Rijen

Plaats
Dorp
Gilze en Rijen
Hart van Brabant
Noord-Brabant

rijen_plaatsnaambord_kopie.jpg

Rijen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Hart van Brabant, gemeente Gilze en Rijen.

Rijen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Hart van Brabant, gemeente Gilze en Rijen.

Rijen

Terug naar boven

Status

- Rijen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Hart van Brabant, gemeente Gilze en Rijen. Het is - sinds de jaren veertig van de 20e eeuw - de hoofdplaats van de gemeente, waar ook het gemeentehuis staat. Voorheen was dat Gilze.

- Onder het dorp Rijen valt ook de buurtschap Laareind. De voormalige buurtschap Haansberg, die deels onder dit dorp en deels onder buurdorp Gilze viel, is getransformeerd tot bedrijventerrein.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Rijen heeft van de jaren twintig tot de jaren vijftig van de 20e eeuw ook Reijen geheten. Naar verluidt, vond dit zijn oorzaak in een lobby van de leerfabrikanten die ter plaatse veel werkgelegenheid verschaften, en die deze naam een betere indruk vonden maken.

Naamsverklaring
- Datief meervoud (met locatieve functie) van rîde (met wegval van intervocalische -d-), hetzelfde toponiem als rijt ‘kleine natuurlijke waterloop’.(1)
- Rijt, verwant met Rijn, betekent ‘kleine waterloop’. Het toponiem zou vaak het dalvormige begin van een beek aangeven*. Het woord is door een dentaal suffix afgeleid van rei ‘stromen’ en komt vooral in de kustgebieden voor, maar toch ook zeer veel in de Baronie. Het meervoud is in de Baronie soms Retten, de diminutiefvorm Rijke. Niet alleen in samenstellingen kan de t van Rijt weggelaten worden, maar ook in de simplexvorm zoals blijkt uit de vorm de Rij, 1456, te Molenschot. (…)

Drie nederzettingen in de Baronie hebben rijt-namen: De Rith (Princenhage) en Reth (Baarle), terwijl wij de meervoudsvorm aantreffen in de dorpsnaam Rijen. Waar vinden wij de rijt-namen? Hét uitgesproken gebied lijkt wel Gilze en Rijen te zijn. Daar stroomt nog heden een waterloopje, de Zips geheten. Deze naam hangt samen met zeep, dat voortkomt uit sypelen. Ook Alphen lijkt nogal goed bedeeld met rijt-namen. Rijt ontbreekt vrijwel in Chaam, Dongen, Etten, Sprundel, Terheijden en Teteringen. Mogelijk heeft het element gezien zijn frequentie in Gilze, Alphen en Kempenland vooral een oostelijke verspreiding. Maar ook in Roosendaal is het element goed bekend.(2)
* Zie ook bij De Rith.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp 't Wringersgat.

Terug naar boven

Ligging

Rijen ligt 6 km O van Breda.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Rijen 42 huizen met 279 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 7.000 huizen met ca. 16.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Tegenwoordig is het dorp groter dan Gilze, maar oorspronkelijk was het omgekeerde het geval. Het dorp is pas fors gegroeid door de opkomst van de leerindustrie, en is bekend om zijn oude leerlooierijen. Toen in de Tweede Wereldoorlog het gemeentehuis in Gilze was gebombardeerd, besloot men een nieuw gemeentehuis in het inmiddels grotere Rijen te bouwen.

“De Vliegende Vennen te Rijen zullen vennen temidden van stuivende grond zijn geweest. Sommige vennen stoven dicht en op andere plaatsen werd de bodem tot op het grondwater weggeblazen en ontstonden in de winter weer plassen. In 1425 werd het gebied aan de geburen uitgegeven omdat het ‘hen groote scade begonst te doene met vliegen’. Het was ruim 34 bunder en werd gesmaldeeld onder de geburen”.(89) De Vliegende Vennen is thans een woonwijk van het dorp.

“Van 1831 tot 1838 had een groot deel van het Nederlandse leger in Rijen een kamp betrokken” (17).

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Rijen, kun je terecht bij Heemkring Molenheide.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "De gemeente wil een spoorzone ontwikkelen waar het goed en veilig wonen, werken en reizen is. Centraal staat de stationsomgeving, de verbinding met de rest van de gemeente en de bereikbaarheid en ontwikkeling van Rijen Zuid. De gemeente wil een veilige oversteek voor alle lokale verkeer, een aantrekkelijk gebied, veilige perrons, geluidswerende maatregelen en een frisse, groene en moderne uitstraling van de stationsomgeving die past binnen de kern Rijen. Daar werken we samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Brabant, NS, ProRail, inwoners en bedrijven aan. Het gaat onder meer om oplossingen voor geluid, trillingen, dichte spoorwegovergangen en een verouderd station. We grijpen die oplossingen aan om de hele stationsomgeving te verbeteren.

Het ministerie van IenW, de gemeente en de provincie investeren gezamenlijk in twee spoortunnels bij Rijen op het traject tussen Breda en Tilburg. De tunnels vervangen twee spoorwegovergangen. Door ondertunneling wordt de situatie veiliger en kunnen er meer treinen rijden. En bewoners kunnen via de tunnels ongehinderd doorfietsen op de nieuwe snelfietsroute tussen Tilburg en Breda. Ook komen er nieuwe perrons en nieuwe fietsenstallingen. Staatssecretaris Van Veldhoven: “Mooi om hier samen met de regio twee vliegen in één klap te slaan. Meer treinen voor reizigers tussen Breda en Tilburg, terwijl bewoners lekker kunnen doorfietsen zonder voor dichte spoorbomen te hoeven staan.” Planning: Het voorontwerp bestemmingsplan komt in de loop van 2020 ter inzage te liggen. Het bestemmingsplan is in 2021 te verwachten, afhankelijk van ingediende inspraakreacties en zienswijzen. In 2022 is het aan de gemeenteraad om een realisatiebeslissing te nemen. Het bestemmingsplan kan dan in 2023 vastgesteld zijn.

De Vijf Eikenweg (N631) is een provinciale weg. Voor de kruising van deze weg met het spoor gaat de voorkeur er naar uit om de weg onder het spoor door te laten gaan. Hiermee verdwijnt de spoorwegovergang aan de Vijf Eikenweg. Ten hoogte van de naastliggende kruising Nassaulaan wil de Provincie een rotonde aanleggen. Het is de intentie dat de gemeenteraad medio 2020 een besluit neemt over dit bestemmingsplan. De realisatie van de spooronderdoorgang inclusief aanliggende kruisingen staat gepland in 2022/2023. (bron en voor nadere informatie zie de pagina van de gemeente over de spoorprojecten in Rijen)

- "In 2018 heeft de gemeenteraad 819.000 euro beschikbaar gesteld als bijdrage in de aanleg van een snelfietsroute tussen Breda en Tilburg. Daarbij heeft de gemeenteraad ook ingestemd met de voorkeursroute van het snelle fietspad. Het is de bedoeling dat de nieuwe snelfietsroute vanuit Breda via de Broodbaan in Rijen aankomt. Vanaf de Vijf Eikenweg loopt het fietspad langs de zuidzijde van het spoor. Via de spoorwegovergang aan de Vincent van Goghstraat is het de bedoeling dat de snelfietsroute het spoor over gaat. Vanaf dit punt maakt de snelfietsroute onderdeel uit van de plannen die de gemeente maakt rondom het NS-station (de auto te gast tunnel). Vanaf het Anne Frankplein volgt de snelfietsroute in ieder geval de noordzijde van het spoor. Het is de bedoeling om de snelfietsroute tussen Breda en Tilburg medio 2020 aan te leggen, uitgezonderd het deel tussen de Vincent van Goghstraat en het Anne Frankplein in Rijen. Dit deel wordt gezamenlijk aangelegd met de nieuwe inrichting van de spoorzone bij het NS-station." (bron: gemeente)

- Het voormalige Ericsson-terrein in Rijen is in 2014 omgedoopt tot Aeroparc, als bedrijventerrein bestemd door luchtvaartgerelateerde bedrijvigheid. "Aeroparc is een multifunctioneel bedrijventerrein. Ons bedrijventerrein biedt je de ruimte om te ondernemen, te innoveren, mensen te ontmoeten, jezelf te ontwikkelen én biedt je de ruimte voor sport en ontspanning. Door onze gunstige locatie is het huren van een bedrijfsruimte nabij Tilburg of een kantoorruimte nabij Breda een ideale mogelijkheid. Ben je op zoek naar een locatie voor vergaderingen of congressen? Dan kun je terecht op het Crown Business Center op het Aeroparc. Door de diverse uitvalswegen ben je binnen korte tijd op locatie. Door bundeling van krachten uit verschillende sectoren fungeert Aeroparc als vliegwiel voor de economische en maatschappelijke bedrijvigheid in de regio. Een uitdagende omgeving met volop kansen!"

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Rijen heeft 9 rijksmonumenten.

- Rijen heeft 15 gemeentelijke monumenten.

- "Uit Luikse geschriften weten we dat er in 1464 in Rijen een kapel is gebouwd. De patroonheilige is Maria Magdalena. Zij is in het bisdom Breda uniek als patrones van een kerk. In 1483 is de kleine kapel gesloopt en vervangen door een kerkgebouw. In 1518 was er al sprake van een eigen zelfstandige parochiekerk. Tot 1906 is het oude kerkje in gebruik gebleven als parochiekerk. Rond 1900 werd duidelijk dat de parochiekerk te klein was. De parochiegemeenschap telde toen ongeveer 1.400 leden.

Op de plaats van het oude kerkje is in 1906 de huidige, grote neogotische RK Maria Magdalenakerk (Hoofdstraat 60) gebouwd. De stenen van het oude kerkje zijn verwerkt in de fundering van de nieuwe kerk. In 2004-2005 heeft de parochiegemeenschap de kerk opgeknapt en opnieuw ingericht. De moeite van het bekijken waard zijn: de gebrandschilderde ramen van Weiss; de kruisweg (emaille schilderwerk van Jan Willemen); het hoofdaltaar, gemaakt tijdens de bouw van de kerk; de verschillende altaren: van de heilige familie en van Maria; de beide levensgrote, houten beelden van Maria en Maria Magdalena, staande bij de pilaren van het priesterkoor. Zij zijn in het midden van de 19e eeuw gemaakt van lindehout. De kerk is een gemeentelijk monument. De kerk valt sinds 2001 onder de Parochie Heilige Geest, die naast Rijen nog de dorpen Hulten en Molenschot omvat.

De Blasiuskapel in de Maria Magdalenakerk is ingericht als stiltekapel. Deze kapel is tijdens de openingstijden van het secretariaat open voor het publiek. Men kan er een kaarsje opsteken bij Maria en even in stilte verblijven. Veelvuldig wordt er in de stiltekapel een kaarsje of lichtje aangestoken bij Maria. Dat is een oude gewoonte. Het geeft ons ruimte even stil te staan bij wat er in ons leeft en bij Maria te bidden. Dat willen we ook zo houden, maar dan alleen met een lichtje. We bieden ze aan in een rood glaasje. Om veiligheidsredenen worden er geen kaarsen meer verstrekt. Wel kun je een noveenkaars neerzetten (verkrijgbaar in het parochiecentrum). Deze kaarsen zijn voorzien van een zogeheten mantel en daarmee veilig. Breng alstublieft zelf geen kaarsen mee, ook geen ledlichtjes. Deze lampjes op batterijen lijken heel veilig, maar er zijn er al verscheidene door ons brandend aangetroffen.

In de rijksmonumentale oude pastorie naast de Maria Magdalenakerk in Rijen (Hoofdstraat 58) is het Parochiecentrum ingericht als werk- en vergaderruimte. Er zijn werkkamers voor pastores, het secretariaat is er gehuisvest en enkele ruimtes zijn ingericht voor de ontvangst van grotere groepen parochianen en kunnen ook gebruikt worden voor vergaderingen. De eerste verdieping wordt bewoond door diaken Rob van Uden en zijn gezin." De gedeeltelijk vrijstaande pastorie met tuin is in 1927 op de funderingen van een voorganger opgetrokken in traditionalistische vormen, door architect A.W. Oomen uit Oosterhout. De pastorie heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van culturele en geestelijke ontwikkelingen. De pastorie heeft architectuurhistorische waarde vanwege de toegepaste stijlelementen en de hoge kwaliteit van de rijke ornamentiek. Tevens is de pastorie van belang als bijzondere uitdrukking van de typologische ontwikkeling van de dorpspastorie. De pastorie is gaaf bewaard gebleven.

- Volgens Van Egeraat heeft Rijen het aardigste raadhuis van de Baronie. Het dateert uit 1961 en is ontworpen door Siebers en Van Dael. Met onder meer een klokkenspel, beeldhouwwerk van Grégoire en Niel Steenbergen (1911-1997), een crucifix van Koreman, een wandschildering van Marius de Leeuw en een wandkleed van Ria van Oerle.

- Mariakapel.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. "De Rijense Carnaval Stichting (RCS) draait de rollen om. Wij bepalen niet hoe het carnaval in 't Wringersgat gevierd wordt, dat bepalen de carnavalsvierders zelf. De RCS faciliteert, organiseert en verbindt hierin. Carnaval is een feest van ons allemaal!" Een van de jaarlijkse evenementen, naar de Grote optocht op carnavalsdinsdag en de Jeugdoptocht op zaterdag, is het Sauwelen (elders bekend als tonpraten) in januari. In 2020 stapten 8 sauwelaars in de 'sauwelton'. - Bekijk hier het verslag van het Sauwelen editie 2020.

- "Stichting Juin organiseert door het jaar heen diverse culturele evenementen in het dorp met als doel deze te stimuleren en te begeleiden : Voor Iedereen, Door Iedereen!" Het gaat onder meer om de Oranjeboel (3 dagen feest in april) en Rijen Ruikt (tuinenroute in juni).

- Bij de Avondvierdaagse Rijen (juni) kun je kiezen uit de afstanden 3, 5, 10 en 15 km.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Wandelroute ‘Stap voor stap door Rijen’ (5 kilometer) beschrijft het ontstaan en de ontwikkeling van het dorp en belicht de bijzonderheden van tientallen panden in het dorp, waaronder voormalige leerlooierijen en panden in diverse kenmerkende bouwstijlen. De route is tegen een bescheiden vergoeding verkrijgbaar bij de VVV folderservicepost.

- Markt: donderdagmiddag, in het winkelcentrum bij het Wilhelminaplein.

- "Sportcomplex Den Butter in Rijen (Hannie Schaftlaan 20) bestaat uit een 25 meter bad met beweegbare bodem en een peuterbad. Daarnaast hebben we een sauna, whirlpool, stoombad en koude stortdouche als wellness-faciliteiten. Zwemlessen. Reguliere les. Lessen van 45 minuten in groepjes van maximaal 12 kinderen. Aandacht-zwemles. Lessen van 45 minuten in groepjes van maximaal 6 kinderen. Privézwemles. Lessen van 30 minuten in groepjes van 1 tot 3 kinderen. Turbozwemles. Lessen van 1,5 uur in groepjes van 9. Hiermee kun je al het A-diploma halen in 7 maanden met prijsgarantie. Op avontuur gaan met Zed en Sop. Kinderen leren zwemmen met behulp van het Zed en Sop zwemvestje. Dit zelfdrijvende zwempakje ondersteunt je kind optimaal tijdens de ontwikkeling van de zwemslagen. Daarmee wordt het mogelijk om al vanaf het begin te oefenen in dieper water. De docent kan daarin staan maar de kinderen niet. Dit zorgt ervoor dat kinderen vanaf het begin worden uitgedaagd om te bewegen in het water en door middel van verschillende oefen- en spelvormen leren om de verschillende stuwvlakken te gebruiken. Eenmaal klaar met het Zwem ABC hebben we hele leuke aansluitende zwemprogramma’s zoals snorkellessen, zwemvaardigheid en zeemeermin zwemles."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Rijen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Rijen door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2, 3, en 4.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Rijen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Lokale links: - Rijen linkspagina.

- Jeugd en jongeren: - "Scouting Rijen is opgericht in 1936. Na vele omzwervingen in de loop der jaren vertoeven we sinds 1987 in ons clubgebouw De Zwerfkei. Vandaag de dag staat er een bloeiende vereniging met 220 jeugdleden en 60 man staf en behoren wij tot een van de grootste scoutinggroepen van Nederland! We hebben in iedere leeftijdscategorie een of meerdere groepen, met leiding die iedere opkomst weer een leuk programma voor de leden neerzet. Meer dan 30 jaar na de eerste steenlegging is ons clubhuis De Zwerfkei wel toe aan een serieuze opknapbeurt. In 30 jaar tijd is onze vereniging gegroeid en zijn onze wensen veranderd. Er is te weinig sanitair en het is verouderd. De faciliteiten en werkruimte in de keuken moeten worden verbeterd en inmiddels zijn we ook uit ons staflokaal gegroeid.

In 2017 zijn we daarom gestart met de plannen voor onze ‘Droomverbouwing’. Door de indeling van het bestaande gebouw te verbeteren, sanitair en keuken te verplaatsen en het gebouw uit te bouwen creëren we een fris, sfeervol, toegankelijk en toekomstbestendig clubhuis waarin ons scoutingspel nieuwe mogelijkheden krijgt. Het vernieuwde gebouw zal in de eerste plaats de thuisbasis zijn voor ons eigen scoutingspel, maar het gebouw zal net als nu op de momenten dat wij er geen gebruik van maken worden verhuurd aan andere (scouting-)verenigingen, kinderopvangorganisaties, scholen etc. Door de verbeteringen aan het gebouw en de extra ruimte die we met de aanbouw realiseren verwachten we dat ons gebouw nóg aantrekkelijker wordt voor anderen."

- Sport: - "Duikvereniging D-Diving is opgericht voor beginnende en gevorderde duikers uit Rijen, Breda, Oosterhout, Dongen, Tilburg en omgeving. Ons doel is het duiken voor iedereen toegankelijk te krijgen en te houden. Of je nu jong bent en net begint of al ruim de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt, iedereen weet binnen onze vereniging een plekje te vinden. Naast de vele clubduiken door het hele jaar heen in zowel zout als zoet water, organiseren we regelmatig duikgerelateerde activiteiten. Denk hierbij aan het opruimen en schoonmaken van oevers en meren, het bezoeken van duikbeurzen en lezingen, en speciale duiktrips naar bijvoorbeeld Nemo33. Daarnaast verzorgen we jaarlijks een duikweekend, een barbecue en diverse borrels. Als je lid wordt van het duikteam heb je recht op extra aanbiedingen, kortingen en natuurlijk kun je wekelijks op vrijdagavond in Zwembad Den Butter terecht voor training."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Rijen.

Reactie toevoegen