- Tolkamer is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Liemers, gemeente Zevenaar. T/m 1984 gemeente Herwen en Aerdt. In 1985 over naar gemeente Rijnwaarden, in 2018 over naar gemeente Zevenaar.
- Onder het dorp Tolkamer valt ook het W van het dorp gelegen wijkdorp Tuindorp.
- Dit dorp en buurdorp Lobith worden vaak samen genoemd als tweelingdorp Lobith-Tolkamer, omdat ze aan elkaar zijn gegroeid, veel voorzieningen delen en ook anderszins veel gemeenschappelijk hebben. Officieel, bijv. voor de postadressen en plaatsnaamborden, zijn het echter nog altijd 2 aparte dorpen.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
2e helft 16e eeuw Tolhuys.
Naamsverklaring
Tot 1868 werd hier tol geheven ten behoeve van de scheepvaart op de Rijn.(1)
Tolkamer ligt direct ZW van Lobith en grenst in het Z aan de Rijn.
Terug naar bovenTolkamer heeft ca. 1.100 huizen met ca. 2.800 inwoners.
Terug naar bovenRond 1590 ontstaat de buurtschap Tolkamer op het splitsingspunt van Rijn en Waal. In de loop der tijd is de kern sterk gegroeid door de toenemende Rijnscheepvaart en de voorzieningen die daarmee verband houden. Het dorp en buurdorp Lobith hebben hun ontwikkeling en groei te danken aan de baksteenfabricage, de scheepsbouw en de dienstverlening ten behoeve van het grensoverschrijdend scheepvaartverkeer. Als na de Tweede Wereldoorlog het scheepvaartverkeer over de Rijn door de geallieerde bezettingsmachten weer wordt toegestaan, is er meteen volop werk voor de douane. Aan vijf steigers langs de kade liggen de Rijnmotorschepen tien rijen dik. Op stroom liggen de slepen voor anker en daar tussendoor varen de parlevinkers met hun winkelwaren, vlees, groenten en vers fruit aan boord. De olieboten voorzien de sleepboten en motorschepen van stookolie. In snelle scheepjes varen ambtenaren van douane, marechaussee en rijkspolitie te water om alles in goede banen te leiden. De expeditiekantoren, winkels en cafés in Tolkamer zijn 7 dagen per week geopend.
Aan de Tolkamerse waterkant bevinden zich op een oppervlakte van ongeveer 300 bij 500 meter 3 slagerijen, 4 kruidenierswinkels, 2 bakkerijen, een drogisterij, een groentehandel, 6 horecabedrijven, 2 slijterijen, een sigarenwinkel, een bazaar en een vishandel annex friteszaak. In 1950 wordt de zogeheten 'groene klaring' ingevoerd. Douaneformaliteiten kunnen voortaan aan boord worden afgehandeld. De schipper hoeft dus niet meer aan wal te komen, wat natuurlijk een tegenslag is voor de middenstand.
In 1955 passeren 130.000 schepen deze doorlaatpost. Twee jaar later is dit gestegen naar bijna 170.000. De 130 douaneambtenaren moeten in die tijd meer dan 300.000 documenten verwerken met betrekking tot meer dan 60 miljoen ton handelsgoederen. Op 1 juli 1958 wordt de Zusammenlegung van de Nederlandse en Duitse douanekantoren een feit. De schepen hoeven nu nog maar één stop te maken. Voor de opvaart (naar Duitsland) te Emmerik en voor de afvaart (naar Nederland) te Tolkamer. In 1970 wordt in het kader van de eenwording van Europa de zogeheten doorvaartregeling ingevoerd, waarbij controle alleen geschiedt bij het begin- en eindpunt van de vaart. In de jaren daarna neemt het aantal schepen dat gebruik maakt van de vrije doorvaart geleidelijk toe: in 1972 is dat 32 procent van de schepen, in 1975 52 procent en in 1979 65 procent. Deze doorvaartregeling is de eerste echte stap in de richting van het opheffen van de binnengrenzen in 1993.
Tot het midden van de jaren zeventig zijn het drukke tijden voor de dienst van invoerrechten en accijnzen. Daarna worden de activiteiten minder. Steeds minder schippers komen aan wal, wat nadelig is voor de middenstand en horeca in het dorp. Eind jaren tachtig blijken de gevolgen van de Europese integratie voor de dienstverlening in Tolkamer onomkeerbaar. Het Rijnverkeer is door de internationale ontwikkelingen een snelle doorvoer geworden, rechtstreeks van Rotterdam naar het Duitse achterland. Elke minuut oponthoud betekent geldverlies voor de schepen; of de grensplaatsen verlies lijden, is daarbij niet relevant. De schepen leggen niet meer aan in het dorp en het vertier wordt er minder.
De taken van douane en marechaussee krijgen steeds minder inhoud en zij verlaten de streek. Daarop volgen de opheffing van middelbare scholen en het verdwijnen van allerlei publieke voorzieningen. Overheidsdiensten en bankinstellingen vertrekken. Verenigingen krijgen te maken met ledengebrek en de gemeenschap gaat tekenen van vergrijzing vertonen. Tolkamer wordt een onopvallende stip op de nieuwe kaart van Europa. Toch blijven de mensen vol optimisme voor de toekomst. Zij rekenen wederom op het water, dat van de streek een natuurlijk recreatiegebied heeft gemaakt.
Met name de grensoverschrijdende ontwikkelingen in het kader van het natuurgebied de Gelderse Poort scheppen grote verwachtingen voor de toekomst. Door haar ligging is Tolkamer ook een aantrekkelijke plaats voor watertoeristen. Het dorp heeft dan ook veel gezellige horecagelegenheden en een camping. Verder is er o.a. nog scheepswerf De Hoop en zijn er diverse steenfabrieken, waaronder Bylandt Straatbaksteen. 30 procent van de Nederlandse baksteenproductie komt uit de voormalige gemeente Rijnwaarden. (bron: o.a. Ben Janssen, 'De gevolgen van de Europese eenwording', in 'Gelderland 1900-2000')
- Geschiedenis van Tolkamer en omgeving in tekst en beeld, door Chris van Keulen.
Terug naar boven- De coupure in de dijk aan de Europakade, die 'standaard' open staat om verkeer naar beide kanten doorgang te verlenen, is in januari 2018 voor het eerst in 7 jaar weer tijdelijk gesloten in verband met hoogwater van de Rijn. Dat sluiten gebeurt door met een takel houten balken in het gat te hijsen. Het gat wordt verder afgedicht met zand en een laag zeil om het (nagenoeg) waterdicht te maken. Vroeger gebeurde dat met paardenmest, maar vanwege milieuregels mag dat niet meer (de paardenmest liep namelijk nadien het riool in). Onder de 2e link vind je een videoreportage waarin je o.a. kunt zien hoe e.e.a. in zijn werk ging.
Terug naar boven- Tolkamer heeft 8 rijksmonumenten.
- Tolkamer heeft 1 gemeentelijk monument.
Terug naar boven- Heineken Rhythm & Bluesroute (op een vrijdag eind april, in 2019 voor de 16e keer).
- De Meimarkt (op een zondag begin mei) is een volksmarkt en braderie. Standhouders met een grote variatie aan producten. Ook voor de kinderen zijn er diverse attracties, en er zijn gezellige terrassen met muziek.
- "De Tolkamer Kadedagen (laatste weekend van augustus) is een jaarlijks evenement voor jong en ouder, op of bij de Kade. Door haar uitstraling is de Kade de ideale plek voor een dergelijk evenement: de Rijn met Duitsland aan de overkant, de terrassen van Kade 5 en Kade 7, de torens van Villa Daams en de Kade Promenade. De dijken langs de Rijn - in deze omgeving de Kade geheten - zijn in de loop der jaren steeds hoger geworden. Meestal als gevolg van extreem hoog water. Het meest recent is de hoge waterstand van 1995, toen de toestand in Tuindorp kritiek was. Daarna zijn de dijken verhoogd tot het huidige niveau. Zonder deze laatste verhoging zou de Kade er met o.a. Kade 5 en 7 nooit zijn geweest." Het programma omvat o.a. Zomercarnaval, kindermiddag met allerlei activiteiten, Zeskamp, feestavond, vuurwerkshow, streekmarkt, paardenkoets rondritten, en Hollandse middag.
Terug naar boven- Recreatiegebied de Bijland.
- Tolkamer heeft 15 openbare camperplaatsen (met elektriciteit) aan de Europakade, te boeken via het Toeristisch Informatie Centrum. Verder wil de gemeente er in 2014 een openbare aanlegsteiger realiseren voor de recreatievaart, naast de aanlegsteigers die er al zijn van specifieke ondernemers.
- Rijkswaterstaat heeft 3 'denklijnen' ontwikkeld om de Rijn bij Tolkamer de ruimte te geven en de natuur te versterken. De basis voor elk plan vormt de aanleg van een hoogwatergeul in de Rijnwaardense uiterwaarden. In de 1e variant komt er een nevengeul en worden kribben verlaagd. Er wordt een korte strekdam aangelegd om de uitstroming van de nevengeul te leiden. In het 2e voorstel worden kribben verwijderd en een strekdam aangelegd. Aan het begin van de strekdam blijft een krib. De nevengeul blijft gehandhaafd. Bij de 3e oplossing worden meer kribben verwijderd en een lange strekdam aangelegd. Achter de dam ontstaat een soort nevengeul. Een aantal kribben reguleert de stroming achter de strekdam. In de dam komen verlagingen waarbij uitwisseling met de rivier plaatsvindt. (2010)
- Dankzij een subsidie van 1 miljoen euro van de Stadsregio Arnhem Nijmegen komt er mogelijk een toeristische kabelbaanverbinding van het Duitse Düffelward via Schenkenschanz naar Tolkamer v.v. De kabelbaan gaat over de rivieren Altrhein in Duitsland en Rijn in Nederland. Schenkenschanz (Nederlands: Schenkenschans) is een vestingstadje met ca. 100 inwoners. Het is lange tijd Nederlands geweest, tot het in 1816 definitief aan Duitsland is overgedragen. Vroeger stond er een fort voor soldaten op het splitsingspunt van de Rijn en de Waal, net zoals je nu nog Fort Pannerden hebt. Het fort is door de rivieren weggespoeld, zoals dat ook met het Tolhuys in Lobith is gebeurd. (2012)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Tolkamer, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Oude foto's en ansichtkaarten van Tolkamer.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Tolkamer (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Tolkamer op Facebook.
- Belangenvereniging: - Bewonersplatform Lobith - Tolkamer zet zich in voor behoud en bevordering van de leefbaarheid in deze dorpen.
- Onderwijs en kinderopvang: - Dalton Basisschool De Overlaat. - Buitenschoolse Opvang (BSO) Overlaat organiseert voor kinderen na school en in de vakanties talloze leuke activiteiten. Ze stimuleren hen op alle ontwikkelingsgebieden; motorisch, emotioneel, creatief en intellectueel. Knutselen, muziek maken, voetballen, discofeestjes houden, hutten bouwen en uren spelen met K’nex: het behoort allemaal tot de mogelijkheden.
- Sport: - Voetbalvereniging SC Rijnland.
- Veiligheid: - Brandweer Lobith - Tolkamer.
Reactie toevoegen