Oss

Plaats
Stad en gemeente
Oss
Noordoost-Brabant
Noord-Brabant

oss_plaatsnaambord_kopie.jpg

Oss is een stad en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant.

Oss is een stad en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant.

gemeente_oss_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Oss anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Oss anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Oss

Terug naar boven

Status

- Oss is een stad en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant.

- De gemeente Oss omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de steden Megen en Ravenstein, de dorpen Berghem, Demen, Deursen-Dennenburg, Dieden, Geffen, Haren, Herpen, Huisseling, Lith, Lithoijen, Macharen, Maren-Kessel, Neerlangel, Neerloon, Oijen, Overlangel en Teeffelen en de buurtschappen Achterste Heide, Benedeneind, Boveneind, Driehuizen, Duurendseind, Elst, Gement, Keent, Koolwijk, Lagekant (deels) en 't Wild. Dit zijn in totaal 3 steden, 17 dorpen en 11 buurtschappen.

- De gemeente is in 1994 vergroot met de gemeenten Berghem en 'Megen, Haren en Macharen', in 2003 met de gemeente Ravenstein en in 2011 met de gemeente Lith (zie rapport 'Lessen en leerervaringen Gemeentelijke herindeling Lith-Oss'). In 2015 is een gedeelte van de voormalige gemeente Maasdonk, zijnde het dorp Geffen, naar de gemeente Oss overgegaan (het overige gedeelte van de gemeente Maasdonk is toen overgegaan naar de gemeente 's-Hertogenbosch).

- De volgende kernen die t/m 2002 onder de gemeente Ravenstein vielen: Demen, Deursen-Dennenburg, Dieden, Huisseling, Keent, Neerlangel, Neerloon en Overlangel, hebben in 1978, bij de invoering van ons huidige postcodesysteem, geen eigen postcode en bijbehorende postadres-plaatsnaam toegekend gekregen. Voor de postadressen lagen die plaatsen daarom zogenaamd 'in' Ravenstein. Dat was natuurlijk niet handig; bezoekers, leveranciers en hulpdiensten gingen in de kern Ravenstein op zoek naar de adressen in kwestie, en ook de postsortering ging niet efficiënt omdat alles dezelfde postcode had. Na onderhandelingen tussen gemeente Oss en PostNL is dit probleem sinds 2017 eindelijk opgelost, en hebben de genoemde kernen een eigen postcode gekregen met daarbij, waar het natuurlijk eigenlijk om draait, een bijbehorende postadres-plaatsnaam, zodat de inwoners vanaf dan ook voor de postadressen weer in hun eigen woonplaats wonen.

- De buurtschap Koolwijk daarentegen, die t/m 2002 ook onder de gemeente Ravenstein viel en wél een eigen postcode en bijbehorende postadres-plaatsnaam toegekend had gekregen, heeft deze weer moeten "inleveren" en valt anno 2017 voor de postadressen onder het dorp Herpen.

- Wapen van de gemeente Oss.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Oss.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1069 kopie 12e eeuw Os, 1147-1148 kopie 13e eeuw Os, 1161 Os, 1205-1233 de Osse, 1244 de Osse, 1351 de Oss, 1533 Osch, 1883 Osch.

Naamsverklaring
Etymologie onbekend. De oude verbogen vormen van het type Osse treden telkens op in combinatie met het Latijnse voorzetsel de 'van'. Als de naam verband houdt met het nabijgelegen Ussen, dan kan gedacht worden aan een oude waternaam. Heeft niets van doen met os 'gecastreerde stier'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Oss grenst in het ZW aan Nuland, Kruisstraat en Empel, in het NW, N en NO aan de rivier de Maas en de provincie Gelderland, in het NW aan Hoenzadriel, Kerkdriel, Alem en Heerewaarden, in het N aan Dreumel, Alphen, Maasbommel, Appeltern en Batenburg, in het NO aan Niftrik en Balgoij, in het ZO aan Grave, Velp en Reek en in het Z aan Schaijk, de A59, Nistelrode, Heesch en Vinkel, en ligt NO van Rosmalen en 's-Hertogenbosch, OZO van Zaltbommel, ZO van Geldermalsen en Tiel, Z van Druten, WZW van Wijchen en Nijmegen, WNW van Cuijk en N van Uden en Veghel. Door het O van de gemeente loopt de A50, van ZW naar NO; in het uiterste midden-zuiden van de gemeente ligt een deel van het Knooppunt Paalgraven (A59/A50). De gelijknamige hoofdplaats ligt centraal in de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oss 691 huizen met 4.000 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp en buurtschap Heuvel samen 189/1.113 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Schaijk 66/712, Achterschaijk 22/118, Horzak 13/60, Korenstraat 16/76, Molenstraat 74/374, Heesche Weg 12/53, Ruwaard 21/107, Kortvoort 20/91, Kruisstraat 29/151, Vlashoek 26/123, Boschstraat 46/222, Amsteleind 32/167, Vierhoekje 33/153, Heihoek 20/98, Ussen 22/118 en Vlied 50/264. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 40.000 huizen met ca. 91.000 inwoners, waarvan ruim 26.000 huizen met ca. 58.000 inwoners in de gelijknamige stad.

- Op de site Oss in Cijfers vind je allerlei statistieken betreffende de gemeente, onderverdeeld in de thema's Kerncijfers, Bevolking, Migratie en integratie, Huishoudens, Wonen, Woningmarkt, Economie, Werk, Inkomen, Sociale zekerheid, Sociale regelingen, Jeugdhulp, Bestuur, Financiën, Onderwijs, Veiligheid, Verkeer, en Zorg en gezondheid.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Oss, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- "De in 1993 opgerichte Stichting De Werkende Mens (DWM) is de historische kring voor Oss en omgeving. De stichting is ontstaan uit een groep geïnteresseerden die het boeiende industriële verleden van de stad in beeld wilde brengen. De eerste margarinefabrieken ter wereld zijn hier opgericht (Jurgens in 1871, Van den Bergh in 1872). Ook grote bedrijven als tapijtfabriek Bergoss, de vleesfabrieken van Zwan en UNOX, en Organon zijn hier begonnen. Vanwege dit opmerkelijke industriële verleden is gekozen voor de naam 'Stichting De Werkende Mens'.

Al spoedig is de stichting ook aandacht aan andere historische onderwerpen gaan besteden. Oss heeft zeer oude wortels. Opgravingen hebben aangetoond dat hier al vanaf ca. 2200 jaar v. Chr. continue bewoning is. Het grootste Vorstengraf van Nederland is hier teruggevonden. Kortom, De Werkende Mens brengt door onderzoek, lezingen en andere activiteiten de geschiedenis van de bewoners in beeld. Twee maal per jaar wordt het tijdschrift 'Tussentijds' uitgegeven. Hierin worden onderwerpen over de industriële geschiedenis van de stad, emigratie, carnaval, bijnamen, de Tweede Wereldoorlog, markante gebouwen en personen in de stad en omgeving in beeld gebracht. Donateurs krijgen het blad toegezonden, evenals persoonlijke uitnodigingen voor de activiteiten. DWM organiseert ook elk jaar excursies, naar plaatsen dichtbij en verder weg."

- Gesticht in 1935 als museum voor stad en streek, heeft Museum Jan Cunen zich vooral vanaf de jaren negentig ontwikkeld tot een dynamisch museum met een sterke profilering gericht op hedendaagse en 19e-eeuwse kunst. Daarnaast richt het museum zich op de lokale geschiedenis, met als speerpunten archeologie en industriële geschiedenis. Museum Jan Cunen is gevestigd in een monumentale fabrikantenvilla. "Museum Jan Cunen is een inspirerende ontmoetingsplek, waar schoonheid en verbeelding samenkomen. Het museum wil regionale, nationale en internationale verhalen van beeldende kunst, cultuur en lokale geschiedenis toegankelijk maken voor een breed publiek, waarbij de emotie, de beleving én de beroering van de bezoeker centraal staan. Kom, kijk en laat je verwonderen!

Om deze missie in te kleuren spreekt ons de beeldspraak van de groeiparel aan. In weerwil van de bezuinigingstaakstelling willen we met het museum groeien. Groeien in kwaliteit, publieksbereik en uitstraling. Museum Jan Cunen is een groeiparel; we hebben immers al een prachtige basis om op voort te bouwen: gehuisvest in Villa Constance, een van de mooiste monumenten in de stad. Een monument dat ook nog eens getuigt van de unieke geschiedenis van Oss en Maasland. En er is door de jaren heen een kunstcollectie opgebouwd waar menig museum jaloers op kan zijn. Gebouw, collectie en onze geschiedenis bieden een onuitputtelijke bron om te verhalen en te verbeelden. In dat verhalen en verbeelden ligt wat ons betreft de uitdaging voor de komende jaren; juist daarin willen we groeien. We willen het museum verder ontwikkelen als plek waar de verbeelding aan de macht is. Een plek waar je schoonheid kunt ervaren; een plek van bezinning en vergezichten. En waar de verbeelding aan de macht is, is ook ruimte voor opinie en debat, voor schurende inzichten en opvattingen die wakker schudden. Ook daarin wil Museum Jan Cunen groeien.

Villa Constance is een prachtige plek voor een prachtig museum. Daar willen we zoveel mogelijk inwoners van de stad en bezoekers van buiten ontvangen. Maar we willen ons ook buiten het museum manifesteren, in de wijken en de kernen, in het onderwijs en bij bedrijven, op locatie en online. We willen Museum Jan Cunen weer in de hoofden en de harten brengen van de inwoners van Oss en Maasland. Bovendien wil Museum Jan Cunen een nationaal publiek raken en trekken. De andere culturele instellingen kennen een vergelijkbare ambitie; waar mogelijk en zinvol zullen we samen met onze culturele partners werken aan een aantrekkelijk culturele klimaat in onze gemeente."

- De Osse Canon. Brengt de geschiedenis van Oss in beeld in 50 'vensters'.

- Verhalen over de geschiedenis van Oss op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "De binnenstad van Oss ondergaat een koerswijziging, van winkelhart naar bruisende ontmoetingsplek. In haar beleid maakt de gemeente een duidelijke keuze voor de toekomst: een compact en levendig centrum. Vastgoedeigenaren spelen daarbij een belangrijke rol. Onder de noemer Steengoed Oss verkent RUIMTEVOLK het perspectief van de vastgoedpartijen en welke kansen dit oplevert om vorm te geven aan een vitalere binnenstad. Met de verkenning wil de gemeente inzicht in de kansen en mogelijkheden die vastgoedeigenaren zien voor een compacter, meer aaneengesloten en toekomstbestendig centrumgebied. Tegelijkertijd is het de bedoeling om met de verkenning een duidelijk en gemeenschappelijk startpunt te creëren waarmee eigenaren, ondernemers en de gemeente samen kunnen gaan werken aan deze toekomst. RUIMTEVOLK voert de verkenning uit met bureau Stad&Co. Via een vastgoedanalyse en interviews en interactieve werksessies met vastgoedeigenaren wordt toegewerkt naar een toekomstkaart en plan van aanpak met concrete acties en instrumenten." (bron: RUIMTEVOLK, juni 2020)

- De N329 is de aansluiting van Oss op het hoofdwegennet en loopt O van de stad langs alle industrieterreinen van de stad naar de haven en spooroverslag. De gemeente wilde de tweebaansweg 'gewoon' verdubbelen tot de provincie het project in 2009 aanwees als proeftuin. Het prestigieuze project 'Weg van de Toekomst' zoals het sindsdien heet, is onder meer uniek omdat de 6,5 kilometer lange weg voor zover bekend als eerste meer dan energieneutraal wordt. Zonnepanelen in de vorm van bomen langs de weg leveren per jaar 100.000 kilowattuur op, genoeg voor ongeveer dertig huishoudens. Ze compenseren het stroomverbruik van bijvoorbeeld de verkeersinstallaties. Rode, oranje en groene LED-lampjes aan de bermzijden in de weg nemen automobilisten letterlijk mee in de groene golf langs de vijf kruisingen met verkeerslichten. Het oude asfalt wordt maximaal hergebruikt: het dient na verwerking als fundering voor de nieuwe weg.

De gereconstrueerde weg, inclusief een nieuwe ondertunneling van het spoor, is in 2013 opgeleverd. Zie ook deze videocompilatie van alle bijzondere eigenschappen die van de N329 een echte Weg van de Toekomst maken. Het eindresultaat in woord en beeld. De provincie Noord-Brabant en de gemeente Oss hadden de ambitie om met de N329 de meest innovatieve en duurzame weginfrastructuur ooit te realiseren. Architectenbureau wUrck, die het ontwerp heeft verzorgd, licht hier in detail toe welke innovatieve voozieningen in de N329 zijn gerealiseerd. - En hier vind je nog een toelichting van de gemeente. En de bouwcombinatie van Ballast Nedam en Van Gelder (Pro 329), die de weg heeft gerealiseerd, licht hier toe wat er zo bijzonder aan het project is.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oss heeft 17 rijksmonumenten.

- Oss heeft 194 gemeentelijke monumenten.

- Beschrijving orgel Onze Lieve Vrouwe Onbevlekt Ontvangen kerk.

- Beschrijving orgel Paaskerk.

- "De centrale plaats die kerk en kerkgebouw in Nederland – en dus ook in Brabant – innam wordt allengs minder. De oorzaken hiervan zijn divers. Het kerkbezoek en de betrokkenheid bij kerkgenootschappen, ook in financieel opzicht, nemen af. Gevolg is dat kerkgebouwen geleidelijk overbodig worden, waardoor leegstand dreigt, en soms is dit al aan de orde. De financiële situatie maakt bovendien dat instandhouding van de gebouwen (kerken en pastorieën) een steeds groter wordend probleem is. De impact van het mogelijk verdwijnen van het religieus erfgoed op de bebouwde omgeving is zeer groot. Reden voor de rijksoverheid om een zestal gemeenten in Nederland te vragen om een visie te ontwikkelen op de toekomst van het religieus erfgoed in hun gemeente. Oss is een van deze zes en in dit verband de enige gemeente in Noord-Brabant.

De karakteristiek van de gemeente Oss, een groot grondgebied met een centrale stad en vele grote en kleine dorpen, is zeer geschikt om een goed beeld te krijgen van de diverse aspecten van het vraagstuk: wat is de toekomst van de
kerkelijke gebouwen? Hoe behoud je zoveel mogelijk cultuurhistorisch erfgoed in de context van een vitale leefomgeving? Het gemeentebestuur heeft daarom graag gevolg gegeven aan deze vraag van het Rijk. Anders dan de andere vijf gemeenten heeft het college van Burgemeester en Wethouders besloten een onafhankelijke stuurgroep in te stellen om deze kerkenvisie op te stellen. De gemeente is bij het vaststellen van de toekomst van vrijkomende kerkgebouwen zelf immers ook een belangrijke actor. Om de objectiviteit van de kerkenvisie te borgen is tot deze aanpak besloten. Wij als Stuurgroep hebben voor de ondersteuning een beroep gedaan op de expertise en de capaciteit van het Monumentenhuis Brabant. Wij zijn hen erkentelijk voor hun bijdrage.

Na een intensief traject van ruim een jaar, waarbij wij dankbaar gebruik hebben gemaakt van de input van vele betrokkenen, biedt de Stuurgroep graag het resultaat van haar werkzaamheden aan het gemeentebestuur aan. De Kerkenvisie Oss (2020) is opgesteld door het Monumentenhuis Brabant, onder verantwoordelijkheid van de stuurgroep. Wij hopen dat deze kerkenvisie een inspirerende werking mag hebben op het ontwikkelen van een toekomstbestendig toekomstperspectief van het religieus erfgoed in de gemeente, in het bijzonder de kerkgebouwen. Verder spreken wij de hoop uit dat de verschillende stakeholders elkaar door middel van dialoog weten te vinden. Aan de gesprekstafel worden de beste resultaten bereikt! Namens de Stuurgroep Religieus Erfgoed, R.H. Augusteijn, voorzitter."

- Molen Zeldenrust.

- Molen Nieuw Leven.

- Bij de opgraving in 1933 van een vorstengraf uit de ijzertijd in Oss is onder meer een met goud ingelegd en gebogen zwaard aangetroffen, dat bekend is geworden als het 'vorstengrafzwaard'. Het origineel bevindt zich in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. In januari 2019 is een metershoge replica feetselijk onthuld op de rotonde in de kruising Raadhuislaan/Molenstraat/Oostwal.

- Gevelstenen in Oss.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Zoals meer prikkelende en spannende initiatieven ontstond Summer Vocals Oss (augustus, in 2020 voor de 7e keer) uit een spontaan idee; in de zomervakantie een week lang met gevorderde zangers optrekken om samen een uitdagend programma in te studeren en dat vervolgens uit te voeren voor publiek. Dat zou toch superleuk zijn! In augustus 2014 stond ‘Summer Vocals I: Words’ met 21 zangers op het podium. Het initiatief werd zo goed ontvangen, dat het sindsdien een jaarlijks evenement is. De formule trekt steeds meer gepassioneerde zangers uit Oss en elders uit het land. Vanwege het grote aantal aanmeldingen is er sinds 2018 naast de Summer Vocals ook een tweede groep, bestaande uit wat minder gevorderde zangers, die met een eigen dirigent oefenen: de Summer School. Op die manier kan ieder op zijn eigen niveau worden uitgedaagd.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- NME-Centrum en kinderboerderij De Elzenhoek is de educatieve en recreatieve ontmoetingsplek van de wijk Ruwaard, van Oss en van de regio. Jaarlijks bezoeken zo’n 150.000 kinderen, ouders en grootouders de boerderij en het educatieve centrum. Naast een heleboel dieren op de boerderij is er een natuurspeeltuin, een educatief bijenhuisje, kun je geitjes borstelen, dieren voeren en je verwonderen in het Verwonderhuis. Ook is er een vergaderruimte en het leslokaal van het Natuur- en Milieu Educatie-centrum. Er is een kleine horeca in de vorm van een snack- en koffieautomaat en een loket waar je een ijsje kunt kopen. Op De Elzenhoek werken naast een aantal beroepskrachten vele vrijwilligers, stagiaires en mensen met een beperking. - Lees hier het interview met vrijwilligers Jos van Heumen en Frank van Dorst, die in juni 2019 door de Provincie als 'Groene Helden' in het zonnetje zijn gezet.

- Elckerlyc is een avontuurlijke speeltuin in Oss die jaarlijks duizenden bezoekers trekt van heinde en ver. Hij is gebouwd door tientallen vrijwilligers, met de financiële steun van duizenden Ossenaren en sponsoring door bedrijven. Zo is de speeltuin een project geworden van en voor iedereen. Het was een reactie op een actie van de gemeente om vanwege bezuinigingen speelplekken en speeltoestellen in de buurten te verwijderen. Voor het ontwerp tekende kunstenaar Ger de Wilde, die vooral als doel heeft om kinderen uit te nodigen tot spel. De speeltuin is een samenspel geworden van houten kastelen met spannende speelhoeken, een piratenschip om te veroveren, struiken om je achter te verstoppen. Met water en zand kun je er dammen bouwen. Ook minder valide kinderen, ouders, opa's en oma's zijn van harte welkom in Elckerlyc. - Bekijk hier een mooie video over de prachtige speeltuin Elckerlyc.

Met het doorknippen van linten opende de Osse jeugdburgemeester Jara van Doorn in juni 2019 het nieuwe speelgedeelte van Speeltuin Elckerlyc. Voorzitter Wim van Dorst: "De bedoeling was om iets spectaculairs toe te voegen aan de bestaande speeltuin. Onze gedachten gingen meteen uit naar Ger de Wilde, die een kwart eeuw geleden verantwoordelijk was voor het ontwerp van Elckerlyc." De inmiddels ruim zeventigjarige Groninger bleek nog volop speeltuinontwerpen te maken en was graag bereid om hulp te bieden. Hij kwam met het idee om een beek aan te leggen: "Ik hoorde van mensen die hier vroeger kwamen spelen, dat met water spelen toch wel het allerleukst is. Ik ontwerp alleen maar natuurlijke speeltuinen, waarbij ontmoeten centraal staat. Rondkruipen in struiken en gebouwen en met water en zand bezig zijn, stimuleert dat ontmoeten en het samen spelen. Ik heb vijftig jaar ervaring in Elckerlyc laten samen komen. Deze plek heeft een bijzonder plaatsje in mijn hart."

Van Dorst: "Natuurlijk kan dat poedelen in water voor kleinere kinderen gevaarlijk zijn. Maar Elckerlyc is sowieso een avontuurlijke speelplek waar je als ouders je kinderen goed in de gaten moet houden. Kinderen leren op die manier met het gevaar om te gaan. In een week waarin je hoort dat veel kinderen helemaal niet meer buitenspelen, zorgen wij voor wat tegenwicht." Van Dorst is heel blij met de medewerking van diverse kanten: "Als je de naam Elckerlyc laat vallen, staan veel mensen en organisaties meteen in de rij om te helpen, bijvoorbeeld de gemeente Oss, Jules Iding die de uitvoering van het werk voor zijn rekening nam én een schitterende boomhut bouwde. Veel dank gaat ook uit naar Tafelronde 73, waarvan de leden tijdens een middagje klussen de schors van ruim twintig boomstammen afhaalden en als klap op de vuurpijl ons verblijdden met een sponsorbijdrage van 7500 euro." (bron: site van de speeltuin)

- Nabij Oss zijn in 2013 2 ecoducten gerealiseerd over respectievelijk de A50 en de N324. Deze ecoducten verbinden de natuurgebieden Maashorst en Herperduin met elkaar, waardoor het leefgebied van dier- en plantensoorten in deze gebieden wordt vergroot.

- "In juli 2020 hebben Provinciale Staten van Noord-Brabant en Gelderland de Interprovinciale Structuurvisie Meanderende Maas aangenomen: een mijlpaal op weg naar een sterkere dijk in de gemeente Oss. Maar ook een mijlpaal voor zo’n 500 ha natuur die daarbij gaat worden aangelegd. “Het wordt een gebied met ruimte voor mens, rivier en natuur met heel veel biodiversiteit,” zegt Hans van Engen. “De otter, de zwarte ooievaar, wilde marjolein en de rode ogentroost. Het zou toch geweldig zijn als we deze flora en fauna op korte termijn weer kunnen terugbrengen in een gebied met stroomdalgraslanden, rietmoeras, struweel en ooibos.” Hans van Engen is als landschapsarchitect van de provincie Noord-Brabant meer dan gewoon enthousiast over de plannen die in de structuurvisie zijn vastgelegd. Er wordt zo’n 500 hectare natuur toegevoegd aan de Brabantse kant van de Maas. De plannen zijn ontstaan omdat de ruim 26 kilometer lange Maasdijk van Ravenstein tot aan de stuw bij Lith versterking nodig had. Er ontstond rivierverruiming om bewoners, bedrijven en infrastructuur te beschermen tegen hoogwater.

Meanders. Begin vorige eeuw zijn in het gebied vrijwel alle meanders in de Maas rechtgetrokken. De Maas werd hiermee beter geschikt voor de scheepvaart en het project voorzag in een snellere afvoer van water. Later zijn op veel plaatsen de oude meanders gedempt, terwijl de lager gelegen delen werden gebruikt als uiterwaarden of als winterberging. “Op oude foto’s zie je de meanders nog grote bogen maken in het landschap. Dat willen we weer terugbrengen. Veel meanders worden weer open gegraven. Deze overgangen van water en land hebben een enorme natuurpotentie, die we dan ook zo gaan inrichten,” vertelt Hans van Engen. Grensrivier. “Vroeger was de Maas een grensrivier. Daarachter hield de wereld op, zo leek het vaak. Nu is er samenwerking tussen tien partijen in het gebied van de gemeente Oss en omgeving om van de oude meanderende Maas met de uiterwaarden en dijkversterking een spectaculair groot natuurgebied te maken. De Maas vormt daarin de ruggengraat,” vertelt Hans van Engen. De plannen komen voort uit de nieuwe waterveiligheidsnormen 2017. “We liften mee op de waterveiligheidsopgave rond het Deltaprogramma Maas en de Kader Richtlijn Water. De klimaatverandering maakt de opgave nog urgenter.”

Runderen. De versterkte dijken meanderen mee met de oude Maasarmen en zorgen voor veiligheid erachter. Hans legt uit: “Door het afsnijden van de oorspronkelijke meanders is de rivier soms heel ver van de dijk af komen te liggen. De meanderbogen zijn soms honderden hectaren groot. Natuurontwikkeling gaat hier heel snel, als we goede condities creëren waar flora en fauna optimaal van kunnen profiteren. In het uiterwaardenlandschap vestigen we een systeem van natuurlijke begrazing met koeien, bijvoorbeeld brandrode runderen. We maken struinpaden waar je echt je laarzen voor nodig hebt. Maar vooral maken we dijken waarmee we veel aandacht besteden aan de beleving van de kwaliteit van het landschap. De dijk tilt je op, waardoor je over het landschap uit kunt kijken, soms wel kilometers ver.”

Bakenbomen. Speciale behandeling krijgen de bakenbomen in het gebied van de gemeente Oss nabij de Maas. Hans: “De bakenbomen zijn eigenlijk een soort natuurlijke oriëntatiepunten in het landschap. Na de kanalisatie was het voor schepen vaak moeilijk te zien wat een oude meander was, en waar de nieuwe vaargeul lag. Om het verschil aan te geven, werden bomen aangeplant. Daardoor wisten schippers de goede vaargeul feilloos te volgen. Het waren meestal populieren die groter waren dan andere bomen en echt boven het landschap uit torenden. Ze zijn aangeplant tussen 1930 en 1940 en zijn nu een beetje aan het einde van hun leven. We maken plannen om ze te vervangen door een nieuwe generatie bomen.” (bron: Provincie Noord-Brabant, juli 2020) Voor nadere informatie over de ontwikkelingen in dit gebied zie de projectwebsite 'Meanderende Maas'. In deze video van 5 minuten wordt het project Meanderende Maas in tekst en beeld aanschouwelijk gemaakt.

- Het gebied Stelt-Elzen, aan de zuidrand van Oss en in de noordelijke schil van de Maashorst, is met subsidie van provincie en gemeente omgezet naar een kleinschalig voedsellandschap met cultuurhistorische waarden en veel biodiversiteit. Stichting Landerij VanTosse beheert hier sinds 2013 20 hectare grond.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Oss.

- Stadspromotie: - "We vertellen mooie en enthousiaste verhalen over de stad door. Zo laten we iedereen zien wat hier allemaal is. Allemaal verschillende verhalen, met één rode draad: We doen heel veel dingen samen. Daar zijn we echt goed in! Dat is Oss doen we dus ook samen: Samen laten we zien waar we trots op zijn."

- Media / nieuws: - Dtv / MFM is de publieke omroep voor de gemeenten Oss en Bernheze. Elke dag wordt nieuws gebracht op radio, televisie, internet en social media. Naast nieuwsprogramma's worden ook variaprogramma's uitgezonden die laten zien wat er leeft. Op die manier worden de inwoners niet alleen geïnformeerd over hun omgeving, maar ook aangezet om er actief deel van uit te maken.

- Muziek: - Dale Caña is een vrolijke en eigenzinnige sambapercussieband met meer dan 20 leden uit Oss en ruime omstreken. Sinds 2004 brengen zij vrolijke sambaklanken met een eigen sausje ten gehore.

- Welzijn: - "Maatschappelijk rendement door gebiedsfinanciering voor de proeftuin Ruwaard. Ruwaard is een vitale wijk in Oss waar wijkbewoners tegen lagere kosten een betere (positieve) gezondheid ervaren. Deze 'proeftuin' bestaat anno 2020 vijf jaar en verloopt succesvol. De Nederlandse Zorgautoriteit heeft de resultaten van de proeftuin omarmd. Van groot denken, klein beginnen. De proeftuin is ontstaan doordat enkele oud-bestuurders, waaronder een wethouder en corporatie- en zorgbestuurder, elkaar vonden in een gezamenlijke droom. Twee jaar lang hebben zij verkennende gesprekken gevoerd over hoe een gezamenlijke aanpak er idealiter anders uit moest komen te zien. In aanloop naar de decentralisatie in de zorg, was de tijd rijp om van start te gaan. Besloten werd een aanjager aan te stellen. Aanjager Bart Bakker heeft zichzelf vanaf het begin gepositioneerd als kwartiermaker voor de samenwerking in de wijk. Hij kwam in 2016 als onafhankelijke procesmanager in dienst bij de stuurgroep, die bestaat uit 12 bestuurders. Vanuit die onafhankelijke rol liet hij zich niet langer leiden door de indicaties, de bureaucratische systeemwereld en de bestaande opgeknipte financieringsprikkels. Hij zocht naar oplossingen die werken en waar mensen wat aan hebben. Een van deze acties was dat hij de meest ingewikkelde casussen direct oppakt en samen uitzoekt hoe het veel beter kan. Dit leverde snel verrassende resultaten op voor cliënten en hun omgeving.

Aansprekende samenwerkwijze, simpel en toch bijzonder. Binnen de proeftuin Ruwaard in Oss is een aansprekende manier van samenwerken ontwikkeld die eigenlijk heel simpel lijkt, maar grote consequenties heeft voor de manier van werken met mooie resultaten. De Samenwerkwijze gaat uit van vragen en wensen van mensen in de wijk. In een persoonlijk gesprek worden consequent de volgende drie vragen gesteld: Wat zijn jouw doelen en waar wil jij naartoe werken? Wat kun jij betekenen voor jezelf en voor een ander? En wat heb je daarvoor nodig? De vragen gaan niet over welke vorm van hulp of ondersteuning iemand wil, maar wat iemand wil bereiken in het leven. Op basis van de antwoorden worden de juiste partijen gezocht om met elkaar het gesprek aan te gaan. De professionals gaan samen met mensen in hun eigen huis in gesprek. Soms schuiven er tijdens zo’n Multidisciplinair Overleg (MDO) thuis wel 10 mensen aan. Deze Samenwerkwijze vraagt om een andere manier van denken, doen en organiseren van wijkbewoners, professionals én hun organisaties. Door deze aanpak staat de vraag van de wijkbewoner centraal en niet het aanbod van instanties. Oplossingen passen vaak dus niet helemaal (of helemaal niet) binnen het huidige aanbod dat organisaties bieden. Het vraagt om maatwerk. Professionals werken hierdoor lang niet altijd volgens de ‘standaard’ werkwijze van hun organisatie. Ook worden vaak oplossingen gevonden buiten de professioneel georganiseerde zorg.

Andere mooie resultaten van de proeftuin. Ook op andere terreinen zijn mooie resultaten behaald. Inmiddels is Ons Huis van de Wijk met 300 bezoekers per week een levendige plek waar mensen elkaar ontmoeten of deelnemen aan één van de activiteiten. Daarnaast ontwikkelt het zich tevens als leer- en ervaringsplek waar wijkbewoners tijdelijk en laagdrempelig voor hen nieuwe rollen kunnen invullen. Denk aan de rol van schoonmaker, gastvrouw of gastheer. Het doel is om mensen die (soms al lang) zonder werk of andere bezigheden thuis zijn, te helpen de stap te zetten naar activiteiten en mogelijk op termijn vrijwilligerswerk of betaald werk. Ook hebben mensen inmiddels betere toegang tot informatie bij vragen rondom vrijwilligerswerk, regulier werk en beschutte werkplekken. In plaats van toeleiding via 70 mogelijke kanalen, zijn er nu vier ingangen waar men zijn/haar eerste vraag kan stellen en men in één keer goed wordt doorverwezen. Multidisciplinair overleg thuis draagt bij aan welbevinden van mensen en lagere kosten. Eind 2018 hebben er 400 van de eerder genoemde multidisciplinaire overleggen thuis plaatsgevonden. Ook zijn er ruim 40 geanalyseerd. Na analyse van de bestaande casussen (mensen die al vóór de proeftuin regelmatig met allerhande gemeentelijke en zorginstanties te maken hadden) blijkt dat het ‘ervaren welbevinden’ gestegen is van een 3,5 als gemiddeld rapportcijfer tot boven een 8.Bij de herhaalmetingen werd zelfs een 8,5 gegeven." (bron en voor nadere informatie zie Platform31, 14-4-2020 en de site van Proeftuin Ruwaard Oss)

- Duurzaamheid: - "Een duurzame toekomst maken we samen. Duurzaamheid = "de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen", aldus VN-commissie Brundtland. Grote veranderingen op het gebied van onder andere de bevolkingsgroei, het klimaat, de economie en het milieu, vragen om anders denken en handelen. Van iedereen: bedrijven, particulieren en overheden. Ook de gemeente Oss moet snel veel duurzamer worden. Omdat de internationale, de landelijke en provinciale overheid dat van ons verlangen. Omdat we de ambitie hebben om tot de top 3 van meest duurzame Brabantse gemeenten te gaan behoren. Maar vooral omdat we met elkaar de verantwoordelijkheid dragen om ervoor te zorgen dat mens (people), milieu (planet) en economie (profit) met elkaar in evenwicht zijn.

Hoe gaan we dat doen? Wethouder Johan van der Schoot: ‘Duurzaam leven, wonen en werken willen we onze inwoners bieden. Met evenwicht tussen mens, natuur en economie. Voor nu en voor straks. Zodat ook onze kinderen en kleinkinderen goed kunnen leven. Dat is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Ieder van ons kan daaraan bijdragen. Met grote en kleine acties. Je kunt bijvoorbeeld bewust inkopen, zorgvuldig omgaan met afval en producten die je niet meer gebruikt, anders omgaan met energie, mensen helpen die het moeilijk hebben. Op de pagina onder de link staan enkele voorbeelden van waar de gemeente Oss mee bezig is. Maar er is nog veel meer waar we mee bezig zijn en wat we willen doen. Duurzaamheid vraagt om ver vooruit te kijken. Maar ook om nu al te handelen. Daarom stellen we tevens concrete doelen voor de korte termijn Daarbij gaat het om gezamenlijke acties waarbij we zoveel mogelijk partijen in beweging krijgen. We spreken niet alleen met elkaar over de doelen en resultaten, maar handelen er ook naar en spreken elkaar er op aan."

- "De gemeente Oss wil in 2050 energieneutraal zijn. Dat betekent dat alle energie die we verbruiken door apparaten, verlichting, verwarming en vervoer van inwoners, instellingen en bedrijven in de gemeente duurzaam opwekken. En om energie te besparen. Want wat we aan energie besparen hoeven we ook niet op te wekken. 2050 lijkt ver weg maar is dichterbij dan we denken. Daarom moeten we nu aan de slag voor een energieneutrale toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen. Zodat we hier fijn kunnen blijven wonen en leven. Iedereen kan hieraan bijdragen. Gemeente, overheidsinstanties, bedrijven, verenigingen maar ook jij zelf. Wat doe jij?

Meer dan energie. Het gaat hierbij niet alleen om duurzame energie. Ook initiatieven op gebied van maatschappelijk vlak of onderwijs zijn van harte welkom! Een duurzaam leven gaat namelijk ook over het feit dat iedereen in deze maatschappij mee kan doen. In werk, op school en in de samenleving, bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk. Ons doel is zelfredzaamheid en (economische) zelfstandigheid. Zodat bijvoorbeeld ook de kwetsbare inwoner kansen heeft op de arbeidsmarkt. Bij Duurzaam Oss denken we ook aan zuinig zijn op milieu en natuur. We gaan voor een gezonde en groene leefomgeving waarin wonen, werken en recreëren in balans zijn. Eigen initiatief. De website is er voor iedereen die wil bijdragen aan een duurzame gemeente. Heb je een goed idee of initiatief waarmee je energie bespaart? Ken je een organisatie die bijdraagt aan de doelstelling om in 2050 energieneutraal te zijn of in onze maatschappij goed werk doet, of goede ideeën heeft voor milieu en natuur? Laat het ons weten en mail naar duurzaam@oss.nl. Binnen dit platform kunnen we kennis delen en elkaar op de hoogte houden!"

- "De Bossche en Osse Colleges van B&W adviseren de gemeenteraden om de Geffense, Lithse, Nulandse en Rosmalense polder (gezamenlijk geprofileerd als 'de Duurzame Polder') aan te wijzen voor het grootschalig opwekken van duurzame energie met windmolens en zonnevelden. Daarbij moet de polder minimaal 2,1 Petajoule (PJ) per jaar gaan opleveren. Hiermee realiseren de gemeenten Oss (in de Lithse en Geffense Polder) en 's-Hertogenbosch (in de Nulandse en Rosmalense Polder) hun opgaven voor energieopwekking van de Regionale Energiestrategie (RES) tot 2030. De colleges stellen ook voor om te kiezen voor integrale gebiedsontwikkeling. Dat betekent dat ook waarden en functies als wonen, gezondheid, landbouw, natuur, water, cultuurhistorie en recreatie onderdeel worden van de aanpak. Ze doen dit op basis van een verkenning die is uitgevoerd door de gemeenten en provincie Noord-Brabant. De uitgebreide omgevingsparticipatie, die in 2019 is gestart, wordt verder doorgezet. Hoe de gemeenschap en de omgeving profijt kunnen hebben van de opbrengsten van de energieopwekking wordt nader uitgewerkt.

Eindrapport. Na een eerste gezamenlijke verkenning in 2017 en 2018 hebben beide gemeenten en de provincie besloten om gezamenlijk verder onderzoek te doen naar de mogelijkheden om grootschalig duurzame energie op te wekken in de Duurzame Polder. Dit vervolgonderzoek heeft plaatsgevonden in 2019 en de resultaten hiervan zijn verwerkt in een eindrapport. In het eindrapport ‘Verkenning Duurzame Polder’ zijn onder meer de verschillende belangen verwoord die spelen in de polder. Om die op te halen, is er in 2019 een open omgevingsparticipatieproces geweest, met bewonersavonden, overleg met wijk- en dorpsraden, een klankbordgroep met belangenvertegenwoordigers en overleg met initiatiefnemers. Ook de gebiedsopgaven zijn onderzocht en hebben een plek in het rapport, zoals de landbouwtransitie, biodiversiteit en klimaatadaptatie." (bron en voor nadere informatie zie Provincie Noord-Brabant, juli 2020) De Osse gemeenteraad heeft in januari 2021 ingestemd met het plan voor het Osse deel (de Lithse en Geffense Polder).

- Bedrijfsleven / ondernemen: - In Oss dreigden 2.175 banen te verdwijnen omdat moederbedrijf Merck van MSD (voorheen Organon) de hele onderzoeksafdeling wilde sluiten. Na een jaar vol protest en verzet werd er overeenstemming bereikt over het behoud van 900 banen. Voor de gebouwen en machines die overblijven, werd een campus in het leven geroepen waar ontslagen onderzoekers aan het werk kunnen. In december 2012 is het Pivot Park (aanvankelijk Life Sciences Park genoemd) officieel geopend door Prins Willem-Alexander. Een pivot is een spil of draaipunt, iets waar alles om draait. Het park wil een spil zijn voor nieuwe en bestaande bedrijven.

In het park krijgen startende en bestaande ondernemers toegang tot unieke faciliteiten. Het park wordt een ecosysteem waar onder andere gebouwen met verschillende laboratoriumruimten en state-of-the-art onderzoeksapparatuur, zoals chemische, biologische en analytische laboratoria, beschikbaar is. Hierdoor wordt de specifieke kennis op dit gebied in Nederland, met de bijbehorende werkgelegenheid, behouden en bevorderd. Het aantal werknemers op het park is in de periode 2014-2018 gestegen van 350 naar 550 en behoort daarmee tot de sterkst groeiende campussen in Nederland. Het Pivot Park wil de komende jaren stevig doorgroeien. Onder meer door in te spelen op de komst van buitenlandse farmaceuten naar Nederland, als gevolg van de Brexit.

"Gedeputeerde Staten investeren in 2021 9,6 miljoen euro in het gebouw Panther op Pivot Park in Oss. Het bedrijf Pharming huurt het pand voor 15 jaar om er medicijnen te maken tegen onder meer angio-oedeem. De investering van de provincie gaat alleen om het casco pand, het bedrijf betaalt de inrichting ervan. Deze kosten zijn ruim viermaal hoger. De komst van Pharming is goed voor de werkgelegenheid in de regio en goed voor de naam en aantrekkingskracht van Pivot Park." (bron: Provincie Noord-Brabant, maart 2021)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oss Don Bosco, - idem Eikenboomgaard, - idem Gerardus Majella, - idem Heilighart en - idem Hoogen Heuvel.

Reacties

(4)

Heel interessant, goed gedaan, blijf doorgaan. Succes!!

Dank voor uw complimenten. Dat doet mij goed om te horen! En het stimuleert mij om door te gaan met de laatste loodjes/puntjes op de i. Ik hoop dat u uw enthousiasme ook aan uw relaties wilt overbrengen, want helaas weten de meeste mensen nog altijd niet van het bestaan van de site, en degenen díe er van weten, zijn er allemaal enthousiast over.

De pagina van Oss is overigens nog maar een 'beginnetje', omdat tot heden de nadruk lag op het uitwerken van de 6.000 kleinere kernen, omdat die op het internet doorgaans nog niet goed overzichtelijk beschreven waren. Zoals in dit geval de overige onder Status vermelde kernen. Over de grote kernen zijn immers veel meer boeken en sites, dus in die zin waren die minder urgent. Komend jaar komen de 500 grotere kernen (= meer dan 5.000 inwoners) aan de beurt om echt goed uit te werken. Waaronder dus ook Oss. Ik heb hem net al wel vast iets verder uitgewerkt en geactualiseerd m.b.t. o.a. de Weg van de Toekomst en het Pivot Park.

Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Hallo Frank, Naamsverklaring: de link Ussen werkt niet.
groetjes
Hans

Dag Hans, inmiddels doet ie het weer dus vermoedelijk heeft hun site er even uit gelegen.
Gegroet, Frank

Reactie toevoegen