Ryptsjerk

Plaats
Dorp
Tytsjerksteradiel
Trynwâlden
Fryslân

ryptsjerk_collage.jpg

Ryptsjerk, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Ryptsjerk, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

ryptsjerk_dorpsfeest.jpg

In Ryptsjerk hebben ze aan een feestweekend niet genoeg: daar bouwen ze in juni altijd een hele wéék feest!

In Ryptsjerk hebben ze aan een feestweekend niet genoeg: daar bouwen ze in juni altijd een hele wéék feest!

Ryptsjerk..jpg

Licht en schaduw in Ryptsjerk

Licht en schaduw in Ryptsjerk

Ryptsjerk.jpg

Hoog in het dorp Ryptsjerk staat de kerk

Hoog in het dorp Ryptsjerk staat de kerk

Ryptsjerk_0.jpg

Mooi hoekje in Ryptsjerk

Mooi hoekje in Ryptsjerk

ryptsjerk_ypeymolen_met_ijs_eind_februari_2018.jpg

Eind februari en begin maart 2018 was er eindelijk enkele dagen strenge vorst en wordt er ook gelijk massaal geschaatst. "Dit mannetje was in diepe verwondering over zijn eerste kennismaking met ijs." (aldus de fotograaf van deze foto bij de Ypeymolen)

Eind februari en begin maart 2018 was er eindelijk enkele dagen strenge vorst en wordt er ook gelijk massaal geschaatst. "Dit mannetje was in diepe verwondering over zijn eerste kennismaking met ijs." (aldus de fotograaf van deze foto bij de Ypeymolen)

Ryptsjerk

Terug naar boven

Status

Ryptsjerk is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Trynwâlden, gemeente Tytsjerksteradiel.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Rijperkerk. Overigens is de plaatsnaam sinds 1989 officieel Friestalig.

Oudere vermeldingen
1314 kopie 1389 Ripikerka, 1369 Ripa-kerka, 1481 Rypatzerka, 1491 Rijpertzerke, 1579 Rypertzierich.

Naamsverklaring
Betekent 'kerk van of behorend bij Rijp', waarmee gedoeld wordt op het nabijgelegen Hurdegaryp. Een persoonsnaam Ripa is niet waarschijnlijk.(1)

Terug naar boven

Ligging

Ryptsjerk ligt ZO van de dorpen Gytsjerk en Wyns, ZZO van de dorpen Oentsjerk en Aldtsjerk, ZZW van de dorpen Mûnein en Readtsjerk, ZW van het dorp De Falom, WZW van de dorpen Feanwâlden en Feanwâldsterwâl, W van het dorp Noardburgum, NW van de dorpen Hurdegaryp en Burgum, NNW van het dorp Suwâld, N van het dorp Tytsjerk, NO van de stad Leeuwarden en OZO van het dorp Lekkum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Ryptsjerk 59 huizen met 331 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ca. 780 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Geschiedenis van Ryptsjerk.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ryptsjerk heeft 6 rijksmonumenten, zijnde het kop-rompboerderijtje uit 1860 met blokschuur uit ca. 1917 op Nieuwlandseweg 12, de arbeiderswoning uit 1826 met kleine veerschuur uit waarschijnlijk midden 19e eeuw op nr. 14, de grote boerderij op Slachtedijk 3, en de Hervormde (PKN) kerk op nr. 1.

- De voorheen Hervormde kerk (Slachtedijk) is een eenvoudig kerkgebouw uit 1757 met ingebouwde westtoren. In de kerk een 17e-eeuwse preekstoel, doophek en vier herenbanken, een 17e-eeuwse zerk en drie 18e-eeuwse zerken. Het tweeklaviers orgel is in 1891 gebouwd door Bakker en Timmenga. De kerk maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse Gemeente Ryptsjerk. "Onze kerkgemeenschap is niet gemakkelijk in een bepaalde kerkelijk stroming onder te brengen. We zijn niet te kenmerken als vrijzinnig, confessioneel of meer reformatorisch. Binnen onze gemeente hebben de leden uiteenlopende geloofsopvattingen en belevingen. Binnen onze kerkgemeenschap is daarvoor ruimte en onderling respect. Kenmerkend voor onze gemeente is dat wij een kerkgemeenschap voor het hele dorp willen zijn, een missionaire gemeente. Alle nieuwe inwoners krijgen een welkomsgroet die gezamenlijk door de kerk en Doarpsbelang wordt verzorgd. Ook krijgt iedere inwoner van ons dorp, die thuiskomt uit het ziekenhuis, een bloemengroet van onze kerkgemeenschap. Dat zelfde doen we ook bij bijzondere jubilea en verjaardagen boven een bepaalde leeftijd."

De kerktoren is in 2019 gerestaureerd. De toren was er slecht aan toe. Zo is onder meer de draagconstructie gerepareerd. De slechte staat kwam aan het licht door het goede gehoor van een aantal inwoners. Aan het geluid van de klok konden ze horen dat er iets aan de hand was met de toren. Ook de klok (die dateert uit 1546) en de haan op de toren zijn gerestaureerd. Het hele project heeft ongeveer 120.000 euro gekost, wat gefinancierd is door Stichting Behoud Monumenten in de gemeente Tytsjerksteradiel. - Beluister hier het interview met voorzitter Arjen van der Schaaf over het restauratieproject.

- De Ypeymolen (Fries: Ypey Mûne) (Rijksstraatweg 9) uit 1858 staat aanvankelijk bij het aan de noordrand van Tytsjerk gelegen park Groot Vijversburg (ook wel het Bos van Ypey genoemd, vandaar de naam van de molen). Vanwege een roedebreuk wordt de molen in 1958 buiten bedrijf gesteld. Later wordt hij gerestaureerd, maar krijgt daarbij te korte roeden, uit bezorgheid over de mogelijkheid dat de jeugd anders in de onbeheerd staande molen zou kunnen klimmen. De Ypeymolen raakt vervolgens in verval. In 1980-1981 wordt de molen verplaatst naar zijn huidige locatie W van Ryptsjerk aan de Rijperkerkstervaart. Daar bemaalt de molen sindsdien de 13 ha grote zomerboezem van de Koekoekspetten. De Ypeymolen is eigendom van Stichting De Fryske Mole. - Foto's van de Ypeymolen e.o. d.d. begin februari 2018, waar een menselijke en dierlijke (kat) waaghals zich op het eigenliljk net te dunne ijs wagen... Elders op deze pagina vind je een mooie foto van het ijs rond de Ypeymolen, met deze molen op de achtergrond, d.d. eind februari 2018, als na enkele dagen strenge vorst het ijs voor het eerst die winter eindelijk wél dik genoeg is om op te schaatsen. Waar dan ook massaal gebruik van wordt gemaakt. (© Jan Kelderhuis / Afanja's Weblog)

- Als je door Ryptsjerk fietst of wandelt vallen de vele, meest kleine boerderijen op als onderdeel van de lintbebouwing. NO van het dorp, aan de Oosterdijk, staat een nieuwe woonboerderij met het jaartal 1702. De cijfers zijn afkomstig uit een oude boerderij, genaamd Ulenburgh-state. Begin 17e eeuw woonde Rombertus van Uilenburgh, burgemeester van Leeuwarden, hier. De uilen bij de ingang en op de windwijzer verwijzen ernaar. Diens dochter Saskia trouwde in 1634 met Rembrandt van Rijn. Ook hij zal waarschijnlijk wel eens hebben vertoefd in het toenmalige Ulenburgh.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- "De wurkgroep MTE is dwaande mei de organisaasje fan it Maaitiidsevenemint Ryptsjerk 2020. De data lizze noch net fêst. Keunst, Kultuer, Histoarje, Natoer, Belibbing... By Teetún de Hollen is it tema: Sêft en Wollich. Keunstners dy' t wurkje mei wol binne hjir tige wolkom. Filte, weve, spinne, hake, breitsje, ecoprinte, skilderje, naaie ensfh. Keunstners dy't belangstelling hawwe kinne in pb-tje stjoere. Jimme binne tige wolkom."

- Doarpsfeest Ryptsjerk (week in juni).

- Vertakking Evenementen organiseert jaarlijks op de 1e zaterdag van september (van 10.00-17.00 uur) de Handwerk-Hobbyfair in Ryptsjerk, bij de monumentale boerderij ‘de Vertakking’ (Binnendyk 73). In de landelijke siertuinen rond de boerderij staat een aaneenschakeling van kramen met handgemaakte producten en hobbymateriaal. Onder andere vilten, quilten, breien, spinnen, schilderen, handlettering, keramiek, mozaïek, zeep en scrapbooking zijn vertegenwoordigd. Diverse standhouders geven demonstraties en uitleg over hun hobby of beroep. Je kunt terecht voor informatie, inspiratie en materialen. Verspreid over het terrein staan daarnaast stands met heerlijke ambachtelijk gemaakte levensmiddelen. Entree € 4,50 (kinderen tot 12 jaar gratis). Parkeren is gratis.

- De Kerstsprokkelfair in Ryptsjerk (eind november, in 2020 voor de 25e keer) is een vierdaagse kerstfair die jaarlijks duizenden bezoekers trekt. Demonstraties, modeshows, gezellige muziek en een groot aanbod van brocante en leuke (kerst)cadeaus. Allemaal in nostalgische kerstsfeer. Laat je verrassen door de opzet en wees welkom. Hier kun je online je tickets bestellen.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Op 21 november 2019 is het fietspad langs de Reitlânsfeart tussen Ryptsjerk en Hurdegaryp feestelijk geopend. Samen met de dorpsbelangen van beide dorpen, CBS Alpha uit eerstgenoemd dorp en Amber Vis opende wethouder Tytsy Willemsma het pad. Amber Vis kreeg een setje fietslampjes van de wethouder en deelde zelf lampjes uit aan de kinderen van de basisschool. Amber schreef in 2018 een brief naar de gemeente over een onveilige oversteek naar de Westerdijk. Amber haar school staat in Burgum en ze moet meermaals met haar fiets oversteken. De fiets- en wandelverbinding langs de Reitlânsfeart was een grote wens vanuit de gemeente Tytsjerksteradiel. Daarnaast liggen er plannen voor het aanleggen van een fietspad vanuit Ryptsjerk naar de E10. Het fiets- en wandelpad is voor het dorp en voor de Trynwâlden in brede zin van belang als recreatieve fiets- en wandelverbinding tussen de Trynwâlden en Hurdegaryp. Daarnaast kan de dam die is gerealiseerd door landbouwverkeer worden gebruikt als oversteek. Hierdoor hoeft het vee en/of de landbouwvoertuigen niet meer over de openbare weg. Ook is de Reitlânsfeart opgeschoond. Winst dus voor waterbeheer, landbouw, recreatie én veiligheid!

Met het openen van het pad is er weer een maatregel vanuit de Gebiedsontwikkeling De Centrale As voltooid. De Sintrale As (N356) ligt er, maar nu is het gebied aan de beurt. Samen met gemeenten, maatschappelijke organisaties en inwoners willen we dit gebied nog mooier, sterker en aantrekkelijker maken voor eigen inwoners en toeristen. Dit doen we bijvoorbeeld door natuur te ontwikkelen, de leefbaarheid in dorpen te vergroten, landbouwstructuur te versterken en nieuwe fiets- en wandelpaden aan te leggen. Deze vastgestelde maatregelen en projecten vormen de gebiedsontwikkeling." (bron: Provincie Fryslân, november 2019)

- De provincie Fryslân heeft in 2017 een tunnel onder de Westerdijk (N361) NW van Ryptsjerk aangelegd. Deze zogeheten droge duiker zorgt voor een veilige verbinding tussen de natuurgebieden Grutte Wielen W van de weg het Bûtenfjild O van de weg. In beide gebieden leven otters. Er worden regelmatig sporen gevonden. De duiker zorgt ervoor dat dieren veilig onder de weg door kunnen. Er is ook een raster aangelegd aan beide kanten van de weg, zodat de otter naar de tunnel wordt geleid. Niet alleen de otter profiteert hiervan, ook andere dieren zoals muizen, egels, wezels en amfibieën kunnen van de tunnel gebruikmaken. Er is tevens een grote multifunctionele faunapassage aangelegd, waardoor naast dieren ook schaatsers en kano’s de weg kunnen passeren.

- Swalkroute Ryptsjerk (voor GPS).

- In 2017 is in Ryptsjerk een nieuwe haven gerealiseerd, met ca. 20 ligplaatsen, zowel voor inwoners als voor passanten. De haven was al lange tijd een grote wens van Dorpsbelang. Ook omdat de haven aansluit op de in hetzelfde jaar gerealiseerde sloepenroute Bûtenfjild. Dat is de vaarverbinding van de Grote Wielen bij Leeuwarden tot de Swemmer bij De Westereen. In een prachtig opgeknapt ijsbaanhok van IIsklub Nije Kriich zijn de sanitaire voorzieningen voor de haven ondergebracht. De financiering had nog wel wat voeten in de aarde, omdat het project 'iets' duurder uitkwam dan aanvankelijk was ingeschat, maar in het 'gat' is voorzien door een subsidie van de gemeente plus de nodige zelfwerkzaamheid van de inwoners.

- "De Ryptsjerksterpolder is een polder die iedere winter onder water wordt gezet. In koudere winters kwam dat de schaatsers nog wel eens ten goede. In winter 2019-2020 was daar geen sprake van. De grutto's zijn er wél elk voorjaar blij mee." Aldus weblogger Afanja, die een mooie, onder de link te bekijken fotoreportage van deze grutto's heeft gemaakt (anno maart 2020).

- "Wetterskip Fryslân verhoogt in 2021 de polderdijk langs de Ryptsjerkster Feart, die onder meer door de dorpskern van Ryptsjerk loopt, en we verbreden de vaart door de aanleg van een natuurvriendelijke oever. Hierdoor wordt schade door wateroverlast beperkt, is er meer water beschikbaar in droge perioden en wordt de waterkwaliteit verbeterd, wat bijdraagt aan de doelen voor schoon water van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Naar verwachting is het project in augustus 2021 afgerond. Ruim Baan voor Water. Een deel van de werkzaamheden is onderdeel van het project Ruim Baan voor Water en wordt gefinancierd uit het programma voor Plattelandsontwikkeling (POP3). Diverse waterkeringen en -gangen in Fryslân worden aangepakt, zodat deze weer voldoen aan de gestelde eisen en er meer waterberging wordt gecreëerd. Zo zorgen we voor schoon water en is het gebied beter beschermd tegen wateroverlast bij extreme neerslag en watertekorten bij extreme droogte door klimaatverandering. De werkzaamheden in polder de Foarútgong en in het gebied de Nieuwe Wielen zijn ook onderdeel van dit project." (bron: Wetterskip Fryslân, februari 2021)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ryptsjerk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Ryptsjerk.

- Nieuws: - De lokale Feriening van Doarpsbelangen geeft 1x per kwartaal dorpskrant 'Doarpslibben Ryptsjerk' uit. Onder de link stellen ze dat je hem daar 'binnenkort' ook online kunt lezen, dus wij wachten vol spanning af...

- Dorpshuis: - "Doarpshûs De Einekoer in Ryptsjerk is een multifunctioneel gebouw bestaande uit een sfeervolle foyer, een grote zaal met toneel en een scheidingswand. Bovendien heeft ook de peuteropvang zijn plaats hier gevonden. Door een verbinding met de basisschool kan over en weer van elkaars ruimte gebruik worden gemaakt. Zo is het mogelijk dat gelijktijdig een aantal verenigingen, koren enz. van het gebouw gebruik kunnen maken. Onder het podium is bovendien de jeugdsoos gesitueerd. Met recht een multifunctioneel gebouw met tal van activiteiten.

Want wat gebeurt er zoal in ons dorpshuis? Dat begint al op 1 januari, wanneer het jaar pas begint: met een spectaculair vuurwerk wordt het nieuwe jaar ingeluid. Verder maken de vele verenigingen die Ryptsjerk rijk is gebruik van de faciliteiten die de Einekoer biedt. O.m. een gymnastiekvereniging, een 50+ inloop, biljartclub, vrouwenbond (CPB), zangkoor Excentriek, de roemruchte Eineferieniging, IJsclub, toneelvereniging met elk jaar 2 uitvoeringen voor een overvolle zaal, de bridge- en haakclub, het blokfluitensemble en diverse buurtverenigingen vinden er hun plaats, en bovendien alles wat Dorpsbelangen aangaat. En niet te vergeten de Doarpsjûn, die elk jaar in maart wordt gehouden. Nog steeds geldt hier de slogan: ‘door en voor het dorp’, ook deze avond is de grote zaal met foyer eigenlijk te klein.

Voor de culturele inbreng is er een Culturele Activiteiten Commissie (CAC) ingesteld die jaarlijks zo’n acht keer iets bijzonders organiseert, variërend van toneel, film, muziek tot cabaret. Het gebouw staat ook centraal tijdens de Feestweek en de festiviteiten rond Koningsdag. Ook worden in dit gebouw de wat grotere kerkelijke bijeenkomsten gehouden, evenals jaarlijks enkele kerkdiensten. De begrafenisvereniging gebruikt het gebouw voor het bijeenkomen van familie na een begrafenis. En niet te vergeten het Inloopcafé op vrijdagavond, waar iedereen welkom is. Zoals u merkt: dit dorpshuis is met zo’n 10.000 bezoekers per jaar het bruisend hart in de samenleving van Ryptsjerk! Onze vrijwilligers. Om alle bezoekers van deze activiteiten van een natje en droogje te voorzien zijn vele handen nodig. Wel, die handen zijn er. Zo’n 80-90 vrijwilligers zetten zich, wekelijks roulerend, hiervoor belangeloos in. En we mogen ons gelukkig prijzen dat dat nog altijd met veel enthousiasme gebeurt. En dat vanaf de start!"

- Onderwijs: - Basisschool Alpha is een echte dorpsschool die midden in de gemeenschap van Ryptsjerk staat. Een school met ca. 50 leerlingen verdeeld over 3 stamgroepen. De basisvaardigheden taal, lezen en rekenen vinden zij uitermate belangrijk om van begin af aan te ontwikkelen. Maar ze leren je kind ook om zich vrij te voelen, met aandacht en respect voor de medemens en de natuur. Ze richten zich verder op zelfstandigheid en creativiteit, zodat je kind later met vertrouwen de wijde wereld in kan stappen. Verdere kernpunten van deze school zijn: onderwijs op maat; waar kinderen leren samenwerken en verantwoordelijkheid dragen; oog voor het unieke van ieder kind; leren in een digitale omgeving.

- Sport: - Voetbalvereniging Rijperkerk.

- Zorg en welzijn: - Jetze Terpstra is met zijn firma De Vertakking in Ryptsjerk gespecialiseerd in boomverzorging. Daarnaast is er De Vertakking Zorg, die van maandag t/m vrijdag dagbesteding, praktische ondersteuning en individuele begeleiding biedt. De mogelijkheden op het boerenerf zijn zeer divers. Houd je van bedrijvigheid op de boerderij? Of werk je liever aan een gebreide sjaal, in de rustige omgeving van de dagbestedingsruimte? Hier is het allemaal mogelijk. Samen werken ze aan jouw doelen. De dagbesteding richt zich op mensen met psychische of psychiatrische problemen, (ex-)verslaafden, mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH) en mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

Voor alle doelgroepen geldt: heb je een PGB of ZIN-indicatie, maar hoop je na verloop van tijd weer de arbeidsmarkt op te gaan? Bij de Vertakking Zorg ben je dan aan het juiste adres. De Vertakking Zorg helpt om mensen weer te betrekken bij de samenleving en te werken aan zelfregie. In samenwerking met het bedrijf ToDam (Terug op De arbeidsmarkt) werken ze aan het kleiner maken van de drempel of kloof tussen arbeidsmarkt en werkloze. Met het bieden van PGB of ZIN naar Social Return zijn ze naar eigen zeggen uniek in omgeving Fryslân.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ryptsjerk.

Reactie toevoegen