Uitgeest

Plaats
Dorp en gemeente
Uitgeest
Kennemerland
Noord-Holland

uitgeest_collage.jpg

Uitgeest, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Uitgeest, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

noordemolen_in_akersloot.jpg

Uitgeest, Molen De Kat

Uitgeest, Molen De Kat

NH gemeente Uitgeest in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Uitgeest in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Uitgeest in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Uitgeest

Terug naar boven

Status

- Uitgeest is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland.

- De gemeente Uitgeest omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de buurtschappen Assum, Busch en Dam (grotendeels), Dorregeest (deels), Limmerkoog en Starting (deels).

- In 1993 is middels grenscorrectie het dorp Markenbinnen overgegaan van de gemeente Uitgeest naar de gemeente Graft-De Rijp.

- In juni 2015 hebben de gemeenteraden van de gemeenten Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo (in de regio de BUCH-gemeenten genoemd) besloten om de ambtelijke diensten van de gemeenten per 1 januari 2017 samen te voegen in werkorganisatie De Buch. Dit is daarmee een 'ambtelijke fusie' (d.w.z. de gemeentelijke organisaties fuseren, maar de gemeenten als zodanig - nog - niet). Voor nadere toelichting op het begrip 'ambtelijke fusie' zie de links onderaan de pagina 'gemeentelijke herindelingen'.

- Wapen van de gemeente Uitgeest.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Uitgeest.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1105-1120 kopie ca. 1420 Hutghest, 12e eeuw kopie ca. 1539 Wtgheest, 1162 kopie ca. 1420 Wthgeest, 1162 Utgest, 1257 kopie 14e eeuw Vytgheest, 1345 Uytgheest, 1573 Wthgeist.

Naamsverklaring
Samenstelling van uit 'buitenwaarts gelegen' en geest '(ontginning op) hoger gelegen zandgrond'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Uitgeest ligt NO van Heemskerk, ZO van Castricum en grenst in het O aan de A9.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Uitgeest 212 huizen met 1.467 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 158/1.075 (= huizen/inwoners), dorp Markenbinnen 28/183, en de buurtschappen Assem 13/90, Dorregeest 6/68, Den Dam 5/28 en Den Busch 2/23. Tegenwoordig omvatten gemeente en dorp ca. 5.500 huizen met ca. 13.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Historische Vereniging Oud Uitgeest. "Het doel van de vereniging is: de belangstelling voor en de studie van de geschiedenis van het dorp te stimuleren en de historische gegevens zoveel mogelijk te bundelen en eventueel in stand te houden. Om dit te bereiken ondernemen we de volgende activiteiten: verzamelen en archiveren van voorwerpen, foto's, tekeningen, kaarten en documenten; archeologische opgravingen en onderzoek; in stand houden van een bibliotheek; genealogisch onderzoek naar Uitgeester families; beheren van een fotoarchief en een digitale beeldbank; historisch onderzoek.

De resultaten worden gepubliceerd in ons jaarboek de Hutgheest. Wij geven ook nieuwsbrieven uit en organiseren thematische tentoonstellingen en lezingen. De vereniging heeft diverse verzamelingen opgeslagen zoals objecten, foto's, papieren en documenten enz. De beeldbank met foto's is de meeste bekende en deze wordt dan ook regelmatig bezocht door mensen van over de hele wereld. We krijgen veel positieve reacties en ontvangen regelmatig aanvullingen en verbeteringen voor foto's. Daarnaast hebben we een advertentiebank met advertenties uit kranten van de de laatste 250 jaar. Deze wordt regelmatig aangevuld."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Uitgeest heeft 19 rijksmonumenten.

- Uitgeest heeft 66 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk van Uitgeest (Kerkbuurt 1) heeft een 14e-eeuwse toren waarvan de gemetselde spits in 1726 is vernieuwd. Het schip stamt uit de 15e eeuw en bevat resten van een ouder dwarspand. De vloer van de kerk bevat een aantal zerken. De kerk onderging in 1926 en 1979 een restauratie. In 2010 zijn de kerkmuren aan de binnenzijde opnieuw geschilderd. Het orgel met hoofdwerk en bovenwerk en voorzien van mechanische sleepladen is in 1869 gemaakt door P. Flaes. Het instrument is hierna driemaal door Flentrop gerestaureerd (1916/1928, 1959/1962, 1981). Verder bevinden zich in de kerk een: preekstoel en doophek (laatste kwart 17e eeuw); wijzerplaat (1619); eikenhouten klokkenstoel (1650) van François en Pieter Hemony; mechanisch smeedijzeren torenuurwerk (1869) van A. Batstra.

- De RK Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk (Langebuurt 37) is gebouwd op de plaats van een kleinere waterstaatskerk uit 1834, die in 1882 is afgebroken. Eerder stond hier al een schuilkerk. In 1884 is de kerk geconsacreerd. Architect Evert Margry ontwierp een driebeukige pseudobasilieke kruiskerk in neogotische stijl. Het schip heeft vijf traveeën. De toren staat boven de ingang. Het ex- en interieur zijn grotendeels in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De kerk valt onder Parochie Onze-Lieve-Vrouwe-Geboorte Langebuurt.

- De oorspronkelijke windmolen De Kat/De Zien in Uitgeest is in 1864 gebouwd voor bemaling van polder De Zien. In 1971 is door een ongeluk brand uitgebroken, waarbij de molen verloren is gegaan. De molen is in 1973 vervangen door een in 1842 te Alblasserdam gebouwde molen, die op scheepswerf J. Smit en Co. was gebouwd als houtzaagmolen Ons Genoegen. Deze molen was in 1952 afgebroken en geschonken aan de stad Haarlem, met het doel de in 1932 afgebrande molen De Adriaan te vervangen. Eigenaar van Molen De Kat (Limmerweg 2) is Stichting Uitgeester & Akersloter Molens. De molen draait regelmatig en is zaterdags en op afspraak te bezichtigen. In deze film kun je zien hoe de molenaar Molen De Kat optuigt en er vervolgens mee aan het werk gaat, waarbij je alle onderdelen in werking te zien krijgt. De film is Engels gesproken, omdat hij destijds is gemaakt voor een tentoonstelling in Amerika.

- De Dorregeester Molen valt onder buurtschap Dorregeest en wordt daarom aldaar beschreven.

- Molen De Dog.

- Tweede Broekermolen.

- Op het terrein van het voormalige, in 2011 grotendeels ontmantelde Industrieel Erfgoedpark De Hoop, staat nog de lattenzaagmolen Corneliszoon. Een projectontwikkelaar heeft anno 2015 onder de werktitel Park Oudgeest plannen om het terrein te herontwikkelen voor verblijfsrecreatie, met behoud van de lattenzager en met mogelijke bouw van een paltrokmolen (houtzaagmolen).

- Gevelstenen in Uitgeest.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Huttenweek Uitgeest (augustus), waarin de basisschooljeugd van het dorp zich een week kan uitleven, is altijd een groot succes. Voor een indruk van dit evenement vermelden wij hier het verslag van editie 2019: "Ook dit jaar kijken wij weer terug op een zeer geslaagde Huttenweek! Er is door de kinderen hard getimmerd en gezaagd; in een mum van tijd stonden er 61 schitterende hutten op het veld te pronken. Allemaal geheel in het Jungle thema. Naast het harde werken was er ook tijd voor andere activiteiten; onder begeleiding van de inmiddels welbekende medewerkers Kim & Dimitri van Stichting Welzijn Bergen / Zienhouse. Op woensdag werd het veld omgetoverd tot een heuse filmset waarvan het resultaat op de bonte avond in de feesttent aan iedereen werd gepresenteerd. Ook de weergoden waren ons goedgezind en zorgden ervoor dat er ook dit jaar weer in de hutten kon worden geslapen. Als kers op de taart was er in verband met de jubileum editie (45e keer) dit jaar weer een vreugdevuur ter afsluiting. Stichting Huttenweek wil alle vrijwilligers, sponsoren, de gemeente, alle hulpouders en andere gulle gevers enorm bedanken! Zij hebben ervoor gezorgd dat de kinderen én de leiding weer een onvergetelijke week hebben beleefd. Dit kan niet vaak genoeg gezegd worden. Wij kijken alweer uit naar volgend jaar. Jullie ook?"

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De fietsroute Lange Meer Erfgoedroute voert langs bezienswaardige gebouwen, dorpen, buurtschappen en interessante landschappen rondom het Alkmaarder- en Uitgeestermeer.

- "Zwembad De Zien is het spetterend hart van Uitgeest. Een plek waar jong en oud(er) kan zwemmen, elkaar kan ontmoeten en komt om te recreëren. Zwembad De Zien is er voor fanatieke recordbrekers én enthousiaste plezierzwemmers. Of je nu wilt leren zwemmen of rustig je baantjes wilt komen trekken, bij De Zien is het mogelijk. We hebben een prachtig diep bad (25×30 meter), een speelbad (40×15 meter), en een kleutervijver met mini-speeltuin. Ook is er een mooie superglijbaan van maar liefst 62 meter. En vergeet de heerlijke zonneweide niet met diverse speeltoestellen, een pannakooi, een basketbalveldje en de prima horecagelegenheid waar je terecht kunt voor lekkere snacks en goede koffie. De Zien is uitgerust met WiFi, zodat er niet alleen aan de conditie gewerkt kan worden, maar ook aan dat dringende mailtje of die belangrijke nota voor je werkgever. Uiteraard zorgen wij ervoor dat je in schoon water zwemt dat aan alle eisen voldoet en dat er toezicht wordt gehouden door gediplomeerde medewerkers. Kom naar De Zien om lekker te zwemmen, te spelen en bij te praten met je vrienden. Of gewoon om even de tijd te vergeten en zorgeloos te genieten van het water. De Zien... daar wil je gezien worden!"

Op de pagina Geschiedenis kun je lezen hoe het zwembad er in 1962 gekomen is, en hoe de soms tumulteuze decennia daarna zijn verlopen. Na diverse sluitingsdreigingen door bezuinigingen door de jaren heen wordt in 2014 Stichting Zwembad De Zien opgericht, die als doelstelling heeft het zwembad met inzet van vrijwilligers te runnen. "Werkgroepen gaan enthousiast aan de gang. Het zwembad wordt door vrijwilligers opgeknapt. Het dorp zet weer zijn schouders eronder en houdt het hoofd fier boven water. Een openluchtzwembad dat drijft op vrijwilligers. Uitgeest laat zien dat het kan. Ruim honderd vrijwilligers steken de handen uit de mouwen om mogelijk te maken dat jong en oud kunnen zwemmen en recreëren binnen de grenzen van het eigen dorp."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Uitgeest, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Uitgeest (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Uitgeest.

- Nieuws: - Nieuwssite Uitgeest Online. - Nieuws van huis-aan-huiskrant De Uitgeester.

- Sport: - "Kanovereniging Uitgeest is opgericht in 1989 en heeft ongeveer 100 leden. De leden komen niet alleen uit het dorp, maar ook uit de omgeving zoals Heemskerk, Beverwijk en Castricum. De vereniging heeft de beschikking over een loods aan de gemeentehaven. In deze loods bevinden zich ongeveer 100 ligplaatsen, een kantine en kleedruimte. Vanuit de gemeentehaven zit je binnen 3 minuten op het Uitgeestermeer. Het vaarseizoen loopt van half april tot half oktober, maar ook buiten deze periode hebben we een aantal actieve leden dat de elementen niet schuwt en de hele winter doorvaart. Voor leden die (nog) geen eigen kajak of kano hebben, beschikken we over een bescheiden maar gevarieerde "vloot" waar zij gebruik van kunnen maken. Wil je eens komen proefvaren? Kom dan eens in het vaarseizoen langs op woensdagavond. Er zijn dan altijd wel mensen aanwezig die je wat meer kunnen vertellen of een stukje met je mee willen varen. Of neem contact met ons op."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Uitgeest en - idem Hervormd.

Reactie toevoegen