Siebengewald

Plaats
Dorp
Bergen LB
Noord-Limburg
Limburg

siebengewald_weerstation.jpg

Het kleine dorp Siebengewald is van alle gemakken voorzien. Ze hebben er zelfs een eigen weerstation!

Het kleine dorp Siebengewald is van alle gemakken voorzien. Ze hebben er zelfs een eigen weerstation!

siebengewald_jaarmarkt_strassenparty_kopie.jpg

De Internationale Jaarmarkt/Strassenparty in Siebengewald en het Duitse buurdorp Hülm (op de 1e zondag van juni) is ruim 1,5 km lang. Er is livemuziek en er zijn ook attracties voor de kinderen.

De Internationale Jaarmarkt/Strassenparty in Siebengewald en het Duitse buurdorp Hülm (op de 1e zondag van juni) is ruim 1,5 km lang. Er is livemuziek en er zijn ook attracties voor de kinderen.

siebengewald_carnavalsvereniging_cv_de_bessembienders.png

Carnavalsvereniging De Bessembienders uit Siebengewald is een bloeiende en zeer actieve carnavalsvereniging. Met tientallen drukbezochte evenementen en enthousiaste leden maakt CV De Bessembienders van elk carnavalsseizoen een feest voor jong en ouder.

Carnavalsvereniging De Bessembienders uit Siebengewald is een bloeiende en zeer actieve carnavalsvereniging. Met tientallen drukbezochte evenementen en enthousiaste leden maakt CV De Bessembienders van elk carnavalsseizoen een feest voor jong en ouder.

siebengewald_kermisloop.jpg

De Kermisloop (op een zaterdag in augustus) bestaat uit één parcours door de straten van Siebengewald, waar, afhankelijk van de leeftijdsklasse, verschillende afstanden worden afgelegd (© www.lgsiebengewald.nl)

De Kermisloop (op een zaterdag in augustus) bestaat uit één parcours door de straten van Siebengewald, waar, afhankelijk van de leeftijdsklasse, verschillende afstanden worden afgelegd (© www.lgsiebengewald.nl)

siebengewald_amcc_de_zilveren_vogels.jpg

Autosportvereniging AMCC De Zilveren Vogels uit Siebengewald organiseert jaarlijks in het eerste weekend van september een autocross

Autosportvereniging AMCC De Zilveren Vogels uit Siebengewald organiseert jaarlijks in het eerste weekend van september een autocross

siebengewald_oktoberfest_kopie.jpg

Ja, ze sporten en feesten wat af in Siebengewald... In een weekend eind oktober is er ook nog het Oktoberfest.

Ja, ze sporten en feesten wat af in Siebengewald... In een weekend eind oktober is er ook nog het Oktoberfest.

siebengewald_siebengewalds_treffen.jpg

In Siebengewald houden ze niet alleen van sporten en feesten, maar ook nog van muziek maken. Zo is er eind mei het Siebengewalds Treffen, waar een vijftal lokale getalenteerde bands, koren en/of artiesten laten horen en zien wat ze kunnen.

In Siebengewald houden ze niet alleen van sporten en feesten, maar ook nog van muziek maken. Zo is er eind mei het Siebengewalds Treffen, waar een vijftal lokale getalenteerde bands, koren en/of artiesten laten horen en zien wat ze kunnen.

siebengewald_grenslandmannenkoor.jpg

Ook de liefhebbers van het klassiekere werk komen in Siebengewald aan hun trekken met het Grenslandmannenkoor, hier tijdens een optreden in Molenhoek op 30-4-2017 (© http://grenslandmannenkoor.jouwweb.nl)

Ook de liefhebbers van het klassiekere werk komen in Siebengewald aan hun trekken met het Grenslandmannenkoor, hier tijdens een optreden in Molenhoek op 30-4-2017 (© http://grenslandmannenkoor.jouwweb.nl)

siebengewald_basisschool_t_kendelke.jpg

Basisschool 't Kendelke in Siebengewald is genoemd naar het beekje de Kendel dat langs het dorp stroomt

Basisschool 't Kendelke in Siebengewald is genoemd naar het beekje de Kendel dat langs het dorp stroomt

siebengewald_schutterij_ons_genoegen_bondsschuttersfeest_2016_kopie.jpg

In veel Limburgse dorpen kennen ze nog de traditie van de schutterij, zo ook in Siebengewald, sinds 1898. Hier haalt Schutterij Ons Genoegen de Koning van 2016, Johnny Janssen, af t.b.v. het Bondsschuttersfeest 2016. (© www.onsgenoegensiebengewald.nl)

In veel Limburgse dorpen kennen ze nog de traditie van de schutterij, zo ook in Siebengewald, sinds 1898. Hier haalt Schutterij Ons Genoegen de Koning van 2016, Johnny Janssen, af t.b.v. het Bondsschuttersfeest 2016. (© www.onsgenoegensiebengewald.nl)

Siebengewald

Terug naar boven

Status

- Siebengewald is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Bergen.

- Onder het dorp Siebengewald vallen ook de buurtschappen Beekheuvel, Groote Horst, Kleine Horst, Koekoek, Op de Belt en Vrij. Dat zijn in totaal 6 buurtschappen.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Siêbegewâld.

Oudere vermeldingen
1326 zeuenghe waet, 1346 Sevengewalde.

Naamsverklaring
Zeuen, Seven is het telwoord. Te vergelijken is de plaatsnaam Viergewald (1334 aen die viergewait, 1437 Vyrgewalt). De plaats ontleent dan misschien zijn naam aan zeven hier woonachtige families die gebruiksrecht op de gemene grond hadden. Het Middelnederlandse gewald of gewout betekent 'macht, zeggenschap, beschikking', houtgewalt betekent 'aandeel in het gemeenschappelijk bos'.(1)

Over de Duits lijkende naam, de verschillende spellingen in de loop der tijden, en de uitspraak van de naam, vinden we een mooi verhaal op de site over de geschiedenis van het dorp, dat wij hier citeren: "De eerste vraag die Siebengewalders krijgen is: 'Siebengewald, dat klinkt zo Duits, heeft dat vroeger bij Duitsland gehoord?' Ja, het dorp heeft vroeger, in de 17e en 18e eeuw, een tijd lang deel uitgemaakt van Pruisen (Duitsland als zodanig is pas later gevormd), net als de rest van Noord- en Midden-Limburg, dus daarin is het dorp niet uniek. Wat het onderscheidde van vrijwel alle andere plaatsen is dat het dorp een 'vertaalbare' naam had.

De oudste tot nu toe bekende vermelding van Siebengewald is te vinden in een oorkonde uit 1326, waarin Reinoud, graaf van Gelre, de gezagsverhoudingen in Weeze regelt. Zowel de graaf van Gelre als die van Kleef benoemde een rechter in de rechtbank daar, terwijl er ook een rol was voor de plaatselijke voogd, de Heren van Hertefeld. In de oorkonde wordt onder andere vastgelegd dat "eyn here der guede van Hertevelt voerghenant is eyn waytgreve in der Zevenghewaet", ofwel een heer van Hertefeld voornoemd is waldgraaf in het Zevengewald. Dat "Zeven" wordt in de loop van de tijd "Sieben", ongetwijfeld onder invloed van het Duits. Dat was toen nog niet de voertaal in deze streek, maar het won onder invloed van het Pruisische bestuur in Kleef wel terrein.

Op de Kleefse kadasterkaarten van 1730-1740 komen beide vormen voor: Bauernschaft Siebengewalt op de Siebengewaldse kaart, en Seevengewalt op de kaart van Asperden. Als de Bauernschaft Siebengewalt in 1817 bij Nederland komt wordt de spelling Siebengewald, het wordt niet meer terugvertaald naar Zeven- of Sevengewald. Hoewel opmerkelijk genoeg in de eerste kadasterboeken van 1830 de naam soms als Zevengewald geschreven wordt. En in 1860 nog gebruikt iemand in een brief de variant Zievengewald. De naam hoort wel op z'n Nederlands (Noordlimburgs) uitgesproken te worden, beginnend met een s-klank (geen z) en met een zachte -g-!

Wat de naam betekent is ook een lastige vraag, waar de geleerden het niet over eens zijn. Mogelijk heeft -gewalt de betekenis van recht dat iemand heeft op een bepaald gebied. Voor 1300 was het een moerassig gebied, waar misschien 7 partijen rechten hadden, om turf te winnen, vee te laten grazen, hout te kappen of iets dergelijks. De naam Viergewalt werd in die betekenis gebruikt in de buurt van Heijen. Een andere mogelijkheid is dat -wald toch bos betekent, en sieben verwijst naar de zevenboom (jeneverbes, Duits Wacholder, Latijn Sabina). Zoals in het Zevenboomsven bij Afferden, of het Zevendal bij Plasmolen. Maar zevenbomen staan bij voorkeur op het zand en niet in een moeras..."

Terug naar boven

Ligging

Siebengewald ligt NO van Bergen, ZO van Gennep en grenst in het N en O aan Duitsland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Siebengewald 48 huizen met 293 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.100 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Tijdens het Congres van Wenen in 1815 werd na en naar aanleiding van de 'val' van Napoleon zo'n beetje heel Europa opnieuw ingedeeld en verdeeld over de diverse grootmachten. Verder wordt het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opgericht, waarbij wordt bepaald dat de grens in deze omgeving op 800 Rijnlandse roeden, dat is één toenmalig kanonschot, van de Maas moet komen te liggen. Voor de exacte vaststelling van de grens buigt een commissie zich over verschillende kwesties. Zo moet Afferden een enclave afstaan in de Pruisische gemeente Weeze in ruil voor de van Weeze afgescheiden buurtschap Siebengewald. Bij Koninklijk Besluit van 19 november 1817 gaat deze plaats definitief over naar Nederland en wordt op 14 februari 1818 bij de gemeente Bergen ingedeeld.

In die tijd is het nog maar een kleine buurtschap. Sindsdien vestigen zich er veel Groesbekers, wat tot op de dag van vandaag te merken is aan Groesbeekse accenten in het Siebengewaldse dialect. De Groesbekers zoeken als dagloner werk in de omgeving en vestigen er kleine keuterboerderijen. Ze gebruiken de heidevelden om er bezems te maken en met strikken en klemmen vangen ze hazen en konijnen. De Groesbekers brengen ook het gebruik van bijnamen mee naar Siebengewald. Het gebruik van die namen komt goed van pas bij het smokkelen van goederen over de Duits-Nederlandse grens. Tijdens het smokkelwerk bediende men zich vaak van die bijnamen om elkaar te waarschuwen als er douaniers in aantocht waren.

Van oudsher heeft deze plaats bij het dorp Afferden gehoord. Geleidelijk aan ontwikkelt de buurtschap zich echter tot een dorp met een eigen identiteit. In 1868 krijgt Siebengewald een eigen parochiekerk. Deze is, net als bijna alle overige bebouwing, in de Tweede Wereldoorlog verwoest. De in 1956 gebouwde St. Jozephkerk staat aan de rand van het dorp. Het was toen de bedoeling om bij de kerk een nieuw centrum te bouwen, maar die plannen zijn niet doorgegaan. De bebouwing van de dorpskern strekt zich nog altijd voornamelijk langs en in de buurt van twee hoofdwegen in westelijke en zuidelijke richting uit.

Straatnamen
In 1955 zijn in het dorp de adressen met straatnamen en huisnummers ingevoerd. Voor die tijd werden huizen in de gemeente Bergen aangeduid met een nummer, dat per kern voorafgegaan werd door een andere letter (A was Heijen, B Afferden, C Siebengewald, D Bergen enz.). Voor sommige straten waren eerder wel namen in gebruik, die in 1955 toch geen ingang vonden. De Grensweg werd Augustinusweg, de Schoolstraat werd Processieweg, de Koestraat werd Beekheuvel. Onder de link vind je een aantal straatnamen met hun verklaring.

Molen
In 1894 wordt molen Op Hoop van Zegen of De Hoop gebouwd op de Kreeftenheide, WNW van grenspaal 530. Het is een windmolen van het type beltmolen. Hij had een stenen romp met een houten kap. De romp was een ronde bovenkruier. De molen is reeds in 1915 onttakeld omdat huizenbouw in de omgeving de windvang belemmerde. De afgeknotte molenromp werd omgebouwd tot motormaalderij. De molenromp is in ca. 1975 afgebroken.

- Site over de geschiedenis van Siebengewald.

- Sinds 2014 is er de Werkgroep Siebengewalds Archief. In 2017 is het 200 jaar geleden dat Siebengewald toegevoegd werd aan de gemeente Bergen en dus aan Nederland. Medio dat jaar willen ze het resultaat presenteren van het onderzoek dat ze hebben uitgevoerd naar vroegere inwoners en de huizen waarin ze woonden. In welke vorm dat zal zijn is nog niet zeker. Ze zijn anno voorjaar 2017 nog aan het inventariseren met behulp van burgerlijke stand, kerkboeken, bevolkingsregisters, kadastergegevens, oude foto's en persoonlijke gesprekken. Verder organiseren ze enkele malen per jaar een drukbezocht Historisch Café, waarbij een bepaald thema de revue passeert. Zo zijn er al Historische Cafés geweest over een aantal buurtschappen, over het oude en nieuwe centrum, over de noodwoningen 1945-1955, en over de ouderdom en namen van straten en wegen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Van oudsher kerkten de inwoners van Siebengewald in het Duitse Hassum. Na de toevoeging van de plaats aan Nederland in 1817, gold sinds 1823 de kerk van Afferden als parochiekerk. Aangezien de weg slecht begaanbaar was en de dorpen op grote afstand lagen, duurde het ca. 2 uur om in de kerk te komen (men had in die tijd immers alleen nog maar de 'benenwagen'). Dit werd als reden genoemd door de pastoor van Afferden om hier een eigen parochie te laten stichten. Mgr. Paredis realiseert dit in 1867. De gemeenschap is echter bijzonder arm en bedeltochten leveren niet voldoende op. Daarom laten de bouwpastoors zelf stenen bakken.

Het resultaat van alle inspanningen komt in 1868 gereed als een eenvoudige neogotische kerk, met een toren in drie geledingen en een naaldspits. Ook de aanschaf van de klokken lijdt onder het gebrek aan financiële middelen. Ze worden daarom van staal gemaakt in plaats van brons. De Duitsers geven ze in de oorlog dan ook terug na ze aanvankelijk te hebben geroofd, omdat de oorlogsindustrie niets kan met de stalen klokken... In februari 1945 wordt Siebengewald vrijwel geheel verwoest. Ook de Sint Jozefkerk deelt dat lot. De stalen klokken komen wel onbeschadigd onder het puin vandaan. Na in enkele noodkerken te hebben gebivakkeerd, komt in 1956 de huidige Sint Jozefkerk gereed.

- In 2001 is het Kapelletje op het kerkhof ingezegend. Mede dankzij inzet van veel leden van Schutterij Ons Genoegen heeft het dorp dit kunnen realiseren.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Boerenbruiloft (eind januari).

- Carnaval. - CV De Bessembienders is een bloeiende en zeer actieve carnavalsvereniging. Met tientallen drukbezochte evenementen en enthousiaste leden maakt CV De Bessembienders van elk carnavalsseizoen een feest voor jong en ouder.

- Koninginnetoernooi (regionaal tennistoernooi, gedurende een week eind april).

- Siebengewalds Treffen (op een zaterdag eind mei, sinds 2016) is een muziekfestival voor jong en ouder, met een 5-tal lokale getalenteerde bands, koren en/of artiesten.

- De Internationale Jaarmarkt / Strassenparty in Siebengewald en het Duitse buurdorp Hülm (op de 1e zondag van juni, van 10 tot 18 uur) is rond 1990 voor het eerst opgezet door enkele ondernemende vrijwilligers met gevoel voor internationale samenwerking. Hun doel was vooral het tot stand brengen van een blijvende verbinding tussen de beide kernen. Dit jaarlijkse evenement is daarvoor het juiste middel gebleken. Ruim 200 vrijwilligers zijn in touw om ruim 1,5 km lange jaarmarkt in goede banen te leiden. De toegang is gratis. Alleen het parkeren van een auto of motor kost 3 euro, wat geheel ten goede komt aan de verenigingen van de meewerkende vrijwilligers. Er is live muziek van bands uit de regio en er is ook genoeg vermaak voor de kinderen.

- De Kermisloop (op een zaterdag in augustus) bestaat uit 1 parcours door de straten van Siebengewald, waar verschillende afstanden worden afgelegd. De kleinsten rennen over een afstand van 300 meter. Jongeren tot 16 jaar kunnen kiezen voor 1 km of 2,5 km en de overigen lopen een afstand van 5 km of 10 km. In/vanaf 2017 is er ook een 4 x 2,5 km Estafetteloop.

- Autosportvereniging AMCC De Zilveren Vogels organiseert jaarlijks in het 1e weekend van september een Autocross.

- Oktoberfest (weekend eind oktober).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het ruilen, verkopen en verpachten van in totaal 28,6 hectare landbouwgrond in het Siebengewald in 2013 komt de natuur, de landbouw en de bescherming tegen hoog water ten goede. Boeren krijgen betere kavels, na de grindwinning kan de natuur zich ontwikkelen en de nevengeul Sambeek-Oost draagt bij aan de bescherming tegen wateroverlast bij een hoge waterstand van de Maas.

- In 2015 is het natuurlijke landschap van de Eckeltse Vennen hersteld. Dit gebied sluit aan op natuurgebied de Eckeltse Bergen. Na de herinrichting bestaat het natuurgebied van ca. 17 ha uit vennen, natte heide en ondiepe laagten.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Siebengewald, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Siebengewald (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Siebengewald op Facebook.

- MFC: - In 2011 is het nieuwe multifunctioneel centrum (MFC) De Klaproos gereed gekomen, als opvolger van dorpshuis De Blokhut, die in slechte staat verkeerde.

- Onderwijs en kinderopvang: - Nadat door fusie en opheffing van de vier scholen in Siebengewald in de jaren tachtig er nog één school over is, is besloten een nieuwe naam te kiezen in het jaar dat de basisschool van start is gegaan (1985). Uit de ingezonden namen is voor Basisschool 't Kendelke gekozen. Dit is een beekje, dat aan de rand van het dorp stroomt en uitkomt in de Niers, die op haar beurt weer naar de Maas loopt, om vervolgens in de grote zee uit te komen. Zo staat de Kendel voor het basisonderwijs, de Niers voor het voortgezet onderwijs, de Maas voor het hoger onderwijs en tenslotte de grote zee voor de maatschappij waarin uiteindelijk ieder zijn plekje moet vinden. - Kinderdagverblijt 't Kienderbènkske.

- Jeugd: - Jong Nederland Siebengewald is een jeugdclub die jonge mensen de ruimte geeft die ze nodig hebben. Iedereen van 5 t/m 16 jaar kan bij hen terecht. En omdat iedereen het leuk vindt om met leeftijdgenoten te spelen, zijn de clubs ingedeeld in verschillende leeftijdsgroepen. En als je boven de 16 jaar bent is het wellicht iets voor je om leider van een groep te worden.

- Muziek: - Het Grenslandmannenkoor is opgericht in 1982. De ca. 35 leden komen uit de hele gemeente Bergen en uit Gennep. Het repertoire bestaat uit geestelijke liederen o.a die Deutsche Messe. Ze zingen ook populaire Nederlandse, Duitse, Engelse en Russisch Orthodoxe liederen.

- Fanfare Eendracht is opgericht in 1899 en nog altijd alive and kicking.

- Sport: - Je hebt altijd baas boven baas; het schutterij-gebeuren in Siebengewald is nog een jaartje ouder. De eerste schutterij was namelijk Wilhelmina in 1898 en enige tijd later is er een tweede schutterij ontstaan, zijnde Ons Genoegen. Wilhelmina had zijn schietterrein in buurtschap de Vrij en Ons Genoegen in buurtschap de Hei. Omstreeks 1933 zijn beide schutterijen samengegaan onder de naam Verenigde Schutterij Ons Genoegen.

- Tennisvereniging Siebengewald.

- Voetbalvereniging Stormvogels '28.

- Zorg: - Zorgboerderij De Lindehoeve in Siebengewald wordt professioneel geleid door Dini Wesselink en haar man Hans Blom, zorgboer, klinisch psycholoog en activiteitenbegeleider en 3 vaste ervaren begeleiders. Samen bieden zij gedurende 5 dagen per week dagbesteding aan voor mensen met een beperking. De 'hulpboeren' verzorgen dieren, waaronder de hond, ezels, geiten, schapen, varkens, ganzen, kippen en eenden. Ze klussen samen en werken met hout. Daarnaast hebben ze een mooie moestuin met een foliekas en een grondkas. Ieder jaar halen ze hooi van het grasland en verzorgen en oogsten ze van de hoogstamboomgaard en maken er appel- en perenstroop van. Hans is ook imker.

- Weer: - Weerstation Siebengewald biedt informatie over het weer in het grensgebied achter de Maasduinen. - Reportage over de lokale weerman Jeroen Zwart, in het L1-programma Óngerwaeg, juli 2016.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Siebengewald RK.

Reactie toevoegen