De buurtschap Oudezijl was tot voor kort niet herkenbaar aan plaatsnaamborden, alleen aan de straatnaambordjes. Gelukkig heeft de buurtschap in 2021 alsnog plaatsnaamborden gekregen.
- Oudezijl is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Oldambt. T/m 1989 deels gemeente Nieuweschans, deels gemeente Beerta. In 1990 over naar gemeente Reiderland, in 2010 over naar gemeente Oldambt.
- In 1978, bij het ontstaan van ons huidige postcodesysteem, heeft alleen de gemeente Beerta voor haar deel van de buurtschap een eigen postcode (9691) en plaatsnaam aangevraagd, de gemeente Nieuweschans heeft dat voor haar deel van de buurtschap niet gedaan. Het gevolg daarvan is dat het vanouds Beertster deel sindsdien en nog altijd een formele woonplaats is met de naam Oudezijl, en het Nieuweschanster deel voor de postadressen 'in' Bad Nieuweschans ligt.
- Het voorheen gemeente Beerta-se deel, en daarmee het formele-woonplaatsdeel met de naam Oudezijl, betreft het W deel van de gelijknamige weg, huisnrs. 1-101 en 1001 t/m 1005, t/m het N zijweggetje langs de Westerwoldse Aa (met huisnrs. 55 en hoger, = 7 woonhuizen plus een 5-tal woonarken en -schepen, die de huisnrs. 1001 t/m 1005 hebben). Dit zijweggetje wordt blijkens deze pagina in de volksmond 't Laantje genoemd. Het O deel - het vanouds al Nieuweschanster deel - aan de straatnaam Oudezijl begint opnieuw te nummeren (huisnrs. 1-13 en 2-14).
Een beetje jammer dat de toenmalige gemeenten Beerta en Nieuweschans niet in overleg hebben doorgenummerd, maar beide bij nr. 1 zijn beginnen te nummeren, waardoor met name de panden met adres Oudezijl 1 t/m 13 hier op korte afstand van elkaar, en aan dezelfde weg, dubbel voorkomen. Dat zal vast regelmatig tot bij de verkeerde deur aanbellende bezoekers, leveranciers en hulpdiensten leiden, de verschillende postcodes en verschillende formele plaatsnamen ten spijt...
- Om het nog ingewikkelder te maken: de gemeente liet tot voor kort heel Oudezijl gemakshalve binnen de bebouwde kom van Bad Nieuweschans vallen, met bijbehorende plaatsnaamborden. Waardoor je de curieuze situatie had dat formele woonplaats A (het vanouds Beertster deel van de buurtschap) binnen de bebouwde kom van formele woonplaats B (Bad Nieuweschans) lag. Kennelijk zag ook de gemeente de onlogica hiervan in, want in augustus 2021 heeft de buurtschap aan beide kanten van de formele woonplaats met deze naam (dus het deel dat vanouds onder gemeente Beerta viel) officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) met de eigen plaatsnaam gekregen. Dus aan de Langeweg en aan de andere kant bij de oude gemeentegrens. Mede doordat in Bad Nieuweschans het straatgedeelte vanaf de spoorwegovergang tot 't Laantje ook Oudezijl heet, is hiervoor gekozen om verwarring te voorkomen. Het past beter bij het gebruik van navigatiesystemen. De postcodes waren altijd al verschillend, nl. 9693 en 9691.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1781 Seven Caspelen of de oude Zijl, 1840 Oude(-)Zijl, 1846 Oudezijl. Op de eerste ansichtkaart in het onder Beeld gelinkte filmpje is sprake van de spelling Ouderzijl, maar dat is een drukfout, want zo heeft de buurtschap nooit geheten.
Naamsverklaring
Betekent 'oude sluis'.(1) Zie hiervoor verder bij Geschiedenis.
De buurtschap Oudezijl ligt rond de gelijknamige weg en rond de Stationsstraat, W van de kern van Bad Nieuweschans, W van de Westerwoldse Aa. Het vanouds Beertster deel van de buurtschap staat op Google Maps benoemd als Oudezijl B, waarbij de B naar wij aannemen staat voor '(voorheen gemeente) Beerta'. Als straatnaam in het postcodeboek en de gemeentelijke basisregistratie (BAG) staat dat achtervoegsel er echter niet achter.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Oudezijl 13 huizen met 75 inwoners onder de gemeente Nieuweschans, en 7 huizen met 52 inwoners onder de gemeente Beerta. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen en een 5-tal woonschepen in het voorheen Beertase deel (het formele woonplaats-deel dus) en ca. 10 huizen aan de weg Oudezijl en ca. 12 huizen aan de Stationsstraat in Bad Nieuweschans. Totaal dus ca. 50 huizen met ca.150 inwoners.
Terug naar bovenIn 1628 wordt op de punt van de Lange Akkeren, een hogergelegen kleistrook in de Dollardboezem, de Nieuwe Schans aangelegd. De sluis op de Dollard ligt dan aan het eind van de Voorstraat. De uitwatering van de Westerwoldse Aa is destijds bij Oudeschans. In 1657 komt de afsluiting tot stand van de oostelijke Dollardboezem door de aanleg van de Stockhornsterdijk, ook wel Schanskerdijk genoemd, gelegen tussen Drieborg en Nieuweschans. Tot 1669 kruist de loop van de Westerwoldse Aa deze zeedijk, ongeveer waar thans het Laantje begint. Daar lag de zeesluis, Aa-zijl genaamd.
In 1661 geeft de stad Groningen opdracht om een nieuw kanaal te graven vanaf de 'Tuutjeshut' tot aan Nieuweschans. Door het graven van dit kanaaltje ontstaat de bocht in de Westerwoldse Aa. In dit kanaal wordt een tweede afwateringssluis aangelegd nl. de Vierkarspelenzijl. In 1669 schijnen bij een stormvloed zowel de Aa-zijl als de Vierkarspelenzijl te zijn weggespoeld. De oorspronkelijke loop van de Westerwoldse Aa, de Oude Aa, wordt dan gedempt. Zeer waarschijnlijk is zo het Laantje ontstaan. In 1690 wordt de Tienkarspelenzijl aangelegd op de plaats van de weggespoelde Vierkarspelenzijl.
Door de sterke aanslijking van de Dollard wordt in 1696 de Kroonpolder aangelegd en in 1706 de Christiaan Eberhardpolder. Na het onstaan van de Linteloo-polder, moet een nieuwe sluis worden aangelegd nl. de Generaliteitszijl of de Statenzijlenfort. De totstandkoming van de Statenzijl (= Oude Statenzijl) heeft tot gevolg dat de Tienkarspelenzijl een binnenzijl wordt, die sindsdien als Oudezijl wordt aangeduid. Deze sluis heeft een belangrijke rol gespeeld in de verdediging van de oostgrens van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, ook wel de Verenigde Provinciën genoemd (1588-1795). In 1829 wordt deze zijl opgeruimd, maar de naam blijft behouden als nederzettingsnaam voor de bebouwde omgeving.
In het kanaal komt een draaibrug. In 1827 is aan de Westerwoldse Aa, bij de Helling, een grote Rijkswatermolen gebouwd. Door de verdere ontmanteling van de vesting - bij Koninklijk Besluit van 8 augustus 1870 is bepaald dat de vesting Nieuweschans zou worden opgeheven - komt er in de loop van de 19e en begin 20e eeuw steeds meer bebouwing met bijbehorende nieuwe straatnamen. (bron: de inmiddels niet meer bestaande de site 'Oudezijl Memories')
- Station Bad Nieuweschans ligt op grondgebied van Oudezijl.
Terug naar boven- De Oude Remise (Oudezijl 1 te Bad Nieuweschans, bij het station) is een rijksmonument uit 1877. Het is een voormalige locomotievenloods die plaats bood aan 12 locomotieven. De locomotievenloods is van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde: als voorbeeld van een locomotievenloods uit 1877 in de provincie Groningen; vanwege de opvallende vormgeving; vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur; vanwege de opvallende ligging in een industrieel gebied ten noorden van de oude vesting; vanwege de uniciteitswaarde en typologische zeldzaamheidswaarde van dit type gebouw in de provincie Groningen; als herinnering aan de ontwikkeling van de spoorwegen en het industriële verleden van dit gebied; vanwege de ruimtelijk-visuele relatie met het bedieningsgebouwtje.
In 1935 is de locomotievenloods van Oldenzijl als zodanig buiten gebruik gesteld. Later heeft de loods o.a. nog gefungeerd als busgarage en remise van de GADO (1948-1980) en graanopslagplaats van de Noordelijke Graanhandel (1984-1998). Het complex heeft de afgelopen jaren onder meer huisvesting geboden aan museum De Graanrepubliek, en Grand Café & Culturele Pleisterplaats De Oude Remise, Stichting Bruisend Bad Nieuweschans en het Archeologisch Informatiepunt (AIP) Dollardboezem. Sinds medio 2018 biedt het complex onderdak aan coöperatie Graanrepubliek 2.0, die hier onder meer een mouterij, brouwerij, distilleerderij, pastamakerij en bakkerij heeft. Zie daarvoor verder het hoofdstuk Eten en drinken. - Hier kun je in detail lezen hoe het de Oude Remise door de jaren heen is vergaan.
- Ook het bij de Oude Remise gelegen bedieningsgebouwtje van de spoorbrug uit ca. 1930 is een rijksmonument.
Terug naar boven- "Hier, midden op het Groninger land, beginnen we een landbouwrevolutie waardoor onze manier van eten verduurzaamt. We ontwikkelen op ons eigen grond, met onze mensen, samen met de natuur, een nieuwe heerlijke voedselketen. En iedereen kan meedoen. Ons historische hoofdkwartier in Bad Nieuweschans / Oudezijl is het adembenemende centrum waar je kunt voelen en proeven en zien wat wij bedoelen met echt lekker, echt mooi, echt duurzaam. Hier krijgt alles vorm. In de Graanrepubliek Bad Nieuweschans kraakt, borrelt en bruist het. Verschillende makers en boeren experimenteren hier met nieuwe en oude toepassingen van Gronings graan in bijvoorbeeld bier, jenever en brood.
Hierdoor groeit de vraag naar brouwgerst, baktarwe en haver. Daar kunnen akkerbouwers op inspelen. Zo neemt de teelt van andere, vooral oude graansoorten ook toe. Door de vraag naar oude graanrassen op basis van kwaliteit en smaak kan de boer een gevarieerd teelplan opstellen i.s.m. onze graanadviseurs waardoor bodemverrijking optreedt en de boer een omslag kan maken naar natuurinclusieve landbouw. Van die smaakvolle graanrassen kunnen we weer nieuwe spannende lekkere graanproducten mee maken. Een heerlijke voedselketen die goed voelt, van grond tot mond. Een beweging die werkt aan een gezonde toekomst voor ons allemaal en smaken waarvan het water je in de mond loopt. Doe je mee?"
"Er komt weer vaart in de ontwikkelingen bij de Graanrepubliek Bad Nieuweschans, in het Nieuweschanse deel van buurtschap Oudezijl. In september 2021 is begonnen met het demonteren van de ‘Oude Remise’ (waarvoor zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden, red.) en er wordt hard gewerkt om begin 2022 een Innovatiecentrum te openen. De Graanrepubliek omvat 2 coöperaties. Een is het gebouw, het vastgoed en de andere is een coöperatie tussen producenten en boeren en verschillende ondernemers. Directeur Niels Grootenboer: 'In de coöperatie zitten onder andere Bakker Wiebrant, Hooghoudt, Jeroen Bax uit Groningen, Martijn Eggens van Eggensbier en nog een aantal ondernemers die hierbij aangesloten zijn. Wat in het begin heel erg gericht was op een bezoekerscentrum van alleen maar proeven, is nu een bedrijf geworden wat levensmiddelen maakt van Gronings graan. De producten gaan wij afzetten bij horecabedrijven en de grote retailers in Nederland.'
Ook is er een samenwerkingsverband opgezet met het Noorderpoort College met workshops, waarbij alles draait om het maken en proeven van eten. De passanten die langs komen kunnen zitten, drinken en proeven in een mooie horecazaak voor koffie met gebak, een lunch, een borrel drinken. In het weekend wordt gedacht aan muziek, programmering en kunst en cultuur. Het wordt een mix voor jong en oud, met verschillende cultuurvormen. Het kan gaan van een modern festival tot klassiek. Door de week gaat het eigenlijk alleen maar om het produceren van de verschillende producten. 'Wij willen hier iets groots neerzetten, wat trots maakt en dat gaat de Graanrepubliek Bad Nieuweschans uitstralen', aldus een enthousiaste directeur Niels Grootenboer. In mei 2022 moet alles klaar zijn." (bron: Bad Nieuweschans Nieuws, september 2021)
Terug naar boven- Ina van Keulen-Schuiling heeft een mooi filmpje gemaakt met oude ansichtkaarten en foto's van buurtschap Oudezijl, waarbij tegelijkertijd het lied 'Het Dorp' van Wim Sonneveld ten gehore wordt gebracht. Let op de synchronie tussen beeld en muziek.
- Filmpje van buurtschap Oudezijl anno 1965.
Reactie toevoegen