Ouder-Amstel

Gemeente
Ouder-Amstel
Amstelland
Noord-Holland

NH gemeente Ouder-Amstel in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Ouder-Amstel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ouder-Amstel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ouder-Amstel

Terug naar boven

Status

- Ouder-Amstel is een gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Amstelland.

- De gemeente Ouder-Amstel omvat de dorpen Duivendrecht en Ouderkerk aan de Amstel (grotendeels), de buurtschappen Holendrecht, Rondehoep, Stokkelaarsbrug (deels) en Waver en verder nog de formele 'woonplaats' Amsterdam-Duivendrecht voor haar deel van het Amstel Business Park (voor nadere toelichting zie de link). Dit zijn bij elkaar 2 dorpen, 4 buurtschappen en 1 formele 'woonplaats'.

- Wapen van de gemeente Ouder-Amstel.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Ouder-Amstel ligt aan de O oever van de rivier de Amstel en N van de Vinkeveense Plassen en ligt verder O van de stad Amstelveen, Z en W van de stad Amsterdam, ZW van het dorp Diemen, NW van het dorp Abcoude, NNO van het dorp Mijdrecht, NO van het dorp Uithoorn en ONO van het dorp Aalsmeer. Van W naar O loopt de A9 centraal door de gemeente; O door de gemeente loopt de A2 en ligt het Knooppunt Holendrecht. In het NW van de gemeente ligt dan nog het Knooppunt Amstel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Ouder-Amstel 428 huizen met 2.107 inwoners, verdeeld in het dan gelijknamige dorp (tegenwoordig Ouderkerk aan de Amstel geheten) 116/504 (= huizen/inwoners), de buurtschappen Groot-Duivendrecht 86/431, Klein-Duivendrecht 22/112 en Holendrecht 106/513 en de polder Rondehoep 98/547. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 5.500 huizen met ca. 14.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De geschiedenis van Ouder-Amstel gaat terug tot in de middeleeuwen. Ouderkerk is zo’n tweehonderd jaar ouder dan Amsterdam. Tot aan de 14e eeuw was Ouderkerk het bestuurscentrum van Amstelland. Evenals Ouderkerk behoorden Duivendrecht en Waver vroeger bij Utrecht en niet bij Holland. De bisschop van Utrecht verleende concessies aan mensen die het veenmoeras in Amstelland wilden ontwikkelen.

De eerste bewoners van het gebied dat later Ouder- Amstel ging heten, bevonden zich in een drassig veengebied, doorsneden door rivieren en riviertjes. Het veen stak meters boven de waterlopen uit. Om het gebied bewoonbaar te maken was een goede afwatering nodig. Daartoe groef men sloten in het veen, loodrecht op de oevers. Zo ontstond Duivendrecht langs de Amstel, Ouderkerk langs de Amstel en Bullewijk en Waver langs de Oude Waver. (bron: gemeente)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) de gemeente Ouder-Amstel, kun je terecht bij de volgende instanties en literatuur:

- "Historische Vereniging Wolfgerus van Aemstel streeft ernaar om de belangstelling voor de geschiedenis van Amstelland te bevorderen. Het accent ligt daarbij op de middeleeuwse omvang van de gemeente Ouder-Amstel (Duivendrecht, Ouderkerk, Waver). Daarom maken wij ons sterk voor actief historisch onderzoek en voor het behoud van historisch en ander cultureel erfgoed. Wij publiceren in Speuren en Ontdekken, ons viermaandelijkse periodiek, over onderwerpen die van (cultureel) historisch belang zijn. De vereniging is genoemd naar de eerste schout van Amstelland die in 1105 genoemd wordt in een document van de Utrechtse bisschop. De vereniging bestaat sinds 2010 en is de voortzetting van de Historische Werkgroep Wolfgerus van Aemstel die begin jaren tachtig is opgericht. Binnen de vereniging kun je deelnemen aan de werkgroepen Archeologie, Middeleeuwen Amstelland, Historisch Onderzoek, Transcriptie middeleeuwse en vroeg moderne teksten, de Evenementencommissie, de Website Commissie of op andere wijze betrokken zijn bij de vereniging."

- "Museum Amstelland (Kerkstraat 3-8, Ouderkerk aan de Amstel) bevindt zich in een aantal diaconiehuisjes en wordt volledig door vrijwilligers gedragen en gerund. Het museum beschikt over een schat aan informatie en voorwerpen op het gebied van erfgoed, geschiedenis en aardrijkskunde. De thema’s die in het museum behandeld worden, zijn: 1 De Amstel als levensader - over het ontstaan van Ouderkerk, en Ouderkerk als verkeersknooppunt; 2 Droge voeten - over turfwinning, de strijd tegen het water en inpoldering; 3 Heeren van Aemstel - verhaal van de eerste bestuurders en hun kasteel; 4 Oorlog en verdediging - over de Napoleontische oorlog en De Stelling van Amsterdam; 5 Arm en rijk - over hoe de armen en rijken leefden (diaconiehuisjes t.o.v. de buitenplaatsen); 6 Geloven in Amstelland - over religie en kerken in de regio; 7 Het Joodse leven in Amstelland - over de Joodse bevolking in de regio door de jaren heen. Het museum heeft ook een lesaanbod voor scholen. Daarnaast kunnen ze ook lessen op maat maken of het lesmateriaal naar wens aanpassen. De lessen sluiten aan op de kerndoelen 'Oriëntatie op jezelf en de wereld' en 'Kunstzinnige oriëntatie'. Daarnaast is er voor sommige lessen een relatie met de Canon van Nederland."

- In 2011 heeft Museum Amstelland alle jaargangen van de Amstelgids, het vroegere 2-wekelijkse mededelingenblad van de gemeente Ouder-Amstel, overgedragen aan de bibliotheek in Duivendrecht. De oude Amstelgidsen zijn tijdens de openingstijden van de bibliotheek in te zien. Er staat veel waardevolle informatie in over de geschiedenis en ontwikkeling van de kernen van de gemeente door de jaren heen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De komende jaren zijn nog enkele honderdduizenden nieuwe woningen in ons land nodig om aan de woningbehoefte te kunnen voldoen. Daarom wordt er in het hele land en vooral in de Randstad, waar nu eenmaal de meeste mensen wonen en ook willen wonen, naarstig gezocht naar locaties waar grotere aantallen woningen kunnen worden gebouwd. Twee van die locaties zijn gevonden in de gemeente Ouder-Amstel, dat daardoor tot 2035 qua aantallen huizen en inwoners ongeveer gaat verdubbelen. O van de A2 komt namelijk op een oppervlakte van 190 hectare de wijk De Nieuwe Kern, met 4.500 woningen. En in het nabijgelegen kantorengebied komen nog eens 3.000 woningen.

Bijzonder is dat de gemeente Ouder-Amstel slechts 1 van de 190 hectare grond in De Nieuwe Kern bezit. Het grootste deel van de grond is van Amsterdam en NS. Ook Ajax en een ondernemersfamilie hebben een stuk. Het project wordt uiteraard in nauw overleg met alle betrokkenen ontwikkeld. Een landschapsarchitect ontwikkelt een stedenbouwkundig plan. Het wordt een heel gemengde wijk, met 30 procent sociale bouw en voor senioren voorzieningen op loopafstand. Trein en metro zijn ruim voorhanden. De wijk wordt groen en energieneutraal. In de omgeving bevinden zich enkele grote volkstuincomplexen. De meeste volkstuintjes kunnen blijven, omdat kort naast de A2, het spoor en onder de aanvliegroute van de Buitenveldertbaan geen woningen mogen komen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Monumenten in de gemeente Ouder-Amstel.

- "De kerkgebouwen in de gemeente Ouder-Amstel zijn beeldbepalend en daarmee een belangrijke drager van de historische en monumentale uitstraling van onze dorpen. Het rijk (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) stelde begin 2020 een subsidiemogelijkheid open om de toekomst van de kerkgebouwen te inventariseren. De gemeente heeft met alle kerkgemeenschappen in onze gemeente een goed contact, we kennen hun vraagstukken als het gaat om het beheer van hun gebouwen. Toch maken we dankbaar gebruik van de subsidie om een professionele inventarisatie te maken van de toekomst van de monumentale kerkgebouwen. Zo weten we met welke ruimtelijke vraagstukken we rekening moeten houden als een kerkgemeenschap zou besluiten om het gebouw niet meer religieus te gaan gebruiken. We willen goed kunnen anticiperen op deze vragen om in de toekomst ervoor te kunnen zorgen dat we deze monumenten kunnen behouden voor onze samenleving.

Deze kerkenvisie is opgesteld samen met Kerk&Co en in goed overleg met de kerkbestuurders. Het zal een waardevolle leidraad zijn om samen met de kerkgemeenschappen het overleg te blijven voeren voor het behoud en wellicht andere bestemming van de kerken in onze gemeente. Veel dank aan de kerkbestuurders die tijd hebben vrijgemaakt om met Kerk&Co van gedachten te wisselen over de toekomst van hun prachtige gebouwen." Aldus Marian van der Weele, wethouder m.b.t. o.a. Cultureel Erfgoed, in het Voorwoord van de Kerkenvisie gemeente Ouder-Amstel (2020).

- Het huidige gemeentehuis (Vondelstraat 1, Ouderkerk aan de Amstel) heeft drie voorgangers gehad. Het eerste rechthuis/gemeentehuis stond op de hoek van de Kerkstraat en de Dorpsstraat, waar nu 'De Vrije Handel' is gevestigd. De buurmeesters hadden in 1628 het dorpshuis, dat als rechthuis dienst deed, gekocht. Buurmeesters waren in die dagen belangrijk. Zij vertegenwoordigden de vier kwartieren in de gemeente: Duivendrecht, Waver, Waarthuizen en Bullewijk/dorp. Deze buurmeesters inden de verpondingen (lokale belastingen) in hun wijk. Rond 1650 wilden zij het oude pand opknappen. De baljuw/dijkgraaf, schout, secretaris en schepenen wilden liever een nieuw pand bouwen. Dat gebeurde, in 1657.

Rond 1870 raakte dat pand in slechte bouwkundige staat dan wel voldeed het niet meer aan de eisen van de tijd. Daarom wordt in 1873 een nieuw gemeentehuis gebouwd, dat in de loop der tijd enkele keren grondig wordt verbouwd en uitgebreid, o.a. in 1956, als er een nieuwe vleugel wordt ingewijd. In de loop van de jaren zestig en zeventig blijkt dat de houten fundering nog maar voor een klein deel onder water staat en dat er daarom paalrot optreedt. Het gebouw begint scheuren te vertonen en verzakt op sommige plekken. Nieuwbouw wordt onontkoombaar. Het pand is in 1980 afgebroken. In 1981 komt het huidige gemeentehuis gereed, naar ontwerp van architect Hans Ruijssenaars. In 2005 heeft dezelfde architeect het pand uitgebreid. (bron: Monumenten Ouder-Amstel)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ouder-Amstel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Ouder-Amstel. - Nieuws van de gemeente op Facebook.

- Algemeen: - Site met - zoals ze het zelf bescheiden noemen - 'enkele aspecten van Ouder-Amstel'.

- Nieuws: - Het Weekblad voor Ouder-Amstel is via de link ook online te lezen. - Nieuws van het Weekblad op Facebook.

- Wonen: - "Huurdersvereniging Ouder-Amstel zet zich in voor de huurders van Eigen Haard binnen onze gemeente. Ons doel is uw belangen zo goed mogelijk te behartigen. Zo houden wij de betaalbaarheid scherp in het oog en zijn wij nauw betrokken bij nieuwbouw- en renovatieprojecten. Via onze nieuwsbrief en deze website informeren wij u over onze bezigheden. Uw input vormt een belangrijk onderdeel van ons werkveld. U bent immers de ogen en oren van uw wijk. U kunt ons bereiken via de contactinformatie op de site. Op onze website vindt u meer informatie over waar we mee bezig zijn, zoals de uitkomsten van onze jaarlijkse huurdersraadpleging, de notulen van de jaarvergadering en nieuwsberichten die voor u van belang zijn."

- Veiligheid: - Politie Diemen/Ouder-Amstel.

Reacties

(2)

Ik vernam het bestaan van de website in GEN nr. 1 maart 2019.
Een paar opmerkingen:
1. De gemeente kent alleen buurtschappen bij Stokkelaarsbrug en Waver. Holendrecht is de naam van een riviertje en/of polder. Ronde Hoep is de naam van een polder waar Stokkelaarsbrug en Waver aan de rivier de Waver liggen. Dus 2 dorpen en 2 buurtschappen.

2. De link naar de Historische Vereniging Wolfgerus van Aemstel werkt niet goed. Er verschijnt een oude (niet meer bestaande) website van het Museum Amstelland. Een link naar de Vereniging zou ook gemaakt kunnen worden via www.historischamstelland.nl. In die overkoepelende website nog veel meer interessante websites met gegevens over de geschiedenis van Ouder-Amstel.

3. Gevelstenen in Waver: 3646AS Deze postcode ligt in de gemeente Waverveen. Dus niet in Ouder-Amstel.

Veel succes met de site.

Ruud P. Siekerman, bestuurslid Historische Vereniging Wolfgerus van Aemstel.

Dank voor uw opmerkingen en voor uw wensen. 2021 is het puntjes op de i-jaar, daarna is het inhoudelijk echt helemaal gereed.
M.b.t. punt 1: mijn filosofie daarbij is als volgt: onder Statistische gegevens vindt u de Volkstelling 1840. Daarin staat o.a. Holendrecht als buurtschap vermeld (daarnaast is het inderdaad ook nog een polder en een waterloop). Na WO II wordt die plaatsnaam helaas in de atlassen uitgegumd, zoals nog honderden plaatsnamen is overkomen. Maar m.i. ten onrechte, want immers de bebouwing is er nog en dús de buurtschap ook. Vandaar buurtschap (en daarmee plaats(naam)) én polder én waterloop.

Rondehoep staat in de Volkstelling 1840 'slechts' als polder, maar het lijkt mij wel zo logisch om, als men de O randbebouwing van die polder als buurtschappen Waver en Stokkelaarsbrug beschouwt, de W en N randbebouwing van die polder als buurtschap Rondehoep (gelegen aan de gelijknamige weg) te beschouwen. Ik vind het curieus een dergelijke toch meer dan marginale bebouwing dan onbenoemd te laten, en logisch om dat als buurtschap in de gelijknamige polder te beschouwen, zoals in het land vele lintbebouwingen in of aan de rand van polders als buurtschap naar hun polder zijn genoemd, vergelijk ook Botshol https://www.plaatsengids.nl/botshol en vele soortgelijke naar de ligging in hun polder genoemde buurtschappen. Vandaar wat mij betreft 4 buurtschappen.

M.b.t. punt 2: ik heb de historische vereniging en het museum nu uitvoeriger beschreven en de links aangepast.

M.b.t. punt 3: dank voor de tip. Die valt inderdaad onder het dorpsgebied van Waverveen en daarbinnen onder de buurtschap Gemaal: https://www.plaatsengids.nl/gemaal. Ik heb de link dus naar die pagina verhuisd en de gevelstenensite-eigenaar ervan op de hoogte gesteld.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen