Op deze kaart uit ca. 1960 zien we Sluiskil en Stroodorpe nog als twee los van elkaar gelegen kernen liggen. Stroodorpe ligt dan nog in het N puntje van de gem. Westdorpe, Sluiskil is gem. Terneuzen. In 1970 is Stroodorpe aan de gem. Terneuzen toegevoegd.
- Sluiskil is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Terneuzen.
- Onder het dorp Sluiskil viel ook een deel van de recentelijk grotendeels verdwenen buurtschap Axelse Sassing.
Terug naar bovenSluiskil ligt direct Z van Terneuzen.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Sluiskil 19 huizen met 109 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ruim 2.300 inwoners.
Terug naar bovenCokesfabriek
De cokesfabriek was vele decennia een grote werkgever in het dorp. In 1911 bouwt een consortium van 5 ijzer- en staalfabrikanten uit België en Frankrijk een cokesfabriek aan de, vanuit Sluiskil gezien, overkant van het Kanaal van Gent naar Terneuzen; de Association Coopérative Zélandaise de Carbonisation (ACZC). Deze vestigingsplaats is gunstig, omdat de kolen uit Engeland en het Ruhrgebied door het Kanaal Gent-Terneuzen kunnen worden aangevoerd, en de cokes per spoor naar de Belgische en Franse hoogovens kunnen worden afgevoerd. De cokes gingen naar staalfabrieken, waar ze als brandstof dienden om ijzererts te smelten, zodat deze tot staal kon worden verwerkt. Ook werden de cokes in particuliere huishoudens gebruikt om kolenkachels te branden. Het is de tweede cokesfabriek in Nederland. De eerste is in 1907 in Maastricht van start gegaan. De Hoogovens in IJmuiden is pas in 1924 opgericht.
De cokesfabriek van Sluiskil lag in de zogeheten Kanaalzone, een strook langs het Kanaal Gent-Terneuzen waar veel industrie werd gevestigd. Ook in Terneuzen en Sas van Gent kwam chemische industrie. De cokesfabriek was bovendien aanleiding voor de komst van nog een chemische fabriek. Het gas dat bij de productie van cokes vrijkwam, kon namelijk worden benut voor de productie van kunstmest. Daarom werd in 1929 naast de cokesfabriek het stikstofbindingsbedrijf Compagnie Néerlandaise de l’Azote opgericht, later voortgezet als de Nederlandse Stikstof Maatschappij (NSM), nog weer later als Hydro Agri en sinds 2004 als Yara Sluiskil. Tussen 1950 en 1967 is het gas uit de cokesfabriek ook gebruikt om vele huishoudens in Oost-Zeeuws-Vlaanderen, Walcheren en Zuid-Beveland van gas te voorzien. Dit stopt zodra er aardgas beschikbaar komt.
Begin jaren negentig gaan de resulaten achteruit wegens enerzijds een dalende vraag naar cokes met als gevolg dalende prijzen op de wereldmarkt, daarnaast komt China met goedkopere cokes op de markt waar niet tegenop valt te concurreren. In 1999 wordt de fabriek stilgelegd. Recyclingbedrijf Heros neemt het complex over. Componenten die zij goed kunnen gebruiken, zoals silo's en kranen, blijven staan. Andere componenten zoals de schoorstenen zijn gesloopt. De imposante elektrische installatie met stoomgenerator uit 1913 heeft een plek gekregen in Industrieel Museum Zeeland in Sas van Gent. Zie verder het artikel Geschiedenis cokesfabriek Sluiskil op de site Zeeuwse Ankers.
Ziekenhuis
In 1915 krijgt Sluiskil een eigen ziekenhuis, het RK St. Elisabeth Ziekenhuis. In de loop der jaren wordt het diverse keren verbouwd en uitgebreid. Aanvankelijk werden er daadwerkelijk alleen katholieken opgenomen (en in Terneuzen vermoedelijk alleen protestanten, want daar was een protestants ziekenhuis verrezen), maar door de goede reputatie wilden ook 'andersdenkenden' er opgenomen worden en dat gebeurde dan ook. Het ziekenhuis heeft het volgehouden tot in de jaren tachtig, toen door fusieprocessen van de ziekenhuizen in Zeeuws-Vlaanderen er één groot nieuw ziekenhuis kwam in Terneuzen, waardoor het ziekenhuis in Sluiskil niet meer nodig was en de deuren sloot. Voor nadere informatie over de geschiedenis van de genoemde ziekenhuizen zie de link.
Stroodorpe
De direct Z van de weg Stroodorpe, in het Z van het dorpsgebied van Sluiskil als een taartpunt gelegen Stroodorpepolder heeft een oppervlakte van 17 hectare en is in 1825 ontstaan bij het graven van het Kanaal van Gent naar Terneuzen. Het kanaal liep deels door schorrengebied. Daarnaast moesten zowel het Sasse Gat als het Axelse Gat, beide in verbinding staande met de open zee, worden doorsneden. De polder ontstond door het aanleggen van een afsluitdam over de schorren en tussen de Nieuwe Vogelschorpolder en de westelijke kanaaldijk ter afsluiting van het oostelijke deel van het Axelse Gat. Op de plaats waar Stroodorpe nu uitkomt op de Kanaalweg, werd een tijdelijke sluis gepland. Deze is opgeruimd toen hij overbodig werd. De afsluitdam is later gedeeltelijk afgegraven en bebouwd.
De eerste verbreding van het kanaal verschafte vast werk aan de polderjongens uit de naaste en verre omgeving. Er kwamen zelfs mannen en vrouwen uit Nederlands en Belgisch Limburg naar deze streek om onder meer met kruiwagens zand te vervoeren naar de opslagplaatsen. Omdat grondwerk beter werd betaald dan landarbeid, was hier veel animo voor. Dit betekende wel dat de meeste grondwerkers de hele week van huis weg waren. In de snel neergezette barakken, opgetrokken uit hout, leem, stro en riet, leidden zij een ruw leven. Alles draaide om werk, ruzie en drank. Na de voltooiing van de verbreding van het kanaal bleven enkele van deze grondwerkers ter plaatse achter en betrokken met hun gezin de primitieve woongelegenheden: Strooyendorpe of Stroodorpe was geboren.
Stroodorpe, gelegen rond de gelijknamige weg, was een op zichzelf staande buurtschap en lag tot de gemeentelijke herindelingen in het uiterste N puntje van de gemeente Westdorpe. In dat jaar is de gemeente Westdorpe overgegaan naar de gemeente Sas van Gent en is Stroodorpe door een grenscorrectie toegevoegd aan de gemeente Terneuzen. Stroodorpe had jarenlang een eigen café, eigen winkels en een eigen kermis. Door de uitbreidingen van Sluiskil naar het Z is Stroodorpe geleidelijk opgegaan in de dorpskern van dat dorp en daarmee niet meer als buurtschap te beschouwen. (bron: informatiepaneel ter plekke) De bebouwing Z van de weg Stroodorpe zou men wellicht nog tot die vroegere buurtschap kunnen rekenen, maar dat is betrekkelijk recente bebouwing die pas na de oorlog is ontstaan, dus het hoort in ieder geval niet tot de oorspronkelijke buurtschap. Die lag alleen rond de gelijknamige weg.
Voor nadere informatie over de geschiedenis van dit dorp kun je terecht bij het in 2016 gerealiseerde Museum Sluiskil, dat is gevestigd in de leeggekomen voormalige Oranje Nassauschool. In het museum vind je alles over de geschiedenis van dit dorp. Ieder half jaar is er een wisseltentoonstelling van een Sluiskilse of aan het dorp gerelateerde verzamelaar. Daarnaast wordt ieder half jaar een ander Sluiskils thema belicht. Ook is in het museum Brandweermuseum Sluiskil ondergebracht. Het betreft de collectie van Gerben Dijkstra.
Terug naar boven- In 2015 is de Sluiskiltunnel bij de Kanaalkruising Sluiskil in het Kanaal Gent-Terneuzen gereed gekomen. De Sluiskiltunnel was een lang gekoesterde wens. De 1100 meter lange tunnel vervangt de draaibrug over het drukbevaren kanaal. De brug was, toen hij in 1968 openging, een technisch hoogstandje. Het was de grootste draaibrug van Europa. Maar het werd vooral een obstakel, een doorn in het oog van de Zeeuws-Vlamingen. De brug is namelijk erg vaak open: 23 keer per dag, in totaal gemiddeld meer dan 5 uur per dag. En als je stilstaat, dan sta je lang stil; gemiddeld twintig minuten. Gevolg: lange files, vooral in de spits. Want de brug vormde de belangrijkste verbinding tussen Oost- en West-Zeeuws-Vlaanderen. De tunnel is er weliswaar voor het wegverkeer. Maar dankzij de tunnel kunnen nu ook grotere schepen dan voorheen door het kanaal. Het zal de komende jaren alleen maar drukker worden op het kanaal; Terneuzen krijgt een nieuwe zeesluis en dat betekent nog meer en nog grotere schepen die het kanaal gaan bevaren.
De tunnel is in 2014 geboord met een imposante, speciaal voor deze tunnel gebouwde boorinstallatie met een lengte van 80 meter en een doorsnee van ruim 11 meter. De brug is overigens ook na ingebruikname van de tunnel gehandhaafd, en wel voor langzaam verkeer, bestemmingsverkeer en de spoorverbinding. Voor nadere informatie zie de site van de Sluiskiltunnel, - de pagina over de Sluiskiltunnel van de provincie Zeeland en - de voorlichtingsfilm over de Sluiskiltunnel.
Terug naar boven- Sluiskil heeft 2 gemeentelijke monumenten.
- De protestantse kerk (PKN) kerk (Louisastraat 43) is gebouwd in 1964, nadat het oude kerkje aan het kanaal door de verbreding van dat kanaal was komen te vervallen. De kerk is gebouwd naast en tegen jeugdgebouw de Ark uit 1954. De kerk is modern van opzet, licht en heeft sinds enkele jaren de beschikking over een nieuw orgel. De kerk en kerkgemeenschap maken tegenwoordig deel uit van de Protestantse Gemeente te Philippine, Sas van Gent en Sluiskil. Deze fusiegemeente is in 1995 ontstaan uit de samenwerking van de (toen nog) Hervormde gemeenten van Sluiskil en de combinatie Philippine-Sas van Gent. Die combinatie was toen al bijna twee eeuwen oud. De gemeente ligt in het centrum van Zeeuws- Vlaanderen, in de Kanaalzone, dicht tegen de grens met Vlaanderen, een van oudsher voornamelijk katholiek gebied. Het is dan ook een kleine gemeente met leden die verspreid over een groot gebied wonen.
- Aan de weg Groenoord in Sluiskil staat een kleurrijke locomotief op een stukje rails. Het is een monument ter herdenking van twee belangrijke gebeurtenissen in de historie van het dorp. In 1944 vluchtten de Duitsers uit Frankrijk naar België en Zeeuws-Vlaanderen, met veel geroofd materiaal, dat zij o.a. vervoerden met een trein met een reeks wagons met een totale lengte van liefst anderhalve kilometer. De spullen zullen in totaal een grote waarde hebben vertegenwoordigd. De trein werd in de volksmond daarom al snel de 'miljoenentrein' genoemd. De trein strandde in Sluiskil. Hij kon daar de brug niet over, omdat er springstof onder was bevestigd. De Duitsers hadden op dat moment iets anders aan hun hoofd dan op de inwoners te letten. Die grepen daarom hun kans en gingen er vandoor met o.a. kleding, vee, levensmiddelen, radio's en motoren. De locomotief is afkomstig van de in 1999 gesloten Cokesfabriek. Dat is dus het tweede thema waar het monument aan herinnert. (bron: Traces of War)
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsstichting de Zwartsnuvers. Deze voor buitenstaanders curieuze naam komt voort uit het feit dat aan de overkant van het kanaal tot 1999 een cokesfabriek is geweest. Het zwarte vuil van de cokesfabriek daalde tot in Sluiskil neer. Als de wind ongunstig stond, werd de was die buiten te drogen hing zwart. En als je als inwoner buiten liep op zo'n moment, snoof je dat op. - Carnavalsvereniging De Sluuskilse Leuters.
- Gildefeesten (4 dagen rond het laatste weekend van augustus). De Gildefeesten omvatten o.a. een Rommelmarkt en Braderie, een Gildewandeltocht, Krulbollen en Gaaibollen, de Gilderit Motortoertocht, Kinderspelen en een Familiebrunch.
Terug naar boven- Sinds 2015 is er in Sluiskil een wandelroute van 3 km, die deels over het tracé van de nieuwe Sluiskiltunnel loopt. Onderweg steek je met het trekvlotje met de toepasselijke naam De Sleurschuut de Westelijke Rijkswaterleiding over. Daarna sta je feitelijk op het dak van de nieuwe Sluiskiltunnel. Dat bijzondere feit is zichtbaar in het landschap: twee grondwallen symboliseren de tunnelbuizen, die 17 meter onder het maaiveld liggen.
- Sinds 1968 vaart een veerpont tussen Sluiskil-Oost en -West heen en weer over het drukke Kanaal van Gent naar Terneuzen. In 2011 wilde Rijkswaterstaat de veerdienst opheffen, omdat zij het veer geen rijkstaak meer vond. Gelukkig heeft de Stichting Ter Behoud van de Pont te Sluiskil de veerpont in 2011 van Rijkswaterstaat kunnen overnemen. De stichting creëerde in een korte tijd een web van vrijwilligers om zich heen. Behalve de bestuursleden bestaat de stichting uit 7 gediplomeerde schippers, 3 onderhoudsmensen en enkele bedrijven die hand- en spandiensten verrichten. Gemiddeld zet de dorpspont per dag ongeveer 250 mensen over, voornamelijk middelbare scholieren. Vanwege de verkeersonveiligheid op en rond de brug waar fietsers, landbouwverkeer en snelverkeer zich onder andere mengen is het van belang om de veerpont te behouden. Vooral omdat in het verleden bij de brug en met scholieren ongelukken zijn gebeurd.
Sinds 2017 is het voortbestaan van deze pont echter in gevaar. In 2012 heeft Rijkswaterstaat de pont met een bedrag van 350.000 euro overgedragen aan de ‘Stichting ter behoud van de pont te Sluiskil’. Met dat bedrag heeft de pont nog 5 jaren weten te varen, maar de kas loopt steeds verder leeg waardoor de stichting afhankelijk is geworden van financiering vanuit de gemeente. De partijen zijn in onderhandeling, maar het bedrag dat tot dusver vanuit de gemeente is geboden is niet genoeg om de pont te laten varen en onderhouden. Als de pont verdwijnt, zullen o.a. de scholieren ca. 10 km om moeten fietsen. Er is wel een brug, maar die staat volgens Meerten Dallinga - voorzitter van de genoemde stichting - vaker open dan dicht. En in de onder Recente ontwikkelingen vermelde, in 2015 gereed gekomen Sluiskiltunnel is geen voorziening voor fietsers opgenomen. (bron en zie verder ook het video-item op de site van Hart van Nederland, 21-4-2017)
- O van Sluiskil, O van Kanaal Gent-Terneuzen, ligt de Koegorspolder, die voor een deel onder het dorpsgebied valt (waaronder het bedrijventerrein), en deels onder de stad Terneuzen. De gemeente Terneuzen geeft biodiversiteit in de Koegorspolder een impuls. Tevens wordt er een waterberging gerealiseerd. Het initiatief maakt onderdeel uit van het project 2B Connect dat ten doel heeft bedrijventerreinen te vergroenen. In Zeeland zijn Stichting Landschapsbeheer Zeeland en de ZMf (Zeeuwse Milieufederatie) verantwoordelijk voor de uitvoering van de projecten.
Wethouder Ben van Assche: "Het combineren van functies is belangrijk. Zo biedt de Koegorspolder kansen voor natuur én waterberging." In 2019 worden er waterpartijen gegraven met flauwe oevers, die zorgen voor extra natuur en extra waterberging om overstroming te voorkomen. Daarnaast zijn er bloemrijke graslanden en -stroken ingezaaid en zijn er diverse streekeigen landschapselementen aangelegd als vogelbosjes, een hoogstamboomgaard, poelen, knotbomen en laanbomen. "De knotwilg biedt een woonplek voor de steenuil, in de gegraven poelen kunnen amfibieën als de kamsalamander huizen en de laanbomen zijn voor vleermuizen een geschikte woonplek en trekroute", aldus Rudie Geus van Landschapsbeheer Zeeland. Ook zijn er diverse oude fruitrassen aangeplant en is er een wandelroute aangelegd, dus als het fruit rijp is, proef dan gerust een appel, peer, pruim of noot.
De natuurmaatregelen maken onderdeel uit van het biodiversiteitsplan voor de gehele Koegorspolder, waar naast de gemeente diverse bedrijven aan meewerken zoals North Seaports, Yara en Heros. De aanleg van de natuur wordt mede mogelijk gemaakt vanuit het Europese project 2B Connect. Vier jaar lang, tot december 2019, zetten 26 partners in de grensstreek België-Nederland zich binnen het Interregproject 2B Connect in voor meer biodiversiteit op bedrijventerreinen. Meer dan 70 bedrijven in deze regio richten hun terreinen groener in, zodat de lokale natuur alle kansen krijgt. Daarnaast reikt het project verschillende instrumenten aan om ook andere bedrijven te helpen werken aan biodiversiteit. Groeninrichting van bedrijventerreinen biedt niet alleen kansen voor lokale dieren en planten, maar draagt ook bij aan de (grensoverschrijdende) verbinding van natuurgebieden en zorgt voor een aangename omgeving om te werken of te fietsen. (bron: Zeeuwse Milieufederatie ZMf, oktober 2018)
In de Koegorspolder wordt in 2019 tevens een tijdelijk natuurgebied van 12 hectare aangelegd. Havenbedrijf North Sea Port heeft de grond voorlopig niet nodig en heeft het terrein daarom ter beschikking gesteld. Het is een tijdelijk natuurgebied, omdat de grond eigenlijk bestemd is voor bedrijven die zich in de toekomst in de Kanaalzone willen vestigen. Maar dankzij een regeling die het mogelijk maakt om industriegebieden om te vormen tot natuurgebieden, zolang ze niet gebruikt worden, heeft North Sea Port medewerking verleend aan het project. In samenwerking met Stichting Landschapsbeheer Zeeland en de Zeeuwse Milieufederatie wordt het gebied niet alleen omgevormd tot een natuurgebied, maar is het ook een Europees voorbeeldproject. Voor de aanleg is er financiële steun van de gemeente Terneuzen en het Europese fonds Interreg. Bedrijven en overheden kunnen in de Koegorspolder komen kijken hoe zij met hun nu nog onbenutte vierkante kilometers grond de natuur tegemoet kunnen komen. (bron: Havenbedrijf North Sea Port, 29-3-2019)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sluiskil, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sluiskil (online te bestellen).
Terug naar boven- Belangenvereniging: - De verbreding van het Kanaal Gent-Terneuzen heeft diepe wonden in het dorp geslagen. Zo ontstaat in 1968 Dorpsraad Sluiskil, een van de eerste Zeeuws-Vlaamse dorpsraden. Frappant is dat een van de oprichters van de dorpsraad, C. Bleyenbergh, begin 1969 "als probleem voor Sluiskil als geheel het gebrek aan bejaardenhuisvesting" aan de orde stelt. "Omdat hier niets is, trekken de bejaarden weg, vaak tegen hun zin." Dat is nog altijd niet gerealiseerd. Daarom staat de realisatie van een Woonzorgcentrum in het dorp ook nog steeds op de agenda van de huidige Dorpsraad, naast uiteraard nog een reeks andere zaken waar de Dorpsraad zich vioor inzet in het kader van behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid.
- Dorpshuis: - Nadat het St. Elisabethziekenhuis was afgebroken stond daar nog de kapel van de nonnen. Wat ermee te doen? Het werd verbouwd tot het huidige dorpshuis en zalen- en congrescentrum 't Meulengat. De grote zaal is de oude kapel, de andere zalen en gangen zijn er allemaal omheen gebouwd. Van het ziekenhuis is alleen de ambulance nog overgebleven... Zo ontstond voor een klein dorp als Sluiskil een groot zalen- en congrescentrum, wat inmiddels gekend is bij diverse bedrijven in binnen- en buitenland, omdat de ligging van ´t Meulengat centraal is en via de Westerscheldetunnel ook makkelijk te bereiken is vanuit Walcheren en Zuid-Beveland.
´t Meulengat is multifunctioneel. Dat wil zeggen dat er van alles georganiseerd kan worden: (taal)cursussen, vergaderingen, (trouw)feesten, bloemschikcursussen, recepties, borrels, theatervoorstellingen, live muziek, beurzen, (80ties)parties enz. In het gehele gebouw mogen in totaal 750 personen. De grote zaal is geschikt voor 500 personen. Cor en Jacqueline de Witte, beiden met meer dan 25 jaar ervaring in de horeca, zorgen ervoor dat je een warm welkom ervaart als je er binnenstapt.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Het Mozaïek. - Het op dezelfde locatie gevestigde Kindercentrum Het Mozaïek omvat een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal en BSO.
- Jeugd: - Scouting Sluiskil heeft groepen voor Welpen (6-11jr), Scouts (11-14jr) en Explorers (15-18jr).
- Muziek: - "Muziekvereniging Sluiskil is opgericht in 1934. Zoals vele muziekverenigingen hebben ook wij te maken met een teruglopend ledental. Daarom is er sinds 2015 een samenwerking met De Volharding Zaamslag. Sindsdien wordt er wekelijks gezamenlijk gerepeteerd in het Meulengat en worden de concerten gezamenlijk verzorgd."
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Sluiskil.
- Veiligheid: - Brandweer Sluiskil.
- Bedrijfsleven / ondernemen: - Ondernemersvereniging Samen Sterk.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sluiskil.
Reactie toevoegen