Rijnsburg

Plaats
Dorp
Katwijk
Bollenstreek
Zuid-Holland

rijnsburg_brug_over_vliet_kopie.jpg

Rijnsburg, brug over de Vliet

Rijnsburg, brug over de Vliet

rijnsburg_brug_over_vliet_bij_moleneind_en_kwakelsteeg_kopie.jpg

Rijnsburg, brug over de Vliet bij Moleneind en Kwakelsteeg

Rijnsburg, brug over de Vliet bij Moleneind en Kwakelsteeg

rijnsburg_spinozahuis_kopie.jpg

De collectie van het rijksmonumentale, 17e-eeuwse Spinozahuis (waar Baruch Spinoza van 1661-1663 heeft gewoond) omvat Spinoza's oeuvre, brieven en portretten en een reconstructie van zijn bibliotheek. Voorts oude instrumenten voor het slijpen van lenzen.

De collectie van het rijksmonumentale, 17e-eeuwse Spinozahuis (waar Baruch Spinoza van 1661-1663 heeft gewoond) omvat Spinoza's oeuvre, brieven en portretten en een reconstructie van zijn bibliotheek. Voorts oude instrumenten voor het slijpen van lenzen.

ZH gemeente Rijnsburg in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Rijnsburg in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Rijnsburg in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Rijnsburg

Terug naar boven

Status

- Rijnsburg is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de regio Bollenstreek, gemeente Katwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2005.

- Wapen van de voormalige gemeente Rijnsburg.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Rhijnsburg, 918-948 Rothuluashem, 918-948 kopie 11e eeuw Rinasburg, 1063 kopie 12e eeuw Rinesburc, 1172-1178 Rinsburg.

Naamsverklaring
Betekent de burg 'burcht, sterkte' van de rivier de Rijn. De genitiefvorm -as duidt er volgens Van Loon op dat de bouw van de sterkte tot doel had de toegang tot de Rijn te bewaken. Ter plekke zijn sporen gevonden van een nederzetting uit de 7e-8e en 9e-10e eeuw, waarvan de naam vermoedelijk bewaard is gebleven in de oudste vermelding van Rijnsburg als Rothuluashem, een samenstelling van heem 'woonstede' en de persoonsnaam Rodolf.(1)

Terug naar boven

Ligging

Rijnsburg ligt NW van Leiden en grenst in het Z aan Valkenburg, in het W aan Katwijk, in het NO aan Voorhout en in het O aan de A44 en Oegstgeest.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Rijnsburg, die slechts het dorp omvat, 213 huizen met 1.581 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 6.500 huizen met ca. 15.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Archeologie
Archeologen stuitten bij opgraving van een ijzertijd-vindplaats in Rijnsburg in 2016 geheel onverwachts op een kuil met daarin een bijzonder crematiegraf uit de laat-Romeinse tijd. In het graf trof men tientallen fragmenten aan van een fraai versierde en kostbare bronzen vogelschaal, die verbrande menselijke resten en bijgaven bevatte. De schaal dankt zijn benaming aan de aan één zijde van de schaal vormgegeven roofvogelkop. Het is een 'topvondst', omdat het de enige schaal is van dit type. De schaal is gerestaureerd door restauratieatelier Restaura. De vondst van de vogelschaal is volgens het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden nationaal én internationaal van groot belang: "Dat deze schaal in het gebied van de Romeinse rijksgrens (Limes) aangetroffen is, bewijst nu ook eens te meer dat de kuststrook vanaf 300 na Chr., na het wegtrekken van de Romeinse troepen, niet ontvolkt raakte maar gewoon bewoond is gebleven." De vogelschaal is door de provincie Zuid-Holland in bruikleen gegeven aan het Rijksmuseum van Oudheden, dat het object heeft opgenomen in de vaste opstelling ‘Nederland in de Romeinse tijd’. Zie ook de videoreportage over de vondst van de 'vogelschaal'.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Rijnsburg, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- "Ons dorp heeft een rijke historie en het is dan ook meer dan de moeite waard ervoor te zorgen dat deze niet wordt vergeten. Daarom zet Genootschap Oud Rijnsburg zich in om alles over de bloeiende historie te bestuderen en vast te leggen, zodat iedereen nu en in de toekomst kan nalezen of bekijken wat er door de eeuwen heen in ons dorp heeft plaatsgevonden. Op onze website laten wij onder meer foto's zien over delen van het dorp en/of perioden waarin bepaalde gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Ook zijn er verhalen te lezen die door de jaren heen zijn vastgelegd. Lid worden van het Genootschap kan vanaf 7,50 euro per jaar. Donateur worden kan vanaf 15 euro per jaar."

- Het in 2012 geheel heringerichte Museum Oud Rijnsburg is gevestigd in een prachtig gerestaureerd 18e-eeuws woonhuis aan de Oude Vlietweg. Het museum wordt beheerd door het hiervoor vermelde Genootschap. Je vindt er belangrijke vondsten van omstreeks 600 tot heden. Verder kun je er een maquette van het vroegere Abdijcomplex bewonderen, zijn er voorwerpen van typisch dorpshistorische aard, is er een verzameling agrarische gereedschappen en kun je op een pc meer dan 15.000 afbeeldingen van het dorp bekijken.

- De weblog 'Herinneringen aan Rijnsburg' is voortgekomen uit een blog over het huis van de fam. Van Delft / Van Vliet op Oegstgeesterweg 228a. Met verhalen over het dorp en de Dijk (Oegstgeesterweg, of Oegstgeesterdijk) wilden de kinderen Rietje, Greet, Joke, Willem en Mieke belangstellenden kennis laten maken met het dorp, de straat en het destijds te koop staande huis. De nostalgische blog is inmiddels gestopt: het huis is in 2013 verkocht. Een deel van de verhalen hebben zij overgezet op genoemde blog over het dorp en de twee Rijnsburgse families. Het betreft ca. 100 informatieve artikelen in tekst en beeld over de geschiedenis van het dorp. Maar ook ca. 20 artikelen over de familie Van Delft (van moeders kant), die al vanaf de 15e eeuw in het dorp woont. En ca. 40 artikelen over de familie Van Vliet (van vaders kant), die zich pas in de 19e eeuw in dit dorp settelde. De genoemde kinderen wonen geen van allen nog in het dorp. Met deze blog houden zij de herinneringen levend. Wat ons (redactie Plaatsengids.nl) betreft een mooi voorbeeld van een prachtige lokale site in tekst en beeld, en hopelijk een inspirerend voorbeeld voor anderen om zoiets ook voor hún dorp te gaan maken!

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "In De Horn, in het gebied tussen het Moleneind, de Collegiantenstraat en de Korte Voorhouterweg, worden vanaf 2018 192 woningen en appartementen gerealiseerd (kaartje). Wethouder Van der Spijk is blij met de start van het project in 2016: "Voor mij persoonlijk een bijzonder moment als kersverse wethouder omdat ik helemaal aan de voorkant van het plan in 1998 als raadslid al betrokken was bij de woningbouwplannen in De Horn in Rijnsburg. Het heeft 'even' geduurd, maar het wordt een prachtige woonwijk."

De uitwerking van het stedenbouwkundig plan is verdeeld over een aantal deelgebieden. Deze deelgebieden worden verbonden door een hoofdroute. Daarlangs zijn een aantal karaktervolle buurtjes ontworpen, waarin woningen rondom groene pleintjes worden gegroepeerd. De oude Vliet is in ere hersteld en slingert door het gebied heen. De Horn wordt een hoogwaardige en ruim opgezette woonwijk, waar water en groen een belangrijke rol spelen. Er komen rijwoningen, herenhuizen en appartementen aan het park, maar ook sociale en scherp geprijsde koopwoningen. De wijk biedt straks ook twee-onder-een-kapvilla’s, met de achtertuin aan open vaarwater."

Tijdens het archeologisch onderzoek voorafgaand aan de aanleg van wijk De Horn stuitten de archeologen aan het kanaalpad langs de Oude Vliet op de funderingen van de 17e-eeuwse korenmolen De Vlinder. Emile ten Broeke, archeoloog bij ingenieursbureau Econsultancy, dat onderzoekt of er archeologische resten in de bodem zitten voordat ergens een nieuwbouwproject van start gaat, vertelt over de vondst: “Vroeger wemelde het in ons land van de wind- en watermolens. De meeste zijn al lang verdwenen. Maar soms zijn er nog resten van terug te vinden, zoals in De Horn in Rijnsburg. Omdat hier een hele nieuwe wijk komt, was veel archeologisch onderzoek nodig. Toen we de archieven indoken, ontdekten wij dat hier in de 17e eeuw aan de Oude Vliet een korenmolen heeft gestaan, met daar tegenover een molenaarswoning. Dan kun je niet wachten om te kijken of er nog iets van is overgebleven. Met een graafmachine zijn we toen laagje voor laagje de bodem gaan afschrapen. Al op dertig centimeter diepte was het raak en kwamen we de rondlopende fundering van de korenmolen tegen.

Om de hevige krachten die op de molen beuken aan te kunnen, bestond zo’n fundering uit robuuste bakstenen die voor de stevigheid in een bepaald patroon waren gemetseld. Bij de sloop van De Vlinder in 1935 hebben ze het fundament maar laten zitten, waarschijnlijk omdat dit te zwaar en te groot was. Het is een bijzondere vondst, omdat dit type molen, de grondzeiler, niet zo vaak voorkwam. Ook zijn er maar weinig resten van overgebleven. Tot nu toe weten we dat er 373 in Nederland hebben gestaan. De Vlinder was de enige in Rijnsburg. De grondzeiler is een stenen windmolen die je vanaf de grond kon bedienen en waarvan de wieken de bodem bijna raakten. Deze werd gebruikt om koren te malen voor de bakkers in de regio. Graan en meel werden via wegen, maar ook vaak over water vervoerd. Vandaar de ligging aan de Oude Vliet.

De molen stond daar op het uiteinde van een oude strandwal. Dat is een soort natuurlijke verhoging van het land. Waarschijnlijk om zo nog beter beschermd te zijn tegen perioden van hoogwater. Van de molenaarswoning zijn alleen resten van gebruiksvoorwerpen overgebleven, zoals scherven van aardewerken borden, potten en grapen (driepotige kookpotten). Het is geweldig dat het fundament onderdeel wordt van De Horn. Het ontwerp van Vlieteiland is zelfs aangepast om deze historische vondst voor iedereen zichtbaar te maken. Daarvoor is de fundering afgedekt met een doorzichtige plaat. Ernaast komt een informatiepaneel met informatie over de geschiedenis van het gebied. Tussen de woningen wordt een boog van natuurlijk materiaal aangelegd naar De Vlinder toe. Een prachtige combinatie van oud en nieuw!” (bron: site van nieuwbouwproject De Horn)

- In 1980 is buiten de bebouwde kom het nieuwe veilingcomplex van bloemenveiling Flora gebouwd, de snelstgroeiende veiling van Nederland, die Rijnsburg een plaats op de wereldmarkt heeft gegeven.

- De architectonisch hoogstaande - en anno 2016 deels nog in ontwikkeling zijnde - nieuwbouwwijk De Bloem biedt een schitterend uitzicht op het oude dorp.

- Mooi voorbeeld van 'zinvolle herbestemming': vindingrijke tuinders hebben oude kassen herontwikkeld tot Indoorvolkstuin Rijnsburg. Hier kun je in een professionele kas zelf biologische groenten, fruit, bloemen en tuinplanten telen. Dit het gehele jaar door in een ideaal (werk)klimaat. De voordelen van telen in een kas: 365 dagen per jaar open, professioneel complex, teel heerlijke verse biologische groenten, dus meer smaak, een last van regen, wind en kou, geschikt voor zowel groenten, bloemen als tuinplanten, mediterrane gewassen mogelijk, snellere groei gewassen, deskundig advies van ervaren tuinders achter de hand, samen met anderen in de tuin kennis en tips uitwisselen, ontspannen en tot rust komen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rijnsburg heeft 7 rijksmonumenten.

Grote of Laurentiuskerk
De protestantste Grote Kerk of Laurentiuskerk (Kerkstraat 32) is in 1578 in gebruik genomen. De kerk is gebouwd achter de romaanse toren. De toren was een restant van de kerk van de abdij van Rijnsburg, die in 1133 door Petonelle van Saksen en douairière Graaf Floris II van Holland werd gesticht. Na de ingebruikname in 1578 is de Grote Kerk vijfmaal uitgebreid: in 1633, 1660, 1903, 1910 en en in 1923. In de jaren 1980 wordt de kerk een jaar gesloten voor renovatie, waarbij onder meer het dak is vervangen. Een grootscheepse restauratie vond plaats in de jaren 1980-1981, naar aanleiding waarvan een gedenkboek is verschenen, getiteld 'De Grote Kerk doet weer dienst'. Het orgel is in 1975 gebouwd door de firma Jac. van der Linden & Co. (Leiderdorp). Daarbij is gebruik gemaakt van het front en enig pijpwerk van het vorige orgel in deze kerk, dat in 1924 was gebouwd door de firma G. van Leeuwen (Leiderdorp) en in 1953 door diens zoon Willem van Leeuwen was gewijzigd. In 1989 restaureert de firma Pels & Van Leeuwen ('s-Hertogenbosch) het orgel en wijzigt de dispositie: De huidige Protestantse Gemeente Rijnsburg is ontstaan uit een fusie van de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk. Hieronder vallen de Grote Kerk, de Voorhof, de Bethelkerk, de Immanuëlkerk, de Maranathakerk en de Petrakerk.

Laurentiustoren
De Laurentiustoren in Rijnsburg is na een lange restauratie in oude glorie hersteld. De restauratie is in maart 2022 gereedgekomen. Het beeldbepalende gebouw, dat eigendom is van de gemeente Katwijk, was hard toe aan een grondige opknapbeurt. Vooral de grote hoeveelheid mos aan de noordgevel van de toren was veel Rijnsburgers een doorn in het oog.Dat is niet alleen weggehaald, de toren heeft ook een betere afvoer van hemelwater gekregen. De gemeente hoopt dat de gevel op die manier minder nat blijft, waardoor mos minder kans krijgt om te groeien. Op sommige plekken bleek het tufsteen waaruit de toren is opgetrokken poreus te zijn geworden. Tijdens de restauratie is die schade hersteld. De Laurentiustoren is een restant van de oude Rijnsburgse abdijkerk, die net als de noordelijke toren al lang niet meer bestaat.

- Vereniging Het Spinozahuis stelt zich ten doel het aan leven en werk van de filosoof Baruch Spinoza (1632-1677) gewijde Museum Het Spinozahuis* te beheren en de belangstelling voor en de studie van zijn werk te bevorderen. De collectie omvat Spinoza's oeuvre, brieven en portretten en een reconstructie van zijn bibliotheek. Voorts oude instrumenten voor het slijpen van lenzen.
* Waar Spinoza van 1661-1663 heeft gewoond.

- Gevelstenen in Rijnsburg.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Rijnsburg organiseert, naast uiteraard Koningsdag, nog diverse andere evenementen door het jaar heen.

- Jaarlijks op een zaterdag eind maart / begin april: Komindekas in de Kloosterschuur.

- De Paardenmarkt Rijnsburg (op een woensdag in juni) wordt al eeuwenlang jaarlijks georganiseerd. Vroeger uitsluitend een gelegenheid om een paard te kopen of te verkopen, nu vooral een gezellige feestdag voor jong en oud.

- Bloemencorso de Flower Parade Rijnsburg (een jaarlijkse traditie sinds 1946) rijdt elk jaar op de 2e zaterdag in augustus en is samengesteld uit 12 praalwagens en meer dan 50 overige elementen, zoals personenauto’s, koetsen en muziekkorpsen. Daarnaast wordt elk thema van een praalwagen ondersteund en uitgebeeld door meer dan 100 figuranten. Het evenement trekt jaarlijks meer dan 250.000 bezoekers.

- Floradiensten zijn laagdrempelige kerkdiensten die op Kerstavond en op Eerste Paasochtend worden gehouden in de open kopersruimte van bloemenveiling FloraHolland te Rijnsburg. Op deze feestdagen worden de bijzondere gebeurtenissen uit het leven van Jezus Christus gevierd en zien we wat dat voor ons eigen leven kan betekenen. De diensten worden georganiseerd door de Commissie Bijzondere Diensten onder verantwoordelijkheid van de lokale Hervormde Gemeente en Gereformeerde Kerk. Voor deze diensten wordt altijd een bekende spreker uitgenodigd en de muziek wordt vaak verzorgd door een landelijk bekende band of door een band, groep of koor uit de regio. De diensten worden doorgaans bezocht door 2000 tot 2500 mensen. Tijdens diensten op Paasmorgen is een crèche aanwezig.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Rijnsburg, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Rijnsburg (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - De wekelijkse huis aan huiskrant De Rijnsburger is via de link ook online te lezen.

- Muziek: - De Show, Marching & Concertband Flora Band in Rijnsburg is opgericht in 1968 en hoort inmiddels bij de nationale en internationale top. Dit blijkt bijv. uit de score tijdens het laatst gehouden Wereld Muziek Concours te Kerkrade, waar zij in de top 10 eindigde in de categorie mars en show.

- Zorg: - Het in 2016 vernieuwde woonzorgcentrum Vlietstede in Rijnsburg (Vlietweg 50) heeft een woongebouw met voorzieningen voor lichte en zware zorg, verdeeld over twee gebouwen, met elkaar verbonden door een glazen doorgang. In het ene gebouw zijn ruime appartementen ondergebracht met eigen badkamer en keukenvoorziening voor bewoners die lichamelijke ouderdomsverschijnselen hebben (somatiek). En in het andere gebouw bevinden zich de ruime woongroepen waar bewoners met psychogeriatrische verschijnselen zoals dementie wonen. Ook zij hebben eigen ruime appartementen en daarnaast kunnen zij met elkaar samenzijn op de woongroepen, waar allerlei gezamenlijke activiteiten worden ondernomen en waar dagelijks vers wordt gekookt. Ook zijn er twee ruime hospicekamers en kamers voor tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld om te herstellen na een operatie.

Reactie toevoegen