarschijnlijk het meest voor in de eerste betekenis. De naam zal meestal slaan op de adelaarsvaren, Pteridium aquilinum, een metershoge plant van bossen op zure grond, die ook nog jaren nadat het bos gerooid is, aanwezig kan blijven. Deze varen is giftig en snijdt door de handen bij plukken (kiezelzuur): het vee eet hem niet. De plantennaam zal aanwezig zijn in Varenheining, Varenrijs, Varent, Varenhout, Varenschot, Varenstukken en Varentje (Vernken). De nederzetting Varent (Vaareind, red.) onder Princenhage heette oorspronkelijk Varenhout. Maar te Overa, eveneens onder Princenhage, ligt een perceel met de naam Varent, een collectief bij varen. Varen in de zin van ‘onvruchtbaar’ kan aanwezig zijn in Varenkloot, Varenbraak en Varenakker. Maar ook de plant kan hier in het geding zijn. De oudste vermelding van een varennaam is uit 1330: Varent. (2)

Ligging

De buurtschap Vaareind ligt direct Z van Prinsenbeek, rond de Vaareindseweg en grenst in het N aan de spoorlijn Breda-Roosendaal (waarachter de buurtschap Westrik), in het O aan de A16, in het W aan het Liesbos en in het Z aan de buurtschap Bagven. De buurtschap ligt N in het streekje De Rith - het hele landelijk gebied WZW en ZW van Breda.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Vaareind 46 huizen met 271 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Aan de Vaareindseweg 14 een langgevelboerderij uit 1852 met een stoeltjesklok (zie foto).

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Laatmiddeleeuws landschap en veldnamen in de Baronie van Breda,
  Buiks, Chr.
  , (1997)