Status

- Sommelsdijk is een dorp in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland en in de gemeente Goeree-Overflakkee. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1965. In 1966 over naar gemeente Middelharnis, in 2013 over naar gemeente Goeree-Overflakkee.

- Ondanks dat Sommelsdijk inmiddels geheel met Middelharnis is vergroeid, worden beide toch nog als aparte kern beschouwd. Geografisch gezien is het in feite een tweelingdorp, wellicht vergelijkbaar met bijv. Etten-Leur (wat voorheen ook 2 aparte dorpen waren), maar formeel zijn het nog aparte kernen, met eigen komborden en eigen postcodes en plaatsnamen in het postcodeboek.

- Wapen van de voormalige gemeente Sommelsdijk.

Naam

Oudere vermeldingen
1341 Sommeldijck, 1481 (in) Zommersdijck.

Naamsverklaring
Gaat waarschijnlijk terug op Sonnemaresdijk*, d.w.z. dijk, 'dijk, bedijkt land' bij of langs de reeds in de 8e eeuw genoemde Sonnemare, het water dat het eiland Voorne aan de oostkant begrensde. Vergelijk Zonnemaire.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Sommelsdijk ligt O van Dirksland, direct W van en aaneengesloten met Middelharnis. De grens tussen beide dorpen loopt door de Langeweg. De oneven nummers aan de W zijde vallen onder eerstgenoemd dorp, de even nummers aan de O zijde vallen onder laatstgenoemd dorp.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Sommelsdijk, die slechts het dorp omvat (plus een flink stuk buitengebied, maar daarin lagen verder geen kernen), 353 huizen met 2.454 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.500 inwoners.

Geschiedenis

De heerlijkheid Sommelsdijk, destijds behorende tot het Zeeuwse gebied 'Beoosten de Schelde', is in 1406 in pacht uitgegeven aan Pieter Cleas Janszoon als een gebied van schorren en slikken. In 1417 is het gebied door Jacoba van Beieren opnieuw uitgegeven onder voorwaarde dat het een 'onbesterfelijk erfleen' zou blijven voor haar en haar nakomelingen. In 1428 wordt Philips de Goede, Graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen tevens eigenaar van deze heerlijkheid. In 1611 komt de heerlijkheid in bezit van Francois van Aerssen, een gunsteling van Prins Maurits, en blijft in diens familie tot ze in 1825 vererft op Arnold van der Duyn, Heer van 's Gravenmoer en Mierde. Deze verkoopt haar weer aan David van Weel, lid van de Provinciale Staten en wonende te Dirksland. In 1805 worden de leenrechten voorlopig vernietigd en wordt Sommelsdijk ingelijfd bij Holland, later Zuid-Holland.

- Voor het Streekmuseum Goeree-Overflakkee in Sommelsdijk zie de pagina Goeree-Overflakkee.

Bezienswaardigheden

- Sommelsdijk heeft 79 rijksmonumenten, die vrijwel allemaal betrekking hebben op het oude hart van het centrum (Voorstraat, Kerkstraat, Marktveld, Enkele Ring en Dubbele Ring).

- De Hervormde (PKN) Mariakerk (Marktveld 13) dateert oorspronkelijk uit 1499. De kerkring waarbinnen de kerk ligt, is een beschermd dorpsgezicht. De kerk is diverse malen (deels) afgebrand (1632, 1799) en (deels) weer opgebouwd. De oorspronkelijke kerk was een stuk groter dan de huidige versie (het was zelfs de grootste kerk van Goeree-Overflakkee). Van het gotische koor is slechts de noordgevel met een gedeelte van de sluiting blijven staan. Aan de noordzijde van het schip een hardstenen portaal met fronton, waarin wapen en opzetstuk, bekroond door siervazen in Lodewijk XVI-trant (1794). Naast dit portaal in de kerkmuur een steen met gotisch opschrift, waaruit blijkt dat de kerk in 1499 is voltooid. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Sommelsdijk.

- "Met de bouw van de kerk in Sommelsdijk is een aanvang gemaakt in 1464 volgens opdracht van Adriaan van Borsele. Deze man had in de uitgiftebrieven voor de bedijking van het Oudeland (polder) bepaald dat de bedijkers een kerk moesten bouwen tot eer van God en de Maagd Maria. De kerk is in 1499 gereedgekomen. Er was toen sprake van een kruiskerk, dus met de toren in het midden. In 1632 is deze kerk afgebrand en in 1635 weer herbouwd. In 1799 is de kerk opnieuw afgebrand en in 1809 is de kerk weer in gebruik genomen. In 1817 zijn toren en klokken hersteld. De toren is toen aan de westzijde gebouwd. De jaren 1979-1983 staan in het teken van de restauratie van het kerkgebouw tot de staat waarin het zich nu bevindt.

De kerk is van voor de Reformatie, dus in de eerste periode was er sprake van een Roomse gemeente die geleid werd door een pastoor en een kapelaan. De eerste bekende pastoor was Theodorus Gau, die in 1573 nog leefde. In die periode zijn diverse mensen vanwege onroomse gevoelens gedood. De Reformatie kon echter ondanks vervolgingen niet worden tegengehouden en in 1573 of 1574 wordt Sommelsdijk toegewijd aan de 'Nije Leer' (nieuwe leer). De gemeente is vervolgens steeds onderdeel geweest van de Nederlandse Hervormde Kerk, zoals deze in later tijden is gaan heten. Uit de historie blijkt dat dit met de nodige strijd en moeiten gepaard is gegaan. We noemen diverse oorlogen, kerkscheuringen en de watersnoodramp van 1953. In 2004 is er sprake geweest van een fusie tussen de Gereformeerde Kerken, de Nederlandse Hervormde kerk en de Evangelisch Lutherse Kerk tot de Protestantse Kerken in Nederland (PKN). Het grootste deel van Hervormd Sommelsdijk is meegegaan in deze fusie en heeft zich voortgezet als Hervomde Gemeente binnen de PKN. De andere groep is uitgetreden en verder gegaan als Hersteld Hervormde Kerk. Opnieuw voltrok zich een kerkscheuring." (bron: de lokale Hervormde Gemeente)

- Op het terrein van het vroegere koor van de kerk staat een klein marktant gebouwtje. Dat is de ingang tot de grafkelder voor de familie Van Aerssen van Sommelsdijck, bekroond door een opzetstuk met afgekapt wapen, dat wordt vastgehouden door een leeuw en een griffioen, waaronder "anno 1782".

- Bij de kerk staat een beeld van het 'koeienwachtertje'. Het beeld is een eerbetoon aan al die landarbeiders en andere werknemers in de vroegere landbouw, waarvan velen al op jonge leeftijd (ca. 9 jaar) begonnen als koeienwachtertje. Met ongeveer 10 koeien gingen zij op stap. Het was een eenzaam beroep en de verdiensten waren karig, maar alles was in die tijd meegenomen. Het beeld houdt de herinnering levend aan een tijd van sociale en maatschappelijke ongelijkheid, waarin kinderen de lagere school niet eens afmaakten en amper een jeugd hebben gekend.

- Molen De Korenbloem is een van de oudste nog bestaande ronde stenen bovenkruiers van Nederland. Het is de opvolger van een standerdmolen die in 1703
door storm zodanig is beschadigd dat men besluit tot de bouw van een nieuwe molen. Ondanks de betrekkelijk kleine vlucht is de molen zeer zwaar gebouwd. In 1977 is een restauratie gereed gekomen. Sinds 1988 is de molen in eigendom van Molenstichting Goeree-Overflakkee.

- Gevelstenen in Sommelsdijk.

Evenementen en activiteiten

- "Stichting Hart van Goeree-Overflakkee creëert en ondersteunt evenementen op het eiland en met name in Middelharnis/Sommelsdijk, met het doel de aantrekkelijkheid en leefbaarheid voor inwoners en toeristen te bevorderen. We proberen met zoveel mogelijk partijen samen te werken om deze doelstelling te bereiken. De stichting biedt een platform voor verenigingen en middenstand uit de genoemde dorpen en probeert iedere jaar, voor jong en ouder, een nieuw en ambitieus programma samen te stellen om zo meer sfeer en gezelligheid te creëren. Ook jouw ideeën, suggesties, steun en medewerking, in welke vorm dan ook, zijn van harte welkom."

- Het doel van werkgroep Natuurlijk Goeree-Overflakkee is natuur en cultuur van het eiland samenbrengen. De werkgroep is onderdeel van Sociëteit Rethorica te Sommelsdijk, en sinds 2007 actief met het organiseren van culturele evenementen op en rond hofstede Lust en Last.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sommelsdijk, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sommelsdijk (online te bestellen).

Links

- Muziek: - Het interkerkelijk christelijk gemengd Rehobôthkoor heeft een reformatorisch karakter en omvat ca. 60 actieve leden. Het zangrepertoire bestaat uit Nederlandstalige psalmen, geestelijke en vaderlandse liederen.

- Welzijn: - Er gebeurt van alles in ons leven. Of het nu gaat om leuke of minder leuke dingen, we kunnen allemaal weleens wat hulp gebruiken. Ben je op zoek naar hulp? Bijvoorbeeld met je administratie, boodschappen, vervoer, huishouding of het maken van een uitje met een maatje? Plaats dan gratis je hulpvraag via GOvoorelkaar Sommelsdijk. Je kunt ook het hulpaanbod bekijken, waarbij buurtgenoten hebben aangegeven wat voor hulp zij bieden, en zo eenvoudig met hen in contact komen. Wil je aan de slag als vrijwilliger in je buurt Dan vind je op de site een overzicht van al het vrijwilligerswerk. Je kunt filteren op type vrijwilligerswerk (bijvoorbeeld als maatje, huishoudelijke hulp, begeleiding van een uitje of activiteit of hulp met vervoer) en bij wie je vrijwilligerswerk wilt doen (organisaties of particulieren). Reageer snel en gemakkelijk op de vraag die bij jou past.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sommelsdijk, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)