Status

Swifterbant is een dorp in de provincie Flevoland, gemeente Dronten.

Naam

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een bos (793 kopie 10e eeuw Suifterbant, 793, 794 kopie 10e eeuw Suiftarbant, 796 kopie 10e eeuw Suiftarbant), ligging onbekend, op de Veluwe (Gelderland). Betekent het Oudnederlandse bant 'streek, woongebied' en swifter 'linker of noordelijk'. Te vergelijken met de naam Teisterbant 'de rechter oftewel zuidelijk gelegen streek'. De huidige plaatsnaam is een recente vernoeming.(1)

Ligging

Swifterbant ligt NO van Lelystad, NW van Dronten en grenst in het N aan het Ketelmeer en aan de A6, welker brug ter plekke de grens vormt tussen het Ketelmeer en het IJsselmeer.

Statistische gegevens

Swifterbant heeft ca. 2.500 huizen met ca. 6.300 inwoners.

Geschiedenis

Archeologie
Archeologen hebben in 2010 aan de Bisonweg Z van Swifterbant bijzondere opgravingen verricht. Waar op- en afritten van de N23 zijn aangelegd, ligt op ongeveer 3 meter onder het maaiveld een duintop. Op deze duintop hebben ongeveer 7000 jaar geleden al mensen gewoond. Het is uniek in Europa: de jongste provincie met de oudste geschiedenis van ongeveer 7.000 jaar gelden.

Recente ontwikkelingen

Nieuw dorpsdeel Zuid
Een ontwerpteam, met daarin ook inwoners, heeft in maart 2020 drie verschillende 'schetsen' gepresenteerd voor een mogelijke inrichting van het nieuwe dorpsdeel Swifterbant-Zuid, waar ca. 700 woningen beogen te worden gebouwd. De intentie was om dat over 25 jaar uit te smeren, maar van de gemeenteraad mag het ook wel in 10 jaar, zeker gezien de extra opgave die het Rijk Flevoland wil geven voor woningbouw. De grond van de beoogde nieuwbouwwijk is in 2021 door akkerbouwer Dijkveld verkocht aan Bouwfonds Project Development (BPD), een 100% dochter van de Rabobank. BPD wil samen met de gemeente het oorspronkelijke plan uitvoeren. Dat plan liep eerder spaak vanwege de geluidsoverlast van Biddingweg 11 en een nieuwe stal op nummer 13.

Het deel het verst van Biddingweg 11 en 13 wordt nu als eerste ontwikkeld. Daarbij gaat het om 450 van de 700 woningen. Het is de bedoeling dat de gemeenteraad het bestemmingsplan voor deze eerste fase van Swifterbant-Zuid in februari 2022 vaststelt. De gemeente gaat daarna pas het deel aan de kant van de Biddingweg uitwerken. Daarbij moet overlast zoveel mogelijk worden voorkomen. B en W denken daarbij aan een groenzone, het verplaatsen van de woningen en geluidwerende maatregelen. Ook hoopt de gemeente in overleg met de beide boeren de overlast bij de bron te kunnen aanpakken. Het gemeentebestuur wil de raad tegelijk met het nieuwe bestemmingsplan ook het definitieve plan aanbieden voor de herinrichting van de Biddingweg en Bisonweg. De Biddingweg moet een 50-kilometerweg worden en daarvoor zijn verschillende aanpassingen nodig.

Bezienswaardigheden

Gemeentelijke monumenten
Swifterbant heeft 3 gemeentelijke monumenten, zijnde de kerktoren van kerkgebouw De Hoeksteen uit 1970 op De Poort 17, basisschool De Duykeldam uit 1965 op De Lange Streek 30, en de tractorshowroom / het tankstation van de fa. Weevers uit 1965 op De Poort 24.

Kerk
Begin 1967 kwamen de katholieke kerk, de hervormde kerk en de gereformeerde kerk met elkaar overeen dat in Swifterbant één kerkcomplex gebouwd zou worden dat tevens als gemeenschapscentrum zou gaan functioneren. Het was voor de eerste keer in Nederland dat door samenwerking één kerkgebouw tot stand kwam. Op 14 augustus 1969 werd de eerste paal voor het kerkgebouw, ontworpen door architect Har Oudejans, geslagen. Kerkcentrum De Hoeksteen is op 12 december 1970 officieel in gebruik genomen. De bouwkosten bedroegen f 1.2500.000,-. De kerk is opgebouwd uit blokken. Het grootste en meest gesloten blok is de kerkzaal. Daarnaast liggen de bijgebouwen, die meer ramen hebben. De blokken staan allemaal op een lijn maar de hoogte varieert. De gevels van het gebouw zijn van lichtbruine baksteen.

In het gebouw bevinden zich twee kerkzalen. In de kerkzaal van de Willibrord-parochie is in 2000 het elektrische orgel vervangen door een orgel dat in 1976 is gebouwd door de fa. Walcker uit Ludwigsburg. In het kerkcentrum staat de houtsculptuur 'Oprijzende leeuw uit water' van priester-kunstenaar Omer Gielliet (1925-2017) uit Breskens. Dit oecumenisch kerkgebouw met markante toren bevindt zich op adres De Poort 17/19 en bestaat uit een protestantse kerkzaal (De Hoeksteen, PKN, vallend onder de Protestantse Gemeente Swifterbant) en een katholieke kerkzaal (Sint Willibrordus, vallend onder de Norbertusparochie). In 2015 zijn er plannen om het kerkgebouw te slopen en te vervangen door een multifunctioneel centrum (MFC). In 2017 wordt in de media gemeld dat "de stekker uit dit project" gaat, omdat het niet financieel dekkend is te krijgen. Nadere informatie vind je onder de eerste link in deze alinea.

Kerktoren
Zoals gebruikelijk in de gemeente Dronten heeft ook het kerkcomplex in Swifterbant een vrijstaande toren. De 35 meter hoge, vierkante toren met een V-vormig dak staat overhoeks in het groen en verbeeldt een vissenkop. De in baksteen opgetrokken kerktoren heeft een betonskelet dat op een aantal punten, door het weglaten van metselwerk, in het zicht komt. De driehoekige openingen die hierdoor ontstaan zijn ingevuld met hekwerk. De kerktoren, die f 700.000,- heeft gekost, is volledig gefinancieerd door de overheid. De kerktoren is een gemeentelijk monument.

Kerkklok
In de toren van De Hoeksteen in Swifterbant hangt een eeuwenoude luidklok die in 1969 is gekocht voor de prijs van oud ijzer, te weten f 5,- per kilo. Toentertijd was nog niet algemeen bekend dat het om een bijzondere klok met een bewogen verleden ging. De klok is in 1518 gegoten voor de middeleeuwse H. Martinuskerk, de voorloper van de in 1967 gesloopte Hervormde Kerk aan de Hoofdstraat in Bovenkarspel. De klok draagt het opschrift: maria is min naem, min gheluit si gode bequam, wou füdere gherardus schonenborch qz iohannes anno domini MCCCCCXVIII. Dit betekent: Maria is mijn naam, mijn geluid zij gode aangenaam, Gerardus de Wou en Johannes Schonenborch hebben mij gegoten in het jaar onzes Heeren 1518. De luidklok, met slagtoon d, is 103 cm hoog, heeft een doorsnede van 133 cm en weegt 1375 kg. De toren van De Hoeksteen is eigenlijk te klein voor de klok. Als de klok voluit zou luiden zou de toren instorten. Vandaar dat er een aanpassing is gedaan: een kleine hamer slaat tegen de binnenkant van de klok. (bron: Flevoland Erfgoed)

Jaarlijkse evenementen

- Avondvierdaagse (mei).

Landschap, natuur en recreatie

Bos
"Het bos bij Swifterbant is in 1968 aangeplant. Er staan naald- en loofbomen met daartussen kleinere bomen en struiken (lijsterbes, krentenboom, hazelaar en vogelkers). De bodem van dit bos bestaat uit een variatie van verschillende lagen grond, zoals zand, klei en zavel. Het bos wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Maandelijks vinden er waarnemingen en werkzaamheden plaats. Nieuwe vrijwilligers zijn altijd welkom. Bij slecht weer is het raadzaam laarzen aan te trekken. Er zijn twee wandelroutes door het bos. Het startpunt is aan de Bosweg. Er is een gele (2,4 km) en een blauwe (3,1 km) wandelroute uitgezet.

Het bos is vooral in het voorjaar schitterend door het grote aantal stinzenplanten dat er in het bos groeit. Rondom de IVN Heemtuin, langs de gele route, zijn daar legio voorbeelden van. O.a. daslook en sleutelbloem zijn daar volop aanwezig. Iets eerder in het jaar bloeit ook het sneeuwklokje daar volop. Rondom de poel is altijd veel te vinden als je op zoek bent naar waterleven en verder zijn de bossen in de paddenstoelentijd ook schitterend met de grote variëteit aan paddenstoelen die er dan te vinden zijn. Langs het natuurpad staan een twintigtal informatieborden over de natuur waar je op dat moment staat. De natuurpaden worden onderhouden door vrijwilligers van IVN-afdeling gemeente Dronten."

Watersport
"Watersportvereniging WSV Swift is een vereniging van enthousiaste motorboot vaarders en telt ongeveer 70 leden. Swifterbant ligt voor de gemotoriseerde watersport centraal in het land. De jachthaven heeft een goede ligging om via Ketelhaven en het Zwarte Water richting Noord-West Overijssel, Friesland of Drenthe en Groningen te gaan. Via Ketelhaven en de Randmeren is Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland goed te bevaren. Via Ketelhaven, Kampen en de IJssel is er een snelle verbinding naar Gelderland en het zuiden van ons land. Desgewenst kun je ook via het IJsselmeer naar Noord-Holland, Friesland en de Waddenzee. De haven ligt aan een beschutte uitloop van de Swiftervaart, een zijkanaal van de Lage Vaart. Voorzieningen: Elke steiger heeft verlichting, een water-aftappunt (gratis) en een stroompaal met muntinworp. Bij het clubgebouw vind je toilet, douche, een stortbak voor chemisch toilet, en een afzuiginstallatie voor de vuilwatertank (toiletwater). Het winkelcentrum, horeca en benzinestation is op loopafstand, aan de overkant van de weg.

De 16 voordelen om lid te worden van WSV Swift in Swifterbant: 1: Veilig: toegang afgesloten d.m.v. een elektronisch hek; 2: Poralu C-steiger (bouwjaar 2018); 3: De kade en de steigers zijn omsloten door Heras hekwerk; 4: Goedkoop: weet u een goedkopere en betere haven? Vast niet; 5: Stroom: op alle drie steigers en op de haven 220 volt; 6: Waterkraan: op alle drie de steigers; 7: Verlichting: op de steigers en op de kade; 8: Clubhuis aanwezig; 9: W.C. en douche aanwezig; 10: Je boot kun je van oktober tot april op de kade stallen; 11: Je kunt op afspraak gebruik maken van werkplaats, werksteiger en werkvlot; 12: Tijdens de winterstalling is er een speciale lashoek; 13: We beschikken over een opslagcontainer; 14: Afzuiginstallatie voor de vuilwatertank (uitsluitend toiletwater); 15: Stortbak chemisch toilet; 16: Gezellig."

Swifterpark op voormalig gronddepot ProRail
De familie Van Dalen heeft enkele jaren geleden het 24 ha grote voormalig gronddepot van ProRail gekocht, gelegen aan de N307 Z van Swifterbant. Daar werd grond opgeslagen die moest wijken voor de aanleg van de Hanze(spoor)lijn naar Zwolle. Om het perceel weer bruikbaar te maken, moest het zand worden afgevoerd. Een concreet plan voor gebruik daarna was er niet. Aanvankelijk dacht men aan een agrarische bestemming. In 2013 vroeg de provincie Flevoland om plannen voor nieuwe natuur in te dienen. De familie Van Dalen kwam met het plan om het gebied om te vormen tot nieuwe natuur, vrij toegankelijk voor liefhebbers van rust en natuur. Een kruiden- en faunarijk grasland met een parkachtig uiterlijk met enkele bomengroepen en veel verschillende plantensoorten.

Er gaat ook natuureducatie verzorgd worden voor scholen uit de regio. "Niets is zo effectief als leerlingen onderwijzen over natuur op een plek waar ze die gelijk kunnen ervaren, ruiken en voelen", stelt directeur Geertje van Keulen van Basisschool De Branding in Swifterbant. De Provincie heeft het plan in 2016 geaccordeerd. Ook de gemeente vindt het een goed plan en is sinds 2017 aan de slag met een bestemmingsplanwijziging. Het is de intentie om het Swifterpark, zoals het gaat heten, in 2018 te realiseren. De plannen voor het Swifterpark zijn vastgelegd door het programma 'Natuurlijk Flevoland'. Het laat goed zien waarom de familie Van Dalen dit wil en waar ze naar toe willen. De prachtige beelden maken het verhaal compleet. Enkele boeren uit de buurt hebben hun bedenkingen. Zij vrezen een verhoogd risico op overdracht van dierenziekten met de komst van het park. De provincie Flevoland stelt echter: "Wij hebben externe bureaus hier uitgebreid onderzoek naar laten doen en op basis daarvan geconcludeerd dat daar geen sprake van is." Wij hebben het project medio 2021 gevraagd ons een stand van zaken te melden, omdat de laatste nieuwsberichten over dit project uit medio 2017 dateren.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Swifterbant (online te bestellen).

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Nieuws: - Nieuws uit Swifterbant op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelangen Swifterbant staat voor de Swifterbanter gemeenschap. Het dorp bestaat iets meer dan 50 jaar en daarin hebben ‘originele’ en ‘nieuwe’ bewoners een bijdrage geleverd aan de leefgemeenschap. Ondertussen is het dorp gegroeid naar bijna 6500 inwoners. Voorzieningen als gezondheidszorg, winkels, sportvelden en -zalen, ijsbaan, zwembad, multifunctioneel centrum, kerken, openbaar vervoer, scholen, verenigingen enz. spelen een grote rol in die leefbaarheid. Dorpsbelangen brengt deze zaken naar voren bij zij die daarover gaan: Gemeente, Provincie, Politie, Woningbouwvereniging, waarbij de voorkeur uitgaat naar samenwerking, maar in voorkomende gevallen protest ook mogelijk is.

Bijna 800 gezinnen zijn lid van onze vereniging. De gemiddelde gezinsgrootte van Swifterbant is 2,6. Daarmee zijn we een groep van rond de 2000 inwoners en vertegenwoordigen we dus bijna 1/3 van het dorp. Dat maakt dat we goed weten wat er speelt en dat we met elkaar een zaak kracht bij kunnen zetten. In het verleden heeft het bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat het zwembad hier moet blijven en ondertussen is het een voorziening die het dorp onderscheidt van andere dorpen. Daarnaast stimuleert Dorpsbelangen gemeenschapszin door activiteiten als Paaseieren zoeken, 4 mei herdenking, Koningsdag, Julifeest en de intocht van Sinterklaas te laten organiseren. Genoeg redenen om lid te worden of te zijn. Lid worden? Klik hier!"

- Dorpshuis: - "De Dorpshuizen van Biddinghuizen en Swifterbant mogen met recht “het kloppend cultureel hart” van de dorpskernen worden genoemd. Al vele jaren nemen beide gebouwen, respectievelijk Het Koetshuis en De Steiger, plaatselijk een prominente plaats in. Beide dorpshuizen bieden verschillende organisaties plek voor de meest uiteenlopende activiteiten. Ook de dependances van het gemeentehuis en van het politiebureau bevinden zich in de dorpshuizen. Coloriet (organisatie voor verpleging en verzorging) heeft een dependance in De Steiger. Hier worden dagelijks zorgbehoevende ouderen gedurende de dag opgevangen. De sportzalen van De Steiger zijn op de doordeweekse dagen ’s ochtends het gymnastiekdomein van de lokale basisscholen. Daarnaast vinden de plaatselijke sportverenigingen hun thuisbasis in de sportzaal met voetbal, gymnastiek, badminton, handbal en volleybal." Aldus de site van De Meerpaal in Dronten, waar deze dorpshuizen kennelijk onder vallen.

- Onderwijs: - "Openbare Daltonbasisschool De Duykeldam is een 6 klassige school in Swifterbant, waar op een moderne wijze met de nieuwste methodes les gegeven wordt. De basis voor ons onderwijs is het Daltonconcept. De pijlers van dit concept zijn verantwoordelijkheid, samenwerking, effectiviteit, zelfstandigheid en reflectie. Plezier en leren gaan bij ons hand in hand. Met onze website willen we ouders, kinderen en overige bezoekers een goed beeld geven van onze school. Ook willen we u op de hoogte houden van de actualiteiten en ontwikkelingen op onze school. Hierover kunt u lezen in de verschillende nieuwsbrieven. Bent u op zoek naar een actieve en gezellige basisschool voor uw kind(-eren), dan nodigen wij u van harte uit om onze school eens te bezoeken. We kunnen u dan een indruk geven van de sfeer, de manier van werken en de dagelijkse praktijk.

Kanjertraining: een veilige plek voor iedereen. Daltonbasisschool De Duykeldam in Swifterbant vindt het belangrijk om voor kinderen vanaf dag 1 een veilige plek te creëren, want een kind dat zich veilig voelt, komt makkelijker tot leren. Daarom krijgen alle kinderen op De Duykeldam vanaf groep 1 de Kanjertraining. Pestgedrag wordt zo voor een groot deel ingedamd, maar kinderen leren ook om complimentjes uit te delen, iemand een helpende hand te bieden en belangstelling naar de mensen om hen heen te tonen. Op weg in de 21e eeuw. Wij vinden het ook belangrijk dat onze kinderen goed voorbereid zijn op de maatschappij van morgen. Daarom is ons onderwijs er op gericht om de leerlingen daar zo goed mogelijk in te begeleiden. U kunt dan denken aan ICT vaardigheden maar ook problemen kunnen oplossen, kritisch kunnen denken en creatieve en sociale competenties. Wij hanteren hierbij de 21st century skills."

- Muziek: - "Vox Flevium is een ambitieus kamerkoor uit Swifterbant, dat geniet van prachtige koorklanken in allerlei stijlen van de klassieke muziek. Van oude muziek tot hedendaags, niks gaat het koor uit de weg. Naast de ambitie vindt het koor het ook belangrijk tijd te maken voor gezelligheid, elkaar beter te leren kennen. Het gevolg: Vox Flevium is een erg hechte groep zangers, die hard werkt om een behoorlijk niveau te bereiken. En met Sippie Broersma - sinds maart 2020 - aan het roer, zal dit niveau steeds een beetje stijgen. Misschien denk je na dit enthousiaste verhaal: met dit koor wil ik wel een keer meezingen. Dat kan! We nodigen je graag uit een keer om een repetitie bij te wonen. Kamerkoor Vox Flevium zoekt uitbreiding bij alle stemsoorten, maar vooral bij de bassen en tenoren. De repetities zijn op woensdag van 20.00-22.00 uur in De Hoeksteen. Via het contactformulier op de website kun je je aanmelden."

- Sport: - Tennisvereniging ATC Swifterbant is opgericht in 1969. De club bezit 7 tennisbanen; 2 French Court-banen die het gehele jaar kunnen worden bespeeld, en 5 gravelbanen die geopend zijn van eind maart tot eind november (afhankelijk van het weer). Alle banen zijn verlicht en worden automatisch beregend. Daarnaast beschikken ze over een mooie kantine met douches en kleedruimten. Tevens beschikken ze over een minitennisbaan en oefenkooi voor de jeugd. Voor de allerkleinsten is er een speeltuintje.

De club heeft een hoog vrijwilligersgehalte, hierdoor worden er door het jaar heen veel activiteiten georganiseerd. Een greep uit de mogelijkheden: clubkampioenschappen enkel, dubbel en mix; competities op dinsdag, woensdag, donderdag, zaterdag en zondag; de jaarlijkse Startersdag; donderdagtennis; eendaagse toernooienmeerdaags toernooi: open dubbeltoernooi; herfsttoernooi; jan alleman toernooi; ladies day; mini- en driekwart tennis; racketloting alle leeftijden; wintertennis vanaf de 'gele' ballen; klaverjassen. De club kent geen ledenstop en heeft ruime speelmogelijkheden.

- Welzijn: - "Het Huis voor Taal is te vinden in de FlevoMeerbibliotheek in Dronten, Biddinghuizen en Swifterbant. In het Huis voor Taal kun je elkaar ontmoeten. Taalvrijwilligers zijn er speciaal voor jou. Zij willen je graag verder helpen. Huis voor Taal begeleidt iedereen boven de 18 jaar die daar behoefte aan heeft om vaardiger te worden in de Nederlandse taal. Huis voor Taal geeft advies op maat. Alle taalvrijwilligers krijgen een basisopleiding. Zij weten welke materialen zij kunnen gebruiken voor het begeleiden van deelnemers. De taalbegeleiding is dankzij sponsoring door diverse partijen gratis. In de FlevoMeer Bibliotheek zijn diverse cursusboeken, leesboeken en oefenmaterialen beschikbaar. Ook kunnen op de computers in de bibliotheek taaloefeningen worden gemaakt."

"Op donderdag 2 december 2021 is Huis voor Taal Swifterbant gestart met een wandelgroep voor anderstaligen en mensen die moeite hebben met de Nederlandse taal. De wandelgroep start op donderdagen om 10.00 uur bij de bibliotheek en eindigt op diezelfde plek rond 11.00 uur. Onder het genot van een kopje koffie of thee kan er nog even nagepraat worden. Deelname is gratis. “De wandelgroep is voortgekomen uit een initiatief van de sociaal werkers en vrijwilligers van Huis voor Taal”, vertelt buurtsportcoach André Warners. “Uit verschillende huisbezoeken bleek er een grote hulpvraag te liggen bij mensen die de Nederlandse taal niet spreken. Door de wandeltochten hopen we op een laagdrempelige en leuke manier te werken aan de Nederlandse taal.” Els Koot, vrijwilligster bij Huis voor Taal, liep al langer rond met het idee om iets actiefs te organiseren voor de deelnemers. “De taal combineren met een activiteit is een mooie kans om de taal eigen te maken. Het gaat allemaal wat natuurlijker als je een gezamenlijke activiteit onderneemt”, vertelt ze. De samenwerking met de buurtsportcoaches was dan ook snel gevonden. Naast de buurtsportcoach loopt er ook altijd een coach van Huis voor Taal mee. Aanmelden voor de wandelingen is niet nodig." (bron: De Meerpaal, november 2021)

- Duurzaamheid: - Onder de naam Windplanblauw werken SwifterwinT* en Vattenfall (voorheen Nuon) nauw samen aan de ontwikkeling van een windmolenpark NW, N en NO van Swifterbant, in deels gemeente Dronten, deels gemeente Lelystad. Feiten en cijfers: beoogd aantal windturbines: 61; aantal te verwijderen oudere windturbines: 74; turbinetype: Voorlopig 4 MW; start bouw: 2021; totaal aantal MW: circa 250 MW; genoeg stroom voor: 1.000.000 Nederlanders; vermeden uitstoot: 340.000 ton CO2.
* SwifterwinT is een samenwerking van ruim 150 ondernemers, bewoners en turbine-eigenaren uit het projectgebied.

"Een windpark voor en door de omgeving. Dat is het motto van Windplanblauw. Een van de manieren waarop Windplanblauw wil bijdragen aan de leefbaarheid en de vitaliteit van de regio is door sponsoring van lokale verenigingen, (sport)clubs en evenementen. Tot 15 mei 2021 was het mogelijk om een sponsoraanvraag in te dienen. Dit heeft geresulteerd in een mooie lijst van initiatieven die Windplanblauw de aankomende tijd sponsort: - Stichting Flevoboulers en Dorpsbelangen in Swifterbant; - Rugby Club Dronten; - Swift’64 badminton; - Stichting Polderfest; - Stichting Polderpioniers; - Tulpenroute Flevoland; - Swift'64 Voetbal. In 2022 komt er het WinTfonds. Een fonds dat opgericht wordt om de vitaliteit en leefbaarheid in het gebied te bevorderen door het financieel ondersteunen van verenigingen en evenementen in Swifterbant. Tijdens een online informatiebijeenkomst in juli 2021 is hier meer over verteld. Via de link is dit terug te kijken."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)