Gemeente Schinnen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
- Schinnen is een dorp in de provincie Limburg, in de streken Westelijke Mijnstreek en Heuvelland, gemeente Beekdaelen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2018.
- De gemeente is in 1982 vergroot met de gemeenten Amstenrade en Oirsbeek.
- De gemeente Schinnen omvatte naast de gelijknamige hoofdplaats de dorpen Amstenrade, Doenrade, Oirsbeek, Puth en Sweikhuizen. Dat zijn 6 dorpen in totaal.
- Onder het dorp Schinnen vallen ook de buurtschappen Breinder, Hegge (grotendeels), Heisterbrug, Hommert (deels), Nagelbeek, Thull (grotendeels) en Wolfhagen. Dat zijn 7 buurtschappen in totaal.
- Onder de gemeente Schinnen vielen verder de buurtschappen Abshoven (deels), Daniken (deels), Klein-Doenrade, Oude Kerk (deels), Windraak (deels, 2 panden) en het deel van buurtschap Hommert onder het dorp Amstenrade. Bij elkaar zijn dat 6 buurtschappen. De gemeente omvatte, met de buurtschappen die geheel of gedeeltelijk onder het gelijknamige dorp vallen erbij opgeteld, 12 buurtschappen.
- Wapen van de voormalige gemeente Schinnen.
Terug naar bovenLokale schrijfwijze en uitspraak
Sjènne.
Oudere vermeldingen
1164 en 1148 vals ca. 1175 Schinne, 1208 Scinne, 1211 Skines.
Naamsverklaring
Oorspronkelijk een waternaam, verwant met skîn-* ‘schijnen, schitteren’.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
- Het dorp Schinnen grenst in het W aan het dorp Spaubeek, in het NW aan het dorp Sweikhuizen, in het N aan het dorp Puth, in het NO aan het dorp Oirsbeek, in het O aan het dorp Amstenrade en in het Z aan de dorpen Vaesrade en Nuth. De A76 loopt door het W van het dorpsgebied.
- De gemeente Schinnen grensde in het W aan het dorp Spaubeek en de stad Geleen, in het N aan het dorp Munstergeleen en de plaats Hillensberg in Duitsland, in het O aan de dorpen Bingelrade en Merkelbeek, in het ZO aan de stad Brunssum en in het Z aan het 'dorp in de stad' Hoensbroek en de dorpen Vaesrade en Nuth. De gemeente lag verder NW van de stad Heerlen en Z van de stad Sittard. De A76 loopt door het ZW van de voormalige gemeente.
Terug naar boven- In 1840 heeft de gemeente Schinnen 399 huizen met 2.017 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 58/280 (= huizen/inwoners) met de buurtschappen Wolfhagen 23/132, Thulle 34/173, Hommert 10/56 en Heisterbrug 16/94, dorp Puth 95/502 met de buurtschappen Daniken 15/61, Hegge 30/155, Breinder 9/51 en Nagelbeek 53/274, en dorp Sweikhuizen 56/239.
- In 1982 is de gemeente in het kader van de gemeentelijke herindelingen opgeheven en gelijk weer opgericht. De nieuwe gemeente is als volgt samengesteld:
van Schinnen: 1.429 hectare met 6.173 inwoners;
van Oirsbeek: 709 hectare met 4.721 inwoners;
van Amstenrade: 147 hectare met 2.295 inwoners (betreft het dorp Amstenrade. Het deel van Treebeek dat onder Amstenrade viel, is naar de gemeente Brunssum overgegaan);
van Merkelbeek: 37 onbewoonde hectaren.
- Eind 2018, dus vlak voor haar opheffing, heeft de gemeente Schinnen ca. 5.200 huizen met ca. 13.000 inwoners. Het gelijknamige dorp heeft tegenwoordig ca. 1.100 huizen met ca. 2.700 inwoners.
Terug naar bovenSchinnen bestaat van oudsher uit een kern en enkele buurtschappen, afwisselend gescheiden door een groengebied en enkele bosgebieden. Het dorp is in de loop der tijden gemoderniseerd en aangepast aan de voortschrijdende ontwikkelingen op het gebied van de dorpsvernieuwing. Zoals iedere stads- en dorpskern heeft ook dit dorp de tol moeten betalen voor deze noodzakelijke vernieuwingen. Diverse karakteristieke bebouwingen, typerend voor de vroegere dorpskern, zijn voorgoed verloren gegaan. Een uitzondering hierop vormt het gebied rondom de kerk. Verspreid in de dorpskern tref je tegenwoordig nog slechts enkele oude panden aan.
Tegenwoordig vormt de voormalige plattelandsgemeente een ‘groene zone’ tussen de stedelijke gebieden van de Oostelijke Mijnstreek / Parkstad (Heerlen) en de Westelijke Mijnstreek (Sittard-Geleen). De voormalige gemeente had op het laatst in hoofdzaak een woonfunctie voor haar inwoners. De bedrijvigheid was geconcentreerd in de hoofdplaats, op bedrijventerrein De Breinder. Verder zijn er enkele locaties in Amstenrade en Oirsbeek te vinden waar sprake is van grote bedrijven. Met name de kernen Amstenrade, Oirsbeek en Schinnen kennen een goed voorzieningenniveau wat betreft de detailhandel. Daarnaast heeft iedere kern van de voormalige gemeente een zeer rijk en gevarieerd aanbod aan culturele en sportverenigingen. (3076)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de in 1980 opgerichte Vereniging Historie Schinnen. "Onze vereniging houdt zich bezig met activiteiten op het gebied van o.a. genealogie, streekgeschiedenis, dialect, archeologie en monumenten. De doelstellingen van de vereniging zijn: het verzamelen en beheren van allerlei historische voorwerpen, met de bedoeling ze (periodiek) tentoon te stellen; het verzamelen van allerlei oude geschriften, foto's, oude dorps- en kadasterkaarten e.d.; het verzamelen van boeken, programmaboekjes, kranten(knipsels) etc., alles wat te maken heeft met de oude en recente historie van het werkgebied; het organiseren van lezingen, het tonen van films, dia's en videofilms en excursies naar bezienswaardigheden elders; het opzetten, helpen en adviseren bij stamboomonderzoek (genealogie); het opbouwen en beheren van een bibliotheek; het uitbrengen van een Jaarboek met steeds diverse onderwerpen uit vroeger tijden, veelal m.b.t. de dorpskernen; het uitbrengen van thematische boekwerken w.o. fotoboeken.
De leden die genealogie/streekgeschiedenis tot hun aandachtsgebied rekenen, houden zich vooral bezig met de studie van familiegeslachten en hun onderlinge verwantschappen, neergelegd in een stamboom, kwartierstaat, parenteel en andere beschrijvingsvormen. Het nagaan van voorouderlijke levensomstandigheden brengt elke (amateur)genealoog haast automatisch in aanraking met allerlei facetten van de streekgeschiedenis. Er wordt gewerkt aan de beschrijving van oude en moderne monumenten in de voormalige gemeente Schinnen. In de jaarboeken vind je regelmatig artikelen geschreven door onze leden. Wij werken al vele jaren aan opsporing, herstel en documentatie van wegkruisen, kapellen en kerken binnen ons werkgebied. Er is ook een boek verschenen met wandel- en fietsroutes langs de wegkruisen. Gebleken is dat zich in het verleden nogal wat heeft afgespeeld in en rond ons gebied. Om dit te vinden en te publiceren moeten we nogal wat onderzoek verrichten en letterlijk en figuurlijk moet er dan het een en ander worden blootgelegd. Als vereniging mogen we ons verheugen in een collectie prehistorische vondsten, die ons deels door leden zijn geschonken.
Wij beschikken over een collectie boeken met streekgeschiedenis. Deze is ondergebracht in een archief. Ook kan men hier studiemateriaal vinden over verschillende andere historische aspecten. Via o.a. het verwerven, door aankoop en het in bruikleen krijgen van collecties, maken wij het mogelijk dat onze leden en andere belangstellenden gebruik kunnen maken van deze verzamelingen. Uiteraard zorgen wij ook voor beheer, onderhoud en aanschaf van nieuwe boeken en tijdschriften. Verder zijn wij bezig met de dialecten van Schinnen. Wij werken aan woordenlijsten, spreekwoorden, uitdrukkingen, gezegden, liedjes, gedichten en verhalen die vroeger en nu nog binnen onze kernen worden gebruikt. Ook foto’s worden met veel zorg behandeld. Wij hebben ons tot doel gesteld zoveel mogelijk foto’s te verzamelen en deze te publiceren in fotoboeken. Wij hebben inmiddels een zeer uitgebreide collectie foto’s van ons werkgebied, waar de vereniging trots op is."
Terug naar boven- Schinnen heeft 15 rijksmonumenten.
- Schinnen heeft 46 gemeentelijke monumenten.
- In de 11e eeuw was in het tegenwoordige Schinnen al een kerk te vinden. Het onderste deel van de toren, opgebouwd uit breuksteen en waarin zelfs een Romeins kapiteel is ingemetseld, is ons overgebleven uit deze tijd. Uit de daaropvolgende eeuw is het doopvont afkomstig dat is gedecoreerd met vier gebeeldhouwde koppen en daartussenin nonfiguratieve versieringen. Deze decoratie wordt wel als eenvoudig gekenschetst, maar men moet zich realiseren dat binnen onze landsgrenzen niet heel veel even oude doopvonten met artistiek en technisch meer hoogstaande decoraties zijn te vinden.
Van het huidige kerkgebouw is daarna het schip het oudst. Dit werd in de 16e eeuw gebouwd als eenbeukige kerk. Zijbeuken werden later toegevoegd. In 1910 bouwde men het verhoudingsgewijs brede transept met zijkapellen. De indruk dat de toenmalige bouwers zich wat vergrepen hebben aan de dimensies van hun toevoeging laat zich niet makkelijk wegnemen. Het oude schip werd tot een soort voorhal van de rest van de kerk. In 1916 kwamen de oudere delen onder de handen van restaurateurs die zich ook opwierpen als nieuwbouwers. De bovenbouw van de toren - voorheen van mergelsteen - werd bijvoorbeeld in baksteen vernieuwd. Positieve keerzijde van het licht gebrek aan homogeniteit is dat de kerk van Schinnen wel op een bovengemiddelde wijze getuigenis aflegt van alle bouwcampagnes die aan haar voorbij trokken.(2)
- De kapel O.L. Vrouw Koningin van de Vrede ('Vredeskapel') ligt op een ruim 25 meter hoge heuvel (150 m boven NAP) aan de rand van de bebouwde kom van Schinnen langs de weg die het dorp met buurtschap Thull verbindt. De heuvel is beplant met sparren en is genaamd Mullerhei of Reinderhei, aangezien hij destijds eigendom was van de familie Reinaerts. De familie schonk het bos tegenover hun woning in een kostenloze 'eeuwigdurende' pacht. De aanleg van het Mariapark is deels gesubsidieerd uit de werkverschaffing, waartoe Jos Packbier minister Romme had weten te bewegen. De heuvel grenst aan het wandel- en natuurgebied Geleenbeekdal. De toegang tot de heuvel en de kapel ligt aan de weg 'Achter de kerk'. Een vernieuwde smeedijzeren spitsboog met het opschrift 'Maria Park' (oorspronkelijke boog: 'Koningin van de Vrede B.V.O.') geeft de toegang aan. Een uit natuurstenen en beton vervaardigde twee meter brede trap van 88 treden leidt naar de kapel. Na ongeveer 60 treden splitst de trap zich en gaat over in twee onverharde paden die naar de heuveltop voeren. Op de top is een grote open ruimte met in het midden de kapel. De kapel is in 1939 opgetrokken uit baksteen, naar ontwerp van M. Tummers uit Heerlen. De kapel bestaat uit een schip (ca. 7,5 x 5,5 m) en een op een toren gelijkend koor (ca. 5 x 5 m). De ramen hebben moderne figuratieve voorstellingen uit het leven van Maria naar een ontwerp van Gène Eggen en uitgevoerd door Giel Meens. Het zadeldak van het schip en het tentdak van de koorpartij zijn afgedekt met kunstleien. In 1999 zijn de kapel en het Mariapark benoemd tot rijksmonument van jongere bouwkunst.
Terug naar boven- Carnavalsvereniging CV De Schinöster stelt zich tot doel het organiseren en mede vorm geven aan de carnaval in Schinnen. Jaarlijks organiseren zij een aantal terugkerende activiteiten in de gemeenschap en vertegenwoordigen het dorp ook buiten de dorpsgemeenschap. Naast de carnavalsvereniging zijn nog een tweetal stichtingen actief op carnavalsgebied: de Jeugdcarnaval en het V.A.S. Voor en gedurende de carnavalsdagen bezoeken ze op aanvraag de verschillende door buurten en verenigingen georganiseerde carnavalsavonden. Ook bij de gemeentelijke activiteiten (Blauw Sjuut en Sleuteleuverdracht) zijn zij aanwezig. Verder brengen ze samen met de Jeugdprins en Jeugdprinses bezoeken aan de recepties van de zusterverenigingen.
- Op een zondag in maart is er de Canisius Strooptocht, in 2018 voor de 13e keer. Je kunt kiezen uit de afstanden 6, 10, 15 en 20 km. De wandelingen worden jaarlijks allemaal vernieuwd of aangepast, ze zijn bijzonder afwisselend en leiden grotendeels door de natuur en het mooie limburgse heuvelland, dat tevens de grondstoffen levert voor de beroemde Canisius stroop uit Schinnen. Naast het wandelen vind je om de ca. 5 km een gezellige gelegenheid om de inwendige mens te versterken. Inschrijfgeld: €2,50 inclusief stempel en cup Canisus Stroop. Op vertoon van een geldig lidmaatschapkaart van een erkende wandelsportbond krijg je daar ook nog eens €1,00 korting op.
- Bokkeriejersfestival (weekend in juni) met Kermis, Wielrentijdrit, Blaaskapellen en Rabo Dikke Banden Race.
Terug naar boven- "IVN Beekdaelen - Schinnen is een zelfstandige en actieve afdeling van de landelijke vereniging IVN, met als doelstelling: natuurbescherming, educatie en duurzaamheid. Wij huldigen de opvatting dat de natuur niet van ons is en dat wij er respectvol mee moeten omgaan, om zo het natuurlijke evenwicht tussen mens en natuur in stand te houden. Wij willen vooral de inwoners van ons werkgebied actief betrekken bij de natuur en de landschappelijke omgeving, onder het motto "natuur dichtbij". Omdat de dorpen gelegen zijn tussen aan de ene zijde de Oostelijke Mijnstreek en aan de andere zijde de Westelijke Mijnstreek, fungeert ons werkgebied als een natuurlijke buffer met veel groen en mooie wandelmogelijkheden.
Wij werken nauw samen met de gemeentelijke overheid en met de landschapsorganisaties Natuurmonumenten en Limburgs Landschap. Ook met Bodemzorg, de beheerder van natuurgebied Beukenberg, en Waterschap Limburg wordt goed samengewerkt. Door deze samenwerking beogen wij bij ook bij hun projecten te worden betrokken zodat wij het motto "Natuur dichtbij" kunnen waarmaken. We hebben een eigen lokaal (Burgemeester Pijlsstraat 1d te Schinnen) dat bijzonder geschikt is voor het geven van lessen en cursussen en het houden van (dia)lezingen voor maximaal 50 personen."
- De afgelopen jaren is het project Beekdalen Schinnen - betreffende het grondgebied van deze sinds 2019 voormalige gemeente - gerealiseerd, een omvangrijk geïntegreerd plattelandsontwikkelingsproject, het eerste van deze soort in Zuid-Limburg. Het project levert een belangrijke bijdrage aan de (be)leefbaarheid van het gebied, zowel voor de bewoners als voor recreanten en toeristen, en zorgt ook voor de realisatie van een ecologische verbinding. Het project omvatte de volgende activiteiten: water: aanleg waterbuffers, ecologisch beekherstel (Geleenbeek, Kakkert), hermeandering, natuurontwikkeling langs oevers (bijv. Muldersplas); erosiebestrijding: bosaanleg, bermen en graften, erf- en hoogstamaanplantingen; bosontwikkeling: bosaanleg in kleine elementen en op hellingen; recreatie: wandelpaden, monumenten; cultuurhistorie: restauratie van monumenten (kasteel Terborg, molens, wegkruizen), oude / nieuwe functies (bierbrouwerij Thull en stroopfabriek), aanleg en herstel van landgoederen, herstel en beheer van (holle) wegen en paden met versterking van de groenstructuur; stad-land: omvorming van de voetbalvelden Sweikhuizen tot ‘dorpsweide’ voor gemeenschappelijke activiteiten en feesten.
Terug naar boven- Foto's van station Schinnen.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Schinnen (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Schinnen. - Nieuws van de gemeente op Facebook.
- Lokale links: - Schinnen linkspagina.
- Muziek: - (Jongeren)koor Per Cantare is opgericht in 1968. Het repertoire varieert van licht klassiek tot popmuziek.
- "In 1874 meenden 9 ondernemende mannen uit Puth-Schinnen dat de tijd gekomen was om een fanfare op te richten. Een naam was snel gevonden: Sint Caecilia, de patrones van de muziek. Voor de aanschaf van instrumenten was een voettocht naar Maastricht nodig. In 1897 kwam de klad in de jonge vereniging. Er werd meer ruzie dan muziek gemaakt. De kemphanen gingen ieder hun eigen weg en zo hadden we opeens te maken met 2 fanfares Sint Caecilia! De wedijver tussen de 2 Caecilia’s dreef beide korpsen toen al naar een hoog muzikaal niveau. Om elkaar niet onnodig vaak voor de voeten te lopen, vertrok een van de twee Caecilia's in 1930 uit Puth. Ze daalde voorgoed de Putherberg af om vanaf die tijd verder te spelen in Schinnen.
Na de bevrijding, in september 1944, ontwaakte de fanfare uit haar gedwongen rust tijdens de oorlog. Er volgden ongekende successen, in binnen- en buitenland. In 1951 nam Sint Caecilia deel aan het eerste Wereldmuziekconcours (WMC) in Kerkrade. Resultaat: een eerste prijs met lof in de superieure afdeling. Het leverde onder meer een uitnodiging op voor een groot muziekconcours in 1953 in Innsbruck. De triomftocht over de Alpen werd bekroond met de Tiroler Meistertitel. In 1955 werden de eerste uniformen aangeschaft (zij het tweedehands) en in 1956 werd aan de fanfare een drumband toegevoegd. Met het wereldkampioenschap op het WMC van 1958 werd de kroon gezet op de voor Sint Caecilia geweldige jaren vijftig. De degradatie naar de 2e divisie werd in 2015 rechtgezet met een superieure winst op het bondsconcours in Veldhoven. Op die kleine onderbreking na speelt Sint Caecilia vanaf het begin in de hoogste afdeling. De concoursen vormen steeds weer de bekroning van vele jaren hard werken aan de muzikale kwaliteit.
Hoe staat Fanfare Sint Caecilia er vandaag de dag voor, ca. 145 jaar na de oprichting? Tientallen leden en tientallen vrijwilligers zorgen samen voor een bloeiende, oergezellige vereniging. Sinds 2011 is er een jeugdfanfare, MuSjiek. Stichting Limburgse Volksmuziek organiseert sinds 1990 jaarlijks een sponsoravond waarvan de opbrengst helemaal voor de jeugdopleiding bestemd is. Wij stonden aan de wieg van OpMaat, de eigen muziekschool van de sinds 2019 voormalige gemeente Schinnen. Trouwe donateurs zijn lid van de Vriendenclub en dragen bij aan een gezonde financiële basis. Sinds 2004 organiseren we elk jaar een geweldig feest bij de start van de bouwvakvakantie: "de Pin D’rin". Sinds 2004 is er ook ieder jaar een Galaconcert, met muziek van klassiek tot kolderiek en met gastoptredens van grote artiesten. We gaan regelmatig op concertreis, natuurlijk liefst naar plekken waar ze verstand hebben van goede blaasmuziek, goed eten en goed drinken. Om reisgeld bij elkaar te krijgen verzamelen we oud papier en helpen we bijvoorbeeld op Pinkpop. Kortom, een zeer levendige vereniging die zich ook in de komende jaren blijft inzetten om het leven in het dorp op te luisteren. Van nieuwjaarsconcert tot kerstviering, van jubileumserenade tot processiemars, het hele jaar rond en altijd met volle overgave."
- Sport: - v.v. Puth, s.v. Schinnen en Asveo Oirsbeek zijn in 2016 gefuseerd tot voetbalvereniging Alfa Sport. Zoals de naam al suggereert, wordt de club gesponsord door de Alfa Brouwerij. De club speelt op de Alfa Sport Arena in Oirsbeek.
- Hengelsportvereniging Ons Genoegen.
- Overige verenigingen: - Wandelsportvereniging WSV Crescendo is opgericht in 1961 en organiseert jaarlijks 2 wandeltochten vanuit Puth. Zie verder Puth, Jaarlijkse evenementen, 2e alinea.
- Veiligheid: - Brandweer Schinnen.
Reactie toevoegen