Gemeente Tubbergen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
- Tubbergen is een dorp en gemeente in de provincie Overijssel, in de streek Twente.
- Wapen van de gemeente Tubbergen.
- De gemeente Tubbergen is een van de weinige Nederlandse gemeenten die nog nooit bij een gemeentelijke herindeling of zelfs grenscorrectie betrokken is geweest. De gemeentegrenzen van tegenwoordig zijn nog altijd gelijk aan de gemeentegrenzen ten tijde van de instelling van de gemeente in 1811.
- De gemeente Tubbergen omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen Albergen, Fleringen, Geesteren, Langeveen, Manderveen, Reutum en Vasse, het tweelingdorp Harbrinkhoek-Mariaparochie (grotendeels; wordt doorgaans wel beschouwd als één kern/dorp) en de buurtschappen Haarle, Hezingen, Klössehoek, Mander, Weitemanslanden (deels) en West-Geesteren. Dit zijn 9 dorpen en 6 buurtschappen in totaal.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Tubbergen.
Terug naar bovenDe gemeente heeft sinds 1981 een jumelage met de (NO) nabijgelegen Duitse gemeente Uelsen. De jumelage van beide grensgemeenten heeft tot doel de bestaande contacten te verbeteren en waar mogelijk uit te breiden. Zo is er samenwerking tussen scholen en de brandweer, zijn er grensoverschrijdende mountainbikeroutes en werken de beide VVV's nauw samen. Sinds 2007 heeft het vriendschapsverdrag uit 1981 een nieuwe impuls gekregen. Sinds dat jaar is niet alleen een vriendschapsband met het dorp Uelsen aangegaan, maar met de gehele Samtgemeinde Uelsen. Dit samenwerkingsverband tussen zeven gemeenten in de Landkreis Grafschaft Bentheim, waarvan er vier direct aan de gemeente Tubbergen grenzen, sluit qua grondgebied beter aan bij de omvang van de gemeente.
Terug naar bovenIn het Twents / Nedersaksisch
Tubbige, Tubbig, Tubbargn of Tubboargn.
Oudere vermeldingen
1312 Tubberg, ca. 1310 Upberge, 1385 Tubberghe, 1446 Ubbergen, 1463 en 1795 e.v. Tubbergen, 1657 Tubbrig.
Naamsverklaring
Gevormd uit het voorzetsel te en Ubbergen. Vergelijk Tinallinge. In de 14e en 15e eeuw vinden we regelmatig de vorm Ubbergen, waarin het voorzetsel op en de meervoudsvorm van berg. De plaatselijke gesteldheid sluit hierbij aan. In 1334 wordt een erf thoden Berghe genoemd. De verklaring die uitgaat van het Keltische Dub(o)-briga* 'zwarte berg' is onjuist. Bovendien leefden de Kelten niet zo noordelijk. (1)
* Gereconstrueerde vorm.
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Böllekesdoarp.
Bijnaam van de inwoners
Schaop’nböll’kes of Schoapnböllekes.
De gemeente Tubbergen ligt NO in de provincie Overijssel en de streek Twente en grenst in het N aan Duitsland. Verder ligt de gemeente NO van de stad Almelo en de dorpen Zenderen, Bornerbroek en Wierden, O van de dorpen Aadorp, Vriezenveen, Westerhaar-Vriezenveensewijk en Vroomshoop, ZO van de dorpen Sibculo, Kloosterhaar, Bruchterveld, Bergentheim en Mariënberg, Z van de plaatsen Getelo, Itterbeck en Uelsen in Duitsland, ZW van de plaats Neuenhaus in Duitsland, W van de stad Ootmarsum en de dorpen Tilligte, Lattrop en Denekamp, NW van de stad Oldenzaal en de dorpen Weerselo en Rossum en N van de stad Hengelo en de dorpen Saasveld, Hertme, Borne en Deurningen. De hoofdplaats ligt centraal in de gemeente.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente 862 huizen met 5.128 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 67/352 (= huizen/inwoners) en de - toen nog - buurtschappen Tubbergen 95/524, Albergen 172/994, Fleringen 48/334, Geesteren, Harbrinkshoek en Langeveen samen 222/1.329, Hezingen 28/187, Mander 71/440, Reutum en Haarle samen 114/670 en Vasse 45/298. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 8.500 huizen met ca. 21.000 inwoners, waarvan ca. 2.300 huizen met ca. 5.800 inwoners in het gelijknamige dorp.
Terug naar bovenOntstaan en ontwikkeling van de gemeente: staatkundig en geografisch
De gemeente is op 26 november 1811 ingesteld toen het richterambt Ootmarsum werd gesplitst: het oostelijke deel zou verder gaan als de gemeente Ootmarsum en het westelijke deel ging verder als de gemeente Tubbergen. De gemeente werd gevormd uit de marken Albergen, Fleringen, Geesteren, Haarle, Hezingen, Mander, Tubbergen, Reutum, Vasse en de Drieschichtige marke, een stuk niemandsland dat door de markebesturen van Geesteren, Mander en Vasse gezamenlijk werd bestuurd.
Bij de instelling van de gemeente was Tubbergen het enige dorp binnen de gemeente. De overige plaatsen waren buurtschappen met wat verspreide huizen, de meeste rond een rooms-katholieke kerk. In het noordwestelijke deel van de gemeente bevindt zich een veengebied dat een uitloper is van de veengebieden in de gemeente Twenterand. In de 19e eeuw is een groot deel van deze ‘woeste gronden’ ontgonnen nadat de markgenootschappen werden ontbonden en de gezamenlijke gronden in particulier bezit kwamen. In het uiterste noordwesten van het veengebied ontstond aan het begin van de 19e eeuw de eerste dichte bewoning in het veengebied, het huidige Langeveen. Later zou zich oostelijk van Langeveen de buurtschap Manderveen ontwikkelen.
Opmerkelijk aan de gemeente is dat zij een van de weinige Nederlandse gemeenten is die nog nooit bij een gemeentelijke herindeling of zelfs maar een grenswijziging betrokken is geweest. Gevolg daarvan is dat de gemeentegrens soms een opmerkelijk verloop kent, dwars door woonhuizen, erven en percelen. Het meest duidelijke voorbeeld daarvan is het dorp Mariaparochie in het uiterste westen van de gemeente, op de grens met de gemeente Almelo. De parochiekerk ligt op grondgebied van de gemeente Almelo, terwijl het bijbehorende kerkhof zich op het grondgebied van de gemeente Tubbergen bevindt. Tijdens de behandeling van de wet tot de gemeentelijke herindelingen in Twente die uiteindelijk in 2001 van kracht werd, was een herindeling van de gemeente wel onderwerp van discussie, maar daarvoor bestond op dat moment onvoldoende aanleiding. (© Andreas Bartelink)
Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Stichting Heemkunde Tubbergen. "De stichting is in 2000 opgericht door een aantal enthousiaste mensen die merkten dat er veel van de geschiedenis van het dorp verloren dreigde te gaan. Je kunt bij ons terecht voor onderwerpen als taal, folklore, volksverhalen en -gebruiken, naamkunde, flora en fauna, sociologie, aardrijkskunde, kerkgeschiedenis, veldnamen en genealogie. Andere zaken waar de stichting zich mee bezig houdt zijn bijvoorbeeld het inrichten van een bibliotheek over het dorp en het verzamelen van geluid- en beeldmateriaal (foto’s en oud filmmateriaal). Verder willen we aandacht besteden aan de kerkgeschiedenis en de vroegere middenstand.
In de toekomst zullen, bij voldoende belangstelling, ook werkgroepen in het leven worden geroepen die zich bezig houden met de oude gebruiken in en rond het dorp, veldnamen, genealogie enzovoort. Uiteraard ben je van harte welkom als lid van een van deze werkgroepen. Elke donderdagavond komt een deel van het bestuur bijeen in de bibliotheek. Heb je vragen, opmerkingen, zin in een praatje over dorp en dorpelingen? Kom gerust eens langs! De heemkundekring is begonnen met het verzamelen van fotomateriaal en informatie die betrekking hebben op de Tubbergse middenstand in de jaren 1900-2000. We weten dat in particulier bezit veel informatie en foto's aanwezig zijn van Tubbergse ondernemers en zelfstandigen. Graag zouden wij deze informatie willen ontvangen of delen, zodat we deze kunnen bundelen tot een document dat als naslagwerk behouden blijft."
Terug naar boven- De Dorpsraad is/wordt in 2020 helaas opgeheven, want op de site van de Dorpsraad lezen wij anno 2020: "Stichting Dorpsraad Tubbergen houdt op te bestaan! Vele jaren is in ons dorp de Dorpsraad actief geweest met enthousiaste en trouwe leden, net als in de omliggende kerkdorpen van onze gemeente. Deze houdt voor ons dorp nu definitief op te bestaan omdat er geen behoefte meer aan lijkt te bestaan. We hebben u in een eerdere 'Op en rond de Essen' uitgebreid geïnformeerd over onze twijfels bij het voortbestaan van de Dorpsraad en uit een enkele reactie opgemaakt dat de behoefte zo goed als nihil is. Medio november 2020 zal de site gesloten worden. Een goed lopend onderdeel van de Dorpsraad, de AED-werkgroep, is inmiddels een zelfstandige stichting geworden. Rest ons nog u oprecht te bedanken voor uw inbreng de afgelopen decennia en u het allerbeste te wensen. Het ga u allen goed! Hebt u nog een vraag, dan kunt u alleen nog mailen naar contact@dorpsraadtubbergen.nl."
Terug naar boven- De kern Tubbergen heeft 29 rijksmonumenten.
- In september 2020 heeft de Pancratiusparochie bekendgemaakt dat voor 2025 zes van de negen kerken van de parochie aan de eredienst worden onttrokken. Het gaat om de kerken in Albergen, Reutum, Fleringen, Langeveen, Vasse en Vriezenveen. "Het college zal - met inachtneming van de scheiding tussen staat en kerk - meedenken in de mogelijkheden voor herbestemming. De gebouwen staan vaak op een markante plek. Daar kunt u van ons een actieve rol in verwachten", reageerde wethouder Erik Volmerink van de gemeente Tubbergen, op vragen van de gemeenteraad of de gemeente hierin een rol voor zichzelf ziet weggelegd. De gemeente gaat met de besturen van de katholieke en hervormde kerk in gesprek over een kerkenvisie. Deze visie moet een toekomstplan schetsen voor de kerkgebouwen binnen de gemeente.
- Vanouds was er in Tubbergen al een kapel, toegewijd aan de heilige Pancratius. Deze werd bediend vanuit Ootmarsum. De kapel werd uitgebreid en deed vanaf 1576 dienst als parochiekerk. In 1634 werd een predikant benoemd. Hoewel de bevolking grotendeels rooms-katholiek bleef, ging de kerk toch over in protestantse handen. Toen Lodewijk Napoleon, koning van Holland, in 1809 vernam dat hier slechts 68 protestanten woonden tegen duizend katholieken, gelastte hij de teruggave van de kerk. Gezien de verwaarloosde staat van de kerk is deze in de 19e eeuw gerestaureerd. De 16e-eeuwse toren, een gotisch bouwwerk in Bentheimer zandsteen, is verlaagd. Ook kwam er een Maarschalkerweerdorgel. Uiteindelijk ging men toch over tot nieuwbouw. De huidige, neogotische RK Sint-Pancratiusbasiliek (Grotestraat 70), gebouwd naar ontwerp van architect Alfred Tepe, is gereedgekomen in 1897. Het restant van de toren bleef daarbij behouden.
In 1977-1978 is de toren opnieuw gerestaureerd, waarbij hij weer naar de oorspronkelijke hoogte is teruggebracht. Het opgehoogde deel is nog duidelijk te herkennen aan het kleurverschil tussen de oude en de nieuwe stenen. In de kerk bevinden zich 35 gebrandschilderde glas-in-loodramen van vijf opeenvolgende generaties van de bekende glazeniersfamilie Nicolas. Suzanne Nicolas-Nijs, echtgenote van schilder en glazenier Joep Nicolas, maakte in 1962 een bronzen kruisweg voor de kerk. Op 6 januari 2000 is de kerk door het Varticaan verheven tot basilica minor. Reden is het unieke monument van glazenierskunst, het bijzondere orgel en het feit dat Tubbergen enkele belangrijke priesters heeft voortgebracht, waaronder mgr. Schaepman en mgr. Koopmans.- In 2014 is de kerktoren wederom gerestaureerd. - Filmpje over de St Pancratius basiliek door John M. Pieper. - De H. Pancratiusparochie omvat sinds de fusie van 2010 8 geloofsgemeenschappen in deze gemeente plus het dorp Vriezenveen.
Sinds 2018 is de Pancratiusbasiliek in Tubbergen in restauratie. Daarvoor zijn nog niet voldoende middelen beschikbaar. Eind 2018 is de parochie daarom de actie "De basiliek luidt de noodklok" gestart. In dat kader schreef de parochie op haar site onder meer: "Zoals u allen inmiddels wel bekend is, wordt ons kerkgebouw gerestaureerd. De eerste fase is inmiddels zo goed als afgerond. Het dak van de sacristie is opnieuw van leien voorzien, de hemelwaterafvoer is vervangen. We hopen voor het natte seizoen aanvangt, dat de ramen en kozijnen van de eerste etage van de Pastorie zijn hersteld, zodat de leden van ons pastorale team, die daar kantoor houden, een goede werkomgeving krijgen. Maar... Dit is slechts het begin. Ons kerkgebouw, dat jaren geleden de status “monument” kreeg, is uitvoerig door de Monumentenwacht geïnspecteerd en de bevindingen daarvan bevestigen het vermoeden dat ook velen van u wel eens gemeld hebben: Er is veel loos! Het dak van het kerkgebouw moet worden vernieuwd, de dakkapellen zijn er slecht aan toe enz. Zaken, die u ook zelf kunt waarnemen.
Deze operatie, die jaren in beslag gaat nemen, gaat erg veel geld kosten. Geld, dat niet beschikbaar is. Exacte bedragen kunnen we niet geven: daarvoor spelen teveel onzekerheden mee. Voor de financiering heeft de Commissie van Beheer zich beraden op meerdere mogelijkheden; te denken valt aan eenmalige acties, het inzetten van ons kerkgebouw voor activiteiten anders dan liturgische en aan financiële acties. Voor dat laatste doen wij een beroep op u." Onder de link kun je lezen hoe je een donatie kunt doen t.b.v. de restauratie. Er zijn diverse acties georganiseerd om middelen te werven. Zo was er op 13 oktober 2019 een benefietconcert van 3 koren in de kerk.
- De Hervormde kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse (PKN) Gemeente Tubbergen.
- Mariakapel.
- Het voormalige raadhuis is tegenwoordig in gebruik als restaurant.
- Standbeeld van de in Tubbergen geboren dichter, priester en politicus mgr. dr. H. Schaepman (1844-1903) uit 1927.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Schaop'nböll'kes. - Twentse Verlichte Carnavalsoptocht (op de vrijdagavond in het carnavalsweekend).
- Historische Motordemo Tubbergen (pinksterweekend).
- De eerstvolgende keer dat het evenement Tubbergse Men- en Ruiterdagen plaatsvindt is 5/6/7 augustus 2020.
- Schröder Masterclass (paardensport, op een zaterdag in augustus).
- Grenslandmarathon voor mountainbikers (september).
- Trekkertrek (2e zondag in augustus).
- Volks- en Schuttersfeest (weekend in september).
Terug naar boven- "Zwembad De Vlaskoel in Tubbergen is een veelzijdig, gastvrij en invalidentoegankelijke accommodatie met een 'ons kent ons-mentaliteit'. Je vindt bij ons veel zwemplezier, kindgerichte zwemles, doelgroeplessen, waterglijbaan, Turks stoombad. We beschikken over een wedstrijdbad, verwarmd instructiebad, bubbelbad en peuterbad. Het instructiebad is met een tillift bereikbaar voor mindervalide zwemmers. Het zwembad voor een dagje waterpret met de kinderen, een spetterend kinderfeestje, actief banenzwemmen of lekker ontspannen in het bubbelbad of Turks stoombad. Bij mooi weer is het Spraypark buiten geopend met terras en airtrampoline. Gratis Wifi."
- De gemeente Tubbergen is in 2011 gekozen tot Wandelgemeente van het Jaar (gekozen door publiek en vakjury, jaarlijks georganiseerd door wandelkrant Te Voet). De gemeente scoort o.a. hoog op het gebied van onverharde paden, bewegwijzering, routecontrole, themaroutes, informatie, bereikbaarheid en voorzieningen bij wandelpaden.
- Een wildbeheereenheid is een vereniging van lokale jachthouders en jagers die uitvoering geeft aan verantwoord en duurzaam wildbeheer. De jagers van wildbeheereenheid WBE Tubbergen zetten zich in voor het beheer van in het wild levende dieren in de gemeente. Dit gebied is met name rijk aan haas, konijn, fazant, wilde eend, houtduif, ree, vos, kraai en kauw. De WBE speelt een actieve rol in de verbetering van de biotoop voor het wild. Zo neemt zij actief deel aan de Natuurschoonmaakdag en is zij betrokken bij een project om akkerranden in te zaaien met gewassen die voor het wild aantrekkelijk zijn. Daarnaast tellen de jagers van de WBE meerdere malen per jaar het wild in het werkgebied, om een goed beeld te krijgen en te houden van de wildstand. Hierbij wordt ook gelet op de gezondheid van de dieren.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Tubbergen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Tubbergen (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Tubbergen. - Nieuws van de gemeente op Facebook.
- Veiligheid: - "In 2019 heeft de AED-Werkgroep veelvuldig gedacht en gesproken over de mogelijkheid om een zelfstandige stichting te gaan worden. Wij vonden en vinden dat we daar rijp voor waren/zijn. Ruim 10 jaar hebben we gewerkt onder de verantwoordelijkheid van de Dorpsraad omdat we van daaruit zijn ontstaan. De berichtgevingen dat de Dorpsraad ophoudt te bestaan hebben het proces versneld. Begin 2020 zijn we daarom Stichting AED-Werkgroep Tubbergen geworden en werken we nu volledig onafhankelijk en uiteraard nog steeds op vrijwillige basis. Voor de donateurs verandert er verder niets en we hopen dat u ons en daarmee onze eigen Tubbergse gemeenschap blijft steunen en vertrouwen zodat wij het gehele AED-hulpverleningssysteem in ons dorp in stand kunnen houden!"
Reactie toevoegen