Status

- Raamsdonk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Amerstreek, gemeente Geertruidenberg. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.

- Wapen van de voormalige gemeente Raamsdonk.

- Onder het dorp Raamsdonk valt ook de buurtschap De Laan (grotendeels).

Naam

Oudere vermeldingen
1253 Ramesdunc, 1330 Raemsdonc. Ter onderscheiding met Raamsdonksveer werd het dorp vroeger ook wel Raamsdonk-Dorp genoemd, bijvoorbeeld op oude ansichten of in poststempels.

Naamsverklaring
Samenstelling van donk 'zandige opduiking in moerassig terrein' (vergelijk Muiderberg, Dongen) en waarschijnlijk rams 'daslook' (Allium ursinum), ontstaan uit het Germaanse hramesan* (vergelijk het Nieuwengelse ramson), of anders een persoonsnaam. (1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Raamsdonk ligt NO van Oosterhout, W van Waalwijk en Waspik, ZO van Geertruidenberg en Raamsdonksveer en grenst in het W aan de A27.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Raamsdonk 427 huizen met 2.981 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 182/1.099 (= huizen/inwoners) en de - toen nog - buurtschappen Raamsdonksveer 241/1.856 en Het Gat 4/26. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.200 inwoners.

Geschiedenis

Archeologie
In 2012 gaat het bouwbedrijf waar Hans Wagemakers als retauratiemetselaar werkt failliet en kan hij met prepensioen. Zijn dochter vindt dat hij figuurlijk én letterlijk iets om handen moet houden en geeft hem een metaaldetector cadeau. Dat was, wederom figuurlijk én letterlijk, een gouden greep, want de afgelopen jaren heeft Hans daarmee musketkogels en zilveren en gouden munten gedolven. Archeologen hebben aan de hand hiervan het bewijs kunnen leveren dat Raamsdonk niet een maar twee schansen heeft gehad. De vondst van de munten is relevant voor het verhaal over de Brabantse militaire geschiedenis, zegt Stijn Heeren, als archeoloog verbonden aan de VU Amsterdam: "De jongste van de gouden dukaten dateert van 1622. Twee jaar later vond het Beleg van Breda plaats en zijn ze in de grond gestopt." In 2020 is een tentoonstelling van de vondsten ingericht in de Lambertuskerk.

Als je je nader wilt verdiepen in de gescbiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- "Stichting Raamsdonks Historie wil voorkomen dat Raamsdonk-dorp in de toekomst in de nevelen van de geschiedenis zal verdwijnen. We willen daarom zoveel mogelijk gegevens uit het verleden van ‘ons’ dorp verzamelen en vastleggen voor de toekomst. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de verzamelingen bidprentjes, foto’s en andere documenten na overlijden? Nabestaanden blijven zitten met een verzameling spullen van soms onschatbare waarde, met of zonder ordening. “Weg met die zooi!” is soms de conclusie. Dat is jammer van alle gegevens, bidprentjes en foto’s, die vaak onvervangbaar zijn. Wij vinden het jammer dat dit maar al te vaak voorkomt. Om te zorgen dat jouw geschiedenis niet verloren gaat kun je jouw documenten op dit gebied door ons laten beheren of digitaliseren. Op deze manier gaat er niets verloren en zijn ook andere onderzoekers hiermee geholpen.

Ons archief en werkruimte 'De Zolder' is in 2005 gerealiseerd. Iedere dinsdagmiddag zijn een aantal vrijwilligers daar bezig om alles wat met Raamsdonk-dorp te maken heeft in kaart te brengen. Wij zijn altijd op zoek naar foto’s die onze databank van foto’s verder kunnen uitbreiden. Heb je nog (oude) foto’s, films, een verhaal, krantenknipsels, bidprentjes of oude door Raamsdonkse bedrijven gebruikte voorwerpen thuis liggen? Wij stellen het erg op prijs als je dit aan ons (desgwenst in bruikleen) wilt afstaan. Foto’s kunje digitaal toesturen. Lukt dit je niet, kom dan gerust even langs op 'De Zolder', zodat wij de materialen kunnen inscannen. Ben je niet in staat om naar 'De Zolder' te komen, maak dan een afspraak met een van onze leden, dan komen wij bij je thuis de spullen ophalen en/of de foto’s inscannen. 'De Zolder' is van september t/m april elke 1e dinsdag van de maand van 13.30-16.00 uur voor iedereen geopend. De ruimte is gevestigd in het Ontmoetingscentrum (Kerkplein 5). Ga aan de linkerkant langs het gebouw, einde gebouw rechts door een poort, daar zie je de ingang, via een buitentrap aan de achterzijde van het gebouw."

- Oudheidkundige Kring Geertruydenberghe.

- Verhalen over de geschiedenis van Raamsdonk op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

- Op Wiki Midden-Brabant vind je informatie over verleden en heden van Tilburg, Udenhout, Geertruidenberg, Raamsdonk en Raamsdonksveer.

Bezienswaardigheden

- Raamsdonk heeft 25 rijksmonumenten.

- Raamsdonk heeft 14 gemeentelijke monumenten.

- "De oudste kerk van Raamsdonk - nu gelegen aan de overkant van de Maasroute - is vóór 1273 gesticht door de bisschop van Luik, die tot de 14e eeuw alle rechten in handen hield. De Lambertuskerk (Kerklaan 4) moet daarom gezien worden als een van de oudste en noordelijkst gelegen steunpunten van het in die tijd zeer uitgestrekte bisdom. De geschiedenis van de Lambertuskerk gaat terug tot ongeveer het jaar 1150, maar overblijfselen van het kerkgebouw uit de vroegere periode zijn tot nu toe niet teruggevonden, met uitzondering van de voet van een natuurstenen doopvont.

Op de plaats van de huidige kerk heeft een ouder gebouw gestaan, waarvan muurrestanten zijn opgegraven, die dateren uit 1275. Het betrof een zaalkerk van ongeveer 100 bij 25 meter zonder toren. Omstreeks 1350 is dit kerkje voorzien van een toren en ongeveer honderd jaar later van een nieuw koor en twee transepten. Vermoedelijk in 1502 is ook het schip vernieuwd, waarmee de Lambertuskerk haar huidige vorm kreeg. Van 1150 tot 1610 was de kerk katholiek. Daarna is de kerk in bezit genomen door de protestanten. De kerk heeft alle splitsingen binnen de kerk meegemaakt. Het huidige orgel is in 1878 gebouwd door orgelbouwer Van Dam. Het heeft 10 registers en een aangehangen pedaal. Het is volledig gerestaureerd en erg bijzonder." (bron: Stichting Lambertuskerk)

"De Lambertuskerk heeft niet meer de oorspronkelijke functie voor de eredienst, maar kan daar natuurlijk nog wel voor worden gebruikt. De kerk is een geliefde plek voor een romantische huwelijksvoltrekking. Maar wordt evenzeer gebruikt voor serene, respectvolle rouwplechtigheden. De witte, hoge ruimte is ook bij uitstek geschikt voor exposities, concerten, lezingen, recepties en bedrijfsfeesten. Ben je op zoek naar een sfeervolle ambiance die historie ademt maar wel voorzien is van eigentijdse voorzieningen, dan is dit een zeer geschikte locatie. Alle mogelijkheden kun je met ons bespreken. Met de inkomsten van de exploitatie zorgt Stichting Lambertuskerk er al jaren voor dat de eeuwenoude kerk in stand kan worden gehouden. De kerk bevindt zich daardoor in perfecte staat, zowel aan de buitenkant als binnen. Blader door de pagina's van onze website en ontdek dit schitterende kerkgebouw in het groene buitengebied van Raamsdonk. De Lambertuskerk leent zich uitstekend voor alle evenementen waarvoor je nét dat beetje extra zoekt. Stijl, ambiance en sfeer, dat is wat je in de Lambertuskerk vindt. Nieuwsgierig? Klik dan hier om een eerste indruk te krijgen." - Nieuws van de Lambertuskerk op Facebook.

- In 1907 komt het Adrianusklooster (Kerkplein 5) gereed, dat is gebouwd in opdracht van het RK Kerkbestuur. Zes zusters van de Congregatie van de Zusters van Liefde uit Schijndel komen naar Raamsdonk, om zich hier te wijden aan het onderwijs van meisjes en de verzorging van 'ouden van dagen'. In 1913 wordt het gebouw aanzienlijk uitgebreid door de bouw van onder meer een mannenafdeling, een washuis, een stal en een schuur. In 1927 wordt het gehele complex aan de zusters van Schijndel verkocht. In 1938 wordt aan het complex een kleuterschool toegevoegd. De meisjesschool wordt in 1963 een gemengde school.

De laatste jaren werd het gebouw bewoond door zo'n 40 bejaarden en 13 zusters. Het einde van de bejaardenhuis- / school- / kloosterbestemming van het gebouw komt in zicht als in 1971 de nieuwe basisschool De Hoge Waai in gebruik wordt genomen en vervolgens begin 1972 het nieuwe verzorgingstehuis Het Hoge Veer gereed komt. Op 16 april 1972 nemen de zusters afscheid van Raamsdonk. Hoe het verder is gegaan, kun je lezen onder Links > Dorpshuis.

Het Broeck
- Landgoed Het Broeck in Raamsdonk biedt onder meer onderdak aan Rijtuigmuseum De Koetserij. In het atelier worden authentieke rijtuigen in originele staat gerestaureerd. Rijtuigen uit de periode 1865–1910 worden in het museum tentoongesteld. Het museum is ook de trotse bezitter van een Pels-Standaart orgel, waarop regelmatig concerten worden gegeven en dat voor bezoekers beschikbaar is voor zelfbespeling. Het museum wordt omringd door 15.000 m2 tuin waaronder een beeldentuin met kunstpaviljoen genaamd “Art Collection”. Jaarlijks worden er kunst-expositie’s georganiseerd met kunstvormen in vele variaties. Tijdens je bezoek aan het landgoed bestaat de mogelijkheid in koffie- en theeschenkerij De Mandarijn koffie, thee en frisdranken te gebruiken.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Stichting Raamsdonkse Karnaval.

- Dollemansdagen (weekend in juli).

Beeld

- Fotoreportage van Raamsdonk door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2.

Links

- Belangenorganisatie: - "Platform Raamsdonk is opgericht in 2015, na de publicatie en presentatie door Rijkswaterstaat van de plannen voor de verbreding van de A27 tussen Houten en Knooppunt Hooipolder en de herinrichting van dat knooppunt (het 'Ontwerp Tracébesluit' (OTB)). Het Platform heeft vooral als doel het verminderen van de grote hoeveelheid sluipverkeer door de doorgaande straten van het dorp, zodat de leefbaarheid voor de omwonenden wordt verbeterd. Die leefbaarheid wordt nu aangetast door de onveiligheid, het gezondheidsrisico vanwege het fijnstof, de geluidsoverlast en het schaderisico aan de woningen door trillingen." Het platform zet zich anno 2020 o.a. in voor een alternatieve herinrichting van Knooppunt Hooipolder (ten opzicht van de plannen van Rijkswaterstaat), middels een zogeheten Trompetaansluiting. Voor een toelichting hierop in tekst en beeld zie het rapport onder de link.

- Dorpshuis: - Nadat de Zusters van Schijndel in 1972 het Adrianusklooster* hebben verlaten, gaat een werkgroep van start met als doel het gebouw te behouden en er een centrale ontmoetingsaccommodatie voor Raamsdonk van te maken. Na anderhalf jaar van overleg, rapporten en acties komt in december 1973 het groene licht voor de noodzakelijke grondige verbouwing, die in november 1974 wordt afgerond, o.a. met de inzet van veel Raamsdonkers. In januari 1975 wordt het pand in gebruik genomen. Het krijgt de naam Ontmoetingscentrum. Rond 1990 is een grondige renovatie van zalen, café, toiletten en voorzieningen uitgevoerd. In 2001 is het interieur geheel gemoderniseerd.
* Voor de geschiedenis van dit klooster zie het hoofdstuk Geschiedenis.

Recentelijk heeft het Ontmoetingscentrum een ware metamorfose ondergaan. Het interieur is na maanden van voorbereiding en een aantal weken werkzaamheden volledig aangepast aan de eisen van deze tijd. Het interieur heeft nu een moderne, strakke, maar nog altijd warme uitstraling. Sociaal-cultureel centrum het Ontmoetingshuis biedt onderdak aan tal van lokale verenigingen en organisaties. De zalen en bar zijn tevens te huur voor feestelijke aangelegenheden, vergaderingen en als cursusruimte.

- Muziek: - "Onze vereniging is in 1927 opgericht als kerkelijke Harmonie St. Bavo, een initiatief van de toenmalige pastoor. De harmonie telde bij de oprichting 18 enthousiastelingen, die echter nog nooit een muziekinstrument hadden bespeeld, laat staan dat ze muziek konden lezen. Via collectes, acties en financiële bijdragen was geld bijeen gesprokkeld om instrumenten en een vaandel aan te schaffen. Nu Raamsdonk een eigen harmonie had, volgde natuurlijk spoedig een muziekkiosk. Na veertig jaar een "kerkelijke" harmonie te zijn geweest, werd in 1968 besloten om over te gaan in een "gewone" vereniging met eigen statuten en gekozen bestuursleden. Toen in 1982 het showkorps werd opgericht, was St. Bavo niet langer een harmonie, maar ging zij verder als Muziekvereniging St. Bavo.

Inmiddels is het showkorps omgedoopt tot slagwerkgroep. Beide secties tellen bij elkaar op dit moment tegen de 40 musicerende leden. Daarnaast zijn er nog leerlingen/aspirantleden. Naast verschillende kleinere concerten heeft de vereniging de laatste jaren een aantal aansprekende concerten verzorgd, zoals concerten met film- en musicalmuziek, een sprookjesconcert, Proms-concerten, de uitvoering van de "West Side Story", de "Bavopera Dramatico", een High Tea-concert en twee concerten met Gerard van Maasakkers. Vanzelfsprekend is de muziekvereniging ook aanwezig bij diverse activiteiten in de dorpsgemeenschap van Raamsdonk, zoals de carnavalsoptocht, Koningsdag, Dodenherdenking, Dauwtrappen, Bavo-viering, intocht Sint Nicolaas en de opluistering van Kerstdiensten."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)