Sintjohannesga

Plaats
Dorp
De Fryske Marren
Fryslân

sintjohannesga_als_een_en_twee_woorden_en_volksmondnaam_sint_jut_op_dorpssite.jpg

Sintjohannesga werd tot tamelijk recent nog als twee woorden geschreven (zoals alle andere plaatsen die met Sint beginnen). En in de volksmond is het Sint Jut. Op de dorpssite zie je al deze namen/spellingen bij elkaar.

Sintjohannesga werd tot tamelijk recent nog als twee woorden geschreven (zoals alle andere plaatsen die met Sint beginnen). En in de volksmond is het Sint Jut. Op de dorpssite zie je al deze namen/spellingen bij elkaar.

sintjohannesga_op_plaatsnaambord_als_een_woord_kopie.jpg

Het duurt altijd 'even' voor een spellingswijziging is ingeburgerd. Op de plaatsnaamborden staat deels de spelling Sintjohannesga als een woord, deels als twee woorden.

Het duurt altijd 'even' voor een spellingswijziging is ingeburgerd. Op de plaatsnaamborden staat deels de spelling Sintjohannesga als een woord, deels als twee woorden.

Sint Johannesga..JPG

 Centrum van Sintjohannesga

Centrum van Sintjohannesga

Sint Johannesga.JPG

Molen De Hersteller, nog net in Sintjohannesga

Molen De Hersteller, nog net in Sintjohannesga

Sintjohannesga

Terug naar boven

Status

- Sintjohannesga is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 30-6-1934 gemeente Schoterland. Per 1-7-1934 over naar gemeente Haskerland, in 1984 over naar gemeente Skarsterlân, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.

- Sintjohannesga werkt op veel gebieden samen met de kleinere buurdorpen Rotsterhaule en Rohel. Ze worden gezamenlijk dan ook wel als drielingdorp beschouwd.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Sint Jânsgea.

In de volksmond
Sint Jut.

Spelling
Sintjohannesga is de enige plaats die met Sint begint en die als een woord wordt geschreven. Vanouds was dit niet zo. In het in 1978 geïntroduceerde postcodesysteem is de naam als een woord terecht gekomen. Wij vermoeden dat dit een initiatief van de toenmalige PTT is geweest, omdat zij t.b.v. het postcodesysteem straatnamen en plaatsnamen zo veel mogelijk inkortte, om - in die tijd nog - kostbare bytes uit te sparen (wat ons betreft dus eigenlijk een 'bewuste tikfout' van de PTT, en daarmee een vandaag de dag geformaliseerde spelfout). Vermoedelijk hebben andere instanties die spelling daarna - en/want daardoor - overgenomen en is hij op die manier ingeburgerd geraakt. Op de plaatsnaamborden heeft tot voor kort - en wellicht nog altijd - deels ook nog de spelling in twee woorden gestaan.

Oudere vermeldingen
1408 Sint Jansga, 1412 Sente Johansgoe, 1538 Sinte Jansgae, 1542-1544 Sinte Johannisgae, 1664 S. Iohannisgae.

Naamsverklaring
Betekent ga 'dorp, dorpsgebied', vernoemd naar Sint Johannes de Doper.(1) Een andere theorie luidt: "In vroeger tijden was er nog geen kerk in Sintjohannesga, er was wel een kapel in Rotsterhaule. Deze kapel van het Hasker Convent-klooster (uit Haskerdijken) heeft ooit gestaan op de hoek van de Streek en de Langedijk. Het dorp werd toen nog aangeduid als gea (gebied) en had nog geen eigennaam. De inwoners van het gea moesten belasting afdragen aan Sint Jan (rond 1300 stond er een klooster in Sneek van de Sint Janshospitaalridders) en daarom werd het Sint Jansga genoemd."(2)

Terug naar boven

Ligging

Sintjohannesga ligt ZW van Heerenveen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Sintjohannesga 75 huizen met 348 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 500 huizen met ca. 1.250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In dit gebied heeft in het verleden veel vervening plaatsgevonden. Gietersen (= verveners uit Giethoorn) vestigden zich hier ook. Het gebied werd erg nat en liep bij slecht weer helemaal onder water. Het werd het Onland genoemd. De polder is drooggemalen door vier molens. De laatst overgebleven molen, De Hersteller, is door de inwoners van sloop gered: Zie voor de molen verder bij Bezienswaardigheden.

Koek
In de jaren vijftig woonden en werkten aan de Streek in het tweelingdorp wel tien verschillende bakkers. Een mogelijke uitleg is dat bakkers jonge knechten in dienst namen. Als deze knechten na jaren dienst goed opgeleid waren, werden ze te duur en begonnen zij een eigen bakkerij. De meeste van die bakkerijen zijn in de jaren zestig verdwenen, de zaken die overbleven zijn opgenomen in grotere bakkersbedrijven. De koekfabriek van Sintjohannesga, Wieger Ketellapper (sinds 1997 onderdeel van Koninklijke Peijnenburg), is bekend in heel Nederland, evenals de roggebroodfabriek van Van Dijk, en banketbakkerij Modderman in buurdorp Rotsterhaule. Omdat de eigenaren J. en T. Ketellapper geen opvolger hadden, was Wieger Ketellapper in 1997 een gemakkelijke prooi voor Peijnenburg, die er alle belang bij had om deze grote concurrent over te nemen; in die tijd zette Peijnenburg jaarlijks 52 miljoen gulden om met 145 werknemers en Wieger 22 miljoen gulden met 60 personeelsleden.

Kerken
Naast de onder Bezienswaardigheden genoemde Hervormde kerk, was er in Sintjohannesga ook nog een Gereformeerde Evangelisatie op Hoge Dijk 18. Het pand dateerde uit 1930 en is op enig moment gesloopt (weet iemand wanneer dat is gebeurd?, red.).

Tot ca. 2018 wás er de Stichting Werkgroep Historie Sint Johannesga e.o. De werkgroep verzamelde, beheerde en beschreef de geschiedenis van de dorpen Sintjohannesga, Rotsterhaule en Rohel. De stichting had een grote verzameling aan foto’s, verhalen en documenten. De volgende boeken zijn door de stichting uitgegeven: 'Tusken Tsjûkemar en it Nannewiid' (geschiedenis van de drie dorpen, 359 pag., 1996); '75 jaar Christelijk Onderwijs in Sint Johannesga e.o.' (104 pag., 1997); 'Rotstergaast doarp oan è Tsjonger'; 'Doe’t pake noch feint wie en beppe faam'. In vermoedelijk 2018 hebben de initiatiefnemers de stichting en werkgroep opgeheven, omdat hun taak erop zat en ook de inmiddels gevorderde leeftijden een rol gingen spelen. In het hierna gelinkte artkel lezen wij namelijk het volgende bericht:

"Hier hebben jullie 500 euro, we hopen dat jullie er een mooie bestemming voor vinden. Onze klus zit erop, de boeken zijn geschreven en onze leeftijd is ook de reden dat we de historische vereniging opheffen." Dat was de boodschap aan Dorpsbelang van Jan Waslander en Ale Mulder, in de 90 en 80 jaar oud." Dorpsbelang heeft er een goede bestemming voor gevonden; in 2019 hebben ze drie informatiepanelen in het dorp gerealiseerd die vertellen over bijzondere gebeurtenissen en locaties uit de Tweede Wereldoorlog. Verder hebben ze ook een videodocumentaire gemaakt met twee ooggetuigen uit de oorlog, waaronder de genoemde Jan Waslander. Het was net op tijd: een half jaar na de première van de informatiepanelen en de documentaire is Jan op 93-jarige leeftijd overleden... Zie verder het mooie verslag over de informatiepanelen en de documentaire door Vivian Nijholt, secretaris van Dorpsbelang.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het geldende Bestemmingsplan Sintjohannesga - Rotsterhaule is in 2018 vastgesteld.

- Dorpsvisie Sintjohannesga, Rotsterhaule en Rohel.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Sintjohannesga heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de kop-rompboerderij op Streek 2, en Molen De Hersteller.

- De huidige Hervormde (PKN) Johannestsjerke (Streek 108) dateert uit 1963 en is de opvolger van de vorige kerk, die uit 1864 dateerde en in 1961 door brand is verwoest. Het orgel is in 1908 gebouwd door Gerrit van Leeuwen.

- Molen De Hersteller (Hoge Dijk 132) uit 1857 was de 1e van de 4 of 6* molens die de uit 1854 daterende 400 ha grote Grote Sint Johannesgaster Veenpolder bemaalde. Deze molen is daarvan als enige overgebleven. Tegenwoordig wekt de molen stroom op. Hoe dat zit kun je lezen onder de link.
* Op de site van de voetbalvereniging en op Wikipedia staat 4, op de molensite staat 6...

- Het naast de molen gelegen elektrische schroefpompgemaal De Grie heeft sinds 1931 de functie van de molen overgenomen. In 2000 is het gemaal buiten bedrijf gesteld en vervangen door een nieuw ondergronds prefabgemaal. De installatie van het oude gemaal is verwijderd, zodat de transformator van het nieuwe gemaal in de behuizing van het oude gemaal kon worden ondergebracht.

- Op de begraafplaats staat o.a. een oorlogsmonument, met daarbij ook een grafmonument voor de Tsjechische soldaat Richard Jung. Hij ontsnapte uit het Duitse leger en kwam in 1942 na omzwervingen terecht in Sintjohannesga, waar hij zich aansloot bij het verzet. Op 15 april 1945 bood hij zich aan voor een verkenningstocht van het Canadese leger, dat oprukte richting Scharsterbrug. Daarbij vond hij de dood. Zijn beschadigde helm ligt bij het monument. In april 2018 heeft het grafmonument de door de Provincie, Nationaal Comité 4 en 5 mei en Stichting Erfgoed & Publiek uitgeschreven wedstrijd 'Compliment voor een oorlogsmonument' gewonnen. De jury, onder leiding van gedeputeerde Johannes Kramer, prees de inzet van het dorp en de betrokkenheid van de kinderen van Basisschool De Trieme bij het monument. Ook de plannen tot uitbreiding werden gewaardeerd.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Dorpsfeest (5 dagen in juni).

- Trekkerbehendigheidswedstrijd en Gezelligheidsrit (op een zaterdag in oktober).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van de in 1879 opgerichte IJslub Sintjohannesga e.o..

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- ZO van Sintjohannesga ligt het Easterskar (NL: Oosterschar), een laagveenmoerasgebied met uitgestrekte rietlanden, soortenrijke graslanden en moerasbos. Voor vogels en vlinders is dit 523 hectare grote natuurgebied van groot belang. Het Easterskar is vrij toegankelijk op wegen en paden. Langs de Skardyk is een picknickplaats. Vogelkijkhut Skiere Goes aan de Richard Jungweg. Bij de hut is een parkeerplaats. Ook rolstoelgebruikers kunnen hier terecht.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sintjohannesga, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Sintjohannesga, Rotsterhaule en Rohel.

- Nieuws: - Nieuws uit Sintjohannesga, Rotsterhaule en Rohel op Facebook.

- Belangenvereniging: - Het doel van Dorpsbelang is het behartigen van de maatschappelijke en culturele belangen van de inwoners van de dorpen Sintjohannesga, Rotsterhaule, Rohel e.o. en alles wat er mee in verband kan worden gebracht of waaraan Dorpsbelang een positieve bijdrage kan leveren. - Nieuws van Dorpsbelang op Facebook. Alleen hebben ze het zo te zien zo druk dat ze al 'even' geen tijd meer hebben gevonden/gemaakt om nieuwtjes te plaatsen...

- Onderwijs en kinderopvang: - "De missie van Basisschool De Trieme in Sintjohannesga is: ‘levend leren en lerend leven’. Kinderen ontwikkelen zich in eigen tempo en op eigen wijze, ieder kind is verschillend en dus uniek. Dit nemen we als uitgangspunt voor ons onderwijs en richten ons onderwijs op zo’n wijze in dat ieder kind zich optimaal kan ontwikkelen en ontplooien. We doen dit door middel van thematisch onderwijs. Bekijk hier onze visie. De Trieme hanteert drie pijlers om deze ontwikkeling te faciliteren: Betekenisvol leren. Betrokkenheid van iedere leerling en aandacht voor iedere leerling als het gaat om zorg en begeleiding, waarbij betekenisvol leren in een rijke leeromgeving leidend is. Ieder kind moet de vaardigheden leren die het nodig heeft om de wereld te ontdekken en te verkennen. Ons onderwijs coacht en begeleidt kinderen in zelfstandig leren. Zelf keuzes maken, verantwoordelijkheid krijgen en nemen, communiceren, probleemoplossend denken en samenwerken komen juist met thematisch werken regelmatig aan bod. Waarom betekenisvol leren? Omdat het logisch, motiverend, efficiënt en effectief onderwijs is!

Met openheid & respect. Kinderen krijgen op De Trieme de kans om zich te ontwikkelen tot volwaardige en weerbare mensen in onze multiculturele samenleving. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor respect voor ieders mening en geloofsovertuiging, voor afkomst, naastenliefde en verdraagzaamheid. Als school willen we deze waarden aan onze kinderen overbrengen en daarmee een sfeer scheppen waarin iedereen zich veilig, gestimuleerd en gewaardeerd voelt. Groei. Op De Trieme gaan we daar waar mogelijk uit van verschillen in interesses, leerstijl, leertempo en intelligentie. Dit nemen we als uitgangspunt voor ons onderwijs. Op die manier kan ieder kind zich optimaal ontwikkelen en ontplooien. Wanneer het kind in staat is zelf verantwoordelijkheid te nemen voor zijn leren, krijgt het inzicht in zijn of haar eigen ontwikkeling en wordt groei in beeld gebracht. Ieder kind heeft meerdere talenten. Onze school is de sleutel tot het vinden van deze talenten en ervoor te zorgen dat ze tot groei komen."

- Sport: - De afkorting in de naam van Voetbalvereniging D.W.P. staat voor 'De Wite Peal' (de witte paal). De vereniging is namelijk in 1947 opgericht in de kantine van het voormalige Rijkswerkkamp De Wite Peal aan de Kampweg te Rotsterhaule. De vereniging groeit in de loop der jaren voorspoedig. Begin jaren zeventig is het zover dat D.W.P. beschikt over 9 elftallen die moeten spelen op één veld, dat ook nog bekend staat als een van de slechtste van Friesland. Dat kan zo niet langer. Daarom wordt het huidige sportpark gebouwd in Sintjohannesga, dat in 1976 gereed komt. Zie verder de pagina Geschiedenis v.v. D.W.P.

- De lessen van Gymvereniging ODI zijn voor de jeugd op vrijdagmiddag, en voor de volwassenen op vrijdagavond, in de gymzaal van het dorp. Er zijn mogelijkheden voor allerlei groepen, die je onder deze link beschreven vindt.

- Volleybalvereniging IVO (= In Vriendschap Opgericht) is opgericht in 1988.

- Zorg: - Zorgboerderij De Alde Stelle in Sintjohannesga verzorgt kleinschalige dagbesteding en activiteitenbegeleiding voor senioren. Ze bieden gezelligheid in huiskamersfeer, sociale contacten, ruimte en rust in een natuurlijke omgeving. De dagbesteding is bedoeld voor ouderen die een of meerdere dagen per week willen door brengen op deze locatie. Dit kan zijn door vereenzaming, een (lichte) vorm van dementie of andere oorzaak. Met name voor mensen die van het buitenleven houden is De Alde Stelle een geschikte locatie. Door de diverse tuinen, moestuin, de aanwezige (huis)dieren, landelijke omgeving en het gezellige woonhuis met hobbyschuur waant men zich helemaal op het platteland.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sintjohannesga.

Reactie toevoegen