't Klooster

Plaats
Buurtschap
Aalten
Achterhoek
Gelderland

t_klooster_richtingbord_zonder_lidwoord.jpg

Buurtschap 't Klooster wordt in de omgeving attent aangegeven met in ieder geval één richtingwijzer. Ter plekke staan geen plaatsnaamborden, zodat je wel ziet waar je heen moet, maar niet ziet wanneer je er bent aangekomen. Da's dan weer minder attent.

Buurtschap 't Klooster wordt in de omgeving attent aangegeven met in ieder geval één richtingwijzer. Ter plekke staan geen plaatsnaamborden, zodat je wel ziet waar je heen moet, maar niet ziet wanneer je er bent aangekomen. Da's dan weer minder attent.

t_klooster_boek_windesheimers_op_de_heide.jpg

In 2014 heeft Hans de Graaf een 384 pag. dik boek geschreven, getiteld 'Windesheimers op de heide. Het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving', over dit vroegere klooster in buurtschap... 't Klooster.

In 2014 heeft Hans de Graaf een 384 pag. dik boek geschreven, getiteld 'Windesheimers op de heide. Het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving', over dit vroegere klooster in buurtschap... 't Klooster.

t Klooster Aalten Kloosterschans bord [640x480].jpg

't Klooster, informatiepaneel bij de vooralsnog mysterieuze Kloosterschans

't Klooster, informatiepaneel bij de vooralsnog mysterieuze Kloosterschans

Klooster Aalten beeld kanunnik [640x480].JPG

't Klooster, standbeeld van een kanunnik, ter herinnering aan het klooster dat hier vroeger is geweest

't Klooster, standbeeld van een kanunnik, ter herinnering aan het klooster dat hier vroeger is geweest

bredevoort bouwhuis-wever [640x480].jpg

Buurtschap 't Klooster, boerderij Bouwhuis Wever (Kloosterdijk 9) is een rijksmonument

Buurtschap 't Klooster, boerderij Bouwhuis Wever (Kloosterdijk 9) is een rijksmonument

t_klooster_aalten_woonvilla.jpg

Op Landgoed het Clooster in buurtschap 't Klooster bij Aalten is in 2015 een imposante woonvilla (adres: Heidedijk 8) gerealiseerd.

Op Landgoed het Clooster in buurtschap 't Klooster bij Aalten is in 2015 een imposante woonvilla (adres: Heidedijk 8) gerealiseerd.

't Klooster

Terug naar boven

Status

- 't Klooster is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Aalten.

- Buurtschap 't Klooster valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Aalten.

- De buurtschap wordt niet als zodanig vermeld in oude of recente atlassen zoals de Topografische atlas Gelderland (1). Vanouds is het echter wel een buurtschap, die tot 1980 onder buur-buurtschap Barlo viel. Sinds dat jaar is 't Klooster een zelfstandige buurtschap, d.w.z. met een eigen buurtvereniging (zie bij Links).

- Buurtschap 't Klooster wordt in de omgeving heel attent aangegeven met in ieder geval minimaal 1 richtingwijzer (zie foto). Daar staat de naam overigens zonder lidwoord. En ter plekke staan geen plaatsnaamborden, zodat je wel ziet waar je heen moet, maar niet kunt zien wanneer je er bent aangekomen... Da's dan weer minder attent...

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar het klooster dat hier vroeger heeft gestaan. Zie verder bij Geschiedenis.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap 't Klooster ligt NO van Aalten en Bredevoort, rond de wegen Kloosterdijk, Schaarweg, Het Meinen en Klumperdijk.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap 't Klooster omvat ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Sinds de 15e eeuw tot 1597 heeft in de huidige buurtschap 't Klooster daadwerkelijk een klooster gestaan, namelijk het klooster Nazareth, ook wel Schaer genaamd. Dit klooster hoorde bij de beweging van de Moderne Devotie. De Moderne Devotie was een spirituele beweging binnen de middeleeuwse kerk die opkwam aan het eind van de 14e eeuw. De beweging ontstond doordat mensen niet tevreden waren met hun situatie door misstanden in de kerk. Tussen hen bevonden zich geestelijken en leken. Ze leefden in gemeenschap van tafel en goederen zonder kloostergeloften te hebben afgelegd. Hun voornaamste bezigheid was de zorg aan de studerende jeugd en verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking.

De grondlegger van de Moderne Devotie was Geert Grote (1340-1384). Hij stichtte in zijn geboorteplaats Deventer de eerste gemeenschap. Na zijn dood volbracht zijn volgeling Florens Radewijns (ook wel Floris Radewijnsz) de wens van Grote door een klooster te stichten: Windesheim bij Zwolle. De Congregatie van Windesheim bestond op haar hoogtepunt, omstreeks 1510, uit ruim 100 kloosters, hoofdzakelijk in Nederland en rondom Keulen. Het klooster Nazareth was hier één van, aan de rand van de Schaersheide en het ondoordringbare veengebied bij Bredevoort. Dit werd het 'Domus Beatae Mariae in Nazareth', in de volksmond Schaer genoemd. De grond was beschikbaar gesteld door Derk van Lintelo, een vrome regionale edelman, die later tot hoge ouderdom als donaat in het klooster leefde.

Hoewel het geen groot klooster was, blijkt uit veld- en archiefonderzoek dat Nazareth een markante plaats heeft ingenomen in de toenmalige heerlijkheid Bredevoort. De omtrek van het kloostergebied is nog goed te traceren. Veldnamen zijn nog herkenbaar, terwijl de restanten op een boerenerf hun herkomst verraden.

De spirituele invloed van het klooster is bewaard gebleven in muurschilderingen van de oude Sint Jacobuskerk te Winterswijk, die bij de heerlijkheid Bredevoort behoorde. Ook zijn er aanwijzingen dat er aan de bouw van het klooster door de Windesheimers reeds een ‘klooster’ vooraf is gegaan. In elk geval vertoont de inrichting van het kloosterterrein opvallend veel overeenkomsten met dat van de Cisterciënsers van Burlo, net over de Duitse grens bij Winterswijk. De buurtschap ’t Klooster herinnert nog in naam aan wat hier in de late middeleeuwen heeft plaatsgevonden. (© Kloosters Belang)

"Het was een prima plaats, die de kloosterlingen uit Windesheim in 1429 aangeboden kregen nabij Bredevoort. Er was meer dan voldoende water, winbare klei en een grote heide voor schapen. De Windesheimers hadden door politieke strubbelingen hun klooster bij Zwolle moeten verlaten. De vluchtelingen hoorden bij een geestelijke en kerkelijke vernieuwingsbeweging in de late middeleeuwen: de Moderne Devotie. Geert Grote uit Deventer (1340-1384) had hiertoe de aanzet gegeven en zijn ‘spirit’ verspreidde zich vanuit het stroomgebied van de IJssel. Men kan spreken van een West-Europese geestelijke beweging.

De edelman Derck van Lintelo schonk de ontheemden zijn grond in een hoek van de Schaersheide, tegen de rand van een moeras. Een nieuw klooster werd gesticht: ‘Nazareth’, in de volksmond ‘klooster Schaer’. Toen het conflict voorbij was, keerde een deel van de mannen huiswaarts. De achtergebleven kloosterlingen financierden de uitbreiding van het eenvoudige huis uit schenkingen ter ere Gods. De gift van de Zutphense patriciër Conraedt Slindewater gaf mede ‘body’ aan het jonge klooster van het kapittel van Windesheim.

De kloosterlingen waren bedreven in het watermanagement om de voeten droog te houden op de natte gronden, maar ook voor het gebruik van waterkracht en het op peil houden van de vijvers en grachten. De merkwaardige ‘Schans’ in het kloostergebied was een onderdeel van de waterhuishouding en mogelijk ooit een kluizenaarsplaats.

In geestelijke zin waarborgde het klooster een verbinding met andere kloosters van de moderne devotie door het jaarlijks te houden generaal kapittel. De Windesheimse kloosterverenging, waartoe Nazareth behoorde, was in haar bloeiperiode een factor van belang in de laatmiddeleeuwse samenleving. Die was in al haar aardse vezels doordrongen van een hoger bestaan.

Nazareth was ook een bedrijf. Het bezat profijtelijke gronden in de polders van Nijbroek op de Veluwe, ten zuiden van Doesburg en boerderijen in de regio. Op een speciale plek bij het klooster werden wilde paarden bijeengedreven en op de heide tot onder Grol graasden schapen.

De verovering van Bredevoort door Prins Maurits in 1597 luidde de definitieve ondergang van het klooster in. Het verzet daartegen van de laatste prior, Johan van Vueren, eerder leider van het klooster de Agnietenberg bij Zwolle, laat nog de geest van de moderne devotie zien.

Onderzoek bracht veel interessant materiaal aan het licht. Door het betrekken van de geestelijke en materiële omgeving van het klooster is deze publicatie over de locatie Nazareth ook een geschiedenis van een woelige periode geworden. De auteur gaat tevens in op de culturele erfenis van het kloosterlandschap in de buurtschap ’t Klooster. In de bijlagen is een voorlopige chronologische lijst met documenten van Nazareth opgenomen. Ook de geschiedenis van de Aaltense Kruiswegstaties in relatie tot het klooster en zijn spiritualiteit wordt in een bijlage behandeld. Deze staties behoren thans tot de collectie van het Catharijneconvent in Utrecht en zijn een voorbeeld van laatmiddeleeuwse devotie", aldus de flaptekst van het in 2014 verschenen boek 'Windesheimers op de heide. Het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving' (384 pag., auteur Hans de Graaf, uitg. Fagus).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Sinds 1980 is 't Klooster een zelfstandige buurtschap in de gemeente Aalten. Het 25-jarig jubleum in 2005 was aanleiding om het religieus erfgoed weer naar voren te halen. Buurtvereniging Kloosters Belang heeft o.a. met medewerking van de Sint-Helenaparochie in Aalten en een historische werkgroep van leerkrachten, lesmaterialen ontwikkeld. Zo waren er projecten over de geschiedenis van het klooster en de Moderne Devotie op scholen in Bredevoort en Aalten. In de kerkbladen van de PKN en de parochiebladen van Aalten en Bredevoort werd uitgebreid ingegaan op de spiritualiteit van de Moderne Devotie en hoe deze ons vandaag de dag kan verrijken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Naar aanleiding van het hiervoor genoemde jubileum in 2005, is in dat jaar een bronzen beeld van de Eibergse kunstenaar Jan te Kulve in 't Klooster geplaatst. Het beeld toont een bewoner van klooster Schaer in de kleding van zijn Orde (reguliere kanunniken van Sint Augustinus). Het staat op een steenworp afstand van het voormalige Nazareth, langs een toeristische route. De kanunnik kijkt naar de plaats van het verdwenen klooster. Op de sokkel staat het kloosterzegel uit 1460 afgebeeld: Maria met kind en een kloosterling, die het Ave Maria bidt. Het beeld houdt de herinnering levend aan een belangrijk stukje verleden van de buurtschap ’t Klooster.

- Op het voormalige kloosterterrein ligt de vooralsnog mysterieuze Kloosterschans, waarvan tot op heden nog niet bekend is wie deze bouwde, en wat de eigenlijke functie van deze schans is geweest.

- Bouwhuis Wever (Kloosterdijk 9) is een goed bewaard en gerestaureerd rijksmonumentaal Saksisch vakwerkboerderijtje uit de 18e eeuw, met een hoog dak voorzien van dakpannen, houten voorschot en vensters met kleine roedenverdeling en luiken. Een gedeelte van het dak is 'gelift', om een extra vertrek te verkrijgen voor de weverij. Het pand ligt aan een zijpad van de Kloosterdijk, dat sinds 2012 de naam Heericks-es heeft.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Bij het standbeeld van de kanunnik staan borden m.b.t. toeristische fietsroutes door de omgeving, zoals de Henk Krosenbrinkroute en de Knooppuntenroute. De Henk Krosenbrinkroute is een fiets- en wandelroute door het werk- en woongebied van de Achterhoekse schrijver en historicus Henk Krosenbrink. Door middel van deze route eren de belangengroeperingen van Winterswijk Corle, Miste, de Haart en Bredevoort hem voor zijn gehele oeuvre. Deze 31 kilometer lange fiets- en wandelroute loopt door het schitterende coulissenlandschap ten westen van Winterswijk en ten oosten van Aalten. De route loopt langs 26 historische plaatsen die Krosenbrink zelf heeft beschreven. De route begint bij Den Tappen in Miste en loopt via de Haart door het stadje Bredevoort via het klooster door Corle weer terug naar Miste. Henk Krosenbrink is in 1928 in de buurtschap Miste bij Winterswijk geboren. Hij heeft vele jaren in Corle gewoond. Krosenbrink is aanvankelijk werkzaam in het onderwijs, en wordt in 1967 redacteur bij de regionale omroep Noord en Oost. Vanaf 1980 tot zijn pensionering in 1990 is hij directeur van het Staring Instituut in Doetinchem.

- Rond het noorden van de Kloosterdijk in buurtschap 't Klooster bevindt zich het ca. 18 hectare grote Kloosterbos, dat deel uitmaakt van het 66 hectare grote Landgoed het Clooster. Langs het Kloosterbos loopt de Schaarsbeek, die uitmond in de Keizersbeek. Het rapport 'Landgoed het Clooster Aalten. Inpassingsplan voor een nieuw landgoed' (2006) is opgesteld i.v.m. de toenmalige - en vermoedelijk inmiddels wel uitgevoerde - plannen van de eigenaren voor 2 'nieuwe landgoederen', d.w.z. dat men 14 ha landbouwgrond wilde herinrichten tot 2 landgoederen van 7 ha, met op ieder landgoed een landhuis. In april 2015 is er een woonvilla gerealiseerd, met een groepsaccommodatie voor maximaal 20 personen.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over de buurtschap 't Klooster van buurtvereniging Kloosters Belang.

Terug naar boven

Kloosters Volkslied

(op de melodie van het Limburgs volkslied)

Tussen Groenlo en Bre’voort
steden heel beroemd,
lag eens 't klooster Nazareth;
ook wel Schaer genoemd.
Kloosterlingen werkten hard,
ja met hoofd en hand,
gaven ook onderwijs
In de taal van ’t land.
Gaven ook onderwijs
In de taal van ’t land.

Eeuwen zijn sindsdien vergaan,
't Klooster is niet meer.
Maar de buurtschap van die naam,
is springlevend weer.
Naoberschap en naoberplicht
klopt bij elk in ’t bloed.
Hier bij ’t Kloosterbos
is het leven goed!
Hier bij ’t Kloosterbos
is het leven goed!

Boerderijen in het hout,
Schaarsbeek langs de rand,
glooiend landschap met daarin
nijv’re boerenstand.
In het dal ligt Bredevoort
als een vriend die groet.
Hier bij ’t Kloosterbos
Is het leven goed!
Hier bij ’t Kloosterbos
Is het leven goed!

Reactie toevoegen