In 2005 heeft Schoten plaatsnaamborden gekregen langs de randen van de voormalige gemeentegrens
Fragment van de kaart uit het Zegepralent Kennemerlant, 1729, met daarop N van Haarlem de heerlijkheden op het grondgebied van de latere gemeente Schoten
Haarlem had tot 1927 ruimtegebrek en bouwde daarom nieuwe wijken op grondgebied van de gemeente Schoten. In de Volkstelling van 1920 is dat goed te zien. De annexatie van deze gemeente door Haarlem, in 1927, lag dan ook voor de hand.
De 17e-eeuwse Schoterveense Molen verkeert dankzij de inzet van vrijwillige molenaars e.a. vrijwilligers nog altijd in puike conditie. Op zondagmiddagen is de molen - onder voorbehoud - te bezichtigen.
Gemeente Schoten anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Schoten is een voormalige gemeente, tegenwoordig wijk in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Haarlem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-4-1927.
- Wapen van de voormalige gemeente Schoten.
- De wijk Schoten valt onder de stad Haarlem.
- In 2005 zijn - op verzoek van Stichting Historisch Schoten - op de voormalige gemeentegrenzen witte plaatsnaamborden geplaatst met de tekst "Schoten gem. Haarlem". De borden staan aan de Schoterweg, Rijksstraatweg, Spaarndamseweg, Vergierdeweg en Jan Gijzenkade.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1840 Schooten, 1883 Schoten.
Naamsverklaring
- "De betekenis van deze plaatsnaam is duidelijk. Kijk maar naar oude afbeeldingen, die laten zien hoe de zandige duinweiden alhier steevast met hout zijn afgeschoten, dan komt men er als vanzelf toe ‘op de Schoten’ te verklaren als: 'met houten omheiningen afgeschoten kampen land'. Overal in het Schoter landschap vond men deze omheiningen en soms worden ze nadrukkelijk genoemd in de koopakten: 'De ordinare Ry- of Heerenweg, naby de Hofstede Spaaren Rijk, zijnde het zelve met agterafdelen omheind en van ouds geweest de Hofstede Het Huys te Schoten.' Zo’n afgeschoten stuk land heette schot of schoot."
"Echter is er nog een andere lezing over het ontstaan van deze naam. Schoten en omliggende landen, de heerlijkheden, lag voor een deel op de strandwal. Deze strandwal werd aan beide zijden begrensd door veengebied. Aan deze ligging dankt de plaats (schoot = hoek hoger land uitspringend in moerassig terrein) haar naam."
"Sommige geschiedschrijvers maken de veronderstelling, dat het dorp zijn naam ontleend heeft aan het adellijk geslacht Van Schoten, dat zich in Haarlem en omgeving had neergezet. Maar de mogelijkheid lijkt mij niet uitgesloten, dat het omgekeerde waar is, nl. dat de ridders Van Schoten hun naam te danken hebben aan het dorp van dezelfde naam." (bron van de 3 alinea's hierboven: Stg. Historisch Schoten)
Terug naar bovenSchoten ligt N van het centrum van Haarlem.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Schoten 72 huizen met 413 inwoners, verdeeld in de gelijknamige buurtschap 27/176 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Zaanen 4/4, Schooterbosch 4/16, Hoogerwoerd 2/13, Zuid-Akendam 21/96, Noord-Akendam 4/35 en Schooter-Vlieland 10/73. Na een eerdere grenscorrectie, per 1-8-1884, is het resterende deel van de gemeente per 1-5-1927 geheel overgegaan naar de gemeente Haarlem.
Terug naar bovenHet grondgebied van wat nu Schoten is, was al zeer vroeg bewoond. Opgravingen in 1959 hebben uitgewezen dat hier in de eerste eeuwen van onze jaartelling al bewoning was. De plaatsnaam wordt in 866 voor het eerst in bronnen vermeld (als 'Scota'). De gemeente is ontstaan rond 1798, uit de 7 heerlijkheden die er voorheen in dit gebied waren. Vanuit Haarlem gezien waren dit respectievelijk Zuid-Akendam, Hogerwoerd, Schoterbosch, Zaanen, Schoten, Schotervlieland en Noord-Akendam.
Buurgemeente Haarlem, die lange tijd nauwelijks meer omvatte dan wat nu het Centrum is, kreeg eind 19e eeuw last van ruimtegebrek en heeft in de decennia daarna geleidelijk (delen van) omliggende gemeenten geannexeerd. Zo annexeerde zij per 1-8-1884 een deel van de gemeente Schoten met op dat moment 530 inwoners. Sinds begin 20e eeuw is er in het dorp flink gebouwd aan nieuwe wijken, die in feite te beschouwen zijn als buitenwijken van Haarlem. Zie ook de statistieken van de Volkstelling van 1920 hiernaast, die hier ook op duiden.
De gemeente Haarlem heeft het resterende deel van de gemeente dan ook geannexeerd per 1-5-1927, waarmee aan deze gemeente een einde kwam. Op dat moment had de gemeente Schoten 20.963 inwoners, waaruit al blijkt dat zij in slechts enkele decennia explosief gegroeid was, want in de Volkstelling van 1899 had de gemeente nog maar 132 huizen met 604 inwoners. 10 jaar later, in 1909 dus, waren er al 1.714 huizen met 9.161 inwoners (1920: 13.003 inwoners). Een vervijftienvoudiging dus in slechts 10 jaar tijd.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij Stichting Historisch Schoten, waar je op de site in het rechtermenu vele thematisch ingedeelde hoofdstukken vindt over de geschiedenis van deze voormalige gemeente.
Terug naar boven- RK Mariakerk (Rijksstraatweg 361) uit 1936, met rechts daarnaast de oudere voormalige pastorie. De kerk verving de eerdere, in 1935 gesloopte, neogotische St. Bavokerk uit 1858 op dezelfde locatie.
- De Heilig Hartkerk (Kleverparkweg 15a) uit 1902 is in 1996 aan de eredienst onttrokken ern herbestemd tot appartementencomplex.
- De Schoterveense Molen of Molen van de Schoterveenpolder (wipmolen met open scheprad) dateert uit de 17e eeuw en bemaalde de Schoterveenpolder. Deze polder had een oppervlakte van 205 ha, lag ingesloten tussen de Delft en de Schoterweg en strekte zich van noord naar zuid uit tussen de Jan Gijzenvaart en de huidige Garenkokersvaart. Sinds eind 19e eeuw is Schoten in hoog tempo grotendeels volgebouwd waardoor de biotoop van de molen flink is aangetast. De molen is nu aan 3 kanten ingebouwd door de woonhuizen van Haarlem-Noord. Een gemaal neemt in 1922 de taak van de molen over. Sinds 2002 is de molen in beheer bij de Stichting Molens Zuid-Kennemerland (SMZK). Dankzij de inzet van de vrijwillige molenaars en andere vrijwilligers is de molen weer werkend gemaakt en wordt hij goed onderhouden. De molen is, onder voorbehoud, doorgaans te bezichtigen op zondagen van 12.00 tot 16.30 uur.
- Het voormalige Rechthuis (Vergierdeweg 52) is tot 1905 in gebruik geweest als raadhuis.
- In 1905 komt er een nieuw raadhuis aan de Rijksstraatweg ter hoogte van de Raadhuisstraat. In 1927 wordt dit raadhuis alweer overbodig door de opheffing van de gemeente. Later is het in gebruik geweest als o.a. school en als politiepost. Tegenwoordig fungeert het pand als kantoor voor Kontext, Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening.
Terug naar boven- Algemeen: - Site over heden en verleden van de wijken in Haarlem-Noord.
- Sport: - Een groep mensen, werkzaam bij de inmiddels verdwenen Werf Conrad aan het Spaarne, richt op 4 februari 1910 de voetbalvereniging v.v. Schoten op. De vereniging start met 16 leden, het bestuur inbegrepen. Het thuishonk is Het Kalf, een trapveldje op het Prinsenbolwerk. Spelen doet de club met een leren knikker, die met een veter is dichtgenaaid. Het doel bestaat uit wat met touw aan elkaar gebonden latten. In september 1910 verbetert de situatie. De cub treedt toe tot de Haarlemse Voetbal Bond (HVB) en gaat spelen in de 3e klasse van de afdeling. Er wordt voor de wintermaanden een stuk weiland gehuurd van boer Feije.
Dit veld - nou ja, veld - ligt aan de Vergierdeweg bij de huidige Vogelenbuurt. Er moet veel avonden worden gewerkt om het veld speelklaar te krijgen. Het veld uitmeten en het aanbrengen van kalklijnen is een flinke klus. Met messen worden de ergste pollen weggesneden en er komen echte doelpalen. Van de beperkte inkomsten - het aantal leden is immers gering - koopt de club een paar ballen en als kleedkamer fungeert de koeienstal. Vooral door fysieke kracht - het voetballen moest nog ontwikkel worden - wordt datzelfde jaar al het kampioenschap behaald. De uit slechts één team bestaande vereniging viert dus het éénjarig bestaan met een promotie naar de 1e klasse van de HVB. De 2e klasse mag na een reorganisatie van de bond worden overgeslagen. Hoe het na dit veelbelovende begin verder gaat, kun je lezen op de pagina Geschiedenis v.v. Schoten, waar het hier vermelde een citaat uit is.
Reactie toevoegen