Tersoal

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

tersoal_collage.jpg

Tersoal, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Tersoal, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Tersoal (3).JPG

Tersoal in het voorjaar

Tersoal in het voorjaar

Tersoal.JPG

Tersoal, met de Hervormde kerk in het zonnetje

Tersoal, met de Hervormde kerk in het zonnetje

Tersoal

Terug naar boven

Status

- Tersoal is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 1983 gemeente Rauwerderhem. In 1984 over naar gemeente Boarnsterhim, in 2014 over naar gemeente Súdwest-Fryslân.

- Onder het dorp Tersoal valt ook de buurtschap De Wieren.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Terzool. Overigens is de plaatsnaam sinds 1989 officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
1335 in Zole, 1401 Solis, 1467 ter Soel, 1510 Zoel, 1579 Soel.

Naamsverklaring
Het Nieuwfriese soal betekent 'sloot, vaart, vaargeul', het Middelnederlandse sol betekent 'poel, modderpoel'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Tersoal ligt ZW van Dearsum, ZW van Poppenwier, WZW van Grou, W van Jirnsum, NW van Terherne, en NO van Sibrandabuorren en Sneek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Tersoal 34 huizen met 235 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 140 huizen met ca. 350 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Het dorp Tersoal ligt in een agrarisch gebied in de streek 'De Lege Geaën'. Ooit gelegen aan de boorden van de oude Middelzee op stroomruggen. Van ‘Zole’ is al in 1333 sprake, als hier een nieuw altaar wordt gewijd in de Sint Vituskerk. Het is eeuwenlang een vrij geïsoleerd dorp gebleven, alleen bereikbaar via het water of langs oude voetpaden. Pas in 1866 komt daar verandering in, als een doorgaande grindweg wordt aangelegd. In het dorp wonen lange tijd vooral boeren en arbeiders. Tot nog enkele decennia na de Tweede Wereldoorlog is het een dorp met redelijk veel middenstand.

Vroeger was Tersoal het ‘Klein Venetië’ van Fryslân met zijn vaarten en slootjes die door het dorp liepen en met zijn nostalgische bruggen. Deze vaarwegen waren in die tijd voor de boeren en 'komelkers' (keuterboeren) onmisbaar. Met hun pramen vervoerden zij hun vee. Ook het vervoer van hooi van hun graslanden ging op deze manier. Waar nu de kruising van Buorren en de Durk Dijkstrastrjitte is, was vroeger de aanlegsteiger ('It haad') voor de melkboot. In de jaren zestig van de 20e eeuw is het uiterlijk van het dorp door de ruilverkaveling sterk veranderd. Bruggen en vaarten verdwenen.

Als enige dorp in 'De Lege Geaën' heeft het via de Tersoalstersluis toch nog een eigen vaarverbinding naar het Snitser Mar (voor 2007: Sneekermeer) voor de kleine recreatievaart. Zo kan men naar de Friese meren of de Middelzeeroute varen. De Tsjerkefeart heeft verbinding met de Aldfeart (Oudvaart), waar tijdens de barre tocht van 1963 de schaatsenrijders van de Elfstedentocht langs kwamen richting Sneek. Tersoal is de laatste decennia een actief dorp gebleven, met een - in 2018 gesloten - basisschool, twee kerken, een dorpshuis en een rijk verenigingsleven. (bron)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Tersoal heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) Vituskerk aan het kerkplein (Koumelkerspaed 1). De middeleeuwse zaalkerk met spitsboogvensters heeft een driezijdig gesloten koor. In 1838 is de kerk ommetseld. Aan de westzijde een 14e-eeuwse robuuste zadeldaktoren van twee geledingen. De kerk en de toren zijn in duidelijk zichtbaar verschillende stijlen en grootte gebouwd, waardoor de zaalkerk eruitziet als een kapelkerk die vastgeplakt zit aan de kerktoren.

- De Gereformeerde (PKN) kerk (Westerein 5), tegenwoordig Westereintsjerke geheten, is een rechtgesloten zaalkerk uit 1913. Het interieur dateert nog uit de bouwtijd en is goed geconserveerd. Het orgel is in 1915 gebouwd door de firma Bakker & Timmenga (Leeuwarden). Deze kerk is de opvolger van een vorige kerk uit 1889. Het is ons niet bekend of dat gebouw nog bestaat. Voor nadere informatie zie het artikel 'Ontstaan en ontwikkeling van de Gereformeerde kerk te Gauw en Tersoal'. De beide kerken in het dorp vallen sinds 2015 onder de in dat jaar opgerichte Protestantse Gemeente De Lege Geaën.

Terug naar boven

Beeld

- Foto's van (evenementen in) Tersoal op Facebook.

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Tersoal.

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Tuolle.

- Onderwijs: - De basisscholen De Twatine in Gauw, De Lege Geaën in Sibrandabuorren en De Reinboge in Tersoal hadden alle drie te maken met een dalend aantal leerlingen. Daardoor werden de groepen klein en misten de kinderen leeftijdsgenootjes. Ook waren de kosten voor drie zeer kleine scholen hoog. Gezamenlijk zijn de mogelijkheden onderzocht van de vorming van een ontmoetingsschool. Een school die staat voor echte ontmoeting en aandacht. Een school met een specifieke eigen identiteit, die breed van opzet is. Een school die voor alle ouders een goede plek voor hun kind biedt. Een nieuwe school die waarschijnlijk komt in Sibrandabuorren en die een duidelijke verbinding heeft met de unieke streek: De Lege Geaën. De nieuwe school, die in seizoen 2018-2019 van start is gegaan, heeft de naam Mienskipsskoalle De Legeaën gekregen. De onderbouw (groep 1 t/m 4) krijgt vooralsnog les op de locatie Gauw, de bovenbouw (groep 5 t/m 8) krijgt les op de locatie Sibrandabuorren.

- Sport: - Sloeproeivereniging Den Bealch uit Tersoal/Terherne is opgericht in 1997. Trotse bezitter van de sloepen Oksewiel 1 en Oksewiel 2. Er zijn zowel recreatieteams als wedstrijdteams voor zowel dames als heren. Door het jaar heen doen ze - door het hele land - aan vele wedstrijden mee.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Tersoal.

Reactie toevoegen