Surhuisterveen

Plaats
Dorp
Achtkarspelen
Fryslân

surhuisterveen_zo_gezellig_is_er_maar_een.jpg

Dit is de slogan van het winkelcentrum in Surhuisterveen. Of ze die ook waarmaken, moet je zelf maar gaan bekijken. Zelf zijn wij er nog niet geweest. Dat komt zeker nog, want wij willen alle 6.500 plaatsen in ons land in het echt bekijken, dus deze ook!

Dit is de slogan van het winkelcentrum in Surhuisterveen. Of ze die ook waarmaken, moet je zelf maar gaan bekijken. Zelf zijn wij er nog niet geweest. Dat komt zeker nog, want wij willen alle 6.500 plaatsen in ons land in het echt bekijken, dus deze ook!

Surhuisterveen..JPG

De Doarpstsjerke van Surhuisterveen

De Doarpstsjerke van Surhuisterveen

Surhuisterveen. (2).JPG

Tekst en uitleg bij de Doarpstsjerke van Surhuisterveen

Tekst en uitleg bij de Doarpstsjerke van Surhuisterveen

Surhuisterveen.JPG

De Doopsgezinde kerk in Surhuisterveen

De Doopsgezinde kerk in Surhuisterveen

surhuisterveen_jugendstilachtig_lijkenhuisje_uit_1908.jpg

Het jugendstilachtige lijkenhuisje op de begraafplaats van Surhuisterveen is een rijksmonument. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Het jugendstilachtige lijkenhuisje op de begraafplaats van Surhuisterveen is een rijksmonument. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Surhuisterveen

Terug naar boven

Status

- Surhuisterveen is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Achtkarspelen.

- Onder het dorp Surhuisterveen valt ook een zeer klein deel van de buurtschap Koartwâld.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Surhústerfean, in de volksmond kortweg It Fean.

Oudere vermeldingen
1603 Surhustera feen, 1664, 1718, 1786 Suyrhuyster Veen, 1786 Zuurhuisterveen.

Naamsverklaring
Betekent veen 'veengebied' behorend bij of ontgonnen vanuit Surhuizum.(1)

Terug naar boven

Ligging

Surhuisterveen ligt NO van Drachten, ZZO van Buitenpost en grenst in het N aan Surhuizum, in het O aan het Groningse Opende, in het ZW aan Boelenslaan en in het W aan Harkema.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat Surhuisterveen 225 huizen met 1.289 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.500 huizen met ca. 6.000 inwoners, en is daarmee de grootste plaats van deze gemeente. Iets groter dan hoofdplaats Buitenpost, die ca. 5.700 inwoners heeft.

Terug naar boven

Geschiedenis

Spaar en Voorschotbank
In 1909 is op initiatief van Jacob Klokman, hoofd van de Christelijke School, een commissie in het leven geroepen om in het dorp een coöperatieve Spaar- en Leenbank op te richten. Op 14 juni 1909 ging de Spaar en Voorschotbank Surhuisterveen van start. De eerste activiteiten vonden plaats vanuit boekhandel P.D. de Wit aan De Dellen, waarna in 1925 aan de Groningerstraat de eerste kassierswoning werd gebouwd. Begin jaren zestig is het huidige kantoor aan het Torenplein gebouwd. In 1991 is de bank opgegaan in de Friesland Bank. Van de afkoopsom steunde Vereniging Spavo sindsdien jaarlijks diverse evenementen financieel op sportief, cultureel en ander gebied. Bekende voorbeelden zijn o.a. de Profronde en de Centrumcross in het dorp, het Concours Hippique te Drogeham, de Taptoe in Harkema, de Grasbaanraces in Opende en Wielrijdersmuziekkorps Crescendo. Jaarlijks wordt aan de bevolking het bekende Spavo Spring Concert aangeboden. Het Munt- en Penningkabinet, opgericht in de periode dat de bank nog zelfstandig was, wordt nog altijd gebruikt voor exposities (waarvoor zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden). De vereniging is in 2013 opgevolgd door Stichting Spavo Fonds, waarvoor zie het hoofdstuk Links > Welzijn.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "De provincie Fryslân gaat De Skieding, de provinciale weg N358 tussen Surhuisterveen en de A7, veiliger maken en de doorstroming op de weg verbeteren. De N358 op de grens van Fryslân en Groningen (De Skieding) is een doorgaande weg vanuit Noordoost Friesland naar de A7. De N358 fungeert als belangrijke ontsluitingsweg tussen Noordoost Fryslân en de A7 en is in het Provinciaal Verkeers- en Vervoer Plan 2006 (PVVP) gecategoriseerd als een gebiedsontsluitingsweg. De N358 is tussen Augustinusga en de A7 aangemerkt als een knelpunt op het gebied van verkeersveiligheid en doorstroming. De inrichting van de weg is daarnaast niet in overeenstemming met de functie van de weg. Door zoveel mogelijk te voldoen aan de inrichtingseisen van een gebiedsontsluitingsweg kan de verkeersveiligheid worden verbeterd.

De verkeersveiligheidsproblemen op De Skieding hebben te maken met de inrichting van de weg, de aanwezigheid van zijwegen en erfaansluitingen en het gemengde gebruik van de weg. Dit is ook van invloed op de doorstroming. Naast het doorgaande verkeer van vrachtauto’s en personenauto’s zit er ook lokaal en landbouwverkeer op de weg. Op het deel tussen Surhuisterveen en de A7 komen erftoegangen ook rechtstreeks uit op De Skieding. De inrichting van de weg voldoet in de huidige situatie niet aan het ‘Duurzaam Veilig’-principe dat past bij een gebiedsontsluitingsweg. De inrichting van de weg is ‘achterhaald’. Als minimale eis kan worden gesteld dat de weg een herkenbare inrichting en een voorspelbaar wegverloop krijgt, waardoor weggebruikers weten welk gedrag er van hen wordt verwacht en wat zij van anderen kunnen verwachten.

Omdat de N358 ten noorden van Surhuisterveen wordt aangepakt, ontstaat er voor doorgaand verkeer tussen Buitenpost en de A7 een sprong in het wegbeeld. Het noordelijk deel sluit meer aan bij het Duurzaam Veilig karakter terwijl de inrichting van het zuidelijk deel nog verouderd is. De provincie heeft daarom het voornemen om maatregelen te nemen op het traject tussen Surhuisterveen en de A7. Om de doorstroming en verkeersveiligheid te verbeteren wordt het wegprofiel verbreed en worden ovondes en parallelwegen aangelegd. Tevens worden in dit verband enkele woningen verplaatst. De woningen, die onder het dorpsgebied van het Groningse dorp Opende vallen, moeten verplaatst worden zodat de Wet Geluidhinder geen restricties op de voorgenomen maatregelen legt en er sprake is van een goed woon- en leefklimaat ter plaatse van de woningen. Voor nadere details m.b.t. welke panden het betreft zie de pagina Opende, hoofdstuk Recente ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen passen niet binnen de vigerende bestemmingsplannen. Om de voorgenomen plannen juridisch-planologisch mogelijk te maken, wordt hiervoor een nieuwe planologische regeling vastgesteld, bestaande uit twee provinciale inpassingsplannen (PIP), een voor elke betrokken provincie." (bron en voor nadere informatie zie het 'Inpassingsplan N358 De Skieding', 20-12-2019)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Surhuisterveen heeft 15 rijksmonumenten.

- De voorheen Hervormde, thans protestantse (PKN) Doarpstsjerke (Gedempte Vaart 8) valt tegenwoordig onder de Protestantse gemeente Surhuisterveen - Boelenslaan. De zaalkerk heeft een driezijdig gesloten koor. Volgens de gevelsteen boven de ingang is de eerste steen op 3 juni 1685 gelegd door de zoon van grietman Isaäk de Schepper. De torenspits op de houten geveltoren is in 1726 aangebracht. In 1943 is de oorspronkelijke klok door de Duitse bezetter gevorderd. De preekstoel dateert uit de 17e eeuw. Het orgel dateert uit 1982 en is gemaakt door Bakker & Timmenga.

- De eerste steen voor de Doopsgezinde kerk van Surhuisterveen, ook bekend als de Feanster Formanje (Gedempte Vaart 23) is door Sijmon Sijmons gelegd op 5 mei 1804. De zaalkerk heeft een driezijdig gesloten koor en opengewerkte dakruiter. De windwijzer heeft de vorm van een schip. De muren met rondboogvensters zijn geleed door spaarvelden. De consistoriekamer verbindt de kerk met de pastorie (1865). Het orgel uit 1975 is gemaakt door de firma Klaus Becker en in 1980 in de kerk geplaatst. De kerk is in 2002 gerestaureerd.

- Molen Koartwâld valt onder de gelijknamige buurtschap en wordt daarom aldaar beschreven.

- "In Boerderijmuseum Ot en Sien kun je kennismaken met de Wereld van Ot en Sien. Cornelis Jetses (1873-1955) is de tekenaar en vader van Sien (Everdiena Jetses). Het museum heeft diverse collecties uit de tijd dat Jetses heeft geleefd. Zo kun je het volgende bezichtigen: een ouderwetse kruidenierswinkel, klaslokaaltje, dokterspraktijk, ziekenhuiskamer, huiskamer, keuken, arbeidershuisje, kapel en nog veel meer. In het museum vind je ook de complete collectie schoolplaten getekend door Cornelis Jetses, 22 stuks in totaal, en verder vele afbeeldingen, beeldjes, borduurwerkjes en boekjes over het bekende duo Ot en Sien. In het museum kun je ook een kijkje nemen in een heuse dokterspraktijk uit de eerste helft van de 20e eeuw. Veel van de materialen komen uit de oude dokterspraktijk van dokter Arends (destijds huisarts in Surhuisterveen) en het Bonifatius Ziekenhuis Leeuwarden.

Teake Schuilenga
Sinds 2018 staat het borstbeeld van Teake Schuilenga in ons museum. Het borstbeeld is een eerbetoon aan Teake Schuilenga. Hij werd geboren op 29 oktober 1878 te Surhuisterveen en was mede-oprichter van de Spaar en voorschotbank en directeur van de Beschuitfabriek. Schuilinga is in de oorlogjaren een begrip in het dorp en omgeving. De familie laat duidelijk haar anti-nazistandpunt merken. Teake was een erg vrijheidslievend man, erg gekant tegen onrecht. Hij heeft samen met zijn broers veel voor het verzet gedaan. Op 4 november 1943 wordt Teake tussen Oosterwolde en Veenhuizen zonder proces door het hoofd geschoten.

Geschiedenis Surhuisterveen
Uit het dorp in vroeger tijden zijn verschillende bezienswaardigheden bijeengebracht zoals: Oude fietsen uit de Rivel-fabriek, kinderwagens van de bekende Riemersmafabriek, foto's en materialen van de houtfabriek van de familie Schuilinga, een heuse couveuse die voor de Tweede Wereldoorlog thuis werd gebruikt, en een spaarpottencollectie van meer dan 2.500 spaarpotten, die in bruikleen is gesteld door de Spavo. In het museum kun je ook een ruime collectie van miniaturen bezichtigen, zoals een draaiorgel, scharensliep, brandweerspuit, arrenslee, verhuiswagen, groentekar, tonnenkar en nog veel meer. Deze miniaturen zijn allemaal gemaakt door Jan de Vries uit Sneek, die de collectie aan het museum heeft geschonken. Ons museum heeft ook een leuke puzzel uitgezet met ruim 20 verschillende spreekwoorden. Ga door het museum en zoek de oplossing van de spreekwoordenpuzzel. Veel spreekwoorden stammen uit de tijd van toen. De puzzel is voor iedereen vanaf ongeveer 12 jaar en ook uitermate geschikt voor volwassenen."

- Nergens in Nederland is zo'n volledig overzicht te zien van de westerse geldgeschiedenis - met in het bijzonder de Friese muntslag - als in het Munt- en Penningkabinet van de Spaar en Voorschotbank in Surhuisterveen. Het verhaal begint met de eerste munten, geslagen door de Lydische vorsten rond 600 v. Chr. Via de munten van de Grieken, de Romeinen en het Byzantijnse rijk belanden we in het rijk van de oude Friezen waar in de 7e eeuw de eerste munten worden geslagen. We maken kennis met de karakteristieke Friese imitaties en de geheimzinnige sceatta's, gevolgd door de munten van de Brunswijkse graven en de eigenmachtige muntslag van de Friese steden in de 15e eeuw. Ook de munten uit de tijd van de Zeven Provinciën en later het Koninkrijk der Nederlanden zijn ruim vertegenwoordigd, waarbij uiterst zeldzame afslagen in goud en zilver van sommige exemplaren liefhebbers doen watertanden. Verder jaarlijks wisselende tentoonstellingen in voorjaar, zomer en najaar. Adres: Jan Binneslaan 9a. Tel. 0512-366540. Open van dinsdag t/m vrijdag 14.00 - 17.00 uur. Groepen op afspraak. Op een lokale site lezen wij dat het museum 'voorlopig gesloten' is.

- Grafpoëzie te Surhuisterveen.

- Gevelstenen in Surhuisterveen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Internationale Centrumcross (begin januari).

Surventobrass
"Surventobrass is een entertainment festival voor brassbands. Het festival geeft deelnemers de ruimte om het beste van zichzelf te laten zien en horen tijdens een vijfenveertig minuten durend optreden. Het festival wordt jaarlijks gehouden in maart in De Flambou te Surhuisterveen. Het festival en is vooral gericht op muzikaal entertainment (amusement). Het festival staat open voor alle brassbands uit alle divisies. Het is de bedoeling dat de brassbands entertainment laten zien op allerlei wijze én met de nodige humor. De bands mogen zelf hun programma samenstellen met een duur van maximaal 45 minuten, inclusief opkomen en aftreden waarbij een solistisch werk wordt aanbevolen. De solist dingt mee naar de solistenprijs. Het optreden wordt gejureerd door een deskundige jury. Het juryteam bestaat uit drie leden, waarbij een van de juryleden de muzikaliteit beoordeelt (max. 100 punten), een jurylid beoordeelt het entertainment (50 punten) en een jurylid beoordeeld de opbouw van het programma (50 punten)." Voor een indruk van dit evenement lees hier het verslag van Surventobrass editie 2022.

- Bij de Pieter Weening Classic (wielrennen, op een zaterdag eind juli) kunt u kiezen uit de afstanden 25, 40, 60 en 100 km. Het evenement trekt ca. 2.000 deelnemers.

- Profronde van Surhuisterveen (wielrennen, op een dinsdag eind juli, in 2020 voor de 39e keer).

- Tropical Weekend (augustus).

- Tijdens het Korenfestival (sinds 2014, op een zaterdag in september) treden diverse koren op bij de plaatselijke horeca in het centrum van Surhuisterveen. Het evenement trekt ca. 3.000 bezoekers.

- Op een woensdag in oktober (in 2020 voor de 18e keer) is er het Noordelijk Senioren Festival voor koren en korpsen in kerkelijk gebouw De Flambou te Surhuisterveen. Ca. 15 verenigingen zetten hun beste beentje voor, dat zijn in totaal ca. 500 muzikanten.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Zwembad Wettervlecke.

- Winkelcentrum Surhuisterveen.

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Surhuisterveen.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Surhuisterveen.

- Belangenorganisatie: - "De in 1892 opgerichte vereniging Plaatselijk Belang Surhuisterveen heeft als doel het dorp zo leefbaar en aantrekkelijk mogelijk te maken, een dorp waar het prettig wonen en vertoeven is. Het dorp dat zelfs de status van ’Vlecke’ heeft, met een eigen wapen en een eigen vlag en als symbool de Feanster Toer. Een dorp met hoogwaardige, kleinschalige industrie, met een meer dan uitstekend winkelaanbod en een zeer gezellig winkelcentrum. De Vlecke vertoont nog steeds groei en dankzij veler inspanningen kunnen belangrijke voorzieningen behouden blijven en zelfs worden uitgebreid. Momenteel wordt het nieuwe industriegebied Lauwerskwartier ontwikkeld. Ook wordt er een nieuwe woonwijk ingericht in het plan Vierstromenland (aan de Vierhuisterweg). Een nieuwe ijsbaan en waarschijnlijk ook een nieuw tennispark zullen in de omgeving van deze woonwijk worden gerealiseerd.

In samenwerking met vooral de gemeente, ondernemersvereniging H&I en met diverse commissies zetten wij ons in om ook in de toekomst het dorp nog aantrekkelijker te maken. Ook jouw medewerking als inwoner kan hierin belangrijk zijn voor de leefbaarheid van dit dynamische dorp. De slogan van H&I onderschrijft Plaatselijk Belang dan ook van harte: 'Surhuisterveen, zo gezellig is er maar één'." Op de site van Plaatselijk Belang vind je ook veel informatie over het dorp in bredere zin, zoals heel veel oude foto's en ansichtkaarten, foto's van evenementen en andere gebeurtenissen uit het verleden, informatie over de geschiedenis van het dorp, het verenigingsleven en voorzieningen.

- Muziek: - Vrouwenkoor Noaten op 'e Sang is een groep van 60 enthousiaste vrouwen die af en toe heel wat noten op hun zang hebben. Het repertoire bestaat uit liedjes in de Friese, Engelse en Nederlandse taal. Van popsongs en ballades van vroeger en nu tot shanties en andere zeemansliederen. Meestal driestemmig, soms ingetogen, meestal uitbundig. Bestaande liedjes worden vertaald in het Fries, of bewerkt. Noaten op 'e Sang is een fleurige groep vrouwen die met hun enthousiasme het publiek een plezierig uurtje wil laten beleven.

- Welzijn: - Stichting Spavo Fonds is in 2013 opgericht door Vereniging Spavo. Vereniging Spavo komt voort uit de coöperatieve Spaar en Voorschotbank Surhuisterveen en wil op basis van die coöperatieve grondslag initiatieven in het dorp en omgeving steunen. De basis van het fonds wordt gevormd door de afkoopsom van de Spaar en Voorschotbank (die is opgegaan in de Friesland Bank). Stichting Spavo Fonds doneert jaarlijks gelden aan vele projecten die bijdragen aan een (duurzame) verbetering van het woon- en leefklimaat in het dorp en omgeving. Welke evenementen en dergelijke de afgelopen jaren zijn gesteund, kun je lezen op de homepage van de site van de stichting.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "Opgericht in 1936 met als doel het creëren van een zo gunstig mogelijk ondernemersklimaat in het dorp is de vereniging Handel & Industrie (H&I) tot op de dag van vandaag nadrukkelijk in het dorp aanwezig. Het in de statuten nader omschreven doel trachten wij te bereiken door met positieve middelen de consument uit Surhuisterveen en wijde omgeving aan het dorp te binden. Daarnaast ijveren wij voor behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid in het dorp. Een goed geoutilleerd winkelcentrum, een florerend industrieterrein en een compleet scala aan dienstverlenende bedrijven kenmerken het belang van ons dorp als kernplaats in haar regio."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Surhuisterveen alg. en - idem kerk.

Reactie toevoegen