Oudkarspel

Plaats
Dorp
Dijk en Waard
West-Friesland
Noord-Holland

NH gemeente Oudkarspel in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Oudkarspel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Oudkarspel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Oudkarspel

Terug naar boven

Status

- Oudkarspel is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Dijk en Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-7-1941. Per 1-8-1942 over naar gemeente Langedijk, in 2022 over naar gemeente Dijk en Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Oudkarspel.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Oudcarspel, Oud-Karspel, 1094 Aldenkercha, 1289/1319/1338/1344 Outkerspel, 1395-1396 Oudekerspel, 1421 Oude Carspel, 1429 Outkerspel, 1431 en 1432 Oudtkarspel, 1680 herdruk 1745 oudt Carspel, 1870 Oudkarspel.

Naamsverklaring
Samenstelling van oud en karspel, ontstaan uit het Middelnederlandse kercspel 'parochie, kerkdorp'. De 11e-eeuwse vermelding Aldenkercha 'bij de oude kerk' is een oude naam van Oudkarspel, een dochterkapel van de kerk van Schoorl. Zie ook Bovenkarspel.(1)

Terug naar boven

Ligging

Oudkarspel ligt Z van Schagen, NO van Alkmaar, NW van Heerhugowaard. Het is de meest noordelijke kern van de gemeente Langedijk.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oudkarspel 118 huizen met 813 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 100/704 (= huizen/inwoners), de buurtschappen Geestmer-Ambacht 3/17 en Noordeinde van Koedijk 5/37, en de polders Koog 1/4, Kerkmeer 1/9, Dergmeer 1/3 en Diepsmeer 7/39. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Het huidige Regthuis (zie het menu 'Museum') dateert uit 1808. In 1941 verliest het gebouw zijn functie als gemeentehuis van de gemeente Oudkarspel, die in dat jaar opgaat in de gemeente Langedijk. Achtereenvolgens is het distributiekantoor, hulppostkantoor en als laatste verdeeld in twee aparte woningen. Sinds 1989 is het een Oudheidkamer en trouwzaal. Met o.a. kaarten van Oudkarspel, Noord- en Zuid-Scharwoude en Broek op Langedijk anno 1825, een kaart met akkernamen van het Geestmerambacht voor de verkaveling van 1970, archeologische opgravingen en een maquette van de veldslag in de Woudmeer uit 1799. Er is ook een fotoarchief met honderden foto's van Langedijk.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Sinds 2007 is W van Oudkarspel bedrijventerrein Breekland gerealiseerd. Dit als onderdeel van het doel om in de HAL-regio (Heerhugowaard / Alkmaar / Langedijk) meer werkgelegenheid te creëren, zodat er minder woon-werkverkeer naar de Randstad hoeft plaats te vinden. Tussen het dorp en het bedrijventerrein is een groene bufferzone gecreëerd, het Diepsmeerpark. In 2010 is het oude weilandlandschap hier getransformeerd in een gebied met eilandjes, watergangen en avontuurlijke heuvels, waar de natuur op de eerste plaats komt, maar waar wandelaars en spelende kinderen ook welkom zijn.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oudkarspel heeft 2 rijksmonumenten.

- Gevelstenen in Oudkarspel.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Tractorpullingevenement Power Valley (op een zaterdag in mei).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Wat tegenwoordig doorgaans met de aanduiding Geestmerambacht wordt bedoeld, is het grote recreatiegebied direct N van Alkmaar, W van de N245 (Alkmaar-Schagen). Qua postcode valt het onder de kern Oudkarspel, hoewel het gebied dichter bij de andere kernen van de gemeente Langedijk ligt. Dat komt omdat dit gebied vroeger onder de gemeente Oudkarspel viel. Die gemeente liep namelijk helemaal tot aan Koedijk en het Noordhollands Kanaal. De polder Geestmerambacht is veel groter en ligt ook nog O van de N245 alsmede N van het recreatiegebied, tot Warmenhuizen aan toe. NW van Oudkarspel loopt de Ambachtsdijk - vroeger Geestmerambachtsdijk geheten - naar het dorp Kalverdijk.

De geschiedenis van het Geestmerambacht wordt gekenmerkt door menselijk ingrijpen. In de middeleeuwen maken de 'Geestmannen', de toenmalige bewoners, de drassige grond geschikt voor landbouw. Als omstreeks 1800 de koeienpest uitbreekt, schakelen zij over op de tuinbouw. Voor hun akkers is de vruchtbare bagger uit de sloten een noodzaak. Zo worden de sloten steeds breder en ontstaat het 'Rijk der Duizend Eilanden'. De exploitatie van de gronden is voor de tuinbouwers zeer arbeidsintensief en zwaar. Er is een versnipperd grondgebruik en de verkavelingtoestand is uitermate slecht. Bijna alle kavels zijn uitsluitend per schuit bereikbaar. Ook het aantal kavels per bedrijf is zeer groot. De toepassing van moderne productiemethoden is vrijwel niet mogelijk. De waterkwaliteit in het Geestmerambacht is aanvankelijk in grote delen zeer slecht, omdat het gebied als een open riool dienst doet voor alle dorpen. Vooral in de langgerekte dorpen aan de Langedijk is de toestand voor de bewoners vanwege de stank van de sloten dikwijls zeer onaangenaam.

In de jaren vijftig oefenen de georganiseerde land- en tuinbouw en de gemeenten zware druk uit op de rijks- en provinciale overheid om gelden beschikbaar te stellen voor een reconstructie van het gebied. In 1962 neemt de regering het besluit om door een ruilverkaveling het Geestmerambacht te reconstrueren. Zo wordt het ook mogelijk een groot recreatiegebied aan te leggen dat grenst aan het bestaande natuurgebied Kleimeer. In het Geestmerambacht moet voor de uitvoering van de ruilverkaveling zand worden gewonnen voor wegen en woonwijken o.a. van Alkmaar. Hierdoor is de grote plas, 'De Zomerdel', ontstaan.

Archeologen hebben in 2009 in het gebied De Druppels (het uitbreidingsgebied NW van recreatiegebied het Geestmerambacht) sporen van palen en greppels en rituele kuilen gevonden. Deze vondsten wijzen er op dat het gebied al in de Romeinse tijd bewoond werd. Over de vroegste bewoning in de Kop van Noord-Holland was tot dusver weinig bekend. Deze vondsten geven meer inzicht. Greppels of greppelsystemen werden gebruikt als afscheiding van akkers en weidegronden. De sporen van palen duiden er op dat op die plek ooit een huis of veekraal stond. Verder wijzen de sporen er op dat er landbouw werd bedreven. Ook hebben de archeologen kuilen gevonden die mogelijk een rol hebben gespeeld in een offerritueel. In de kuilen zijn complete potten en runderbeenderen aangetroffen. In een andere kuil is een dobbelsteen van gebakken klei opgegraven. De archeologen vermoeden dat de vondsten behoren tot een nederzetting die in de buurt ligt.

In 2011 is ook de polder Diepsmeer, N van de N504, getransformeerd tot recreatiegebied.

O van de recreatieplas is in 2014 het gebied De Groene Loper gerealiseerd.

Het natuurgebied in de polder Kleimeer, W van de recreatieplas, is met 82 hectare uitgebreid tot aan Koedijk.

Verder komt tussen Alkmaar en de recreatieplas het gebied De Koele Kreken (60 ha), met o.a. wandelroutes en een reeks voorzieningen.

En er zijn ook nog plannen om in het Geestmerambacht een natuurbegraafplaats te realiseren.

Bijzondere plantensoorten die je in recreatiegebied Geestmerambacht kunt vinden, zijn onder andere koekoeksbloem, smeerwortel, moerasmelkdistel, heelblaadjes en orchideeën. En je kunt er onder andere de volgende diersoorten tegenkomen: buizerd, bonte specht, sperwer, bruine kiekendief, smienten, tafeleenden, zaagbekken en Schotse Hooglanders.

- Site van het recreatiegebied Geestmerambacht met informatie over o.a. toegankelijkheid en voorzieningen.

- Plattegrond van het recreatiegebied Geestmerambacht.

- Wapen van het voormalige Waterschap Groot-Geestmerambacht.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oudkarspel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oudkarspel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: - Hart van Oudkarspel is een groep enthousiaste en betrokken mensen die al het moois promoot dat dit dorp te bieden heeft. Hun enthousiasme concentreert zich op een aantal historische gebouwen die het hart van het dorp vormen en de sociale activiteiten in en rond deze gebouwen. Deze historische gebouwen zijn de Allemanskerk, het Behouden Huis en 't Regthuis.

- Dorpshuis: - Dorpshuis Het Behouden Huis.

- Onderwijs: - "Ons onderwijs aan jonge kinderen neemt in alle opzichten een aparte positie in. Het heeft ook een aantal bijzondere kenmerken. Als kinderen 4 jaar zijn, komen ze onze school binnen. Dan blijkt meteen overduidelijk, dat leeftijd maar weinig zegt over ontwikkeling. De verschillen tussen kinderen zijn vaak enorm. Om met deze verschillen om te kunnen gaan, bieden wij onze kleuters veel ruimte voor spel en hebben we een ruim aanbod aan materialen en activiteiten. We richten ons meer op de totale ontwikkeling van het kind dan op de afzonderlijke prestaties. Het onderwijs aan de jongsten wordt gezien als de basis voor de gehele schoolloopbaan en als de plek, waar de dreigende onderwijsachterstanden het vroegst opgemerkt en het snelst aangepakt kunnen worden.

Basisschool Barnewiel in Oudkarspel heeft gekozen voor Thematisch Onderwijs. Binnen het thematische onderwijs is veel ruimte voor eigen initiatieven van kinderen, aandacht voor (emotionele) behoeften, het stimuleren van het zelfvertrouwen en de "wens om te willen weten". Het ruime activiteitenaanbod bevordert de ontwikkeling van kinderen. De activiteiten worden aangeboden binnen een thema. Het is de taak van de leerkracht om de kinderen in deze activiteiten steeds een stapje verder te laten komen in hun ontwikkeling. Daarbij blijven we gericht kijken naar elk kind afzonderlijk en streven wij ernaar het onderwijsaanbod aan uw kind af te stemmen op de ontwikkelingsbehoeften van uw kind, zonder het groepsgeheel uit het oog te verliezen."

- De Sint Maartenschool in Oudkarspel besteedt in alle groepen veel aandacht aan de sociale en emotionele ontwikkeling. Dit bevorderen ze onder andere door kinderen binnen verschillende activiteiten samen te laten spelen en werken. Tevens werken zij met de sociaal-emotionele methode ‘Kracht van acht’, een programma voor het aanleren en bespreekbaar maken van sociale vaardigheden en gewenste omgangsvormen. Hierbij moet gedacht worden aan het goed onder woorden kunnen brengen van eigen gedachten, opvattingen, gevoelens en het zich kunnen verplaatsen in die van anderen. Elke maand behandelt de methode een ander thema. Ook het integreren van Bijbelverhalen vindt in alle groepen plaats.

Buiten de leervakken zoals lezen, begrijpend lezen, rekenen, taal, spelling, schrijven, aardrijkskunde, geschiedenis, natuur en techniek, is er ook aandacht voor andere vakgebieden. Zo hebben alle kinderen twee keer in de week gym en hebben ze twee vakleerkrachten hiervoor aangesteld. Ook wordt er wekelijks tijd besteed aan catechese, muziek, tekenen, knutselen en regelmatig aan toneel / drama. De ICT is ook al jaren niet meer weg te denken uit hun onderwijs. Elke groep heeft een digitaal schoolbord met bijpassende en zeer activerende software. Alle leerkrachten zijn hier in geschoold en zien de meerwaarde in. In elke klas staan ook computers en in de centrale hal staan er een aantal voor iedereen te gebruiken. Ook hebben ze een ICT-coördinator. Hij volgt alles wat met digitaal onderwijs te maken heeft en houdt het team hiervan op de hoogte. Op deze manier kunnen ze alle computers op school inzetten voor beter, uitdagender onderwijs, dat aansluit bij de verschillende niveaus van de kinderen.

- Sport: - Langedijker IJsvereniging Volharding. - Voetbalvereniging DTS (Door Training Sterk) is opgericht in 1921 en heeft ruim 500 voetballende leden, waarvan 25 procent meiden.

Reactie toevoegen