Status

- Schuwacht is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Krimpenerwaard. T/m 1984 grotendeels gemeente Lekkerkerk, deels gemeente Krimpen aan de Lek. In 1985 over naar gemeente Nederlek, in 2015 over naar gemeente Krimpenerwaard.

- De buurtschap Schuwacht valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Lekkerkerk (huisnrs. 3 en 2-314) en voor een klein deel (huisnrs. 5-7 en 316-372) onder het dorp Krimpen aan de Lek (hoewel dat deel zo te zien binnen de bebouwde kom van Krimpen aan de Lek ligt, dus kun je dat feitelijk niet meer als deel van de buurtschap beschouwen, omdat een buurtschap in principe buiten de bebouwde kom ligt). De voormalige gemeentegrens liep en de huidige dorpsgrenzen lopen langs de Breekade en in het verlengde daarvan door naar het zuiden. Op de oude gemeentekaart op de homepage van Krimpen aan de Lek is dat ook goed te zien.

Ligging

De buurtschap Schuwacht ligt rond de gelijknamige weg, in de polder Schuwagt, tussen de dopskernen van Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk, en grenst in het Z aan de Lek.

Statistische gegevens

De buurtschap Schuwacht omvat ca. 125 huizen met ca. 300 inwoners onder Lekkerkerk en ca. 30 huizen met ca. 75 inwoners onder Krimpen aan de Lek.

Recente ontwikkelingen

- "In 2017 is de 'Regeling specifieke uitkering aankoop woningen onder een hoogspanningsverbinding' in werking getreden (hierna Uitkoopregeling). De Uitkoopregeling maakt het mogelijk dat gemeenten woningen aankopen of laten verplaatsen, als de eigenaren (en eventuele huurders) daarvoor kiezen. Het gaat daarbij om woningen die recht onder de draden van een hoogspanningsverbinding staan. Woningeigenaren die gebruik willen maken van de uitkoopregeling kunnen zich t/m 30 juni 2021 melden bij de gemeente. In het kader van deze Uitkoopregeling heeft de gemeente onder meer de panden op Schuwacht 44-46-48 aangekocht. De woningen op nrs. 44-46 zijn in 2020 gesloopt. De grond wordt herbestemd tot tuin- of agrarische grond. De woning op nr. 48 blijft intact, maar krijgt wel een andere bestemming. Op deze manier dragen wij niet alleen bij aan een mooiere leefomgeving, maar ook aan het vergroten van de landschappelijke waarde." (bron: gemeente Krimpenerwaard)

Bezienswaardigheden

- Voor de komst van de drinkwaterleidingbedrijven waren de inwoners van de Krimpenerwaard voor hun drinkwater aangewezen op waterputten, sloten of de Lek. In de tweede helft van de 19e eeuw groeide het besef dat het welzijn van de bevolking onder meer samenhing met de drinkwaterkwaliteit. Hierop begon men technieken te ontwikkelen om water in grote hoeveelheden te filteren en te distribueren. In 1908 werd in de gemeente Krimpen aan de Lek besloten om drinkwaterleidingbedrijf 'Waterleiding Lek en IJssel' met distributienet aan te leggen. Om dit voor een relatief kleine gemeenschap te kunnen realiseren werd er samengewerkt met de naburige gemeenten Krimpen aan den IJssel aan de westkant en Lekkerkerk aan de oostkant. Het was voor het eerst in Nederland dat er werd gekozen voor een intergemeentelijke drinkwatervoorziening. Door deze samenwerking kwam de aanleg van waterleiding ook binnen het bereik van kleine gemeenten. Het waterleidingcomplex van Schuwacht was, toen het in 1910 in gebruik werd genomen, het tweede op het Nederlandse platteland.

Het complex is in 1910 gebouwd in traditioneel ambachtelijke stijl en bestaat uit de watertoren, een pompgebouw en enkele filtergebouwen. Sindsdien is het terrein vele malen uitgebreid. De ronde bakstenen toren is ontworpen door de architecten J. Smit en A. Visser, die ook verantwoordelijk waren voor het ontwerp van de hulpwatertoren van Ouderkerk aan den IJssel*. De toren is gebouwd in 1909, is 47 meter hoog en heeft een stalen bolbodemreservoir van 250 kubieke meter. Vanaf de ingebruikname van het waterleidingcomplex in Schuwacht werden de toenmalige gemeenten Lekkerkerk, Krimpen aan de Lek en Krimpen aan den IJssel bediend. Vanaf 1916 werd ook de gemeente Ouderkerk aan den IJssel via deze toren van water voorzien. De toren is begin jaren negentig buiten gebruik gesteld - omdat de functie van de toren inmiddels was overgenomen door automatische pompen - en is in 1999 verkocht aan een particulier.
* Zie verder bij Krimpen aan den IJssel > Watertoren.

Naast de watertoren zelf zijn nog 4 andere objecten op het terrein een rijksmonument, zijnde het pompgebouw, het filtergebouw, de dienstwoning en het waterleidingterrein. Nadere informatie daarover vind je aan het eind van de lijst onder de link. Het watertorencomplex van Schuwacht ligt voor de post nog net in Krimpen aan de Lek (het buurpand = zwembad valt voor de post onder Lekkerkerk). "Anno 2020 hebben het pompgebouw, de dienstwoning en het filtergebouw geen functie meer en staan ze leeg. Eigenaar Oasen heeft BOEi gevraagd de mogelijkheden voor herbestemming nader te onderzoeken. Een van de mogelijkheden is om in de monumentale gebouwen de geschiedenis van de waterwinning in dit gebied onder de aandacht te brengen, wellicht in combinatie met een maatschappelijke of commerciële functie." (bron: BOEi)

Evenementen

- Poldertreffen (2-jaarlijks in de oneven jaren, op een zaterdag in juli) tussen buur-buurtschappen Opperduit en Schuwacht.

Landschap, natuur en recreatie

- Het verwarmde openluchtzwembad Schuagt is nog het enige openluchtzwembad in de regio. In Capelle, Krimpen aan den IJssel, Ouderkerk en Bergambacht zijn de openluchtbaden verdwenen, omdat de exploitatie voor veel zwembadverenigingen te kostbaar werd. Daardoor is het bezoek aan Schuagt flink toegenomen. Op een zonnige dag komen er al gauw tussen de 1.000 en 2.000 bezoekers. Er zijn drie zwembaden voor volwassenen en er is een peuterbad. Het diepste zwembad heeft een diepte van 3 meter en een duikplank. Grappig is de lange mat over de volle breedte in het diepe zwembad, waarover je zo snel mogelijk lopend de overkant kunt zien te bereiken. Dat is uiteraard een wiebelige toestand. Het zwembad ligt voor de post nog net in het Lekkerkerkse deel van Schuwacht, hoewel het dicht tegen Krimpen aan de Lek aan ligt, dus gevoelsmatig zal men wellicht vinden dat het onder Krimpen aan de Lek valt (de watertoren ernaast valt wel onder Krimpen aan de Lek, dus hier tussendoor loopt de formele grens tussen de beide dorpen, voorheen gemeenten).

- Het Paddenpad is een ecologische verbindingszone die in 2004 is opgeleverd in het kader van de Landinrichting Krimpenerwaard. Het is een circa 30 meter brede en 2,5 kilometer lange zone die het voor allerlei kleine dieren mogelijk aakt van het Loetbos naar de Lek, bij Bakkerswaal, te komen zonder grote barrières tegen te komen. Het toegankelijke deel van het Paddenpad begint bij de picknickbank aan de noordkant van de Tiendweg tussen Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk. Een 3,5 km lange wandeling begint aan de Lekdijk bij Krimpen aan de Lek, ter hoogte van de bushalte school Schuwacht. Ga bij de school de dijk af (wordt Kooipad). Aan het einde van het pad linksaf de Tiendweg West op en na 400 meter bij de picknickbank rechtsaf, door het toegangshek. Aan het einde van de kavel gaat u rechtsaf de Wetering West op en bij het fietspad weer rechtsaf het malle Kampje in. Bij de fietswegwijzer linksaf en dan rechtsaf, over het Kooipad terug naar de Lekdijk.

- Tussen Lekkerkerk en Krimpen aan de Lek is de Lekdijk in het verleden een aantal malen doorgebroken. Waarschijnlijk is bij de doorbraak in 1421 (de Sint Elisabethsvloed) bij de buurtschap Schuwacht een groot wiel of waal (meertje als overstromingsrestant) ontstaan. Omdat het jaren duurde voordat de dijk werd gerepareerd, werd de waal steeds groter. In 1430 besloot men uiteindelijk het gat te dichten. Deze waal is toen gedeeltelijk binnendijks komen te liggen en voor een deel buitendijks. De buitendijkse waal heeft in de loop der eeuwen steeds meer het uiterlijk van een uiterwaard gekregen. De binnendijks gelegen Bakkerswaal is tegenwoordig een eendenkooi.

In zijn boekje Beschrijving van den Krimpenerwaard en den Lopikerwaard uit 1847, schrijft A.J. van der Aa hierover: “Bij den vermaarden Sint Elisabethsvloed van 18 en 19 November 1421 vielen er op twee plaatsen dijkbreuken: namelijk in de nabijheid van het dorp Krimpen en in de dijken van den polder Schuwacht, welke meer oostelijk liggen en waar thans nog de diepe waal of wiel, onder den naam van Bakkerswaal bekend, gevonden wordt. Toen men geen middel wist om den dijk ter plaatse van deze doorbraak te herstellen, gaf zekere bakker den raad om daarin onderscheidene zakken met meel en zand gevuld te laten zinken en op dien grondslag den dijk aan te leggen. Deze raad werd, naar men verhaalt, opgevolgd en met enen goeden uitslag bekroond. Hierom nu heeft men dit gat, hetwelk thans nog eene diepte van 22 el heeft, den naam van Bakkerswaal gegeven.” (206, 230)

Eendenkooi Bakkerswaal (Schuwacht 232) is zeker een bezoek waard. Hans Zantinge, voorheen kooiker bij het Zuid-Hollands Landschap en er sinds zijn pensionering nog altijd dagelijks als vrijwilliger actief, leidt regelmatig groepen rond. Deze unieke sfeer van een eendenkooi is uitsluitend in excursieverband voor groepen en op afspraak te beleven, tussen half april en half juni. Groepen van minimaal 10 en maximaal 40 deelnemers worden ontvangen in de expositieruimte. Na een diaserie maak je een wandeling door de kooi. Honden zijn niet toegestaan. Een afspraak kan telefonisch worden gemaakt na 19.00 uur bij Hans Zantinge, tel. 0180-661831. Eendenkooi Bakkerswaal is te overzien vanaf de Lekdijk, daar is tevens een vogelkijkscherm geplaatst waar je een goed overzicht hebt over de kooiplas. Zie ook de reportage over Hans Zantinge en eendenkooi Bakkerswaal op de site van Zuid-Hollands Landschap (mei 2019).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Schuwacht van de buurtvereniging op Facebook.

- Buurtvereniging: - "Buurtvereniging Vrij Holland in Schuwacht is kort na de bevrijding in 1945 opgericht. In de naamgeving ligt besloten dat het weer vrij zijn van de Duitse bezetting na de Tweede Wereldoorlog aanleiding was tot het ontstaan van de buurtvereniging. De eerste buurtfeesten in de roes van de bevrijding werden gehouden in het scheepsruim van een der opgelegde Rijnschepen die langs de dijkroute lagen. Het was een schip van de familie Hoebee uit Rotterdam. In dat schip is de buurtvereniging geboren. Het schip lag tegenover de boerderij van J. Roest en de winkel van C. Peute. Deze heren waren de initiatiefnemers voor de oprichting van de buurtvereniging. Maar ook andere namen zouden genoemd kunnen worden. De eerste activiteit in 1945 was het vieren van de bevrijding. Er werd een soort erepoort opgericht en iedereen werkte er aan mee om de buurtschap te versieren. Het vieren van bevrijdingsfeesten en festiviteiten rond het koninklijk huis bleef een belangrijke activiteit van Vrij Holland. Maar men deed meer. In de winter werden toneelavonden georganiseerd en ‘s zomers een zomerfeest; soms op een weiland, maar soms ook op het schoolplein van de Prins Bernhardschool. Er was ook een periode dat men functioneerde als reisvereniging, dat er busreizen werden georganiseerd.

Naast het verzorgen van feestelijke en ontspanningsevenementen nam de buurtvereniging geleidelijk ook het behartigen van belangen op zich. Voorbeelden hiervan zijn: inspraak bij plannen tot dijkverzwaring, het pleiten voor snelheidsbeperking op de bochtige dijk in Schuwacht. Verder behartigde de buurtvereniging het overleg over inzameling van huisvuil en aanleg van waterleiding. En als het om het behoud van de Prins Bernhardschool ging stond de buurtvereniging strijdbaar voorop. Ja, de relatie tussen de Schuwachtse school en de buurtvereniging was steeds heel innig. De jaarlijkse algemene ledenvergaderingen van Vrij Holland vinden (nog steeds) plaats in de school. En voor diverse activiteiten van de buurtvereniging biedt het schoolplein ruimte.

Vrijwel alle inwoners van Schuwacht zijn lid van Vrij Holland. Nieuwkomers in de buurtschap wordt gelijk gevraagd lid te worden. In de beginperiode werd een vrijwillige bijdrage gevraagd. Later werd een vaste bijdrage ingesteld; jaarlijks Fl 2,50 en nu alweer enige tijd € 4,- per gezin. Voor activiteiten worden entreegelden geheven en soms is er een verloting. De buurtvereniging heeft een bestuur en de naam van Zwienen is daar nauw mee verwant. Tot 1994 was Doris van Zwienen voorzitter en dat vanaf 1977. Daarvoor bekleedde zijn vader het voorzitterschap. Een van de oprichters was een van Zwienen. Doris van Zwienen werd bij zijn aftreden na 17 jaar voorzitter te zijn geweest, vereerd met de spreuk: 'Wie werd geboren tussen dorp en watertoren'. Dit is een regel uit het Volkslied van Schuwacht, dat is gemaakt door een bekende Schuwachtenaar: Arie Stoppelenburg, later wethouder in Lekkerkerk en Nederlek. Hij schreef het Schuwachtse volkslied in verband met de viering van Lekkerkerk-700 in 1980. De Schuwachtenaren vormen een hechte gemeenschap. Men is trots op de Bakkerswaal, het zwembad en het mooie rietgors."

- Onderwijs: - De buurtschap Schuwacht heeft de beschikking over een eigen basisschool: de Prins Bernhardschool. "Ontdek waar een kleine school groot in kan zijn", aldus de school op haar site. Bijzonder is bijv. dat de school een continurooster heeft, wat vele voordelen biedt voor kinderen en ouders. Een citaat uit hun filosofie: "Kinderen werken individueel, maar zeker ook samen met anderen. We werken samen met andere scholen in binnen- en buitenland, met de buurt en met bedrijven om ons heen. We leren zoveel mogelijk in verbinding met de ‘echte wereld’. Het leren is betekenisvol. We bereiden het kind voor op een volwaardige deelname aan de samenleving in de 21e eeuw. Naast een stevige basis van taal en rekenen, werken we aan competenties als samenwerken, plannen, reflecteren, communiceren en presenteren. Er is ook aandacht voor omgaan met ICT, creativiteit, oplossend en onderzoekend leren. In ons thematisch onderwijs komt dit bij wereldoriëntatie, natuur, burgerschap, kunst, cultuur, muziek en techniek ruimschoots aan bod. Onze kinderen leren op een duurzame manier in het leven te staan."