Toornwerd is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 1989 gemeente Middelstum. In 1990 over naar gemeente Loppersum, in 2021 over naar gemeente Eemsdelta.
Terug naar bovenIn het Gronings
Doord.
Oudere vermeldingen
10e-11e eeuw Thornuurð, 1386 Tornwert, 1397 Dornewert, 1399 Thorwert, ca. 1660 Doornuwert, 1781 Doornwert, 1840 Toornwert, 1841 "Doornwert, ook Toornwert, Dorenwert, oudtijds Dornewert geheeten".
Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudfriese thorn 'doorn, doornstruik' en uurð = werd 'terp, bewoonde hoogte', dus 'wierde met doornstruiken begroeid'. Versterkingen werden vroeger wel beplant met doornstruiken. In de 15e en 16e eeuw schrijft men regelmatig Thornum en Doernum voor deze plaats.(1)
Het dorp Toornwerd grenst in het O, Z en ZW aan Middelstum en in het NW en N aan Kantens en buitengebied van Middelstum, en ligt NO van Onderdendam, OZO van Stitswerd, ZW van Zandeweer, WZW van Garsthuizen, NW van Huizinge en WNW van Westeremden. Het dorpsgebied bestaat uit twee afzonderlijke gebiedjes, en wordt in het midden onderbroken door het dorpsgebied van Middelstum, bij en door de Molenweg (de N998).
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Toornwerd 27 huizen met 196 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 35 huizen met ca. 85 inwoners.
Terug naar bovenAl in de 14e eeuw had Toornwerd een eigen kerk met pastorie. Het kerkje bleek in de loop van de tijd te klein, raakte in onbruik en wat er van overbleef is uiteindelijk begin 19e eeuw afgebroken. In die periode is ook de wierde waarop het dorp lag, afgegraven.
Terug naar boven- Toornwerd heeft 5 rijksmonumenten, zijnde het kerkhof, de trappartij met toegangshek van het kerkhof, de kerktoren op het kerkhof, de wierde, en boerderij Oldenoord (Oldenoordweg 2).
- Brand vernielde de oorspronkelijke kerktoren. De huidige toren is in 1894 gebouwd naar een ontwerp van architect E. de Jonge. De klokkentoren is van algemeen belang vanwege cultuur- en architectuurhistorische waarde: als voorbeeld van een klokkentoren uit het einde van de 19e eeuw; vanwege de sobere, maar verzorgde eclectische vormgeving; vanwege de klok uit 1622; vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid; vanwege de opvallende ligging boven op de restanten van een afgegraven wierde.
- Op het kerkhof valt vooral de royale trappartij met bordessen, treden en rollagen op. Je vindt er o.a. 17e- en 18e-eeuwse grafzerken. Het kerkhof is in 2014 overgedragen aan Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
Terug naar boven- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Toornwerd.
Reactie toevoegen