Sint Anna ter Muiden

Plaats
Dorp
Sluis
Zeeuws-Vlaanderen
Zeeland

sint_anna_ter_muiden_collage_jan_dijkstra.jpg

Heel bijzonder: vrijwel alle panden in het stadje of dorpje Sint Anna ter Muiden zijn rijksmonument. Je kijkt er dus je ogen uit. Zeer de moeite waard om er eens rond te wandelen. Collage Jan Dijkstra, Houten.

Heel bijzonder: vrijwel alle panden in het stadje of dorpje Sint Anna ter Muiden zijn rijksmonument. Je kijkt er dus je ogen uit. Zeer de moeite waard om er eens rond te wandelen. Collage Jan Dijkstra, Houten.

sint_anna_ter_muiden_kerk_restauratie_en_herbestemming_boei.jpg

Dankzij de inspanningen van instantie BOEi is de markante, beeldbepalende Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden, die in verval was geraakt, in 2014 weer in volle glorie gerestaureerd en herbestemd. (© www.boei.nl)

Dankzij de inspanningen van instantie BOEi is de markante, beeldbepalende Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden, die in verval was geraakt, in 2014 weer in volle glorie gerestaureerd en herbestemd. (© www.boei.nl)

ZL gemeente St Anna ter Muiden in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente St Anna ter Muiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente St Anna ter Muiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Sint Anna ter Muiden

Terug naar boven

Status

- Sint Anna ter Muiden is een dorp* in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Sluis. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1879. In 1880 over naar gemeente Sluis, in 1995 over naar gemeente Sluis-Aardenburg, in 2003 over naar gemeente Sluis.

* Het plaatsje concurreert o.a. met Staverden, Bronkhorst en Eembrugge om de titel 'kleinste stad van Nederland'. Het heeft in 1241 stadsrechten verkregen. Van deze plaatsen met historische stadsrechten kan alleen Sint Anna ter Muiden aanspraak maken op een naar middeleeuwse maatstaven stedelijk verleden. Volgens de huidige maatstaven is het plaatsje echter bepaald geen stad meer (qua grootte en voorzieningen). Vandaar dat vandaag de dag de kwalificatie 'dorp' het meest accuraat is; op deze site kwalificeren wij de plaatsen namelijk op grond van de hedendaagse geografische en maatschappelijke werkelijkheid. Stadsrechten die eeuwen geleden zijn verleend bij plaatsen die nadien nooit tot een echte stad zijn uitgegroeid, zijn daarbij dan in de praktijk niet relevant meer; er kunnen geen rechten meer aan worden ontleend zoals dat vroeger wel het geval was. Dat neemt niet weg dat een kleine plaats - zoals de genoemde voorbeelden - zich dan best om folkloristische / toeristische redenen nog als (kleinste) stad kan profileren.

- Wapen van de voormalige gemeente Sint Anna ter Muiden.

- Het dorp Sint Anna ter Muiden heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Sluis.

- Sinds 2014 is er een 30 km-zone in Sint Anna ter Muiden (met uitzondering van de doorgaande Sint Annastraat). Je kúnt ook nauwelijks sneller in de kleine bochtige straatjes van het dorp. En gezien de schoonheid van het dorp (bijna alle panden zijn rijksmonumenten) zou je dat ook helemaal niet moeten willen. Je kunt er beter door lópen om alle panden goed te kunnen bekijken.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Op de plaatsnaamborden ter plekke is de spelling van het naamdeel 'ter' afwisselend met kleine en hoofdletter t. De correcte spelling van de plaatsnaam Sint Anna ter Muiden is echter met kleine t.

In het West-Vlaams
Anna-ter-Mu.

Oudere vermeldingen
Sint Anne ter Muiden, Ter Muiden, Muden. 1273 Muda, 1334 ter Mude, 1747 S. Anna ter Muiden.

Naamsverklaring
De oude benamingen kwamen voort uit het feit dat de plaats lag aan de monding van de Sincfala, de Budanvliet (of Tabuda van Ptolomaeus) en de Reigersvliet. Het voorvoegsel Sint Anna (de naam van de kerkpatrones) is er later bijgekomen, mogelijk om de plaats te onderscheiden van andere plaatsen met dezelfde naam, met name Muiden in de Vechtstreek, of vanwege de kerkelijke invloed.

Terug naar boven

Ligging

Sint Anna ter Muiden ligt W van Sluis en grenst in het Z aan België. - Hier ligt het meest westelijk gelegen punt van (het Europese deel van) Nederland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Sint Anna ter Muiden, die slechts de gelijknamige plaats omvat, 49 huizen met 272 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 50 inwoners (aldus (1)) en gezien de Rijksmonumentenlijst omvat het minimaal 40 panden.

Terug naar boven

Geschiedenis

Sint Anna ter Muiden heeft in 1241 stadsrechten verkregen. Vóór Sluis bestond was het de havenstad van Brugge. Echter, aldus Van der Aa (1840) "alzoo het land ter Westzijde aanslikte, geraakte de stad allengs van de zee verwijderd. Om dit evenwel voor te komen en haren rang te behouden, verplaatsten de inwoners hunne woningen meer zeewaarts; doch bij brieven, gegeven den 6 april 1445, door Hertog Philips van Bourgondië, werd hun dit verboden, omdat, de vijand, zich in tijd van oorlog, in die woningen kwam verschuilen, ten einde Sluis te benauwen; even als zulks kort te voren geschied was, toen Simon van Lalaing, Bevelhebber van Sluis, zich genoodzaakt zag, om herwaarts over te steken, den dijk te slechten en de woningen te verbranden, ten einde de Engelschen, die hij er eerst uitgedreven had, zich niet weder daarin konden nestelen." Wij krijgen weleens het verwijt dat wij te lange zinnen maken met teveel komma's, maar Van der Aa was zoals je ziet nog veel erger ;-)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Sint Anna ter Muiden, kun je terecht op de site Sintannatermuiden.nl, een 'wiki' met een schat aan informatie over de geschiedenis, de panden en de inwoners in de loop der eeuwen. Desgewenst kun je er zelf ook aanvullingen op aanleveren. De website is een 'gereedschap' om het lopende onderzoek naar de geschiedenis van het dorp te ondersteunen. In archiefstukken gevonden gegevens, zoals over de verkoop van huizen, worden hier vastgelegd. De website is dan ook absoluut niet compleet en kan gegevens bevatten die bij nader onderzoek niet correct blijken te zijn. De website is een initiatief van Marianne Gossije, Yvette Hoitink en Els Marijnissen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In 1967 is heel Sint Anna ter Muiden tot Beschermd Stadsgezicht uitgeroepen. Het plaatsje heeft maar liefst 48 rijksmonumenten, dat betreft dus de meerderheid van de panden in het plaatsje. Enkele bijzonderheden hieruit:

- De Hervormde Kerk van Sint Anna ter Muiden is oorspronkelijk in de 14e eeuw gebouwd. In 1584 is de kerk tijdens een belegering in de Tachtigjarige Oorlog grotendeels verwoest. De markante beeldbepalende stompe toren blijft staan, waarna in 1653 de huidige kerk ertegenaan wordt gebouwd. De gotische kerk is gewijd aan de Heilige Anna, moeder van Maria en dus de grootmoeder van Jezus. Men heeft grote ambities bij de bouw. De iconische toren is dan ook ontworpen in het formaat van een basiliek. Het bijbehorende schip is echter nooit voltooid.

Het monument, en vooral de kerktoren, heeft lange tijd met achterstallig onderhoud gekampt en het daaruit voortvloeiende verval. Eind 2013 heeft het kerkbestuur de kerk overgedragen aan BOEi (een instelling die is gespecialiseerd in restauratie van cultureel erfgoed gecombineerd met herbestemming). Dankzij bijdragen van gemeente, provincie, de BankGiro Loterij en de voormalige eigenaar kon worden gestart met de restauratie. Een geslaagde missie, want de kerk is inmiddels weer in volle glorie hersteld. En kennelijk is er inmiddels ook een nieuwe huurder. Wie dat is, is ons niet bekend.

- 17e-eeuws voormalig Raadhuis (Marktplein 12).

- Pastorie (Marktplein 14).

- Schilderachtig dorpsplein met een pomp uit 1789 in Lodewijk XVI-stijl.

- Op Sint Annastraat 151, halverwege tussen Sint Anna ter Muiden en Sluis, staat een inmiddels sterk vervallen voormalig klooster, dat in de volksmond kennelijk al het spookklooster wordt genoemd (onder de link vind je althans een filmpje van iemand die er rondkijkt en het zo noemt, zie ook een pagina van iemand die zich The Ghosthunter noemt, en stelt er daadwerkelijk allerlei paranormale verschijnselen te hebben waargenomen). Het complex is in 1909 gebouwd door Marguerite Van Loo, echtenote van baron Leon Cox. Zij gaven het de Franse naam La Pommeraie, hoogstwaarschijnlijk vanwege de appelboomgaard rond het huis. Tegenwoordig staat het bekend als het Hoompje.

Sinds 1912 is het door een hele reeks verschillende zusterordes bevolkt geweest, en heeft ook een reeks uiteenlopende functies gehad. Die details kun je lezen op de pagina over het klooster van Sint Anna ter Muiden op Reliwiki. Sinds 1987 staat het complex leeg, raakt het steeds verder in verval, en wacht het op een eventuele herbestemming. Het pand is een rijksmonument, maar is inmiddels zodanig vervallen dat oud-politieagent Wim Eggermond het in 2016 in een reportage met Omroep Zeeland zelfs 'levensgevaarlijk' noemt; het complex wordt immers nog altijd door nieuwsgierigen bezocht, maar op steeds meer plekken is sprake van instortingsgevaar, of kun je zomaar ergens door een vloer zakken. De gemeente heeft de eigenaar - vastgoedhandelaar Ronnie van de Putte - dan ook diverse malen dringend verzocht er iets aan te doen, op straffe van een forse dwangsom, die ook opgelegd is, maar blijkens dit artikel kennelijk niet geïnd kan worden. De gemeente concludeert in dat artikel (anno mei 2019) dat haar mogelijkheden om de eigenaar te dwingen het pand op te knappen, uitgeput zijn en dat kennelijk niets aan de huidige staat kan worden gedaan. Het Cuypersgenootschap verzoekt de gemeente vervolgens dringend om toch weer handhavend te gaan optreden.

VVD Wassenaar heeft de Amsterdamse beurs Euronext in september 2020 gevraagd het bedrijf van Ronnie van de Putte van de beurs te halen. Van de Putte heeft de reputatie dat hij veel (monumentaal) vastgoed koopt, maar daar vervolgens niets mee doet zodat gemeenten aankijken tegen krotten. In Wassenaar is hij eigenaar van het zwaar verwaarloosde rijksmonumentale Huize Ivicke. Volgens de VVD past de manier waarop het bedrijf Bever Holding van Van de Putte zaken doet, niet bij de 'maatschappelijke verantwoordelijkheid die anno 2020 leidend is'. Daarmee bedoelen ze dat gemeenten door het handelen van de krottenkoning enorm op kosten worden gejaagd, terwijl Van de Putte dit kan doen omdat er in aandelen van zijn bedrijf wordt gehandeld. 'De treurige praktijken van dit beursgenoteerde bedrijf zijn onder meer ook bekend in de gemeenten Noordwijk, Sluis - betreffende het Hoompje in Sint Anna ter Muiden, red. - en Leiden. Overal wordt dezelfde strategie gevolgd, waarbij grote maatschappelijke schade wordt aangericht', schrijft VVD Wassenaar in haar brief. 'Met de beursnotering van Bever Holding bij Euronext Amsterdam draagt u indirect bij aan deze chantagetactiek.'

- Gevelstenen in Sint Anna ter Muiden.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Nader met aandacht tot dit groene plein / Een kleine weelde onder lage bomen / Hier is de rust zo jong en zo volkomen / Als de lentewind en najaarszonneschijn". Met deze woorden karakteriseert dichter Willem de Mérode het idyllische stadje Sint Anna ter Muiden, dat vele dichters en schilders heeft geïnspireerd, en dat in het verleden een tijdlang heeft gefungeerd als belangrijke ontmoetingsplaats voor kunstenaars. Dit artistieke verleden van het nu zo rustige stadje heeft Jan Peter Kakebeeke er toe gebracht een culturele stichting in het leven te roepen: de Kunstkring Sint Anna ter Muiden. Deze stichting wil het verleden doen herleven en het stadje opnieuw tot een centrale plaats maken waar kunstenaars en kunstminnenden elkaar treffen, en waarbij het accent ligt op 'grensoverschrijding' in de meest letterlijke zin van het woord: het aanhalen van artistieke banden tussen de buurlanden Nederland en België.

De stichting organiseert regelmatig culturele manifestaties in en rondom de Hervormde kerk van Sint Anna ter Muiden, op het terrein van muziek, poëzie, literatuur, voordracht, architectuur en beeldende kunst. Kunstenaars worden benaderd door het bestuur, maar kunnen zich uiteraard ook zelf aanmelden. Naast het aantrekken van kunstenaars uit België en Nederland, biedt de stichting ook een podiumplaats aan streektalent. Niet alleen voor de regionale kunstenaars zelf, maar ook voor het publiek is het vaak extra aantrekkelijk om een streekgenoot aan het werk te zien of te horen. Daarnaast wil de Kunstkring ook samenwerken met scholen en opleidingscentra uit de regio, om ook de jeugd te betrekken bij cultuurprojecten.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sint Anna ter Muiden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Sint Anna ter Muiden van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Links

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sint Anna ter Muiden.

Reactie toevoegen