Status

- Schuilenburg is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hellendoorn.

- De buurtschap Schuilenburg valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Hellendoorn.

- De buurtschap Schuilenburg heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Ligging

De buurtschap Schuilenburg ligt rond de wegen Nieuwe Twentseweg (het gedeelte van deze weg O van het kruispunt met de Elerweg), Schuilenburgerweg (het gedeelte van deze weg tussen rond het kruispunt met de Nieuwe Twentseweg en de rivier de Midden Regge) en Marsdijk (het gedeelte van deze weg ZO van het kruispunt met de Veldhuizenweg). De buurtschap ligt aan de W oever van de rivier de Midden Regge en ligt NNO van het dorp Hellendoorn, N van het dorp Nijverdal, ZW van het dorp Daarle, ZO van de dorpen Lemele en Lemelerveld, ONO van het dorp Luttenberg, W van het dorp Vriezenveen en NW van het dorp Wierden.

Statistische gegevens

De buurtschap Schuilenburg omvat ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Geschiedenis

Een havezate is een versterkt huis van een edelman. Oorspronkelijk waren de bewoners getrouwen van de bisschop van Utrecht, die landsheer van Overijssel was. In de tijd van de Republiek (1588-1795) was het bezit van een havezate voor een edelman voorwaarde voor lidmaatschap van de Ridderschap. Deze bestuurde samen met de steden Deventer, Zwolle en Kampen de provincie Overijssel. De eigenaren van havezaten hadden dus veel macht, ook binnen de lokale gemeenschap waar zij verschillende privileges genoten. Zo hadden zij in Hellendoorn het recht om de predikant te benoemen en om bepaalde kerkelijke inkomsten toe te wijzen aan een begunstigde. Rond Hellendoorn lagen langs de Regge vier havezaten: Den Dam, Egede, Rhaan en Schuilenburg. Die laatste was de meest aanzienlijke.

Schuilenburg lag op een zeer gunstige plek: direct aan de Regge en aan de verbindingsweg van Zwolle naar Almelo, de Twentsche Weg. Dit waren de belangrijkste handelsroutes tussen Twente en het gebied rond Zwolle, Hasselt en Kampen. Alle verkeer moest dus langs Schuilenburg. De havezate lag ook goed beschut. Het terrein is waarschijnlijk kunstmatig opgehoogd, want het huis was omringd door een nat en drassig gebied. Het complex was verder omgeven door twee rivierbeddingen, waarvan de westelijke arm langs de havezate liep en de oostelijke verder weg.

De havezate Schuilenburg heeft een middeleeuwse oorsprong. De oudst bekende benaming van het huis is Ter Molen. In 1339 verkoopt Johan ter Molen het huis, de hof en de molen aan Johan van Almelo, afkomstig uit een zeer invloedrijke Twentse familie. Zijn kleindochter Hadewig trouwt met Zweder van der Schulenborg. Het bezit wordt in de loop der jaren uitgebreid met een water- en windmolen. De familie heeft het water- en windrecht, wat inhoudt dat niemand anders binnen de buurschappen een molen mag bouwen. Daarnaast bezit de familie het visrecht op de Regge en het recht om zwanen te houden. Dit laatste tot groot verdriet van de boeren, die moeten toestaan dat de zwanen vaak grote schade aanrichten aan weiland en veldgewas.

Het huis Schuilenburg is meerdere malen aangevallen. In 1381 verwoest de bisschop van Utrecht met behulp van de steden Deventer, Kampen en Zwolle de versterking, nadat Van der Schulenborg tegen de bisschop had samengezworen. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is het huis meerdere jaren in Spaanse handen. Verschillende troepen trekken in deze periode plunderend door Hellendoorn en omgeving. Eind 17e eeuw zijn de Van Raesfelts en Van Rechterens de laatste adellijke bewoners. Het huis is daarna verhuurd aan werknemers, zoals commiezen. In 1748 staat het huis echter leeg. Niet lang daarna is er niet veel meer van over.

In 1998 koopt de gemeente Hellendoorn het terrein aan. De grachten zijn uitgegraven en het terrein is opnieuw aangelegd, met een brug bij de watermolen en een boomgaard. Een schuur is omgebouwd tot Sagenschuur, waar vondsten zijn uitgestald die in de loop der jaren op het terrein zijn opgegraven, zoals musket- en kanonskogels, een windvaan en een ring. (bron: Canon van Hellendoorn)